Accuratissima et breuissima Aristoteleiorum librorum de dialectica inductio, rudiori aetati pernecessaria. Auctore Petro Guinellio

41쪽

DIALEcTIc Actralat ulula: in aedam auis non est cornix. 'Pertranspositionem,in qua generalis a irmans in graciralem a lania item peculis negans in specialem neu gantem in uiatis terminis finitis in infinitos transformatur. Eius generis sunt: Omne animal est cori s. Quicquid non est non corpus, non est non animal. an dum animal non est corpus:Qvddam non corpus non est non animal. Vtilitas enunciationum. .

unciata conferunt ad aptifimam arguments. tionum constitutionem dijudicandam. Namsing ut, ex pronunciatorum formis conflatae siuu e pro materiae diuersitate uariunt. Deinde ne ea,quae acco 'modati,sime proponantur, pro ineptifimis habean tu nec quisquamscripturas in rebus dubiis vagetur. sed certam tractandum propositionem tanquam furite i ,praescribat. - a .

Locr.

His iam utcuns explicatis, ad locorum domi nam descendimus, ut ea pei cepta G cognita,minoriiugocis argumentationes intelliguntur. Itas licet delinire,Locum esse argumenti sedem.Argumentum autem rationem, quae rei dubiae faciat fidem.Sed lo eorum, in quibus argi menti inclusi sunt, di dicunαtur in iti, alij extrinsiccus usumpti. In eo ipso, de quo agitur, inhaerent, seu tu siti sunt, quos di,ut toris diligentia a re ducit et sumit: uel, ut Ciceroa

42쪽

Gv IN ELLII. ii quae infixa fiunt rebus ex toto, tum ex paratibus, tum ex notatione tum ex ijs rebus, quae quois . daminodo a sectae sunt ridi de quo quaeritur. Et ad

id totum de quo disseritur, tum desinitio adhibetur

tum partiuar enumeratio, tum notatio uerbu Ex his autem rc us, quae quodammodo a best fiunt da G, de quo tueritur, alia coniugata appellantur. alia ex gener; alia ex forma, alia ex militudine, alia ex difffentia, alia ex contrario calia ex consiunctis, ali ex antecedentibus, alia consequetis tib s, alia ex Dpugnantibus, alia ex cali is, a lia ex ripectibus, alia ex comparatione maiorum, aut purim, aut minorum . Ii autem extrinsecus

'imuntur . qui fine di ut toris arte ac diligemitia pariuntur, ut testimonium ci auctoritas. At pr in m ad insitorum doctrinam accedemus: deinde ad Mymptorum. si i tam non eddit iis dilutationem, nisi desististione uis uniuersa explicetur: ut, si maiestas ei amplituis de dignitas ciuitatis, is eam minuit, qui exercitiis populi Romani hostibus tradidit, nouqui cum, qui Ufecisset, ni Populi in nimista

tem tradidit. 3 - 1.

Totius autem appellatsone intelligitur Mittenerale , quod singulis suis partibus tanquam inis ferioribus uo istae inen, atque de singulis dicti

tur uFrmutλ. dui terminus magis communis abseque deterrilauti e , ratione μή in partiunt

43쪽

eum determinatione non diminuente,cr dicitur totum in modo,d quo ducitur argumentum neganter:a parte autem ad totum affirmanteriaut quantitas. Ex quo illud, Qqicquid attribuitur toti in qualitate, tremouetur ab eo,id attribuitur cuilibet parti uel remouetur: rsus cuiculis attribuitur uel remouetur ab eo totum in quantitate,attribuuntur uel removentur ab eo etiam partes. Huc totu integrale pertinet, ex quo argumentum depromitur a irmanter π ne ganter:nam posito toto ponuntur partes,remoto sublato toto remouenturo partes: Definitio. Definitio est duarum partium,quarum affera did- lactica, altera Rhetorica. etorica alias descriptis nominatur,qua non oratores modosed interdum emam Philosophi utuntur. Dialectica definitio est oratio,duae id quod definitum explicat quid si, seu, quae cuasi inuolutum euoluit id, de qgo quatitur.Eius,

duo sunt genera. Vnum earum rerum quae sunt, astrarum earum quae intelliguntur. Esse ea dico, quae cerani tangitae possunt,ut findum,aedes, parietem, stilliscidium, mancipium,pecudem supellectilem, penus, Cyci quo ex genere quaedam interdum nobis defintienda sunt Non eJerusus ea dico, qai tangi demona strariae non poJunt, cerni tamen animo atq; intelli,

si posunt, ut si usucapionem,s tutelam, si avatio. . nem definias, quarum rerum nullum suben quasi cor par, est unien quadam conformatis insignita et is,

44쪽

pres intelligentia. ΦDefinitionis genera. . II iustio aut nominis,avi NOinimi, definitio notioribus ignotiores uoces interpretatur,ut ferrire est percuten, digladiari certare, expladere, cum sono seu clamore ei cere.Definitio κατ' et λ apae, Milanisuis in coniunctio e pomtam declarat er exponit. Eius generis sunt Rhetorica est doctrina dicendi:Disiectis arsdiseredi Pissologia est scientis,quae distulat de rem Natura. Definitio rei quadripartita est, sutεπιάδηLaut ab enumeratione partium,4 ut v Etenim quae cum alijs conferuntur, praecipmd 'finitione aperiuntur. Desinitio αν cuiusque Vinaturam generis, di serentiae adiumento ex

plicatan quo haeo discultas inest, quod perma

uerarum diserentiarum inopia reperiatur. sanaim obrem non inscite cicero in Topicis ueterum se tentia praecipit ea Iumenda se ad uerus d serenistius explendus, quae da nullum alium rem transferantu sic igitum inquit ueteres praecinu cum sumpse. ris ea, quae sunt ei rei,quam definire velis, cum alijs communia, ψῖ eo persequi, dum proprium licia tur, quia nullum in aliam rem transferri posit,utho I De reditus est pecunia:commune adhuc, multa enim genera sunt pecuniae:adde quod seqqitur, qμα morte alicuius ad quepiam peruenitruondum est de-Ditio, multis enim modis fine hartastute teneri

45쪽

mort-m pecunis possunt. Vnim adde uerbis

inre,a nec ea legata testamento aut polysionei relata In partitionibus oratorijs. Non dubiums i id uideni,quin definitio genere declaretur ,π πο- 4 prietate quadam nuthium communium frequentis,' ex quibus proprium quidsit eluceat. Sed quoniam de propriss oritur pleruns magna disentio, definire. dum est xpe ex contrarin , saepe etiam ex dii imili, bus,se ex paribus.Quamobrem descriptionesquo. quesunt hoc genere sve apta, Cr enumeratio co stquentii u drυ ηδης rei natura accedente 'genere

Definitio ab enumeratione partium, genus prae-' u partes coplectitur. Desinim rei vim ac naturam cum eorum, quae larer se coma l . et i rentur, collatione aperit. Videndum est ut his , perlicuis π planis verbis exprimatur, nou, obscuris,nec ambiguis.Ex quo illud Aristotelaum iul primi capitis,fexto Topic orum unt autem duae partes eius rei,quae non apte definita est. Uni,

si dii uo obscura interpretatione utamur : debet

m i. iis,qui rem definit, quam potest apertfima ini' terpretatione uti : quandoquidem cognoscendae reic aditur definitio.Altera si ad rem aliam defia hi lustiisseratur. is enim superuacuneueri quic- quid adiectum eritis ea definitione. Firmus hic Iocus est inprobando ex refellendo , quod tribus fieri

46쪽

i GVINELLII. . reddis Per usust:Vel rei praepositae, id est, ium ni uel attribus uel elim utri ubi definitione. sub lacteut des est eorum, inreuehuntur jund mei tum σquasi si mentum,rerunis earum quae non, videntur argumentum ac daemonstratis. Attributi. . v nemo nostrum scit an sit uicturus in i a linum,aut posterum dieiis. Vtriumsubiecti er attributi desinitione ,M quod quaeritur docendum est, cam uiarum taliqua, an diuersa, quaeritur.

Alia des nitionum distributio.

Atque etiam desinisiones, alla sint partitionum, alia diuisonum. Partitionum, cum res ea, qlis proposita est, quasi in membra discerpitur, ut siquis ius ciuile dicat id be, quod in legibus, senatus . con ultis, rebus iudicatis, iuris peritorum auctoriat te, edictis magistratuum, more, aequitate cona stati Diuisionum autem desinitio formus omnes complectitur, qui sub eo genere sint, quod demnitur. Earum differentiae.

In partitione quasi membra sunt, ut comes iis, caput, humeri, manius, latera, crura, peaedes, cre. In diuisione formae sunt, Greus cieae votis ad plures differentus pertu si roris

47쪽

DIALEcTIc Auerὸ est notio, ius differetia ad caput generis qua, s fontem referri potest.

Ab enumeratione partium locus. Enumeratio partium ex ex toto percommodian. telligetur ea omnia, quae dolphus de partibus commemorat, percepta ex cognita fuerint. Sunt

autem partes alis rei constituta altacqnstituendae, aliae substantiae,alis quantitatis,aliae qualitatisatus

enumeratio nominatur, oratio qua totum in formas seu partes est membradi tribuitur.Eius duo sunt g nera. Eorumqκα naturam rei attingunt,quael num rum non attingunt Ini,s quae naturam rei attingunt,' numerantur,diviso G partitio, quaerem integram

in partes seu membra disicerpit.Diuisio genus in fora linus uel disserentius.Partitio integrae rei in membra, ut domus infundamenta , contignationem eriectu: ' Hominis in corpus minima)Ηumani corporis in carnem,oja,neruos. Quae naturam non attingunt:

'ibutio ta distinctio ambigui: Dilbributissubiecti. in accidentis,accidentium in subiectu,seu in acciden. tia. Distin iis ambigui, Unius uocis,ut cunis: Ora rationis, ut Aio te Aeacida Romanos uincere posse. Enumerationis usus. l. Valet hic locus,ut Philosiopho placet lib. r. Top, eorum Er in confirmatione er in reprehensione. - confirmationis, octore Persenio, plex est arguu u mentum. Nam ex partibus per disiun,iones ut to, it concluditur, trahini infirmatisu interem

48쪽

scis isteri Prioris generist te exemplm est.si aut censii aut uin Ela,aut testamento liber factus est,est liber: censuautem liber factus est: est igitur liber. . Posterioris generis est illud exemplum ciceronis iniae Oratore.Aut senatuiparendini desulute Reinsuit aut aliud consilium s lituendum, aut sua spontis faciendum. Aliud con ilium si perbum, uam arrogas. utendum igitur fuit consilio senatus. In refutatione etiam duobus modis hoc loco uti licet: iam uel per disiunctiones ex partibus enumeratis, omnibus in im malis, uel disiunctionibus praetermit is ex partium refutatione totum refellitur. Superioris generis illud exemplum cicero in oratione pro Flacco. Di aerario nihil habent ciuitates, nihil in uectigalibus. Duae rationes conficiendae pecunis, aut uersu ra, aut tributo, nec tabula creditorisproferuntur, nec tri buti confectio ulla reviar. conclutionem ut persticuum reliquit.Pollerioris generis illud. si quecundor et nigro neque ualetudo'morbus, neque

iustitia er iniustitia, nes sortitudo er ignauis te .ue alia ei dem generis eidem conuenire possunt: Non igitur aduersa posuit eidem conuenire. Atque

haec quidem argumenta ducuntur ab earum partium enumeratione, quarum unaquael de toto vere dicutur,cuiu modi sunt Iormae. Ab earum utrὸ partium enumeratione,quae nos ingui ed bolum unis se in toto vere ι untur, sumptum argumentum, inpro-

49쪽

ssica uis urit. In reprehcnacndo vinciri tern gationes.

Notatio.

De huius licias pellationc mirabiliter politipliniquit excellent imi scriptorcs dissentiunt . Ete uxini R Olybus 8gricola libri primi de mentione

capite 22. nominat hunc locum, nomen rei, ciccro in Partitionibus oratorijs notationem, in Topicis id est veriloquium Aristo eles 2. Topicorum. Drro notationis nomine intit glatur vis uocabuli ut: Si conctui patriae con ulis: M.Antonius autem patrium euertit: non est ceto habendus consul Ouidiust clamorph.

uia sublimis coelo muni sistasereno, Lactea nom0: habet,cundore notub Iis ino. Non hine firma dcpromuntur urglimenta, ni et vis verbi, etiam rei,qqae eo gniscatim convcntit . Nel enim in eo uirtus seu bonitas con clam in st qui Bor us aut Agathus dicitur. Itaque in dilutationcs rursime

incidit, in orationes eu cinfrequentisim praescr-tim I nomen seu ηο:utio fulpicionis crimen suppedi idt dis adferat: quinctiam hic locus lacisplurimum

dc eruit Cr dccommodatur. Coniugata.

coniugata sunt, quae ab una orggine deducta v rieflectuntur. Cicero in ripicis: coniugata dicuntur , quae sunt ex uerbis generis eiusdis. Eiusdem essum generis uerba sunt, qssa ortή ab pno uariaco

50쪽

C VINELLII. coria tantur, ut: si pietati summa tris eda debetis moueri, cM Q. Metcllum tam pie lugere ui deatis. cicero in Pisonem: cm csset omnis caussa illi me a coicularis er senatoria, auxilio mihi opus ue* rat,er conbulis, ci senatus. Eius ores non eIn exigutius in probando G refelἰendo. Quod enim uni coniugatorum conaenit, ant non conuenit, etiam caeteris conueniat,aut poli conveniat necesse est:Et cui unum coniugatorum conlienit,cut non conueni in id etiam necese est consienire,cat non convcnire.

Ex ijs certὸ intelligitur, quid generis ρο s rimae

nppellatione declaretur, quae si pra explicauimus: - nunc autim de iis ita tant: modo dicemus, stiluex ijs argumentorum ducendor aperiatur. Genus ud rcfutatrium ualet plurimum, uos coli firmandum non item: quod cuicunque gentis conlitaniat, non statim eidcin ta forma conueniat. Noque enim si 'virtus est in quopiam idcirco ea est, temperantis . Fieri enim potest ut sit iustitia, aut sortitudo, aut aliqua alia uirtus. Hoc autem accipia iur in iis solum, qax non omnino π uniuerse dicunturi quando enim sic genus enunciamus. ut uniuersam eius vim complectamur, quamlibet nobis icca in exeo licet concludere. cicero r. de oratore: si omnes