장음표시 사용
131쪽
128 Elementa Metorseae. de cerni debere , unoque spiritu prominitari. - 3. I. De parithu' Periodi. Quaenam sunt Periodi Partesῖ .R. Periodus constat certis quibusdam Partihus quarum majores appellantur membra a
Graece cola ; minores vero appellantur δε- essa , Graece Commata. Quid est membrum Periodi pH. Membrum, sive Colon , est pars Perio..di , eontinens sensum aliquem , sed Suspensum ac Imperfectum : v. g. ι) Antequam de re publica , Patres conscripti , dicari ea , quae dicenda hoc. tempore arbitror, ecce tibi Periodi membriam ; nsequo enim hic Sensus orationis conquiesciti. Hahebis Periodum absolutum , si ad primum illud. membryam accedet hoc alterum : Exponam vobis breviter consilium ei prosectionis et reversiouis meae. Quid est Indistim p . R. Incisum , sive Comma , est pars mentari; quemadmodum enim in Periodo Daembrum . sic in membro continetur Incisum: V. g. 0
. Nihil est, mihi crede, virtute formosius, . nihil pulchrius , nihil amabilius ; ex tribus hisce incisis membrum unum essici tui . Itaque dicere in ei sim est arobris id genus incisis,
et articulis suam orationem distinguexe. Quandonam ρotissimum usumauda sunt er
. . R. Incisa mirum in modum valere , cum adversario Vebemeutius et acrius instat ora
132쪽
Mementa Rhetoriente. ia) caesim , ac punctim , ut ita loquar , objurgat et serit: Non enim nos coloe iste servilis , non pilosae genae , non dentes putridi deceperunt ; oculi, supercilia, frons, vultus denique lotus , qui sermo quidam tacitus meu is est, hic in fraudem hominos impulit: hic eos , quibus eras ignotus , decepit , sesellit, in haudem induxit. Pauci tua ista intulenta vitia noveramus e pauci tarditatem. ingenii , stuporem , debilitalemqrie linguae. . II. De variis Periodorum generibus. Quot sunt genera Pelliodorum pH. Tria. Alia est Periodus hi membris , si inve dicolos ; alia trimembris , sive tricolos aha quadrimembris , sive tetracolos. Plura enim', vel pauciora membra, aut Vix , aut nullo modo patitur germana sinceraque Psextodus. Singula porro haec membra si vel paria sint, vel non valde disparia multo gratior
Periodus bimembris Ergo et mihi meae pristinae vitae consus dinem, C Caesar, interclusam aperuisti b Qt his omnibus ad bene de republica sperandum , quasi signum aliquod sustulis i. Trinsembris exemplum eximium esse potest illa Ciceronis Periodus , numeris , ait mihi videtur, omnibus absoluta, in empulo ManilianReis Nam cum aulea per aetatem hujus aucto-xitatem Ioci zon lingere non auderem ' Sta tueremque nihil huc nisi persectum ingenio , elaboratum industria asserri oportere :
133쪽
De mmm tempus amicorum temporibus transemillendum putavi.
Periodi quadrimembris quae et quadrata diei tolet, absolutissimum exempluan habes in orat. pro A. Caecinna et Si quantum in agro Iocisque desertis audacia potest ; ' tantuinati soro atque nudiciis impudentia valeret: 'mon minus in causa cederet A. Caecinna Sex. . imbutii impudentiae: ' quam tuae in via faci-
S. Im. De legibus ac regulis Periodi.
Que xam sunt Periodi leges pH. Tres Praecipuae. Prima est, ut illius membra nexibus quibusdam inter se quam a P- issime cohaereant, alioqui enim jam Don esset Periodus , sed oratio dissipata dissolutaque, et, ut 3jutat, Areus Fine calce. R . gula est , ut sensus non sit nisi in omnium inembrorum fine peἡseclus. 3. Ut pleniore verborum ambitu et circulo Periodus con eludatur.
Posset ne feri Periodus quae eontineret membra , Vel minus quam duo , Mel ρία τ quam quatuor R. Posset fieri P iodus unius membri ; at -
que haec est illa , 'quae vocatur ab Aristo tele Periodus o si lex , sive monocolos. ris set etiam oui uino usque ad quinque , aut sex , vel plura etiam membra produci. Verum Perisecta, de quo hic tantum sei mo est , Periodus , nec uiua qΠatrior membra tirocurrit, usu lasea duo contrahitur. Atque est unani
134쪽
Elementor Rhetortiae . ia Ire ess sententia Demetiti Phaleret, a Hermogenis, ac .erentiaui quoque Mauri, cum altu uuatuor e membris plenum sormare videbis Rhetora cireuitum , sive umbilus ille vocetari Atque in primis nobiscum ita sentit ipse Turulius, cuin est in Orator' : Constat ille ambitus , et Plena - Comaerebentio e quatuor sera partibus, quae membra dicuntur, ut et austessu pleat et ne brevior sit , quam satis sit nec longior. . t Quod si, ut aliqΠando contingit, ultra
tuor procedatur , bac nihilo tamen minus orbe quodam, cireuituque conclusa seratur oratio , vocabitur inrtus, sive Oratio periodica. Ita
Cicero b, Archia Poeta. isi quid est in me ingenii, iudices, quod
sentio quam sit emgRum; aut si qua exercit ilo dicendi, tu qu, me non inficior medio is Oiter esse versatum: aut si hujusce rei ratio aliqua ab opulnarum artium studiis et disciplina profecta, a qua ego confiteor nullum aetatis meae tempus abhorruisse: earum re rum omnium. eta Hanis hic o A. Liciatus Ouctum a mR repetere prope suo iure debet. f. IV. De artificio Periodi amplificandae.' . Quaenam est, Prima ratio ' a Iseandae
135쪽
13a Elementis Rhetorseae. B. Tyrones nullo negotio Periodos, fundentsi .habeant ad manum , et in promptu parti .eulas , vel locutiones quasdam conficiendis Periodis mirum in modum idoneas , cujusmodi
sunt voces illae omnes , quae uecessariam quaIImdam habent cum aliis subsequentibus assiti talem: v. g. Etsi, quam is, qu3mquam, quem admodum , sicut, cum , quoties quBntum , qualis , quo , non minus; quibus respondent, tamen , Veruntamen , nihilominus , ita , tum , Stoties , tantum, talis eo, quom. u. Ita quavis enim Periodo partes duae sunt, Prota sis nimirum etapodosis. Est antem Pro istasis prima Periodi pars . ex qua secunda Pendet, et in qua oratio crescit quodammodo et aNollitur. Apodosis vero est altera 'Periodi pars in qua oratio perfecta conquiescit. Illae porro. quibqs iisquimur', par ticulae , suspensaeque sunt ad Protasim eum Apodosi connectendam, ut Videre est 4n a1-
latis exemplis , illo praesertim pro Caecima
. Quaeniam est secundo et tertia ratio a uri irandae Periodip IL Periodus , pulcherrime dilatatur, eum brevis quaedam; seo entia, in uasa quasi 'partes aistribuitur et Ila Tullius paucula haec, vexhas omnes lagent Clodium amplificat per enumerationem partium , cum ait ιronice nimi-
--.- aeri a Senatu i ab Equestri
136쪽
eis denique ipsis. s. Facile inlatatur Periodus per desiuitiones , quas vocant conglobatas, per circumlocutionem et per interpretationem quae sit cum res eadem aliis atque aliis elogantioribus verbis exprimitur. Vita quae suprae in Elemenintis diximus de Amplificatione. S. V. De numero et caetaeris virtutibua. .. Periodi . . Quid est numerus Periodicus p . . . R. Numerus Periodi, de quo hic agitur . non est numer .arithmeticus , sed est numexus ille in harmonia et concentu positus, do-quo Virgilium in Ecloga 4. . di Numeros memini , si .verba tenerem. i, Et aeursum in Ecloga 6 Tum vero in numerum Faunosque serasqM
Ludere . Numerus autem Oratorius est harmonia qua dam non exquisita, neque canora , qualis est in poematibus et canticis . sed ita dissimulata latensque , ut tamen inentiatur . Et . aurra mi rifiea quadam . voluptate permulceat. Atque ut exemplo res illiistretur , suavis admodum est , auribusque pergrat . ver
urbe Roma deducebantur , ad incolenaeiam. CO-
137쪽
ED1 1ense, Rhetorseae. MarcMl xi Nulla est tania vis, tanta lustpia . quae nou serro ac- viribus debilitare frangique possit. Perihil landitus omnis vω- Dustas , si iuverso numero dicas : Nulla est vis tanta , et eo 'it tauta, quae non possit
debilitari frangique viribus ac simi. . Quid litem suavius hac altera Cic nis senteolia in Philippica Te miror . Antoni , quorum facta imi tere, eorum exitus non perhorrescere PQuae quidem verba iam ap: e mihi videntur
constructa , ut praeolari cujusdam oumeri ab- . solutissimum exemp=ar esse possint. Abibit vero decor omnis . si sublato tum eleganti nu-- mero, dixeris e Te miror , Antoni, non rhorrescΡre exitus eorum , quorum imiteris faciat 'ranti nimirum est certa quadam moderatione numerorum explere sententias: iideo inque ut optimo notat Quintilianus .: Neque Demosthenes fulmina vibrasse diceretur , nisi i
numeris vibrata suissent. - . . . . . '
VI Begulae sex , quibns reddi potest.
Quae deς varia collocatione pedum ae me surarum , et de optirem ratione miscendi ia-ter sese Dacidos , Spondaeos , Anapestos: 'Lmhos , Creti eos , Holomos . Choraeos et Dichoraeos tradunt Aristoteles. TuIllius, Quin- tilia is caeterique artis magistri , sunt egregia illa quidem , et oratori persecto num quaru satis commendanda. Verumtaesen ἰ ut 'aperis et ingenuo loquar , animadverti jas, dudum dissicilioribus hisce et salebrosis. - ut ditam . praedeptionibus Talde desalicari l 'Vrotium animos , et illorum industriam r. turdisi solere potius, quam adiuvari. . 'Quapa opter, ut animorum satietati sest,
138쪽
Elementa Rhetoricae. 335dioque occurratur , Opere pretium nae iactit rum existimavi , si ex laboriosis illis praeceptionibus quemdam quasi succum eXl rimeri an, et iaciliores aliquot, brevesque regulas ad omnium captum , et quotidianum usum a comodatas hoc loco proponerem. Quaenam est ρrima regula Periodi numerosae reddendae. ΘΒ. Numerosa set Periodus, si syllabae breves ac longo e sic temporentur Bllernentur- que quodammodo, ut neque copia brevium incitatior ac celerior Dratur oratio. neque longarum multitudine retardata langui scat. Concinnam hane brevium et longarum sulla-
harum temperationem vides in illis Tullii verbis ad Caesarem : Domuisti gentes immanitate barbaras , multitudine innumerabiles , Iocis infinitas , omni copiarum genere abun
Aliquando tamen ex arte, et industria , syllabas breves, vel longae , sine illa, quam clixi, mistura coacervantur , ad rei , de qua agitur, vel celeritatem , vel tarditatem ex- Primendam , et oculis quodammodo subji- . ciendam. Ita Virgilius Aenid. 5. remigantium
nautarum impetum , Da ituitque Felocitatem,
Dactylorum crebritate depingit: Inde ubi clara dedit sonitum tuba. finibus
Haud mora, prosiluere suist serii aetheras et amor Nauticus M. . . Itemque celeritatem equorum in lioc versu etiam pueris noto :
It clamor, et si,uine facto ,Τ
139쪽
sus lib. 3. Luctantes ventos , tempestatesque Sonoras. . Quaenam est secunda regula numerosam
R. Voces unius, duarum , aut plua tum sylla- harum si conamisueantur , nascetur inde oratio valde numerosae v. g. MMis , et WiMis, non ad de nisi dam . sed ad cons an naaυdaciam. Costra vero crehriore monosylla- harum iteratione quasi exilit atque subsultat oratio: v. g. Hac in re nos sic non ferret. Q . aeham est tertivi regula ΘΗ. Cadet numerose Periodus, si magni- et bene sonantibus verbis terminetur, it in hisee exemplis ex Cicerone desumptis: Quos amisimus cives , eoε Martis vis Pereu-tit, non ira victoriae. Nam qui locus qui : .lim ac tranquillitatis plenissimus fore vidch , - , in eo maxima moles molesoarum , iur- bulentissimaeque tempestates exstiterunt. Quaenam eat . quarta regula pD Nulla res magis iacit ad numerum oratorium , quam Verborum splendor , non solum hi periodi clausula . sed etiam in toto illius quasi coti textu. Ita Ταllius in Pisonem et obrepsisti ad hoDores erroret hominuM , Comet mendatione sumosarum imaginum, quarum simile uihil habes praeter colorem. Et 'in eloquent ιιima alia peroraιione pro μαιθος
140쪽
Elementa Rhelosae et 37 Nolite pati, iudices , aras sa) Deorum immortalium , Vestaeque Matris quotidianis Virginis lamentationibus '. de vestro judicio commoveri. Et in 4. Catil. Id est initum
consilium , ut intersectis omnibus , nemo ne - ad deplorandum quidem populi R. nomen et ad lamsentandam tanti imperii calam a tem relinquatur. Cedo quintam regulam pH. Ut leniter, aequabiliterque fluat Periodus , sugiendus est asperior litterarum et vocabulorum concursus . quod est in oratione vitium vel maximum. Incurritur autem in illud vitium multis modis. I. Cum durius ac crebrius concurrunt ia-ter Se consonautes , quae stridorem efficiunt , ut Ars studior v Rex Xerxes. u. Cum verbi prioris ultimae sylla hae fiunt Primae sequentis, ut vel ipsi Ciceroni aliquando excidit, cum ait: Res mihi in Misae Disae sunt. Itemquo cum dixit tu carminero sortianai alii Datam ui e Consule Romam i3. Cum eadem littera , vel etiam , quod pejus est , eadem syllaba crebrius iteratur :quale est illud Eunii Poetae :Africa terribili tremit liorrida terra tumultuu Itemque illud adeo tritum :