장음표시 사용
161쪽
J1 58 Elem excla Rhetorscae. ita sit in libro , quemadmothi iti fuit. Dices idem arrotii, nisi sorte mutavit. Quud si de vocula una ita laboravit Tutilius , nihil mirum si viro ut omnium eloquentissimo ; ita etiam proprie latis adeo amantio uinium doctissimus varro mittoret, libros suos de . lingua latiua , si item omnium sortissimus Julius Caesar , nec vel elo luentia , vel doc trit1a illi mitior futurus si totum his se studiis tradidisse , eidem dicaret libros suos de Analogia. Qua de re sic Tullius in Bruto e In maximis occupationibus ad me ipsum de ratione latine loquendi accuratissime scripsit
Quisnam Ciceronis proximus est incorrupta Latini sermonis integritate et elegantia Z B. Ρrimum poςt Ciceronem damus locum. Caesari , atque Tercutio. Sane quam praecla-le de utroque senserit Tullius , liquet ex his, quae de utroqtie scripsit. Ac de Terentio qui-uem sic loquitur ad Atticum: Secutus sum,
non dico Caecilium malus enim auctor Latinitatis est) sed Terentium , cujus labellae Propter Hegantiam putabantue a C. Laelio
De Caesare u ro sic idem in Bruto. Etiam
Commcntarios quosdam scripsit rerum Suarum valde quidem probandos : nudi enim Suiat, recti , et venusti, omni ornatu orat nis , tamquam veste detracta : sed dum ub luit alios habere parata unde sumerent , qui vellent scribere historiam ineptis gratum
sortMse secit, qui volunt illa a) calamistris a) calamirixum est serrum illud tores,
162쪽
Elementa Rhetoricae. Issi nurere ψ sanos quideui homines a scribendo
Quinam latinitatis austores, Posι - res hos legeindi cutit Θ iI . Cuin Fabio , Ut quisque erit Cieeroni sinultimus ; quales sutit Phaedius , . Cornelius Nepos, Livius , Curi ius , et alii quos recenis suimus , qui vel . Ciceronis aevo vixere , vel non ita magno distant ius ervallo. Degustari etiam poterunt , sed parce , et sero recentiores nonnulli, qui Ciceronem diligenter sunt imitati, et quomodo sint imitandi , ipsi exHmplo esse poterunt. Quales sunt Muretus, Manutius in epistolis illis, quas te senium scripsit , nam caeterae frigidam sapiunt aetatem ; Sadoletus , Benibus , Riccius, Masseu 3 pictus atque politus Bunullus, Turinsellinus, Longolius, Perpinianus , Ve assor ,
Post obitum Augusti, incorrupta illa, qua ndixi, latini sermonis integritas , sensim adult rari eoepta est, et quasi cx auro in arge tum iterum commutari , ut ex Senecae, Fa hiique , et aliorum querimoniis liquet. In deincrescera te illa aetate sunt inter Oratores ac Rhetores, Fabius Quintilianus, Plinius Iunior, etc. Inter Historicos Suetonius, Tacitus, I stinus , etc. Inter Poetas, Lucanus , Persius , Silius. Iuvenalis , Statius, Martialis, Seneca.
Inter Philosophos vero Seneca , Plinius V
nosque crispantur. Invrere vero calamυρ- metaphorice dicitur pro vanum atque immo
163쪽
16o Elementa Rhetoricae. vomensis r inter Grammaticos denique Asmistitus , agellus. EtC. Denique a teret poribus Severi auspicae Iiacet aheneam aetatem, quae tandem m ferrea desiit , postquam variarum gentium irruptione ipsi nomini facti sunt barbari, et in Moaetate decrepita Mint Symnachus , Capella', Sidonius Apollinaris ; quos omnes tu vitabis summopere , si sapis.
164쪽
LIBER SECUNDUS. DE INVENTION E.
EGimus hastenus de Figuris ac Tropis, do l. Periodo et de St lo. Postulat nune instituti nostri ratio , ut ag3mus de Inventione , sine qua, teste Tullio, nivola erit et puerilis ominnis locutio. Quid ea noentio
R. Est excogitatio argumentorum, quae Va- Ieani tum ad fidem faciendam , lum ad motus excitandos. Primum igitur agendum nobis erit de argumentis i deinde dς motibus , seu affectibus excitandis . . De argumentis , et locis oratoriis. Quid est argamenium pR. Est probabile iuventum ad faciendamsdem, ut, si probare velis expetendam esse Rhetoricam , invenies, quod sit ars bene dicendi. Usidenam sumuntur Argumen ta , sise ratiaones ad aliquid probandum pRi Sumuntur ex loci, oratoriis, quos Tullius appellat Argumentorum sedes, in quibus ' Iatent. et ex quibus sunt depromenda 7. Qua-Propter , si vis orator .esse, ita promptu tibi esse debent loci illi , et , ut ita loquar , ad uianum; ut in illis uberrimam ArgumentoruIu i
segeteri facile possis invenire.
165쪽
τ9r Elementa Rhetoricae. Quot sunt genera loeorum pR. Duo. Alii enim putuntur ab ipsa re, et idcirco vocantur Intrinseci, seu Insiti: alii sunt extra ipsam rem . de qua quaestio est; unde eliam vocantur Extrinseci , seu Remoti. De utroque illo g nere ac de primes praesertim, quod majus quoddam momentum habet ad eloquentiam, accuratissime nobis est hoc loco.
De Locis intrinsecis. Quot sunt Loci orato ii intrinse ei pH. Sex Jecim : Desinilio , Enumeralio, partium , Νotatio, Conjugata , Genus, Forma,
Similitudo , Dissimilitudo , Contraria, Repugnantia, Adjuncta, . Antecedentia, Consequeuintia , Causae, Essecta, Comparatist. s. I. Desinitio.
Η. Est brevis et circumcripla rei explicatio , inquit Tullius ; vel, ut Philosophi malunt , Desinitio est oratio, quae rei uaturam explicat. Quomodo sit reeta Desinitio 'R. i. Accipito aliquid rei, quae definitur. Commune cum aliis ; deinde addito aliquid illi unice proprium ac peculiare, et tuis demum habebis optimam definitionen ; v. g. Rhetori ea est ars bene dieendi : quod si ars, hoc illi commune est cum aliis artibus; quod vero sit ars bene dicendi, hoc est illi omnino pro Prium. Quod si manca sit, et mutila tua desiuitio, jure ac merito poterit tibi contingere quod olim Pla oui contigit. Definierat aliquando Plato hominum: Animal bipes , ct
166쪽
Elementa Rhetoricae. 363i lume. Diogenes Cynicus , homo dicax et Academicorum irrisor , galbim i inpluinem ac nudum im mediam Platonis scholam projielias, En , inquit, hominem Platonis p. Estne eadem defutendi ratio Logicis et Oratoribus P . 'R. Loqge diversa. Logici eisim ieiune, bre
viteri, oc Sicce rem .definiunt. per genus , et disserentiam : ' gr. Homo est animai rati nate : Orator vero liberius et ornatius hominem ita definiet per locos Bh loricos. IIo oest eximium opus a Deo estarinatum, rationis particeps, ad Dei imaginem conditum, atque ad . immortalitatem natum. Hoc autem Oratserium definiendi genus , si recte appellare velimus Descriptio potius appel1ML debet, quam .aecurata Desuitio. Quoti modis feri solet Deseriptio, seu Ora
toria Definitio' - . - cR. Sex potissimum modis fieri solet. I. Per Partes , ex quibus 'res ipsa constat ; ut si dia Cas e Ars oratoria est ars , quae constat inventione , dispositione. , elocutione, et Pro nunciatione. ix. 'Fit per essectus , ut cum dicitur : pe catum est pestis animae , eonscientiae labes , Vi lac pernicies , naturae dedecus , orbis ruina, odium Dei , CtC. . -
3. Desisitio fit per n galionem et assirmationem ; cum nempe primum dicimus quid nou sit res , ut deinde melius inlepigatur quid sit; et haec definiendi ratio Ciceroni persamiliaris suit. Ita Pisonsem probat non fuisse consulem. Tu in lictoribus , in toga , et prae-
testa esse consulatum putas quae ornamen
la etiaci in Sex. Clodio, te e0usule, esae
167쪽
164 Elementa Rhetoricae voluisti. Hujus tu Clodiapi canis insignibus
consulatum declarari putas 3 Animo consulem esse oportet, consilio , fide, gravitate , vigilantia , toto denique munere consulatus. Et pro domo tua : An tu Populum Rom. esse illum puetas , qui constat ex iis, qui in ercede conducuntur , qtii compelluntur , ut vim 'anserant magistratibus r ut obsideatit senatum optent quotidie caedem . incendia , rapinas 3 O speciem dignitalemque Populi Rom. quam nationes exterae , quam geri tes ultimae pertimescant 1 Multi indinem hominum ex servis conductis, ex facinorosis,
ex egentibus congregatam. Illa suit pulchritudo Populi Rom. illa forma , quam in eam po vidisti, tum eum eliam tibi contra Sena . tus, totiusque Italiae auctoritatem ei studium idicendi potestas fuit.
4. Definitio fit ab adjunetis. Ila Chymicam
artem non minus vere , quam lepide definies e Chymia est ars sine arte , cujus princi Pium inst mentiri ; medium laborare ; finis
mendicare. Ita Vii gilius famam deseribit ah adiunctis. o
Fama malum , quo non aliud veloeius ullum ;Nobilitate viget. viresque acquirit eundo. Parva meta primo, ' mox se tollit in auras , Ingrediturque solo, et caput inter nubila cotidit
Monstrum horrendum , ingens, cui quot sunt corpore plumae Tot vigiles oculi subter mirabile dictu' Tot linguae, totidem ora sonant, lot subri git aru es ,
168쪽
Tam seli pravique tenaΣ , quam nuntia Veri. 5. Desinitio sit venuste per simili ludi nomatque metaphoras , ut si dieas cum a Petrarisca r Pulchritudinem esse blandum liostem, dulcem raptorem , loriorem 'fraudulentum laqueum pedibus , oculis velum , etc. Obser-Va tamen, metaphoricis id genus definitio- Ilibus caule admodum utendum e se, et cum mica salis , ut ait Catullus. f. II. Enumeratio partium. Quid est enumeratio partium pD. Est oratio , qua totum in suas partes distribuitur ; unde locus ille vocatur etiam Distributio ut si distribuas , ac dividas xi iam humanam in pueritiam , adulescentiam ,
virilem aetatem , et Senectulem.
Quae sunt regulae , ac leSes Enumerationia Partium pB. Tres praecipuae . I. Regula liaec est ta Trinatis omnibus partibus, assirmatur totum. Ita Tullius probat Pompeium esse Summum Imperatorem , omnes et singulas optimi Imperatoris virtutes sic enumerando: Ego enim existimo , in summo Imperatore quatuor has res inesse oportere seiuni iam rei militaris , irtutem , auctoritatem , felicitatem. Pergit deinde, et quatuor haec in suo Pompeio sum
ma esse sic probat: Quis igitur boc homine scientior uia rara aut fuit , aut esse debuit, qui e ludo atque pueritiae disciplina , bello De remedias utriusqua Iortunae. Petri reha Patria Florentinias, Arelii natu, i genis, eloquentia , et poetica cultate tui sisyoculi facite prinems floruit ιaeculo 14.
169쪽
166 Elementa RLetorseae. maximo , atque acerrimis hostibiis pq ris exercitum , atque i 11 militiae si sc plinam Prosectus est I Deinde dh ejiti justitia: Cujus legio laes sic in Asia pervenBrunt, ut non modo manus lanti exercitus, sed ite vestigium quidem cuiquam pacato nocuisse dicatur. Et do emperantia sic loquitur: Non avaritia ab institulo cursu ad praedam revocavit' non Iibido ad voluptatem , non amoenitas ag de-Jε Clatiouem , non nobilitas urbis ad cognitionem non lienique labor ipse. ad quietem , etc. Ila 'otiam se H Lactantius Dominicae' mortis
acerbitatem singularum partum cruciatu, Pie aeque ac eleganter probat. Compressos 'speculare oculos, et luce ca- Tentes ,
' Assiciasque genas I arentem suspico linguam
Fulle venenatam , et pallentes funere vultus i Corne manus clavis fixas , tractosque lacertos, Aiqile ingens' laleri via Ilius, cerne inde cruorem Purpureum, fossosque pedes artusque cru-' . enlos , '
'Flecte genu , lignumque Crucis venerabile
' Sie Iuvenalis Sati 5. per Partium enume- rationem ridet φaemdam , qui se omnia scire 'Profitebatur : i Grammaticus , Riistor , Geometres, Pictor ,
170쪽
Graeculus esuriens ; in coelum, iusseris, ibit. . Quaenam est secunda Regula rR. a. Regula haec est, ut negatis omi- Bira 'et singulis partibus , negetur totum. Sidvrobat Tullius Antonium non esse Consulem:
Uegat hoc ta) D. Brutus Imperator i negat Gallia ; negat cuncta Italia ; negat Senatus ;negatis vos. Qui igitur illum consulem , nisi
i Cedo ultimam regulam enumerationis par . tium p . R. Ut negalis partibus recto negetur lolum, . nulla tibi erit praetermittenda pars , quoad .ejus seri poterit. Ita Martialis 'eculam quam . dam probat essa Ddentulam: , Si memini, fuerant libi quatuor, A elia, dentes et Expuit una duos tussis , et uόa duoS. Iam secura potes lotis tussire dictus : .
Nil istic , quod agat, tertia tussis habet. S. III. Notatio Nominis et Conjugala. Ad unum et . isteφ caput duos bosc.. tqws
Propter assinitatem . evocamus : Quamvis porro, uterque the Jocio propter levitatem ,. Pota adeo valere. videatur. ad persuadendum : quia . tamen non parum valet ad delectandum , .et, ad orationem lepore aliquo ac sale condien dam . idcirco ab Oratoribus inlcrdum summmis adhibetur.