Hugonis Grotii Florum sparsio ad ius Iustinianeum

251쪽

EJIVbicunque i itur titulus criminis deficit, illie stellionatus obiiciemus J Est stellionatus Platoni, libro ix legum, Demostheni aduersus Laeritum. Sicut in ciui libus actionibus illa de dolo malo, ita in criminibus stellionatus accusatio euerticulum est omnis malitiae. Quintilianus pater parasito raptore candidatae, possita lege, inscripti maleficij sit actio, de eo ita loquitur. Diligentissime maiores hanc videntur excogitasse legem, quod

cum scirem nullam tantam esse prudentiam, nullam immotam certam diuinationem, mi omnia quaecunque ingeniis malomm ita legendum, non maiorum in excogitara unquam potuissent ,prouidentia cauentium etideret, hac lege omnem malitiam , velut quadam indagine, cinxerunt, ut quicquid ali --m legum e agisset auxilium, quasi e trinsicus circumda

retur.

DE TERMINO M O TU.

Vetustissima bene moratis gentibus cura, ne termini conuellerentur, Iob. xxiv. i. Deut. XIX. I 4. Plato de legibus octavo. Mi ruri τε οἰχω, -- λιτου χύτονος, ομώρρυυς, cur Θέας ἡ νων, νομι - γ τ' αἰένητα nis zh. Nemo terra terminos moueat, neque popularis vicini, neque externi,

si forte in columitio agrum habeat: eredatque id reuera esse quod dicitur, mouere non mouenda. Scitoliastes ad Iuuenalem: Si egeris contra alivem quod termis poderit. Adde Collationem legum Mosis, & Rqdnanarum 40-rulox Iii. &scriptores de agri mensura, linsitisus.

252쪽

13c HVGONIS GROTII FL. SP. . E COLLEGIIS ET CORPORIBVS. D patiantur esse sodalitia J Quae Graeca voce hetaerias Plinius in Epis solis vocat, tum in illa de Christianis

epistola, tum alibi. Vide infra L. sodales. Permittitur tenuioribus stipem menstruam conferre J Id idem Plinius Graeca voce dicit eranos habere X. 93. &Traianus epistola P .

H ιμ-φοι J Recte: nam & sepulchrorum inter mul

tos erat communio.

H ' H λέαι-Ita libri meliores, & Basilica. Praedatum ire non in hostes tantum , sed SI in externos, quibuscum hospitiunt, fedus, aut amicitia non esset, mos erat multis gentibus, ut notauimus de iure Belli ac Paε is , libro D. cap. xv. I.

DE PUBLiCIS IUDICII S.

Chrysostomus ad illud, Vino modico utere, de blasphemia loquens. κοννον-- ν άδsse. s. εκα Publicum est iudicium: crimen ad omnes pertinense cuiuis volenti luci accubare. In

omnibus quidem iudiciis, sed in his maxime libertas danda reis plenissime semet defendendi. Nam, Ut Seneca ait Medea: . statuit aliquid, parte inaudita altera, Equum licet patherit, laud aequus fuit. Et inauditi, tanquam innocentes pereunt, ait Tacitus

253쪽

AD IUS IUSTINI AN EUM.

Historiarum 1. Habes eodem facientia apud Lactantium v. i. Basili j magni epistola 7 o. Tue odore tum Historia it. 16. Salvianum libro VIII. .

Nam caetera non exsilia ,sid relegationes proprie dicuntur JOuidius: ' , Ipse relegati, non ex selis ititur in me

Nomine.

L. Defuncto. Defuncto eo qui reus fuit criminis, est pana exstincta Di ..cit hanc sententiam Nicolaus Damascenus apud Iosephum antiquae historiae xvi. Symmachus Uc. I 2I. Cum

crimina morte soleant terminarι. idem X. 48. comminatio

nes principum negat ad heredes porrigi.

inscriptionibus. ' . Generalis regula ne seruus accuset. Imperatores tamen exceptiones quasdam admisere etiam aduersus dominos , L. vix certis, D. de Repudiis. At de Tiberio Scholiastes Iuvenalis: struis potesatem,ut liceret dolainos accusare quibuslibet criminibus. Etiam vetus Seia natusconsultum quaestionem in caput domini prohibens, euertit idem Tiberius mancipando seruos .acto- .ri publico: ita Tacitus Annalium n. At id Senatusconsultum restituit Tacitus Imperator Vopisco narrante. Nero, cum adhuc laudabilem principem ageret, reum seruo accusante non recepit. Vt Taciti Annalium xiii. discimus.

254쪽

AD IUS IUSTINI AN EUM.

L. flat ιM. In statuis sperni Imperatorum maiestatem ex Artio amidoro discimus it. 33. &ex egregiis tot Chrysostomi orationibus, quae de ita tuis vocantur. Laudatur amena Themistio Constant imis, qui cum statuae eius vulneratae dicerentur, Ego, inquit, in facie nullum vulnus habeo. L. Famosi. Noe tamen crimen a iudicitiis, non in occasionem ob principalis maiestatis venerationem habendum es J Vt Tacitus nos docet Annalium 3. Nomen quidem qua veteres idem: Ied alia in iudicium λυeniebant: Si quis proditione exercitum,

aut plebem seditionibus, vel male gesta republica maiestatem populi Romani minuisset: facta arguebantur, dicta impune erant. Sub Augusto adulteria in eius domum, sub Tiberio probrosa verba in id crimen Venere, vocaturque Tacito omnium accusationum complementum, vinculum ac necessitas silendi. dicit eius odio etiam bonas

leges perisse. Plinio in Panegyrico dicitur singulare &unicum crimen eorum qui crimine vacarent. Colorata laesar crimina Maiestatis 'ait Ammianus, libro xix. Ideo Traianus ad Plinium x. 86. Cum propositum meum optime nosses, non ex metu, nec terrore hominum, aut crim nibus maiestatis reuerentiam nomini meo acquiri. De Imperatoribus Adriano & Pertinace legimus eos crimen maiestatis non admisisse.

255쪽

AD LEGEM IULIAM DE ADULTERIIS

COERCENDIS.

Haec est illa lex Augusti, de qua Horatius: 'Alassis polluitur casia domus stupris: Asos oe lex maculosium .edomuit nefas: Laudamur simili prole puerperisCμlpam poena premit comes. Mentio eius apud Tacitum aliquoties, & apud Iuuenalem, eiusque Scholiasten. Scholiastes Horatij : Vietati magi concubitus lege maritis lata. Papinius: Erigeretque forum , succinctaque vindice multo Surgeret, ere calliam vibraret Iulia fulmen. Egregie in adulteria inuehitur Horatius, cum dicit: Foecunda culpae saecula nuptias Primum insi'inauere, σgenus, domum: Hoc fonte cleriuata clades In patriam, populamque fluxit. Germani nullam morum partem sanctius tuebantur, dabaturque eorum moribus marito ius vindicandi in adulteras, tesse Tacito. Etiam in adulteros ex lege Frohonis Daniae Regis. Apud Cumaeos adultera assino imposita traducebatur, dicebaturque Onico αῖς, teste Plutarcho in quaestionibus Graecis. A dulterijseuere vindicati a Bonifacio, historiam habes ex Olympiodoro apud Photium. Aurelianus Imperator, militem qui cum hospitis yxore adulterium commiserat, arborum

capitibus inflexis deligatum, iisdem dimissis discidit,

' L. Ex

256쪽

Item in eum qui in adulterio deprehensam resinuerit JVide legem Neapolitanam m. Tit. XLV. ubi hoc obtinere vult in deprehensa, non in quovis modo suspe. Oha. Septimium Seuerum Imperatorem accusat Aurelius Victor, quod uxorem cognita libidine reten

taret.

Detesta est ηυxorem in adulterio deprehensam rei inuisset Plinius vi. 3 i. de Gallitae marito: Caesar excussis probatio

nibus, centurionem exautorauit, atque etιam relegauit. Supe

erat crimini, quod nisi duorum esse non poterat, reliqua pars ultionu: ped maritum non sine aliqua reprehensione patientiae, amor uxoris retardabat, quani quidem etiam post delatum . adulterium domi habuerat, quasi contentus amulum remouisse. admonitus , ut perageret accusationem , peregit inuitus. Sed illam damnari etiam inuito accusatore, necesse erat: damnata. cir Iuliae legis poenis relicta est. L. Inter liberas. Stuprum vero in virgine J De hoc lex vetus apud Graeccos fuit . unde ad Gallos venit: η ας. Exstat apud Aphthonium, Sopatrum, & Graecos alios. Lex similis apud Senecam & Quintilianum: Ruta raptoris nuptias vel mortem optet. Adde Balsamonem& Zonaram in Canonem Apostolicum XVII. L. Incesti. Incesti coanune crimen J De Vestalium vitiatarum' pinna Iuvenalis:

257쪽

1 1 HVGONIS GROTII FL. SP.

Cum quo nuper τιttata iacebat. Santuine adhuc miuo ιerram subvura sacerdos. Qirem ad locum Scholiastes: Hae vi imιmna fuit decreta: si vitiata fulsent, viva in parietibuι strue bantur, aut bubterra obruebantur Plinium iv. epistola ii. Scholiallae ad Horatium incestus dicitur, qui flagitium commiserit, aut in sororem, aut in sacerdotem, aut in affinem: ubi affinem intellige, quae sit parentis aut filiae loco.

Mater.

Mulier, quae euitanda poenae adulteti, gratia, lenocinium fecerit, aut operas suas in scenam locarit, adulteri, accusari, damnarique ex Senatu constulto potest J Ex Senatusconsulto facto post Tiberij tempora. Nam ad id tempus ex more apud veteres recepto, satis poenarum aduersus

impudicas, in ipsa profestione flagitij credebatur. Tacitus Annalium II. - L. si uxor. Sive iusta nixor fuit, siue iniusta. Nondum et fiucapta Periniquum enim videius esse, ut ρudicitiam vir ab mx re exstat, quam ipse non exhibeat J Augustinus de verbis Apostoli, sermone iv. ex rescripto Antonini recitat: totum rescriptum exhibebimus ad Titulum hunc in Codice Exemplo continentiae docenda ixor, mi te calfe1erat et in Iquum enim est, ut id exigvi, quod praestare ipsi non possin. Nazian Zenus: 'mc Qυαδυ-ά ms , oia raισπ εοεις Haec verissima & ex aequo asta sunt: ser- me enim ita euenit, ut mulieres mariti adulteria, si

258쪽

probent, ipitentur; si improbent, ulciscantur. Attamen neque Graecis, neque Romanis legibus uxori licebat accusare mar.um adulteria committentem, ni mirum quod leges istae non tam quod natura aequum esset, respicerent, quam quod publica utilitas requireret. Idem ille Nazianzenus: ni γ

πεκνα, ' τααθενες . id ergo femininum sexumpuniuei e,virilem reliquere impunitum. π mulierquidem, quae aduersus mariti lectum,malum consilium capit adultera dicitur evir autem in uxoris contentum libidinas, extra poenam est. Non probo legem hanc non laudo eonsiuetudinem. Viri nimirum . 'fuere qui has condidere leges. Propteream contra mulieres eunt

hae leges. Sic in patrum potestatem dedere filios, sexum infirmiο- rem reliquere sine solatio. Vide ius Graeco romanum,

L. Me in ea. .

Sed qui occidere potest adulterum, multo magis contumelia poteris ιure asscereJ Vide militem Plauti gloriosum Acti.

v. Horatius I. Sat. II. Hunc perminxerunt eatines. quin etiam illud Accidit , ut cuidam testes , caudamque balacem Demeteret ferrum. iure omnes: Galba negabat.

Solebant apud Graecos G μωμε,, . Aristophan mPluto: & ibi Scholiastes: aut mugiles eis impingi, cuiusmeminit Scholiastes ad Nubes, Catullus, iuuenalis.

259쪽

Ideo autem patri, non marito muliercm ,'inanem adulta

terum permissum est occidere, quod plerumque pietvi paterni nominis consilium pro liberis capit. C rum mariti calor , impetus facile decernentis suid re ranandus J Lex erat Solo nis et ς λαcη ο τ υ Si quis adulterum deprehenderit, de eo statuat quod volet. Meminere Lysias & Plutarchus. Sed videtur huie legi additum fuisse, ο ξρα ia εχντα: Ita enim citat Lucianus Eunucho: aut e. , ut Vlpianus, infra, L. quod ait lex. Secuti hoc Romani iam a Romuli temporibus ut ex Plutarcho, & aliis discimus: mansitque in usu diu. Catonis enim Maioris hoc dictum est apud Gellium x. 23. In adulterio uxorem tuam si deprehen isses , sine iudicio impune necares: illa te, si adultera res, digito non auderet contingere, neque iud est. Id respiciens Horatius: Olne marito Matronae peccantis in ambos iusta potestas' In corruptorem vel iustior'

Hinc explica illud apud S choliasten Horatij: Lex fuliqud Atheniensis , ut adulterum cum adultera deprehensum liceret occidere. Haec lex abolita est lege Iulia, quae iussi cuniationem adulteri ad iudkes referri, e r ιta adulterium puni, ri. Hoc sectitae Imperatorum constitutiones marito

adulterum oecidenti, nihil aliud quam poenam miti-sarunt: ut videre est infra, L. si adulterium, hoc ti

tulo.

AD LEGEM CORNELIAM DE SICARIIS

& beneficiis.

y etustissima homicidiorupa poena filii fuga & ma

260쪽

A D IVS IUSTINI AN EUM. 2 s

cha. Vide quae diximus de iure Belli ac Pacis i. it. s. &II. x Vim 3. Vtriusque plurima sunt exempla apud Apollodorum, ubi pro grauitate caedes alia perpetua fuga, alia annorum duorum, aut unius punitur. Servitus etiam annua, aut longior quibusdam iniuncta. Eius quoque exemplum apud Apollodorum habes: qui &ritum adiungit expiandi homicidae cura regum: de quo & Herodotus. Sed lex Mosis exsilium retraxit ad eos, qui sine dolo homicidium committerent: eis enim qui deliberato, mortem iniungi voluit Exodi xxi .i .

num. XXXV. I. Prou. xxv m. i7. Et hoc secuti Graeci, &post Graecos Romani, & Romanorum exemplo pleraeque gentes. At Germani veteres, antiquorum instituistorum retinentissimi homicidae mulctam irrogabant, ut testatur Tacitus, & leges Danicae. Nicolaus tamen Damascenus distinguit,aitque, mortem fuisse poenam, si quis externum occidissot: fligam si quis ciuem. quod non caret ratione et, quia per interfectionem hominis externi, nascitur belli materia. Scholiastes Horatij, homicidij reum esse dicit, qui nolentem seruati Vide

Senecam Patrem in minoribus exceptis Controuer- .siarum III.

L. Eiusdem. Veneni mali J Sic & Virgilius:

Ille malum mirus perpentibus addidit atris. Horatius: Venena metium fas nefasique Gellius xii. ue verba ancipitia recitans, quae duas res inter se contrarias signi ret,ponit & venenum. Ac sicut