Hugonis Grotii Florum sparsio ad ius Iustinianeum

121쪽

quae naturae humanae vires excedant. Arist. teles Nic. Martialis xi.

Qid si me tonsor cum stricta nouacuti supra est, ne libertatem, diuiti que roget

Promittam. Nee enim rogat illo tempore tonsior: Latro rogat. res est imperiosa timor. Sed fuerit curua cum ιuta nouacula theca , . Frangam tonseri crura, capsitque simul. L. Item. In hae actione non quaeritur, utrum is qui conuenitur , an alius metum fecit . si icit enim hoc docere, metum sibi illatum vel etim,e, ex hac re, eum qui conuenitur , si crimine caret, lucrum sin'se J Seneca in controuersia: Expositum repetens de duobus : An est in re vis m necestas, ita ramen rescindantur, qua per vim m necessi tem gesta siunt etis σnecessitas a paci sente adhibita sit. I lihil, inquit, mea

an tu cogaris, si non a me cogeris. meam culpam oportet esse, ut mea poena sit. Non, inquit. neque enim lex adhibenti mimirascitur ,sed pesso succurrit: iniquum illi videtur id ratum esse , quod aliquu non quia voluit , pactus est, sed quia coactus se nihil autem refert per quem illi necesse fuit. iniquum enim quod rescinditur, facii fortuna eius qui passus est, non persiona

facientis. Et in altera controuer Ia; Patronus operas rem issas repetens. mea, inquit, sied aliena vis fuit. AEque dignus est poena, qui ipsi vim adhibet qui ab alio admota, ad lucrum siuum utitur.

D E D O L O M A L O. Gallus Aquilius formulas protulit de dolo malo: in

122쪽

AD IUS IUSTINI AN EUM.

quibus cum ex eo quaereretur, quid esset dolus malus, respondebat: GH esset aliud simulatum, aliud actum. Cicero tertio de ossiciis, ubi & quid sit ex bona fide, egregie explica 3 idem de natura deorum, libro it r. ait iudicium illud de dolo malo quod C. Aquilius protulit,euerriculum esse malitiarum omnium. bene everriculum, quia sicut euerriculum omnia capit piscium genera, ita nihil naalitiosi hanc formulam potest elisu-

ν π 'L. Et eleganter.

Et eleganter Pomponius hac verba , si alia actio non sit, - se excipit, quasi res alio modo ei, ad quem ea res pertinet,

flua esse non poterit J Pro quasi, legendum sique: transpositis literis, & mutatione leui. pari ferme modo supra de pactis, L. in emtionibus, scriptum est debitor, pro

DE MINORIBUS VIGINΤI QUINQUE

Cratinus iuris Attici consultus in Phormione Te- rehiij: quod te absente hie filius restitui in integrum aequum est oebonum, Et id impetrabis. dixi.

DE ALIENATIONE IUDICII MUTANDI

causa facta. Di felle est ut bona causa sit , cuius actio in ius alteriis desieratione transfertur. ait Symmachus x. epist. 41. ubi& hoc addit: Secutus igitur scita manifesta ,-ηullis trint

123쪽

cipum macuata resto sis , cessare processum negotij iudieau; Διm lis alteri denuntiata, alιam lycrsona temporibus exactis tenere non posset. Edictuin Theodorici x LIII. Nutas ad potentem Romanum , aut barbarum pr rivi quolibet titulo iramferat actiones. quod si scerit , iacturam litis iurgator incurrat, oe is qui se peperit, medietatem preti, rei a limatae fcs cogatur inferre. qua poena teneri praecipimus etiam eos, qui rem in lite positam in huiusmodi cre iderit transferendam Ust persiotram.

DE RECEPTIS QUI ARBITRIVM RECE

perunt, ut lantentiam dicam. Cassiodorus viri. 17. Ex iudicibus natus arbitram age .

bat, quod nisi ex momm probitate nuda potest contingere ractione. namfascibus obedire plerumque potestatis nec sitia cogit : parere iudici priuato , sola pententiarum probita3 facit. unde nobis plus laudis habere videtur moluntarius iudex: quando ad audientiam non eligitur , nisi qui iustia esse, moribus aestimatur. Splendida arbitria apud Horatium Scholiastes interpretatur,a5sque ullo fuco, aut obscuro odii inuidiaeve liuore. Habes apud. Apollodorum sententias arbitrales Tiresiae & Idae. L. Labeo ait si arbiter. Non valere prolationem, siententiaque eivi impune non pa rari J Exemptu habes apud Crantetium Saxoni*orum T.

L. Diem.

Inde quaritur apud Iulianum si ex tribus arbitris muι quiniscim , abus decem, tertius quinque condemnarent, euisententia

124쪽

sententia fletur, O' Iulianus scribit quinque debere praestari, quia in hane summam omnes cons Uerunt P Irrio in decem: quia in hanc summam maior pars consensit, reaieisto in quo discrepabant. ita uos existimavimus libroii. de iure belli ac Pacis v. is . at Iuliani sententiam probat Bonifacius octauus c. i. de Arbitris in sexto.

NAUTAE, CA VPONES, STAB ULARII

recepta ut restituant.

E licto Theodorici Regis hi si raestent sacramen

tum de conscientia sua suorumque, nihil cogentur exsolvere. CXIX.

Inde Labeo scribit, si quid naufragio, aut per vim pirata rum perierit, non esse iniquum exceptionem ei dari J Εα; b

τ υτἀ i. uod si dicat qui si cepit. se res custodisse quo tempore perierunt, debet ostendi perfossio, aut unde rapina aduenerit. ita est in legibus naualibus.

DE IVDICII S.

Iudicium pro actione ex lege sumsit Horatius, ut vult Scholiastes. proprie est actus compositus ex acto- .re, reo, iudice . idem Scholiastes Vrnam interpretatur aut pro sorte,qua damnabantur, aut absoluebantur rei aut ad rete stionem iudicum, quia ut sorte eligebantur, ita sorte reiiciebantur. Addit Centumuiros tabu- .lis tulisse sententiam, in quibus centumuirorum nOmina apposita non essent. Servius ad illud: - .

125쪽

Non mero sine sorte datae, sine iudice pedes

Traxit autem hoc ex more Mmano. non enim audiebantur cause nisi per sortem ordinata. tempore enim quo causae agebantur, conueniebant omnes. unde m concilium ait. Et ex somte dierum ordinem accipiebant, quo post diem tricesimum siuas causas exsequerentur. Unde esi,Trnam mouet. Asconius ad ii. Verrinam. Moris erat, celebrata iudicum reiectione, σhaberi in osticio praetoris, m in arca reponi nomina iudicum silectorum. retellio autem iccirco dicitur, quia cum multi iudices

in consilio cum praetore sivo iudicaturi essent , qui quaesitor fuissiι in pAblica causa, verbi gratia, repetundarum, amittus, maiestatu ; necesse fuerat eos primum de decuria senatoria conscribi cum senatus iudicaret. deinde in imam fortito mitti, ut de pluratus necessarius numerus confici posset e tertio, id est post urnam , permitti accusatori ac reo, mi ex illo numero re)iciant, quos putauerint sibi aut iniquos, aut ex aliqua re incommodos fore. Solet autem ex moribus ae fama iudicum itilorum , quos aut rejiciebant, aut retinebant, voluntatu coni

rituram facere populus, quis causae sua confidere, quis corrumpere iudices vellet. Reiectione celebrata, in eorum sicum qui reiecti fuerant, siub ortiebatur praetor alios, quibus ille iudicum legitimus numerus compleretur. prima enim ,sortitio dicebatur. Hic perfectu iurabant in leges iudices, it ο0ricti religione iudicarent. Cum iurulent omnes praeter ipsium praetorem, nomina eorum libellis, ut pupra diximu3, continebantur, στbique

habebantur, ne pro selectis iudicibus, it fit in multitudine, aliqμi μποβi cormptissime iudicarent, itaque ad pratoris tri-ιμnal considerent , mi iudicaturi cum praetore siuo. Habes de eodem more digna lectu apud eundem optimum scriptorem ad tertiam Verrinam. Augustus iudices vige-

126쪽

simo aetatis anno allegit, id est quinquennio maturiusquam legi solebant. In Valentiniano reprehendit Ammianus quod si quis eum adisset iudicium potentisiniamici declinans, aliumque sibi postulans dari, hoc non impetrato ad eundem quem metuebat remittebatur. Apud Scholiasten Horatij habes & illam praetoris in iudiciis formulam: His dies distisius esto. in .diciis primae loquendi partes sunt actoris. hoc nomine irridetur in prologo Eunuchi Terentiana Lavinius. atque in Thesauro sicripsit, causam dicere Prius unde petitur, aurum quare sit siuum, eam istic , qui petit, unde is sit ibesurus sibi. ut ad eum locum notat Donatus. L. Filius familias 3. i.

Si euidens arguatur eius mei gratia, mel inimicitia, vel etiam Ardes J Eadem tria vitia ponit Lucianus de con scribenda historia: η 'cra L. Tam ex contra tibus. Mortuo eo, in eum, quem defenάerit, transactio meliuili cati datur J Transit actio vel iudicati datur. transit actio, si nondum iudicatum est; datur actio iudicati, si iudicatum est. L. Proponebatur. Vt partibus commutatis eadem res esse existimaretur J Trai- istat hanc quaestionem Plutarchus de EI, & de sera n . minis vindicta. Seneca Epistola Lu III.& nos libro ii. de iure Belli ac Pacis ix. g. 3. & in annotatis.

127쪽

,1 HVGONIS GROTII FL. SP. DE IN OFFICIOSO TESTAMENTO. ,

L. Voc colore.

Hoc colore inoscisso testamento agitur , quasi non senamentis fuerint it te tamentum ordinarent J Hunc colorem vides apud Andociden de Cleomedis haereditate circa finem,apud Isaeum de Pyrrhi haereditate,&Demosthenem in Olympiodorum circa finem :& de posteriore Herodis testamento apud Iosephum antiquae historiae xvi. Etiam qui de Virgilijscripsit testamento,huius coloris oblitus non est: nam ad obiectum:

siumma moluntas

uoὰ mandat, ferique iubet parere necesse est. respondet: si forte furenti Errauit in mente dolor , si lingua locuta est Nescio quid tisubante animo, non sinonte, sed altis

Expugnata malis. Quintilianus ait falsas eme expositiones, quas tueatur dicentis ingenium iv. 1. Iuvenalis: 'Dic aliquem fodes , dic ntiliane colorem. Sic Abutiae tabulas testamenti plenas furoris dixit Va- .lerius Maximus vii. 8. Multos colores eiusmodi habes in Senecae controuersiis. Si vero res ipsa hunc colorem non reciperet, pronuntiabat iudex: Videri testatorem iustas habuisse causas irascendi. Plin. v. Epist. I.

L. Circa. . Euenire plerumque ad olet ut in etna atque eadem caussa dia

Merse sintentiae proferuntur J Nempe cum alij atque alij agerent, dc apud diuersa consilia. Non enim semper

128쪽

ΑD IVS IVSTINI AN EUM. iis

eoastis consiliis iudicabatur. Plinius Ep. VI. 33. interdum 'diuersistribunalibus. Qii intilianusxli. 3. L. Cum fi lius, D. de Legatis ii. De in ossicioso testamento iudi cium erat centumuirale, siue hastae. Valerius Maximus viii. 7. & 8. ubi multa habes ad hanc materiam spe

ectantia.

DE HEREDITATIS PETITIONE.

L. Q i interrogatus. interrogatus car possideat, reθρημω fit, quia post deo J Vt Paris apud Libanium .m quia accepi: ut Philippus de Halones . . 1 , quia teneo. L. Sed etsi Tribus misionibus relatis J Exstat ea vox legibus Wisigi-thicis II. & i. cap. c. & in fine libri xii.

SI PARS HEREDITATIS PETATUR:

L. Antiqui. Multas pti uno ettero septenos J-Aἰγυψὶον αἰ -cia*ουι, facunda inu apto mulieres. Aristo teles de Historia animalium uri. 4. de partione quia que infantium exempla sunt apud Gellium x. 1. & in iure ciuili id de Graeca quadam reperiri testatur Ter tullianus de anima. Similia habes apud Phlegontem Trallianum & Antigonum collectione mirabilium

129쪽

iic HVGONIS GROTII FL. s P. DE REI VINDICATIONE

Narrat Gellius xx. io . manum conserere esse de quare disceptatur, in re praesenti, siue ager, siue quid aliud σst, simul aduersarium manu prehenderit, in ea re omnibus verbis vindicare. A ddit: Vindicia, id est correptio manus in re atque in loco praesenti apud Praetorem xii. tabulu fiebat. in quibus ita sicriptum est: si qui in iure manum consierunt. Sed postquam pratores prorogatis Italia finibus , datis iuri μι tionibus, negotiis occupati , proficisci vindiciarum dicendarum causa, in longinquas oraε grauabantur, institutum est, contra XII. tabulas, tacito contensiu, ut ιιigantes non in ture apud Praetorem manum consererent, sed ex iure manum constertum Φocarent, id est, alter alterum ex iure ad conserendam manum, in rem de qua ageritur, vocaret. atque professi simul in agrum, de quo ii stabatur, terra aliquid ex eo, utietnam glebam,in ius m in urbem ad Praetorem deferrent. tre in ea gleba tamquam in toto urguin Acarent. Formulas eius rei ostendit nonis Cicero pro Muraena: dicebat Actor undus qui est in agro qui Sabinus vocatur, eun 'ego extium meum esse aio. inde ego te ex iure manun voco. Reus: etnde tu me ex iure manum confertum vocasti,

inibi ego te revoco. Praetor:sus virilique siuperstitibus praestentibus istam etiam dico mite et iam. In Notis Probi E. I. M. V.

Ex ture manum consertum voco. Seruumvindicam manu

iniecta dicebat Hunc ego hominis, iure iritium meum esse aio. Boetius in Topica Cicerm 'quo respiciunt Paulus in l. Si in rem Plautus Rudente A ct. iii .sc. i. Virg.nona Ecgog8. Diceret hςc mea sum.& in x. AEneidos: Iniecere nian Am Pμπα. Ouidius saepe,ut

i constrium

130쪽

D Aam mea sunt, iniiciamque manus. item. Iniiciam dominis in mea tum manus. Qem Venus iniecta mindicat alma manu. Quintilianus in controuersus: Translatis manus iniicit πIuos dicit. L. Lem.

Si forte ager fuit qui petitus est , ere militibus adsignatus est,mossico honoris gratia possessori Hygenus de limitibus constituendis: Vos dominos in posse inibus suis

manere passus est, eorum conditionen mutat se non videtur. Sic Alpnenus Varus in diuisione agri Mantuani iussisstria millia passus a muro in diuersa relinquere. testis Seruius ad ix. Eclogam.

DE SERVITUTIBVs PRAEDIORUM

urbanorum.

. L. Parietem.

Parietem qui naturali ratione communis, De eo lexerat vetus, ne crassior fieret sesquipede. Plinius xxxv. . L. Gaurus Marcello. ut binas ades habebat,si alteras legauit, non dubium est quin heres alias pq it altius tollendo Obsicurare lumina legatarum adiuvit Ideo qui Qdes vendebant, in mancipio recipiebant lumina vi erant. Cicero de Oratore: id est legem addebant, ne aedium retentarum lumina peiora, quam erant, obstruendo fierent.Q stionem de lumine

me pud Zonaram Theophilo, ubi de Patrona.