장음표시 사용
271쪽
tuli, communemque eam calamitatem existimavi; qui si istic adfuissem, neque tibi defuissem coramque meum dolorem tibi declarassem. Etsi genus hoc consolationis miserum atque acerbum eSt; propterea quia per quos ea confieri debet, propinquos ac familiares, ipsi pari molestia assiciuntur neque sine lacrimis multis id conari possunt: uti magis ipsi videantur aliorum consolatione indigere quam aliis posse suum ossicium praestare: tamen quae in praesentia in mentem mihi venerunt, decrevi brevi ad te perScribere ; non quo ea te fugere existimem, sed quod forsitan dolore impeditus minus ea perspicias. Quid est quod tanto opere te commoveat tuus dolor intestinus lCogita quemadmodum adhuc fortuna nobiScum egerit, ea nobis erepta esse quae hominibus non minus quam liberi cara esse debent, patriam, honestatem, dignitatem, honores omnes. Hoc uno incommodo addito quid ad dolorem adjungi potuiti aut qui non in illis rebus exercitatus animus callere jam debet atque omnia minoris aestimare lAn illius vicem, credo, doles t Quoties in eam cogitationem neceSSe est et tu VeneriS, et noS Saepe incidimus,how ' that is disturbed.' Thereare other eXamples in Forcellini. Compare the uses of mirumquam' ' and quantum ' won
Propterea quia J Thoro is areading propterea quod, '' Which
relations, though it has a largersignification generat ly. Ea nobis erepta eneJ Caesar Was 11OW at the hoight of his ΡΟWer. He Was consul for tho Durili time Without a colleague, and was gone to sinisti the war in Spatii against the fons of Cn. Pompeius ΜagnuS.
272쪽
hisce temporibus non pessime cum iis esse actum quibus sine dolore licitum est mortem cum vita commutare l
Quid autem fuit quod illam hoc tempore ad vivendum magno opere invitare poSSet ' quae res t quae spes 3 quod
animi solatium t Ut cum aliquo adolescente primario conjuncta aetatem gereret i Licitum est tibi, credo, pro tua dignitate ex hac juventute generum deligere cujuS fidei liberos tuos te tuto committere putares. An Ut ea liberos eX SeSe pareret, quoS quum florentes videret laetaretur i qui rem a parente traditam per Se tenere posSent lhonores ordinatim petituri essent i in re publica, in amicorum negotiis libertate sua uterentur Τ Quid horum fuit quod non prius quam datum est ademptum sit 8 At vero malum est liberos amittere. Μalum, nisi hoc priussit haec sufferre et perpeti. Quae res mihi non mediocrem consolationem attulit, volo tibi commemorare, Si forte eadem res tibi dolorem
the critics have too Osten largot-ten as is this most accomptishod Roman could not write Latin. Mortem cum vita commutare IJ Manutius observes that this formos expression is not used by Ciceroso far as he knows. The common construction of muto' is tho accusative and ablativo without
Liberos tuos J Used horo forone child, his davgliter. But theword liberi' is not limited tochildron: it compreheniis ali amari's direct descendantS. Rem a parente J There is nothing so dissiculi to translate as
273쪽
minuere possit. Ex Asia rediens quum ab Aegina Megaram VerSUS naVigarem, Coepi regioneS circumcirca prospicere. Post me erat Aegina, ante Μegara, dextra Piraeeus, sinistra Corinthus, quae oppida quodam tempore florentissima fuerunt, nunc prostrata et diruta ante oculos jacent. Coepi egomet mecum sic cogitare: Hemi nos homunculi indignamur si quis nostrum interiit aut occisus eSt, quorum Vita brevior esse debet, quum uno loco tot oppidum cadavera projecta jacent i Visne tu te, Servi, cohibere et meminisse hominem te esse natum i Crede mihi, cogitatione ea non mediocriter Sum confirmatuS. Hoc idem, si tibi videtur, fac ante oculos tibi proponaS. Modo uno tempore tot viri clarissimi interierunt: de imperio Populi Romani tanta deminutio facta est: omnes provinciae conquaSSatae sunt: in unius mulierculae animula si jactura facta est, tanto opere commoVeriS l quae Si hoc tempore non diem suum obisset, pauciS pOSt anniStamen ei moriendum fuit, quoniam homo nata fuerat. Etiam tu ab hisce rebus animum ac cogitationem tuam RVoca, atque ea potiuS reminiscere quae digna tua persona sunt: illam quamdiu ei opus fuerit Vixisse; una cum re publica fuisse ; te patrem Suum, praetorem, ConSUlem, augurem Vidisse ; adolescentibus primariis nuptam fuisse ;omnibus bonis prope perfunctam eSSe ; quum reS publica occideret, vita excessisse. Quid est quod tu aut illa cum
MegaramJ This is a Romansorm of the name. The Greekform is Μegara, in the plural
whothor the true form is deminutio' or diminutio,' a Word Whicli Occurs also in the eXpression capitis diminutio. ' A dominutio' is a diminishing or impatring of tho state or condition Os a thing. See the note, no. 3, On ΜajeStaS. Homo nata fuerat.J A humanbeing.' Homo has this generalsignification, as ἄνθρωπος in Grook, and Menscii ' in German. PrimariisJ Tullia's throe lius-bands wero ali patricians, C. Calpurnius ΡisO, FuriuS CraSSipes, and P. Cornelius Dolabella.
274쪽
1 Ortuna hoc nomine queri possitis i Denique noli te
oblivisci Ciceronem esse, et eum qui aliis consueris praemcipere et dare consilium ; neque imitare malos medicos, qui in alienis morbis profitentur tenere se medicinae scientiam, ipsi Se curare non possunt; sed potius quae aliis tute praecipere soles, ea tute tibi subjice atque apud animum propone. Nullus dolor est quem non longinquitas temporis minuat ac molliat. Hoc te eX spectare tempus tibi turpe est ac non ei rei sapientia tua te occurrere. Quod si qui etiam inseris sensus est, qui illius in te amor fuit pietasque in omnes suos, hoc certe illa te facere non vult. Da hoc illi mortuae; da ceteris amicis ac familiaribus qui tuo dolore maerent; da patriae, ut si qua in re opus Sit opera et consilio tuo uti possit. Denique quoniam in eam fortunam devenimus ut etiam huic rei nobis serviendum sit, noli committere ut quisquam te putet non tam filiam quam rei publicae tempora et aliorum victoriam lugere. Plura me ad te de hac re scribere pudet, ne videar prudentiae tuae dissidere. Quare, si hoc unum propoSuero, finem
the present occasion: Justitia erga deos religio, erga parenteSpietas nominatur ' Tho dis-
wards the gods is religion, toWardsparenis it is called pietas ' But the word has osten a muta Widerapplication, as in the present paS- Sage. Ιis generat notion is tho
in each case, depend8 partly on the universat notion os virtve, parilyon the peculiar notions of each agoand country. The definition os pietas' deponds on the notion of justitia,' whicli Ι have correctly translateil tho discliarge of duty, 'for that Was the Roman notion of
justitia,' and tho dofinition is adoptod in the Institutes i. tit. I)
Justitia ost constans et perpetua voluntas jus suum cuique tribuens and the noto in Schrader's edition,
Huic reiJ This is another instance of the generality of the
Caesar, Who in this year finishod his Wars by tho defent of tho sons of Cn. Pompeius at Munda, in Spain.
275쪽
faciam scribendi. Vidimus aliquoties secundam pulcherrime te ferre sortianam, magnamque eX ea re te laudem apisci; fac aliquando intelligamus ad VerSam quoque te aeque ferre posse, neque id majus quam debeat tibi onus Videri, ne ex omnibus virtutibus haec una tibi videatur deesse. Quod ad me attinet, quum te tranquilliorem animo esse cognoro, de iis rebus quae hic geruntur, quemadmodumque se provincia habeat, certiorem faciam. Vale.
13. Μ. CICERO S. D. SER. SULPICIO.
IV. 6. A. U. c. 709.)Ego Vero, Servi, Vellem, ut Scribis, in meo gravissimo casu adsuisses. Quantum enim praesenS me adjuvare potueris et consolando et prope aeque dolendo, facile ex eo intelligo quod literis lectis aliquantum acquievi. Nam et ea scripsisti quae levare luctum possent, et in me consolando non mediocrem ipse animi dolorem adhibuisti. Ser-ViUS tamen tuus omnibus ossiciis, quae illi tempori tribui potuerunt, declaravit et quanti ipse me faceret et quam Suum talem erga me animum tibi gratum putaret fore; cujus ossicia jucundiora licet saepe mihi fuerint, numquam
tamen gratiora. Me autem non oratio tua Solum et societas paene aegritudinis sed etiam auctoritas consolatur. Turpe enim esse existimo me non ita ferre CaSum meum, ut tu
tali sapientia praeditus serendum putas. Sed opprimor
Geruntur,-habeat There is that case have ad psed a generalno inconsistency in these two mode os expression in the fir8t mem-forms, the choice of Whicli depends ber of the senioncs, Which he hason a very nice differenco. Do moided by the uso of the indicative. iis rebus quae hic geruntur ' is 13. The ansWer of Cicero to out tho things that are going Servius. On here.V Servius could certainly Ego fero. J Ι Wisti indoed youli avo said quae hic gerantur hadb00nwithme. ' Seeno. II, lib. i. quemadmodumque . . . : habeat, Servius-tuusJ His son Ser- certiorem faciam, ' but he Would in uius by his Wila Postumia.
276쪽
interdum et vix resisto dolori, quod ea me solatia deficiunt quae ceteris quorum mihi eXempla propono simili infortuna non desuerunt. Νam et Q. Maximus, qui filium consularem, clarum Virum et magni S rebus gestis amisit; et L. Paullus, qui duo Septem diebus ; et vester Gallus, et Μ. Cato, qui Summo ingenio, Summa virtute filium perdidit iis temporibus fuerunt ut eorum luctum ipsorum dignitas consolaretur ea quam eX re publica ConSequebantur. Mihi autem, amissis ornamentis ii S quae ipSe commemoras quaeque eram maXimis laboribuS adeptus, unum manebat illud solatium quod ereptum est. Νon amicorum negotiiS, non rei publicae procuratione impediebantur cogitationes meae: nihil in foro agere libebat; adspicere curiam non poteram ; existimabam, id quod erat, omnes me et industriae meae fructus et fortunae perdidisse. Sed quum cogitarem haec mihi tecum et cum quibuSdam esse communia, et quum frangerem jam ipSe me cogeremque illa ferre toleranter, habebam quo confugerem, ubi conquiescerem, cujus in Sermone et SUaVitate omnes curas doloresque deponerem. Nunc autem hoc tam gravi vulnere etiam illa, quae conSanuisSe Videbantur, recrudeSeunt. Non enim, ut tum me a re publica maeStum domus excipiebat quae levaret, Sic nunc domo maerens ad rem
publicam confugere poSSum ut in ejuS boniS acquiescam. Itaque et domo absum et soro, quod nec eum dolorem quem a re publica capio domus jam consolari potest, nec domesticum res publica. Quo magis te eXSpecto, teque Videre quam primum cupio. Μajor mihi levatio afferri
277쪽
nulla potest quam conjunctio consuetudini S Sermonumque noStrorum ; quamquam Sperabam tuum adventum, Sic enim audiebam, appropinquare. Ego autem quum multis de causiS te exopto quam primum Videre, tum etiam ut ante Commentemur inter nos qua ratione nobis traducendum sit hoc tempus, quod est totum ad unius voluntatem
accommodandum, et prudentis, et liberalis, et, ut per SpeXiSSe Videor, nec a me alieni, et tibi amicissimi. Quod quum ita sit, magnae est tamen deliberationis quae ratio sit ineunda nobis, non agendi aliquid, sed illius concessu et beneficio quiescendi.
XII. 3. A. U. C. 710.)Auget tuus amicus furorem in dies: primum in statuaquam posuit in Rostris inscripSit PARENΤΙ ΟΡΤΙΜ E MERITO,
ut non modo Sicarii sed jam etiam parricidae judicemini; quid dico, judiceminit judicemur potius ; vestri enim pulcherrimi facti ille furiosus me principem dicit fuisse.
Utinam quidem fuissem l molestus nobis non esset. Sed hoc VeStrum eSt, quod quoniam praeteriit, utinam haberem
quid vobis darem consilii. Sed ne mihi quidem ipsi reperio quid faciendum sit. Quid enim est quod contra vim
Was On good tertiis With Sulpicius, R ho opposed his colleague, Μ.2laudius Μarcellus B. c. 5Ι) in his attempis to doprivo Caesar of his rommand in Gallia. 14. This and tho soli Wing letters
vere Written after the assassination
is Caesar, March 15. Tuus amicu8J Μ. Antonius, rhoim ho ironi catly calis the friends Cassius. The conspirators Wentp to tho capitol aster Caesar'seath, but they came doWn after akind of roconciliation mitti Caesar'sparty, and Antonius entertained
In statuaJ In tho matter of Caesar's statue, On Which he placed the inscription mentioned in tho
278쪽
sine vi fieri possit 8 Consilium omne autem hoc est illorum
ut mortem Caesaris persequantur. Ita ille a. d. VI. Non.
Octob. productus in contionem a Canutio turpissime ille quidem discessit, sed tamen ea dixit de conservatoribus patriae quae dici deberent de proditoribus. De me quidem non dubitanter quin omnia de meo consilio et vos fecissetis et Canutius faceret. Cetera cujusmodi sint ex hoc judica, quod legato tuo viaticum eripuerunt. Quid eos interpretari putas quum hoc faciunt i Ad hostem scilicet portari. O rem miseram i dominum ferre non potui-mUS : conservo Servimus. Et tamen me quidem favente magiS quam Sperante etiam nunc residet spes in virtute
tua. Sed ubi sunt copiael De reliquo malo te ipsum tecum loqui quam noStra dicta cognoscere. Vale.
15. CICERO DOLABELLAE COΝSULI SUO S.
IX. 14. A. U. c. 710. Etsi contentus eram, mi Dolabella, tua gloria, SatiSque eX
kind of omission is common in the Roman familiar style. ViaticumJ Cassius Was proconsul of Syria, and the partigansos Brutus had deprived his legatus of tho usual allowance for the eX- penses of his journey. Ad hostem portari ' is rather obscure. Itseems to mean that what was talionstom the legatus of Cassius, Wascarried aWay to the enemy, to the party of Antonius. DominumJ Wo could bear
dolightod at his proceedings. Asto the futuro conduci of Dolabella,
279쪽
ea magnam laetitiam voluptatemque capiebam, tamen non possum non confiteri cumulari me maximo gaudio, quod vulgo hominum opinio socium me adscribat tuis laudibus. N eminem conveni-convenio autem quotidie plurimos, Sunt
enim permulti optimi viri qui valetudinis causa in haec
loca veniant, praeterea eX municipiis frequentes necessarii mei-quin omneS, quum te summis laudibus ad caelum extulerunt, mihi continuo maximas gratias agant. Νegant enim se dubitare quin tu meis praeceptis et consiliis Obtemperans praeStantissimum te civem et Singularem consulem praebeas. Quibus ego quamquam VeriSSime poSSum respondere te quae facias tuo judicio et tua sponte facere nec ci USquam egere conSilio, tamen neque plane assentior, ne imminuam tuam laudem, Si omnis a mei S consiliis prosecta Videatur; neque valde nego: Sum enim avidior etiam quam satis est gloriae : et tamen non alienum
est dignitate tua, quod ipsi Agamemnoni regum regi fuit honestum habere aliquem in consiliis capiendis Nestorem, mihi vero gloriosum te juvenem consulem florere laudibus quasi alumnum disciplinae meae. L. quidem CaeSar, quum
ad eum aegrotum N eapolim VeniSSem, quamquam erat oppressuS totius corporis doloribus, tamen ante quam me
plane salutavit, O mi Cicero, inquit, gratulor tibi quum
tantum vales apud Dolabellam quantum si ego apud sororis filium valerem, jam salvi esse possemus. Dolabellae vero
See no. 16. Τhis man to whom Cicero Writos in these terms Wasone of the worsi men of his day. In haec loca J Cicero Was nΟWat his Pompeianum, near BaiRe. L. Caesar,J This Caesar, WhoWRS Consul B. C. 64, had a sister Julia, Who was the mother of Μ. Antonius, consul mitti C. Iulius
Caesar in B. C. 44, and nOW consul
with Dolabella: and tho sororis filium,' Whom Cicero mentions, i SM. Antonius. This Caesar Wasone of the men Who Were oppoSed to the measures of Antonius ; butit does not appear that he Was in
any Way a party to the conspiracyagainst tho life of tho dictator
280쪽
tuo et gratulor, et gratiaS ago, quem quidem pOSt te consulem Solum poSsumus Vere consulem dicere. Deinde multa de facto ac de re gesta; tum nihil magnificentius, nihil praeclarius actum umquam, nihil rei publicae salutarius. Atque haec una VOX omnium eSt. A te autem peto ut me hanc quasi falsam hereditatem alienae gloriae Sinas cernere, meque aliqua eX parte in Societatem tuarum laudum Venire patiare. Quamquam, mi Dolabella, haec enim jocatus sum, libentiuS omneS INPIS, si modo sunt aliquae meae laudes, ad te transfuderim quam aliquam partem eXhauserim ex tuis. Nam quum te Semper
tantum dileXerim quantum tu intelligere potuisti, tum his tuis factis sic incensus sum ut nihil umquam in amore fuerit ardentius. Νihil est enim, mihi crede, virtute formosius, nihil pulchrius, nihil amabilius. Semper amavi,
ut scis, M. Brutum, propter ejus Summum ingenium, Suavissimos mores, Singularem probitatem atque conStantiam. Tamen Idib. Μartiis tantum accessit ad amorem ut mirarer
locum fuisse augendi in eo quod mihi jampridem cumulatum etiam videbatur. Quis erat qui putaret ad eum amorem quem erga te habebam posse aliquid accedere l
cernere' is a legat expression, Whichsignifies to determine Whether aman will take posseSSion os an hereditas,' that is a Whole property of a deceased person, towhicli ho is entilled cithor by thotestament of the deceased, or intho absonce of a testament, by histillo as hinsman. The formalWOrds used for eXpreSSing a man's intention to take possession Os an hereditas, were eam hereditatem adeo cernoque. V See Gaius, ii.