장음표시 사용
131쪽
bus conscriptis, populo Romano, sociis et Latinis, pridio a
quam eXcessit e Vita ; ut ex tam alto dignitatis gradu ad superos videatur deos potiuS quam ad inseroS pervenisse. IV. 13. Νeque enim assentior iis qui haec nuper dis- ,.
Serere coeperunt, cum corporibus Simul animos interire atque omnia morte deleri. Ρlus apud me antiquorum auctoritas valet vel nostrorum majorum qui mortuis tam religiosa jura tribuerunt, quod non fecissent profecto, si nihil ad eos pertinere arbitrarentur; vel eorum qui in hac terra fuerunt magnam que Graeciam quae nunc quidem deleta est tunc florebat institutis et praeceptis suis erudierunt;
vel ejus qui Apollinis oraculo sapientissimus est judicatus, o
Populo Romano, sociis et Latinis, J Ernosti's reading, a populi Romani sociis ot Latinis ' is a gross btunder. The context shomsthat he was conducted homo by the senato, the Roman people, the Socii and tho Latini. Socii et Latini or socii nomenque Latinum is the usual formula toexpress the peopte in allianco with Rome, among Whom tho Latini' held a pre-eminent place, and arether ore specialty named. Belaretho Social War, B. c. 90, the RO- man State comprehended Cives Romani, Latini, that is, the citi- gens of the old Latin toWns and tho Latinae coloniae, socii or inhabitants of Italy, who did not bolongio sither of tho 1irst two claSSeS, and the provinciales or subjecis Of
means to reser this remark to thoperiod of Laelius, when the doctrines of the Epicureans began foliave Some vome in Rome, doctrines entirely at variance With tho
tribuere jura mortuis, ' to givorighis to tho dead, ' is nos a strictly correct eXpression, sor a dead mancan have no righis, bee se his personali ty has ceased to exist ;but in a sense, tho dead might boconsidered as having righis, be- cause their monuments and places of sepulture mere protected. The word religiosa' refers to intermentand sepulchres. Sacrae res, Vsays Gaius sit. 2), sunt quae
diis superis consecratae Sunt; religiosae quae diis Manibus relictae sunt.V A spot of ground locus
ligiosus,' is a body was buried insere illi his consent. Tho titio in tho Digest, 11. tis. 7, Do Religio-
inscription, Diis Μanibus', is explained by the passage stom Gaius. Compare also Tusc. Disp. i. 12; and De Legg. ii. 22.
132쪽
qui non tum hoc, tum illud, ut in plerisque, sed idem
semper, Animos hominum esse divinos, iisque quum e
corpore excessiSsent reditum in coelum patere, optimoque
et justissimo cuique expeditissimum. 14. Quod item - Scipioni videbatur qui quidem, quasi praesagiret, perpaucis
i ante mortem diebus quum et Philus et Ianilius adessent et alii plures, tuque etiam, ScaeVola, mecum VeniSSeS, triduum disseruit de re publica; cujus disputationis fuit extremum sere de immortalitate animorum, quae Se in quiete per visum ex Africano audisse dicebat. Id si ita est ut optimi ciri usque animus in morte lacillime evolet tamquam
e custodia vinculisque corporis, cui censemus curSum ad
Deos faciliorem fuisse quam Scipioni l Quocirca maerere hoc ejus eventu Vereor ne invidi magis quam amici sit.
Sin autem illa veriora ut idem interitus sit animorum et corporum nec ullUS SenSus maneat, ut nihil boni est in morte, Sic certe nihil mali. Sensu enim amisso, fit idem
Ut in plerisque, J Manutiussam that illis Was the true reading, and ho explesned it correctiy. SO- crates never varied in his opinionon the immortality of the foui; but On Other matters, after his fashion, amrmed litile or nothing ;
dialogue, and corresponds to the description here oven of it. Thostath and last book contains tho Somnium Scipionis, Whicli up totho timo of Μai's discOvery Wasprinted as a Separate piece ; thoughthe whole treatiso Was said toorist. Seo the Presace of Ρetrus
Scipionis. Quae dicebat. J Thero is noword to which quae' grammati- catly refers, but it refers in meaning to immortalitate animorum; and the passage in the De Sen. 3, quae C. Salinator,'' &c. may be compared With it. Soysseri citosanother example Ep. ad Div. ii. B) : complures dies nullis in aliis
nisi de re publica sermonibus Ver- SatuS Sum, quae nec ΡOSSunt
133쪽
quasi natus non esset omnino ; quem tamen esse natum et nos gaudemus et haec civitas dum erit laetabitur. 15. Quamobrem cum illo quidem, ut supra dixi, actum optime eSt, mecum incommodiuS, quem fuerat aequius, ut prius introieram, sic prius eXire de vita. Sed tamen recordatione αnostrae amicitiae sic fruor ut beate vixisse Videar, quia cum Q. Scipione vixerim ; quocum mihi conjuncta cura de re pub- Llica et de privata fuit, quocum et domus et militia com- ἀ- munis, et id in quo est omnis vis amicitiae, Voluntatum,
Studiorum, Sententiarum summa conSensio. Itaque non tam ista me sapientiae quam modo Fannius commemoravit
fama delectat, falsa praesertim, quam quod amicitiae nostrae memoriam Spero Sempiternam fore. Idque mihi eo 'magis est cordi quod ex omnibus seculis vix tria aut quattuor nominantur paria amicorum; quo in genere Sperare videor Scipionis et Laelii amicitiam notam posteritati sore. 16. FANN. Istud quidem, Laeli, ita necesse est. Sed quoniam amicitiae mentionem secisti et sumus otiosi, pergratum mihi seceris, spero item Scaevolae, si quemadmodum Soles de ceteris rebus quum ex te quaeruntur, sic de amicitia disputaris quid sentias, qualem existimeS, quae praecepta
des. ScAEv. Mihi vero pergratum erit ; atque id ipsum
quum tecum agere conarer, Fannius anteVertit. Quamobrem utri que nostrum gratum admodum feceris.
V. 17. LAEL. Ego vero non gravarer, si mihi ipse confiderem; nam et praeclara res eSt, et Sumus, ut dixit Fannius, otiosi. Sed quis ego sum i aut quae in me est
134쪽
facultas i Doctorum est ista consuetudo eaque Graecorum ut iis ponatur de quo disputent quamvis subito. Iagnum Opus eSt egetque eXercitatione non parva. Quam obrem quae disputari de amicitia possunt, ab eis censeo petatis qui ista profitentur. Ego vos hortari tantum possum ut amicitiam omnibus rebus humanis anteponatis. Nihil est enim tam naturae aptum tam conveniens ad res vel' Lecundas vel adversas. 18. Sed hoc primum sentio nisi in bonis amicitiam esse non posse; neque id ad vivum reseco, ut illi qui haec subtilius disserunt, sortasse vere sed ad communem utilitatem parum; negant enim quem quam Virum bonum esse nisi sapientem. Sit ita sane; sed eam sapientiam interpretantur quam adhuc mortalis
nemo eSt consecutus. ΝΟS autem ea quae sunt in usu Vitaque communi, non ea quae finguntur aut Optantur,
spectare debemus. Νunquam ego dicam C. Fabricium, M'. Curium, Ti. Coruncanium, quos Sapientes nostri majores judicabant, ad istorum normam fuisse sapientes. Quare sibi habeant sapientiae nomen et invidiosum Jet obscurum ;
concedant ut hi boni viri fuerint. Νe id quidem facient. Negabunt id nisi sapienti posse concedi. 19. Agamus igitur pingui Μinerva, ut aiunt. Qui ita se gerunt, ita
Poenis vel corporibus suis, ' &c. Nisi in bonis J Excepi among tho good; ' and, shortly ustor, nisi sapientem' and nisi sapienti. ' Thouso of nisi' Was in iis origin un-
pens in the course of time, the Word finalty obtained a sense somethingvery like praeterquam. Ad vii um reseco This means to cui down, or probe to the nosti, to the quick ;' a surgical metaphor. Cicero means to say, that he willnot tOO narroWly eXamine the sense of What he has expressed, or talio itin iis strictest sense, but in a practical SenSQ. Pingui Minerva, ut aiunt.J ΑΡr0Verb, as the worils ut aiunt indicato. Minerva, the goddess of tho usosul aris and liberat sciences, is here used as equi valent to ingenium ;' and pingui Minerva'
135쪽
vivunt, ut eorum probetur fides, integritas, aequitas, liberalitas, nec sit in eis ulla cupiditas vel libido vel audacia,
sintque magna conStantia, ut ii fuerunt modo quos nominavi, hos viros bonos, ut habiti Sunt, sic etiam appellandos putemuS, quia SeqUantur quantum ' neS pOSSunt naturam optimam bene vivendi ducem. Sic enim mihi perspicere videor, ita natos esse nos ut inter omnes esset societas quaedam, major autem ut qui Sque proxime accederet.
Itaque ciVes potiores quam peregrini, propinqui quam alieni: cum his enim amicitiam natura ipsa peperit; sed ea non satis habet firmitatis. Namque hoc praestat amicitia propinquitati quod ex propinquitate benevolentia tolli potest, ex amicitia non potest. Sublata enim benevolentia, amicitiae nomen tollitur, propinquitatis manet. 20. Quanta autem vis amicitiae sit ex hoc intelligi maximo potest, quod ex infinita societate generi S humani, quam
conciliavit ipsa natura, ita contracta res est et adducta in angustum ut omnis caritas aut inter duo aut inter paucos jungeretur.
VI. Est autem amicitia nihil aliud nisi omnium divi
planation is properly rejected by
136쪽
narum hUmanarumque rerum cum benevolentia et caritate Summa consensio ; qua quidem haud scio an eXcepta sapi
entia nihil melius homini sit a Diis immortalibus datum. Divitias alii praeponunt, bonam alii valetudinem, alii
potentiam, alii honores, multi etiam Voluptates. Beluarum hoc quidem extremum festJ : illa autem superiora caduca et incerta, posita non tam in consiliis nostris quam in sortunae temeritate. Qui autem in virtute summum bonum ponUnt,
praeclare illi quidem ; sed haec ipsa virtus amicitiam et
gignit et continet; nec sine virtute amicitia esse ullo pacto
potest. 21. Jam virtutem eX consuetudine vitae Sermonisque nostri interpretemur, nec eam, ut quidam docti, verborum magnificentia metiamur; Virosque bonos eos qui habentur numeremus, Paullos, Catones, Gallos, Scipiones,
Philos : his communis vita contenta est: eoS autem omittamuS qui omnino nusquam reperiuntur. Tales igitur inter viros amicitia tantas opportunitates habet quantas ViX queo dicere. 22. Principio, qui potest esse vita vitalis, ut ait Ennius, quae non in amici mutua benevolentia conquiescat
liumanr has reserence to a Romandivision of things into things whicli directly concern religi an, and thingswhicli diroctly concern the ordinaryassiars of human lise. The Romannotion of marriage is an instance of this Dig. 23. tit. 21. S. I): nuptiae sunt conjunctio maris et feminae, ConSortium Omnis vitae, divini ot humani juris communicatio.'' Communicatio' means tho intercommunion.'
Haud scio an nihil J This is Ernesti's reading, and Μadvig's, according to Seyffert. orolli has quidquam.' See De Sen. 16. Itis not improbable that Roman
escat. V There is no do i that the sentence, With a very slirat alteration, Would admit tho indicativo, that is, is it Woro intendedio amrm something of a liso qua o. . . non conquiescit; ' but horo thopredicate in the clauSe quae . . .
137쪽
l Quid dulcius quam habere quicum omnia audeas sic loqui ut tecum l Quis esset tantus fructus in prosperis rebus, nisi haberes qui illis aeque ac tu ipse gauderet 8 Adversas vero ferre dissicile esset sine eo qui illas gravius etiam quam
tu ferret. Denique ceterae res quae eXpetuntur Opportunae sunt singulae rebus sere singulis; divitiae ut utare; opes ut colare; honores ut laudere; Voluptates ut gaudeas ;valetudo ut dolore careas et muneribus fungare corporis :amicitia res plurimas continet. Quoquo te Verteris praesto est: nullo loco excluditur: nunquam intempeStiva, nunquam moleSta eSt. Itaque non aqua, non igni, ut aiunt,
pluribus locis utimur quam amicitia. Neque ego nunc de vulgari aut de mediocri, quae tamen ipsa et delectat et prodest, sed de Vera et persecta loquor qualis eorum qui pauci nominantur fuit. Νam et Secundas res splendidiores facit amicitia, et adversas partienS communicansque
VII. 23. Quumque plurimas et maximas commoditates amicitia contineat, tum illa nimirum praestat omnibus quod bona spe praelucet in posterum nec debilitari animos aut cadere patitur. Verum enim amicum qui intuetur, tam-
non conquiescat'' is in the form of a condition, is it does not s and thoclauso is entirely subordinato tothat whicli contains the indicativomood. An example of a directand independent assirmation occurSa liuio furinor on in this chamer, quae tamen ipsa et delectat ' &c. The substanco of this section 22 is contained in Aristotis, Eth. Nicom. Viii. I. Aeque acJ As much as your-self r or the expression might be aeque atque ae' being apparently an abbreviation of atque.'This form has evidently arisen homan elliptical expression, as in Cicero Brutus, Il): tibi sunt
aeque noti ac mihi, V Whο aro equalty knoWn to yOu and to me. See Other eXamples of aeque,' Mih ac,' and quam,' in Forcellini. 7. Quumque-contineat, tum- praestat Τhe various reading continet' is gi ven by orelli; andit may bo the triae reading. Thoueatiso Des Natura Deorum,'' inorolli's texi, begitis thus : Quum multae res in philosophia nequaquam satis adhuc explicatae sint, tum perdissicilis, . . quaestio est do
138쪽
quam exemplar aliquod intuetur sui. Quocirca et absentes adsunt et egentes abundant et imbecilli Valent, et, quod dissicilius dictu est, mortui vivunt; tantus eoS honOS, me moria, desiderium prosequitur amicorum. Ex quo illorum beata mors videtur, horum vita laudabilis. Quod si exemeris ex rerum natura benevolentiae conjunctionem, nec
domus ulla nec urbs Stare poterit; ne agri quidem cultus permanebit. Id si minus intelligitur, quanta vis amicitiae concordiaeque sit ex dissensionibus atque discordiis percipi potest. Quae enim domus tam stabilis, quae tam firma civitas eSt, quae non odiis atque dissidiis funditus possit everti l ex quo quantum boni sit in amicitia judicari potest.24. Agrigentinum quidem doctum quendam virum carminibus Graecis vaticinatum serunt, quae in rerum natura totoque mundo ConStarent quaeque m OVerentur, ea Contra
here amicitiam, dissipare discordiam. l Atque hoc quidem
omnes mortales et intelligunt et re probant. Itaque siquando aliquod ossicium extitit amici in periculis aut adeundis aut communicandis, quis est qui id non maximis offerat laudibus 8 Qui clamores tota cavea nuper in hospitis et amici mei Μ. Pacuvii nova fabula; quum ignorante Rege uter eorum esset Orestes, Pylades o restem se esse diceret, ut pro illo necaretur ; orestes autem, ita ut
AgrigentinumJ Ηe means Empedocles, WhO expounded his theological and physical doctrines in
didactic poem On nature. The fragments of his Works have been
distinguished of the Roman tragic
η abula J The Dulorestes, an imitation or adaptation of tho Iphigenia in Tauris' of Euripides. Orelli omits eorum.
139쪽
erat, Orestem Se eSSe perSeVeraret. Stantes plaudebant in re ficta: quid arbitramur in vera facturos fuisset Facile indicabat ipsa natura Vim Suam, quum homines quod
facere ipsi non possent id recte fieri in altero judicarent. Hactenus mihi videor de amicitia quid sentirem potuisse
dicere. Si qua praeterea Sunt, credo autem eSse multa, ab
iis, si videbitur, qui ista disputant quaeritote. 25. FANN.
Nos autem a te potius: quamquam etiam ab istis saepe
quaesivi et audivi non invitus equidem, sed aliud quoddam filum orationis tuae. Sc ΑΕ v. Tum magis id diceres, Fanni, si nuper in hortis Scipionis, quum est de re publica disputatum, adfuisses. Qualis tum patronus justitiae fuit contra accuratam orationem Ρhilii FANN. Facile id quidoni fuit
possent' by no means necessarily
a part of the clauso quum;' for quod facere non possent ' does not mean what thoy had found themselves unable to do, but What, in liko circumstances, they Would not be able to do. Comp. De Am. 8 : Quippe quum propter Virtutem et probitatem eos etiam quos nunquam vidimus quodam modo diligamuS.
thing different; you handio thematior in a disserent Way. Theuse of the term is derived Domspinning : the thread maybe coarse
Leeping clear of many En isti Words Whicli, though derived Domthe Latin, havo Dot yet the exactmeaning of the Latin. L. Furius Philus, one of tho speahors in the De Re Publica, is characteriZed by Cicero Brutus, 28) as one WhO
140쪽
justitiam justissimo viro defendere. Sc ΑΕ v. Quid amicitiam 8 Nonne facile ei qui ob eam summa fide constantia justitiaque servatam maximam gloriam ceperiti VIII. 26. I ΑΕ L. Vim hoc quidem es t afferre. Quid enim resert qua me ratione cogatis i Cogitis certe. Studiis enim generorum, praesertim in re bona, quum dissicile est tUm ne aequum quidem obsistere. Saepissime igitur mihi de amicitia cogitanti maxime illud considerandum videri solet, utrum propter imbecillitatem atque inopiam desiderata sit amicitia, ut in dandis recipiendisque meritis, quod quisque minus per se ipse posset, id acciperet ab alio vicis- Simque redderet, an esset hoc quidem proprium amicitiae, sed antiquior et pulchrior et magis a natura ipsa prosecta
alia causa. Amor enim, ex quo amicitia nominata, princeps est ad benevolentiam conjungendam. Νam utilitates
quidem etiam ab iis percipiuntur saepe qui simulatione
amicitiae coluntur et observantur temporis causa: in ami
citia autem nihil fictum, nihil simulatum; et quidquid
est, id et verum et voluntarium. 27. Quapropter a natura 3. Qui refert on this form
RationeJ Rogatione, ' Ernesti, manifestly a btunder. Illud considerandumJ The use of illud,' referring to a propoSitionwhich follows, may be explained by other passages: Ad Q. Fr. II, simul et illud, V &c.; 13, quare illud non suscipiam, ' &c.; 15, simul et illud cogita, ' &c.; and De Am. 14, quod si otiam illud addimus, ' &c. In place of utrum propter,' Ernesti and some ΜSS. have num ;' and it appears that f num,' followed by an,' can bellius used. De Sen. 6.)Quapropter a natura, &c.J Quapropter' is only another formos quae propter,' and correlative
with propterea. 'Cicero's explanation that hiend-ship proceeds rather Dom naturo than Dom a Want of something, is true, but hardly Weli eXpressed. Ad Want is naturat, that is, a partos our nature. But he means tosay that there is a natural Delingos affection, independent of any calculation os profit. We Iove, Without considering the profit oradvantage of the love; and the affection is satisfied and has iis minessin iiseis. He means to say, that we have certain feelings, Such aslove Os a person, in Whicli thoro ismin ed no element of self interostas their ωundation or orion. In