장음표시 사용
141쪽
mihi videtur potius quam ab indigentia orta amicitia, appli
catione magis animi cum quodam sensu amandi quam
cogitatione quantum illa res utilitatis esset habitura. Quod quidem quale sit etiam in bestiis quibusdam animadverti
poteSt, quae eX Se natos ita amant ad quoddam tempus et ab eis ita amantur it facile earum' sensus .appareat. Quod in homine multo est evidentius: primum ex ea caritate quae eSt inter natOS et parentes, quae dirimi nisi detestabili Scelere non potest: deinde, quum Similis sensus exstitit amoris, si aliquem nacti Sumus cujus cum moribus et natura congruamuS, quod in eo quasi lumen aliquod probitatis et virtutis perspicere videamur. 28. Νihil est enim
amabilius virtute ; niqui quod magis allicia ad diligendum T
quippe quum propter Virtutem et probitatem eos etiam
affections independent of tho utilitythat ho may derive Dom them. Benevolence, lar inStance, iS perfeci and complete: it oves plea-sure to the benevolent man, butiis origin is not in the calculationos this pleasure, though a Wise manmay reasonably cheristi the Dolingfrom a knowledge of the pleasure
reading of ΒΡ. Butler's preface tollis sermons. Those Who De A m. 9) mine lovo limo iis origin in interest Or calculation os interest, donot meret y give it a mean Origin, as Cicero says, for that Would in iiself bo no objection to the opinion,
Sic et utilitates,' ' &c. The example of animias is estodio stlo that even they have certain affections, whicli are foundedon no calculation or estimate ofadvantage. Comp. Aristolle, Eth. Nicom. viii. 1.
142쪽
quos nunquam vidimus quodam modo diligamus. Quis est qui C. Fabricii, M'. Curii non cum caritate Usqua et
benevolentia memoriam usurpet, quos nunquam videriti
Quis autem est qui Tarquinium Superbum, qui Sp. Cassium, Sp. Μaelium non oderit i Cum duobus ducibus de imperio in Italia decertatum est, Pyrrho et Annibale. Ab
altero propter probitatem ejus non nimis alienos animos habemus ; alterum propter crudelitatem semper haec civitas oderit. IX. 29. Quod si tanta vis probitatis est ut eam vel in eis quos nunquam Vidimus, vel, quod majus est, in hoste otiam diligamus, quid mirum si animi hominum moVeantur, quum eorum quibuSeum usu conjuncti esse possint virtutem et bonitatem perspicere videanturi Quamquam confirmatur amor et beneficio accepto et studio perspecto et consuetudine adjuncta; quibus rebus ad illum primum motum animi et amoris adhibitis admirabilis quaedam exardescit benevolentiae magnitudo : quam si qui putant ab imbecillitate proficisci, ut sit per quem assequatur quod quisque desideret, humilem sane relinquunt et minime generOSum, ut ita dicam, ortum amicitiae quam ex inopia atque indigentia natam volunt. Quod Si ita esset, ut quisque mini-with the subjunctivo : With quum' also With the subjunctive, as in this passage. It is very dissicult
143쪽
mum in se esse arbitraretur, ita ad amicitiam esset aptissimus : quod longe secus eSt. 30. Ut enim quisque sibi plurimum confidit, et ut quisque maXime virtute et sapientia sic munitus est ut nullo egeat suaque omnia in se ipso
posita judicet, ita in amicitiis expetendis colendisque maxime excellit. Quid enim Africanus indigens mei lΜinime hercle: ac ne ego quidem illius; sed ego admiratione quadam virtutis ejus, ille vicissim opinione fortasse nonnulla quam de meis moribus habebat me dilexit; auxit benevolentiam consuetudo. Sed quamquam utilitates
multae et magnae consecutae Sunt, non Sunt tamen ab
earum spe causae diligendi prosectae. 31. Ut enim benefici liberalesque sumus non ut exigamUS gratiam, neque enim beneficium feneramur, sed natura propensi ad liberalitatem sumus; sic amicitiam non spe mercedis adducti, sed quod omnis ejus fructus in ipso amore inest, expetendam putamus. 32. At ii qui pecudum ritu ad voluptatem omnia reserunt, longe diSSentiunt: nec mirum. Nihil enim altum, nihil magnificum ac divinum suspicere pOSSunt, qui suas omnes cogitationes abjecerunt in rem tam humilem tamque contemptam. Quamobrem hos quidem ab hoc sermone removeamus: ipsi autem intelligamus natura gigni sensum diligendi et benevolentiae caritatem fasta significatione probitatis; quam qui appetiverunt applicant
Sese et propius admovent ut et usu ejus quem diligere coeperunt fruantur et moribus, Sintque pares in amore et aequales, propenSioreSque ad bene merendum quam ad reposcendum. Atque haec inter eos fit honesta certatio. Sic et utilitates ex amicitia maximae capientur, et erit ejus ortus a natura quam ab imbecillitate et gravior et verior. Nam si utilitas amicitias conglutinaret, eadem commutata dissolveret. Sed quia natura tari non potest, idcirco Verae amicitiae sempiternae sunt. Ortum quidem amicitiae
144쪽
perge, Laeli. Pro hoc enim qui minor est natu meo jure respondeo. 33. SCAEV. Recte tu quidem. Quamobrem
X. LAEL. Audite ergo, optimi viri, ea quae Saepissime inter me et Scipionem de amicitia disserebantur: quam
quam ille quidem nihil difficilius esse dicebat quam ami
citiam usque ad extremum vitae permanere. Nam vel ut non idem expediret incidere saepe, vel ut de republica non idem Mntiretur : mutari etiam mores hominum saepe dicebat, alias adversis rebuS, aliaS aetate ingravescente. Atque earum rerum exemplum NX Simili stivi capiebat ineuntis. aetatis, quod Summi puerorum amoreS Saepe una Cum praetexta toga ponerentur: 34. sin autem ad adolescentiam perduxissent, dirimi tamen interdum contentione vel uxoriae
conditionis, vel commodi alicujus quod idem adipisci uterque non posset. Quod si qui longius in amicitia provecti
esSent, tamen saepe labefactari si in honoris contentionem incidissent: pestem enim majorem esse nullam in amicitiis quam in plerisque pecuniae cupiditatem, in optimis quibusque honoris certamen et gloriae; ex quo inimicitias maximas Saepe inter amicissimos exstitisse. 35. Magna
etiam dis dia et plerumque justa nasci, quum aliquid ab
amicis quod rectum non esset postularetur, ut aut libidinis
145쪽
ministri aut adjutores essent ad injuriam. Quod qui recu- Sarent, quamvis honeste id facerent, jus tamen amicitiae deserere arguerentur ab iis quibus obsequi nollent; illos autem, qui quidvis ab amico auderent postulare, poStulatione ipsa profiteri omnia se amici causa esse facturos: eorum querelά inveterat di non modo familiaritates exstingui solere, sed etiam odia gigni sempiterna. Haec ita multa quasi fata impendere amicitiis ut omnia subterfugere non modo sapientiae sed etiam felicitatis diceret sibi videri. XI. 36. Quamobrem id primum Videamus, si placet, quatenus amor in amicitia progredi debeat. Νum, si Coriolanus habuit amicos, ferre contra patriam arma illicum Coriolano debuerunt i Νum Viscellinum amici regnum appetentem, num Sp. Μaelium debuerunt juvare t 37.
Ti. quidem Gracchum rem publicam Vexantem a Q. Tuberone aequalibusque amicis derelictum videbamus. At C. Blossius, Cumanus, hospes familiae veStrae, ScaeVola,
quum ad me qui aderam Laenati et Rupilio consulibus in
consilio deprecatum venisset, hanc ut Sibi ignoscerem cauSamasserebat, quod tanti Ti. Gracchum secisset ut quidquid ille vellet sibi faciendum putaret. Tum ego, Etiamne, inquam, si te in Capitolium faces ferre velleti Nunquam, inquit, voluisset id quidem. Sed, si voluisset Τ Ρaruissem. V
Felieitatis Folicitas' is good
fortune. Sulla callod himself Folix,' the fortunate ευτυχει).11. ViscellinumJ Sp. Cassius Viscellinus, Whose alleged designf
4I); and thosse of Sp. Μaelius iv. 13). The story of Tiberius Gracchus, and of his friend C. Blossius, is told by Ρlutarch in his Liso of Tiborius GracchuS, Whomay have had this passage of
Aderam .s . m consilioJ This Word adosso' is ino usual Word insuch and like cases. Seo De Am. c. 2. Adesse in consilio' meansio bo prosent at a deliberation; and henco consilium' is also used to eXpress such a body of persons, summoned for any deliberation. We have such expressions as sede consilii sententia, V pursuant to the opinion os a consilium. Sed, Ri potuisset I Paruis-
146쪽
Videtis quam nefaria vox. Et hercle ita secit; vel plus etiam quam dixit; non enim paruit ille Ti. Gracchi temeritati sed praefuit, nec se comitem illius furoris sed ducem praebuit. Itaque hac amentia, quaeStione nova perterritus, in Asiam profugit, ad hostes se contulit, poenas rei publicae graves justasque persolvit. Nulla est igitur excusatio peccati si amici causa peccaveris; nam quum conciliatrix amicitiae virtutis opinio fuerit, dissicile est amicitiam manere si a virtute defeceris. 38. Quod si rectum statuerimus vel concedere amicis quidquid velint vel impetrare ab iis quidquid velimus, persecta quidem sapientia simus, si nihil habeat res vitii: sed loquimur de iis amicis qui ante oculos
sunt, quos vidimus aut de quibuS memoriam accepimus, quos novit vita communis. EX hoc numero nobis exempla Sumenda Sunt, et eorum quidem maxime qui ad
Sapientiam proxime accedunt. 39. Videmus Papum AEmilium C. Luscino familiarem fuisse, sic a patribus accepimus,) bis una conSules, collegas in censura : tum et cum iis et inter se conjunctissimos fuisse M'. Curium et Ti. Coruncanium memoriae proditum est. Igitur ne suspicari quidem pOSSumus quemquam horum ab amico quidpiam contendisse quod contra fidem, contra jusjurandum, contra rempublicam esset. Nam hoc quidem in talibus viris quid attinet 'licsire, si contendisSet, impetraturum non fuisse, quum illi sanctissimi viri fuerint, aeque autem nefas sit tale aliquid et facere rogatum et rogare 8 At vero Ti. Gracchum sequebantur C. Carbo, C. Cato, et minime tunc quidem Caius frater, nunc idem acerrimUS.
Nunc idem acerrimus. J Laelius supposed to have taken place, is spearing aS a contemporary. Caius Was One of the commis-
Immediately astor the death of Ti. si ners for the division of land, Gracchus, his brother Caius kopi under his brother's agrarian laW, quiet, as Plutarch says. At the and Scipio's opposition to thotimo of tho death of Scipio B. c. oxocution of the law Was probablyI 29), in Which year the dialogue is the cause of his death,
147쪽
XII. 40. Haec igitur lex in amicitia sanciatur ut neque rogemus res turpes nec faciamus rogati. Turpis enim excusatio est et minime accipienda, quum in ceteris peccatis, tum si quis contra rem publicam se amici causa fecisse fateatur. Etenim eo loco, Fanni et Scaevola, locati sumus ut nos longe prospicere oporteat futuros casus rei publicae. Defle t jam aliquantulum de spatio curriculoque ConSuetudo majorum. Ti. Gracchus regnum occupare conniuSest, Vel regnavit is quidem paucos menses. 41. Num
quid simile populus Romanus audierat aut viderat i Hunc etiam post mortem secuti amici et propinqui quid in
P. Scipione effecerint sine lacrimis non queo dicere. Nam Carbonem quoquo modo potuimuS propter recentem Poenam Ti. Gracchi sustinuimus. De C. autem Gracchi tribunatu quid exspectem non libet augurari. Serpit
tutiones of Justini an ii. tit. I. s. 10) it is stad: ideo et legum
eas partes quibuS poenas conStituimus adversos eos qui contra leges fecerint Sanctiones Vocamus.
Inst. ed. Schrader.) Compare Cicero, rio Balbo, 14; De Legg. ii. 6, 7. Vel regnarit et J Tho conductos Tiborius in dopriving C. octavius of the tribunestiis WaS R ViOlent measure ; but to uso tho torm regnavit' is an historical falsification, d wo talio it in a literat Sense. Cicero, in the oarly pars of his life, bosore ho Was nobilis,' spoliein very disserent terms of the Gracchi Dom inoso whicli ho used astor ard s. When ho dolivorod his oration against Rullus sit. 5), just astor he had beon elevated totho consul ship by the favour of the people, he spolie of the Gracchi and thoir designs in terms of approbation.
Νasica is meant, and some ΜSS. have Nasica, or ΝaSicam. ΝaSica, o Was Ρontifex Maximus, isdilio Sonatori an party in the amay, whieli ondod With tho doath of Ti. Gracchus, B.C. 133. The Senatoasterwards sent hi in into Asia ona mission, to bo ous of the way of the popular indignation, and hediod thoro. Hut. Liso of Τib. Gracchus.)De C. autem GracchiJ C. Gracchus Was nos tribuno untii in B. C. I 23, and accordingly Laelius, WhO is represented as saying this in B. C. 129, must refer to his sup- posed design to obtain the tribune-shi P.
148쪽
deinde res, quae proclivius ad perniciem quum semel coepit labitur. Videtis in tabella jam ante quanta facta sit labes, primo Gabinia lege, biennio autem post Cassia.
Videre jam videor populum a senatu disjunctum, multitudinis arbitrio res maximas agi. Plures enim discent quemadmodum haec fiant quam quemadmodum his resistatur. 42. Quo qui dec l Quia sine sociis nemo quidquam tale conatur. Praecipiendum est igitur bonis ut, si in ejusmodi amicitias ignari casu aliquo inciderint, ne existiment ita se alligatos ut ab amicis in re publica peccantibus
non discedant: improbis autem poena Statuenda eSt; nec
vero minor iis qui secuti erunt alterum, quam iis qui ipsi fuerint impietatis duces. Quis clarior in Graecia Themis
tocle i quis potentior i qui quum imperator bello Ρersico
servitute Graeciam liberasset, propterque invidiam in exsilium isset, ingratae patriae injuriam non tulit quam serre debuit. Fecit idem quod XX annis ante apud nos secerat Coriolanus. His adjutor contra patriam inventus est
35); other senses are Secondarymeanings. The word tabella' re sors to tho tabellariae leges,' Orthe enacimenis respecting Secret
calis this lex,' vindex tacitae libertatis.'' Ηρ had changod his opinion no . The Cassia Lex
B. c. 137) established tho voto byballos in tho Judicia Populi, Ortristis in tho Comitia, as most crities noW explain it. Laelius does notmention the Papiria Lex, Whichest lishod tho use of ballot in tho
Voting for or against a laW; and yet B. C. 131 is the date generat lyassigned to this Lex. The wholeos this passage, Deinde,' &e. Ρre- senis great dissiculties. Seyssorthas a long note on it. Serpit deinde' is, perhaps, a better read-ing than Serpit enim. ' Ιt seemsto mean, in the nexi placo amatter is sto ly mahing iis Way,V&c.; and he explaius himself by referring to the Leges Tabellariae.'Tho expected tributiostiis of C. Gracchus WaS a danger; and there Was another equully threatening, tho Tabollariae Leges.' In eoesilium isset, J Ernesti has missus esset.' His Story, and his inglorious end, are told by Ρlutarch Liso of Themistocles) and Thucydides, i. 136, &e.
149쪽
nemo: itaque mortem sibi uterque conscivit. 43. Quare talis improborum consensio non modo excusatione amicitiae
tegenda non est, Sed potius omni Supplicio vindicanda, ut ne quis sibiJ concessum putet amicum vel bellum patriae inferentem sequi. Quod quidem, ut res coepit ire, haud
scio an aliquando futurum sit. Atilii autem non minori curae est qualis res publica post mortem meam futura sit
quam qualis hodie sit. XIII. 44. Haec igitur prima leX amicitiae sanciatur ut
ab amicis honesta petamus, amicorum causa honesta facia- mus; ne eXSpectemuS quidem dum rogemur; studium semper adsit, cunctatio absit: consilium vero dare audea- mus libere; plurimum in amicitia amicorum bene suadentium valeat auc oritas, eaque et adhibeatur ad monendum
. non modo apert.' Sed etiam acriter, si res postulabit, et . adhibitae pareatur. 45. Νam quibusdam, quos audio sapientes habitos in Graecia, placuisse opinor mirabilia quaedam: sed nihil est quod illi non persequantur suis
argutiis: partim fugiendas esse nimias amicitias ne neceSse sit unum Sollicitum esse pro pluribus ; SatiS Superque eSSe Suarum cuique rerum, alienis nimis implicari molestum eSSe ; commodisSimum esse quam laxissimas habenas habere amicitiae, quas vel adducas quum velis vel remittas; caput enim esse ad beate vivendum Securitatem qua frui non possit animus, Si tamquam parturiat unus pro pluribus. 46. Alios autem dicere aiunt multo etiam inhumanius, quem locum breviter perstrinxi paullo ante, praesidii adjumentique causa, non beneVolentiae neque caritatis, amicitias 13. Partim fugiendas, &c.J Τheresemblance belWeen this passageand ono in Euripides Hippolytus, V. 252), seems to Ahow that Cicero must limo had it in his mitid, forhe Was familiis With the plays of Euripides. It is one of these argutiae, ' or subueties, of Which
150쪽
eSSe expetendas; itaque ut quisque minimum firmitatis habeat minimumque virium, ita amicitias appetere maxime :ex eo fieri ut mulierculae magis amicitiarum praeSidia quaerant quam Viri, et inopes quam opulenti, et calamitosi quam
ii qui putantur beati. 47. O praeclaram sapientiam i Solem enim e mundo tollere videntur qui amicitiam e vita tollunt, qua nihil a Diis immortalibus melius habemus, nihil jucundius. Quae est enim ista securitas i Specie quidem blanda,
sed reapse multis lociS repudianda. Neque enim est conSentaneum ullam honestam rem actionemve, ne sollicitus Sis, aut non Suscipere aut Susceptam deponere. Quod si curam fugimus, Virtus fugienda est, quae necesse est cum aliqua cura res Sibi contrarias aspernetur atque oderit, ut bonitas
malitiam, temperantia libidinem, ignaviam sortitudo. Itaque videas rebus injustis justos maxime dolere, imbellibus sortes, flagitiosis modestos. Ergo hoc proprium est animi bene constituti et laetari bonis rebus et dolere contrariis. 48. Quamobrem si cadit in sapientem animi dolor, qui
Tollere videntur J This inouldbe translated must be consideredio bo doing the samo as ii ' &c. Videntur' implies no do t. It is
the usual formula for expressing the generat opinion, as We See in the responsa of the Roman laWyers, WhouSetheterm not to expressiliat suchor Such an Opinion may be so, butinat it is tho received opinion.
Cicero. De Re Publ. iii. 8) has
sepse equivalent to se ipsa. This form sepso' is mentioned
Quod si curam fugimus,J Thersis more in the argument than acaretess reader may see. Is me