장음표시 사용
171쪽
asperitate ea est et immanitate naturae congressuS ut
hominum fugiat atque oderit, qualem fuisse Athenis Timonem neScio quem accepimus, tamen is pati non possit ut non anquirat aliquem apud quem evomat Virus acerbitatis suae. Atque hoc maxime judicaretur, si quid tale posset contingere ut aliquis nos Deus ex hac hominum frequentia tolleret et in solitudine uspiam collocaret, atque ibi suppeditans omnium rerum quas natura desiderat abundantiam et copiam hominis omnino adspiciendi potestatem eriperet. Quis tam esset ferreus qui eam vitam serre POSSet, cuique non auferret fructum voluptatum omnium solitudo i 88. Verum ergo illud est quod a Tarentino Archyta, ut opinor, dici Solitum, nostroS SeneS commemorare audivi ab aliis senibus auditum : si quis in caelum ascendisset naturamque mundi et pulchritudinem siderum perspexisset, insuavem illam admirationem ei sore, quae jucundissima fuisset si aliquem cui narraret habuisset. Sic natura solitarium nihil amat, semperque ad aliquod tamquam adminiculum annititur, quod in amicissimo quoque dulcissimum CSt.
XXIV. Sed quum tot signis eadem natura declaret quid velit, anquirat, desideret, obsurdescimus tamen nescio
quomodo, nec ea quae ab ea monemur audimus. Est enim varius et multiplex usus amicitiae, multaeque cauSae Asperitate eaJ orelli has ea a case of locali ty, as ubi' cubi)asperitator The reason for placing is of quis and ibi' rosors to a
172쪽
suspicionum offensionumque dantur, quas tum eVitare tum elevare tum ferre Sapientis est. Una illa sublevanda offensio est, ut et utilitas in amicitia et fides retineatur : nam et monendi amici saepe sunt et objurgandi; et haec laccipienda amice quum benevole fiunt. 89. Sed nescio lquomodo verum est quod in Andria familiaris meus dicit:
obsequium amicos, veritas odium parit.
Μolesta veritas, si quidem ex ea nascitur odium, quod est venenum amicitiae; Sed obsequium multo molestius, quod peccatis indulgens praecipitem amicum ferri sinit. Maxima autem culpa in eo qui et veritatem aspernatur et in fraudem obsequio impellitur. Omni igitur hac in re habenda ratio et diligentia est, primum, ut monitio acerbitate, deinde ut objurgatio contumelia careat. In obSequio autem, quoniam Terentiano verbo lubenter utimur, comitas adsit, assentatio vitiorum adjutrix procul amoVeatur, quae non modo amico sed ne libero quidem digna est: aliter enim
or bear. But there is One cause
adrised and reproved, and theymust talio advice and reproof like friends, When they are advised and reproved With a good intention. Utilitas in amicitia' ' is bellorinan Orelli's reading veritas in amicitia. '' The strange misunder- standing of the words usus,' elevare,' and sublevanda,' bySOme critics, is Weli exposed by Seyffert, Who has explained thosaSSage correctiy. Somo ΜSS. havo sublevanda est offensio. milliaris meusJ Laelius al- ludos to Terence, WhO Was Onsuta intimato terms with theyounger ΑDicanus and Laelius, that it Was supposed or said that
Non modo-8ed ne libero quidemJ Here the predicate digna
is in the second clause, and non modo' is generalty explained to
173쪽
CAP. XXV. 113l cum tyranno, aliter cum amico vivitur. 90. Cujus autem
l aures veritati clausae sunt ut ab amico verum audiret nequeat, hujus salus desperanda est. Scitum est enimi illud Catonis, ut multa: melius de quibusdam acerbos ini micos mereri quam eos amicos qui dulces videantur; illos Verum Saepe dicere, hos nunquam. Atque illud absurdum est, quod ii qui monentur eam molestiam quam debent
capere non capiunt, eam capiunt qua debent vacare. Peccasse enim Se non anguntur ; objurgari moleste ferunt; quod contra oportebat delicto dolere, correctione gaudere. XXV. 91. Ut igitur et monere et moneri proprium e St verae amicitiae, et alterum libere facere non aspere, alterum patienter accipere non repugnanter, Sic habendum est nullam in amicitiis pestem esse majorem quam adulationem, blanditiam, assentationem : quamvis enim multis nominibus
Am. 12. Ιf the second negati Veis in tho 1irst clauso, it is not wanted in the socond. Ιf it is not in the frst, it must appear in the
with modo' quali fies modo.' See Cic. In Verr. Act. ii. I, 25. & 36. Scitum est This participi e contains the r of sci,' and in this and like passages it signifies a
174쪽
est hoc vitium notandum levium hominum atque fallacium, ad voluptatem loquentium omnia, nihil ad veritatem. 92. Quum autem omnium rerum Simulatio est vitiosa, tollitonim judicium veri idque adulterat, tum amicitiae repugnat maxime ; delet enim veritatem sine qua nomen amicitiae valere non potest. Nam quum amicitiae vis sit in eo ut
unus quasi animus fiat ex pluribus, qui id fieri poterit, si
ne in uno quidem quoque unus animus erit idemque Semper sed varius, commutabilis, multiplex l 93. Quid enim potest esse tam fleXibile, tam devium, quam animus ejus
qui ad alterius non modo SenSum ac Voluntatem sed etiam Vultum atque nutum convertitur lΝegat quis ; nego : ait; aio : postremo imperavi egomet mihi
ut ait idem Terentius, sed ille sub Gnathonis persona: quod amici genus adhibere omnino levitatis est. 94. Multi
autem Gnathonum Similes quum Sint loco, sortiana, fama superioreS, horum eSt aSSentatio molesta, quum ad vanitatem accessit auctoritas. 95. Secerni autem blandus amicus a vero et internosci tam potest adhibita diligentia quam omnia fucata et simulata a Sinceris atque veris. Contio
Ad voluptatem loquentium Whieli Soyssori has adopted, is exi-dently a better reading thanorolli's, ad voluntatem &c. as
GnathonisJ The quotation is Dom tho Eunuchus of Tereiice sit. 2, 21 . As to persona,' see De
ContioJ Α meeting or popularassembly. Seyssori's is the onlyodition that I have seon, in Whichthe word contio' has at longthgot iis true form. Some peOplearo still Writing nonsense about this Word. Soyffert's note is this : The orthography of the word contio, in place of the formerreading concio, is confirmed by inscriptions, and the best MSS. of Cicero : consequently it is not derived DOm a conciendo, but a conveniendo, and DOm conventio Was 1irst formed coventio, and then
175쪽
quae ex imperitissimis constat, tamen judicare solet quid intersit inter popularem, id est, asSentatorem et levem
civem, et inter conStantem, Severum, et grRVem. 96.
Quibus blanditiis C. Papirius nuper influebat in aureS contionis, quum ferret legem de tribunis plebis reficiendis. Dissuasimus nos. Sed nihil de me : d0 Scipiono dicam libentius. Quanta illi, Dii immortales, fuit gravitas, quanta in oratione majestas, ut facile ducem populi Romani non comitem diceres. Sed adfuistis, et est in manibus oratio. Itaque lex popularis suffragiis populi repudiata est. Atque ut ad me redeam, meministis, Q. Μaximo fratre Scipionis et L. Μancino consulibus, quam popularis lex de sacerdotiis C. Licinii Crassi videbatur. Cooptatio enim
rius Carbo, mentioned in c. II, tribunus plebis,' B. C. 131. Ηe proposed a lex to alloW the elec
an oration Was extant and in circulation.
optatio J Cooptatio' Was a torm applied to the colleges of
176쪽
collegiorum ad populi beneficium transferebatur. Atque is primus instituit in forum Versus agere cum populo; tamen illius vendibilem orationem religio deorum immortalium nobis defendentibus facile vincebat. Atque id actum
est praetore me quinquennio ante quam consul Sum factus. Ita re magis quam auctoritate causa illa defensa est.
XXVI. 97. Quod si in scena, id est, in contione, in qua rebus fictis et adumbratis loci plurimum est, tamen verum valet, si modo id patefactum et illustratum est, quid in amicitia fieri oportet quaeother usos of this Word, seo Cicero Ρro Arch. c. 5; Ad Div. V. 20, and the note of Μanutius).
Institui J In this and likocaSeS, Signifies to est listi as acustom,' ' or to malae the arrangemenis' ' for any thing, and is fol-lowed by an infinitive. A gero cum populo,' like tho ordinaryuse of agere cum aliquo,' implies the transaction of somethingin the naturo Os business; and ina derived sense cum aliquo agi'
illo . . . actum eSSe praeclare. V
Agere cum populo,' according to
Messala, quoted by Gellius xiii.
In forum versu8, &c.J Accord- ing to Νiebutir, the place Wheretho patricians held their elections Was the comitium, and that os thoplebeians Was the forum; both of which were on the Same levet, and might bo considered as formitigone Place, comprehendod in thogenerat term forum.' The oldrostra separated the comitium Domthe plebeian sorum, and up to the
tota Veritate perpenditur i in
fimo mentioned in tho toxi thotribunes, When they spolie Domthe rostra, turned their faces to-Wards the comitium and the curia Hostilia. Licinius CraSSUS, RC- cording to the statoment in thetexi, must have brought the populus Dom the comitium to tho forum to hear his harangue. Ιf the forum Was made the place of generalmeeting for the populus and thoplebs, the tribunes muSt, of COUrSe, have turned their back to thocomitium, and their face to tholarum, When they addressed a contio composed of the two bodies. According to Plutarch Lise of C. GracchuS, c. 5), WhOSe version Ofthe story shows that he hardlyunderstood it; C. Gracchus wastho first who turnod his face thoother Way to the forum.' Vendibilem J This Word which
thing that is rea lily passed. SoWas the proposal of Crassus. Thopeople liked ii, and were ready toaccepi ii, but they yielded to tho religious argument of Laelius, unded on the old institutions os
177쪽
qua nisi, ut dicitur, apertum pectus VideaS tuumque ostendas, nihil fidum, nihil exploratum habeas; ne amare quidem aut amari, quum id quam Vere fiat ignores. Quamquam ista assentatio, quamVis perniciOSa Sit, nocere tamen nomini potest nisi ei qui eam recipit atque ea delectatur. Ita fit ut is assentatoribus patefaciat aureS SUIS maxime, qui ipse sibi assentetur et se maxime ipse delectet. 98. Omnino est amans sui virtus; optime enim se ipsa novit quamque amabilis sit intelligit; ego autem non de virtute nunc loquor, sed de virtutis opinione. Virtute enim ipsa non tam multi praediti esse quam videri volunt. Hos delectat assentatio ; his fictus ad ipsorum voluntatem Sermo quum adhibetur, orationem illam vanam testimonium esse laudum suarum putant. Νulla est igitur haec amicitia,
quum alter Verum audire non Vult, alter ad mentiendum paratus est. Νec parasitorum in comoediis assentatio
nobisJ faceta videretur, nisi essent milites gloriosi.
Magnas Vero agere gratias Thais mihi ΘSatis erat respondere, magnas; ingentes, inquit. Semper auget assentator id quod is cujus ad voluntatem dicitur Vult esse magnum. 99. Quamobrem, quamvis blanda ista vanitas apud eos valeat qui ipsi illam allectant et invitant,
tamen etiam graviores constantioresque admonendi sunt ut animum advertant ne callida assentatione capiantur.
Aperte enim adulantem nemo non videt, nisi qui admodum est excors: callidus ille et occultus ne se insinuet studiose cavendum est. Νec enim facillime agnoscitur, quippe qui
26. Ea delectatur Orolli has Animum a ertant The read- in ea.' ing animadvortant' is preferred Magna8 vero, &c.J Τhis line is by Soyssori and others; but it Dom the Eunuchus of Terence, foems hard to estabit sh any realiii. I, 1. Α miles gloriosus,' or distinction botWoen the use of thebraggadochio, WaS a character in two forms, one of Whicli is only anthe Roman plays. Plautus has a abbreviated shape of the Other. play called the Μiles Gloriosus. Quippe qui etiam aduerauno,
178쪽
etiam adversando saepe aSSentetur, et litigare se simulans blandiatur, atque ad eXtremum det manus vincique Se
patiatur, ut is qui illusus sit plus vidisse videatur. Quid autem turpius quam illudi l Quod ne accidat cavendum est, ut in Epiclero:
Hodie me ante omnes comicOS Stultos Senes Versaris atque emumeris lautissime.
100. Haec enim etiam in fabulis stultissima persona est improvidorum et credulorum Senum. Sed nescio quo pacto ab amicitiis persectorum hominum, id est, sapientium, de hac dico sapientia quae videtur in hominem cadere posse, ad leves amicitiaS defluxit oratio. Quam&c.J Τhis Lind of flatiory istouched on by Ρlutarch Lila of
pecialty by those in place and
cilius, called Epiclerus,' or theheiress. In the quotation Dom
179쪽
obrem ad illa prima redeamus eaque ipSa concludamus aliquando.
XXVII. Virtus, virtus, inquam, C. Fanni et tu Q.
Μuci, et conciliat amicitias et conservat. In ea eSi enim convenientia rerum, in ea stabilita S, in ea constantia, quae quum se extulit et ostendit lumen suum et idem adspexit
agnovitque in alio, ad id se admovet vicissimque accipit illud quod in altero est, ex quo eXardeScit Sive amor SiVeamicitia. Utrumque enim dictum est ab amando; amare autem nihil aliud est nisi eum ipsum diligere quem ameS,
aliquantum. V Laelius means tosay that his discourse has SunkdOwn to triviat mattors, whicli ho expresses c. 21) by dolabitur.' Concludamus aliquando. Thoposition of aliquando' at tho ondos the sentenco is significant: letus Come to a conclusion at last.' Concludo,' to enclose With in limiis,' is also used to eXpress thetermination, Or, RS We SV, theconclusion Os a thing. Horace
i Sat. 4, 20) has the form neque
enim concludere versum Dixeris
esse satis, V by Whicli ho means toconfino it within tho limits whichtho nature of the metre requireS. 27. Virtus, virtu8,J The generat notion os virtuo has alWays been the fame. Bishos Buller hastouchod on this mattor in his Sermon On the Νature of Virtuo ;but Soyssori observos that tho Roman notion of virtus' was tho energy of devotion to One'S coun- try, and country itself Was thohighost mores idea.V There is an elemont of truth in this; but thomatter is too large to be discussed here. It is senough to Observethat though ali nations, ali man-kiud, agree in their generat moralnotions, those notions are greatly modifiod by the positive moralityos Each country; and Roman
blendod with thoir political systemthan they are in any modern
Convenientia rerum ΑΠ a-greement of mind and opinion inali things, summa rerum divinarum humanarumque consensio '
erat qui putaret ad eum amorem quem erga te habebam posse aliquid accedere Θ Tantum accessit ut mihi nunc amare Videar, antenditerisso. V According to this pas- Sage, then, amare' implies Something of passion Or ardo , Whichis stronger than diligere,' to givo a preserenue Dunded On eSteem. When he says sive amor Si Veamicitia, V he means that you may
180쪽
nulla indigentia, nulla utilitate quaesita, quae tamen ipsa efflorescit ex amicitia, etiam Si tu eam minus sequutus SiS. 101. Hac nos adolescentes benevolentia senes illos L. Paullum, M. Catonem, C. Gallum, P. N asicam, Ti. Gracchum, Scipionis nostri socerum, dileximus. Haec etiam magis elucet inter aequales ut inter me et Scipionem, L. Furium, P. Rupilium, Sp. Μummium. Vicissim autem senes in adolescentium caritate acquiescimus, ut in VeStra, ut in Q. Tuberonis : equidem etiam admodum adolescentis
P. Rutilii, A. Virginii familiaritate delector. Quoniamque
ita ratio comparata eSt Vitae naturaeque nostrae ut alia aetaS oriatur ex alia, maxime quidem optandum est ut cum aequalibus poSSi S, quibuScum iam quam e carceribuSemissus sis, cum iisdem ad calcem, ut dicitur, pervenire.
102. Sed quoniam res humanae fragileS caducaeque SUnt, semper aliqui anquirendi sunt quos diligamus et a quibus diligamur: caritate enim benevolentiaque sublata omnis
1inos amare that is, amicitia,' to be a preferetice for a perSOnwho is tho objoct of tho amor' quem ames), in Whicli preferencethere is no Deling that we are in Want of his aid, and no calculationos profit. Quaesita,' as Seyssertremarks, has olearly no refereticeto indigentia.'Senes illosJ Here Laelius enumerates the men WhO Were his Dionds when he WaS FOung, and they Were advanced in age. It isonlynecessary to remark that Ρ. Νasica is P. Cornelius Scipio Nasica, consul B. C. 162, called Corculum, and must not be conlaunded with tho Ρ. Scipio, mentioned in c. 12, WhO Washis son. Tiberius Gracchus, thelather-in-law of Our Scipio,' Wastho fallior of the two tribunes, Ti. and C. Gracchus, and of a daughter, Sempronia, WhO married thoy0unger Scipio Africanus. Cicero in a Work whicli ho Wrote aster