장음표시 사용
21쪽
ri mo , ouod non habet princJpla se . si uniuersite haberet a- non habeat liquod principium. aut hoc esset principium in-
principi να eomplexum in ea usando. aut priueipium coplexum in cognoscendo. Non in causando, quia tale principium non isset nisi intellectus. N reruproprietates, i quibus mouet set intellectus ad causandum uniuersale, intentionale N tuccum ista sint entia realia, consequenter uniuersale intentionale esset ens reale; non potest esse princi- . t pium complexum, quia ad cognoscendum uni- Dersale intentionale, non est necessatia notitia principiorum complexorum, ut est hoc principium, omne totum est maius su a parte, ede. Ne oue uniuersale intentionale habet pa tres,cu non Ad hoe ait. Diens quantum, partitionem recipiens. Ad hoe resp. r spondeo quod uniuersite prolecunda inietisne, seu formaliter sumptum, habet prinei pia in-eomplexa in cati lando. quae sunt quatuor causae, Quatuor eau Quisti prima est eausa es ciens puta, intellectussae cinio NM pois bili ,. seeunda ea causa materialis, videlicet
uir Elis et duo obiecta cognita. Tertia est eausa originalistionii. Occasonalis, & sunt proprietates repertae in illi a duobus obiectis eo gnitis. Quarta est causa in frumentalis, & est actus collativus ipsius intellectus polrbilis. comparantis illa duo obiecta cognita, mediantibus eorum Droprietatibus. Mo- Moesiuium .' uando dicitur, P causa istae eum snt te, les, debent producere essectum realem. Respo
Respotiso. deo quod si intellectus, qui est potissima eausa inter istas quatuor, esset eiusa inciens propriὸe cientia via voca, tunc id quod ab eo proeed
ret, esset ens reale, sed quoniam causa prima quet est intellectus, & tres reliquae, sunt causae aequi- uocὰ producunt effectum intentionalem in natura dissimilem sie uti a smili dissimiliter demo an ratio, quae est ens rationis, est eausa aequivoca st se, ab scientiae demonstrativae,quae est res leale; Et di. et Attit qua co diffunditer, quia simile non currit se euer pedibus per quatuor pedes, cum in 1 aibto fidei orthodo
secundu sco. xae cap. α' dicat Damascenus, quod quando ali-
Averroim, quid in omnibus est simile, idem utique erit , S non ei emplum, nee esse enim est in exemplis, α. simile cons d. te.& dis mile,visco tus etiam dixit quarto sententiarum , distinctione duodecima.quaestione prima, Antonius Andreas .libro Metaphys qua si ione prima, di se eundo libro de
anima commento 67.Commentator Averroex.
amri aestim Ad illud vero quod uniuersale intentionale non ah p buste habet palles. Respodeo non habete partes quans n. titati uas, bene tamen paties subieti tuas, quae sunt quinque uniuersalia , ut species eius , de quibusvniuoce praedicatur, vicum Scoto con tra Albertum Magnum, infra suo loco dicetur. Et dico noti partes quantitati uas, seu integrales,
propter quosdam Antiquos dicentes, qudd ad Doe, ut aliquid sit subiectum scibile, habere debet partes integrales, quia forma simplex, ut inquit D. Boeti ut in libro de Trinitate, subiectum esse non potest; quod nonocte dixerunt, di ratio contra eos est, quia Anima est substantia simple et, di subiectum in libris de anima ex sentcntia Albet ii Mauni, Sancti Thomae, & Aegi-
dii Romani in primo libro de anima, de tamen Albinuta
anima non habet partes in tetraui, ut eontra I μα Aegi Alexandrum Aphrodisium tangit Auertoea pii ' 'mo phys eorum com . 6 a. & ibidem animaduertit Achillinus, de anima rationali: &se Boetii dictum in libro de Trinitate capa. intestipi de-het de subiecto acciden iis & no de subiecto eo nsderationi , iuxta Seoti glossam in prologo se o- sio viten.quaest. 3. ad primum Argumentum principaler Dico etiam qu Ad habete debet partes subiectivas. propter petium Nigrum in suo clypeo Petruttileer. Juaestio. s. dicentem, quὀd patres quas habere ebet subiectum seientiae humanitiassenuentae, non debent esse partes integrales, vel subiecti. uae, sed partes diis nitiua . id est . qu/d tale subiectumst definibile. eo quὀd medium in demonia stratione, est Desinitio subiecti, quod nos non negamus, sed per partes intelligit Aristoteles, partes subiecti uas, quas actu, vel potentia ha bet ipsum sub lectum . N hoe propter argum e
tum , quod adducie de Mundo, qui & s est seu,
in actu, est tamen plures in potentia, non ob stante quὁd de facto constat ex tota sua materia, in plures tamen partes diuisibili ut per Diuinam potentiam esse possint plures sensibiles mundi . Et argumentum quod adducit de Angelo faciente speciam, supponitdubium, t patet exsci io, Mothium Pequi et .senten. distin. 3. quaest. Deum multis aliis tra Nigrisu stinet oppositum . dicens quod plutes Angeli S numero di itincti esse possunt sub eadem specie
Tandem probatur, quῖd uniuersale non habet Arguitur 3 passiones. Ei primo sic, si uniuersale intentiona eri lenole haberet aliquod proprium, aut illud propriui p i'
esset singulate, Aut uniuersale, libri ista sinto p bsita primo possent ex i di non potest esse singulare, quia eum passio conuerta luteum suo sua biecto . tunc sngi lare conuerteretur eum uni
uersali, quod salium, qui a s hcie tu et concedet
dum potius debet et specio converticum sene tu ium, re uniuersali , quam singulare, at hoc non con-eeditur ab Aristotele in cap. de substantia, luando inquit,quod genera cum speciebus non conuertuntur. Nec illud proprium est quid , Λ, uersale, quia tunc idem esse quod suu in subisctum, quod salsum, cum proprium non indiscet larentiam rei, euius est proprium primo Topici cap. . Ad hoc respondetur Scoto, quὀd Respiavit.
illud proprium est uniuersale, vel bi gratia, si
passo uniuersalis quae vocetur , A, tunc haec est vera , A, est viii uersale, & talis pi: dicaticierit denominatiua, non quod , A, si deessentia ipsus uniuersalis e Contra, per te uniuersa. Contra.
l. li subiectum iptius , A, suae propriae pari nis, quae est ei accidens, scd subicctum non pridieatur denominative de accidente, ergo nec v-
niuersale praedicabitur de , Α, sua propria passone. Adhoe respondetur qu0d uniuersale prs dieiti de sua passioue dupliciter potest intelligis ai. rivno modo videlicet, Conlidetando uniuersale, & .i in ti,
ut quid, seu sicundum suam quid litatem, scuti Animal,ut quid,seu quid ditatiuὸ praedicatur, de homine.Alio modo intilligi potest ut uniuersale
22쪽
praedicetur de sua passon ut modus. i. denominatiue; tunc dico . v & si uniuersale non praedicatur de sua passione primo modo.i.ut quid. D taedi
catur tamen 't modus.& m axime in intentiona-
Contra repli libus, se est glosos e tum , & Ant. Andi eam, tur gratum faciam nouit tu scotiranti r sed cotta. si hae e respontio esset vera, tune a pari ista etiam propositio denominari ira esset vera, albu es homo in qua homo non v quid, sed ut mo dux praedicitur de alb3.quod salsum. Ad line duplicitee. resp. primo, praedieria o denominatiua subie-deacei dente valet in terminis lecundae intentionis. videlicet quando accident. & su ectum accidentis sunt entia rationis, ut se habet in praesenti de uniuersali, & sua passione, quo tu vir un-nue est ens rationis. Secundo res p. cu illa Dropositio; - α non praedicatur de cata, ualet de accidente communi, non tamen intelli 'i,
α veri sicari potest deae eidente propeso, etiam seruemadi nodum in terminia realibus quandome passione praedicatur subiectum.ua etiam in entibiis rationis, uniuersale praedicatur de a passione cum dicitur, A, est uniuersale. v
v obam, 5ςcundo probatur uniuersale non habere ali . ti suo rid quilina palssionem sic: si uniuersale intentionale hahabere alid betet aliquam pati onem, tune illa passio inesset patii e n. omni soli. : temper. vi inquit porphy. de sices et
proprium, quod eis salsum fallitas consequentis probatur, quia illa pastici contineretur sub proprio, quod est quarta species uniuersalis, de coli. uerteretur cum uniuersali, quod est genus illius speciei: ac si diceremus. O socrates eotinetur sub homine, qui est species animalis, & conuertere. tui cum animali, quod est genus hominis dic do Socrates est animal, de animal est Socrates, Squia nihil ponitur sub specie,& conuertitur cum genere illius species, uniuersale intentionale nullam habebit pactionem de ipso demonstrabile. Ad hoc ex Scoto. q. s. respondetur, i illa passio M' proprium denominative. i.lyproprium,quod est quartum praedicabile, praedicat ut de illa passione praedicatione denominatiua,&lie, A pallio
uniuet salis,non continetur sub proprio, & si denominaturi proprio de se abs tuum noti est in , entibus rationis, aliquid denominaria specie. Nconuerti cum genere. v. g. dici de pluribus i. Periget.c. s. quod est proprium uniuersalis,denonia natura proprio, daecndo.diei de pluribus est proprium uniuersalis . di conuertitur cum vniuella li,dicendo, universale est quod aptum natum est
praedicati de pluribus, e id quod est aptum prae, dicitias pluribus est uniuersale. Et si tu dires. 4 lite est delinitio uniuersalis, ego dicam cp II. esse
iri multis. a. post. tex. m. vlti erit pro uini p. tius uniuersalis, quod conuertetur cum uniuersali . . Piobatu Tertio M. Accidens non est subiectu in accidεntiuerialeno ti . Metapli. tex. eom. Iq. quia accidentis est
labere ali i ta alio subieetari puta, in supplicito,quod illi sub div Bernitur. v supponitur,non aurem aliud suppo-- ηitare, sed uniuersale intentionala est accidetis,e to non potest habere aliquam passione acciden.
talem eu; subiiciatur & substernatur. Ad I E de in entes cotistarum resp. ιν duplex est subiectunt Ad hoc accidentis. unum, videlicet subsistens, supposita '
dic vltimate tet minans dependentiam accadentio dὰ iubie M.t ultimatum, mediatum subiectum accideras, ccidenti .& i ale subiectum non est. nisi substantia. quae est basis,&vltimatum fundamentuli accidemium . o Alterum subiectum acciden iis est . quod proxisinum in immediatum subiectum dicitur, cui immediate inhaeret. &inesistit ipsum aecidens. &tale subiectum bene potest elle aliud accidens, sicuti dicimus. V stipeis ei es in immedia tu sub lectu in albedinis, quae per super sciem inhaeret
parieti: & hac supposita distinctione de subici
accidentis ad argumentum formaliter respondetur. γ & ii uniuersale intentionale non potest es- se ultimatum subiectum accidentis. i. suae pad cinis, quae est accidens, potest tamen esse subiectu immediatum, di proramum suae past cinis, sicuti se habet superlicies respectu albedinis; cie ad hoc capiendum do tibi exemplum nouitie, quAd eo Exempla ad ordine quo se habent litia tria. videlicet paries.su idcpeti scies.& albed c, liabent se etiam ista. .idelicet pysep
uniuersale reale.ut animal. uniueri ite intentionale.& pasIio. v niue alis intentionatis, ut aptu esse de pluribus di clade sicuti albedo immediate inhaeret supra laciei. media re vero ipsi patieti ultimatὰ suppolitanti ipsam albedinem,ua etia passio uniuersalis in te titionalis, quae vocetur, A, immedia-
te inest viii uel sali intentionali, mediare veto uni 'uersali reali: di se uniuersale intentionale habet passionem. cuius est immediatum subiectum, de ad hunc sensum nullum absurdum est, uti ui0 a cidens este subiectum aberius accidentis, de qua .re incap.de accidente conclusione 7. aliquid di
tionale nullam habeat passionem s. Omnis pro uniuersale iriptia passio, est minus cns quam suum subicciu, tentionalensi Ied uniuersale intentionale per te habet palii unem , ergo illa erit m tuus ens quam uniuersale ' ψη m . intentionati, sed uni utriale iotentionale est enatationis. ergo illa passio et it minus ens u enstationis,sed minus cns ente rationis est nihil, et go illa passio erit nihil, & consequentet non sciis bilis. I. post rex. io. Malor probat ut in realibus. de homine.& tis bali tua passione, quorum vavist minus ens altero,purae, risibilitas ipso homi- an quod est lubiectum eius. Et quod minus ens Ur .ente rationis sit mini. Probatur,quia in x rationis est quid minimum infra latitudinem ipsius en iis communissime sampti, ut patet consideranti
tenuem entium rationa sentitatem; uniuersaleintentionale igitur nullam habebit propriam passionem,nec erit in hoc libro porphyraj subiecturAdhoeq istad . respondet Scinus.& Ant. An Adhoetis dreas q i. ens rationis latitudine in habere, sicuti ex se io.& eos tota V olut dicere V in enti rationis sunt multi gradus sicuti in ente naturae i. tu eme naturali,seu in te bus naturalibus. Et sie illud quod est minus ens ente rationis in ultimo gradu , est m-hil sedpassio uniuersalis in tetit Onatis in ens rautionis,
23쪽
tio fili. x non minus ent ente rationis,smplieitet,n ultimo gradu, de ideo passio uniuersalis est ensrationi .3c non est nihildicet si minus em qui muniuertate intentionale suum subiectum; hae e est scoli,& Antonii Andreae resposio, quae cum sundetur in gradibus entis, illam sic explico: Res natu se sint et ad uitae in primo gradu persectior is sunt corpora coelestia ingenerabilia, de in alte4s siti. ribilia primo coeli tex. 2o .cum intelligentiis dantibus eis motum. In secundo sunt homines generabies, de corrai ptibiles. In tertio sunt animalia
irrationalia In quarto sunt plantae, cisti tres gradu, si e se habet Q homo hoc modo vivit, scilicet. Vegetativa, sensitiva, te intellecti ua r bruta sola
vegetatiua,de sensitiua; planti sola vegetativa In quinto gradu sunt mineralia , ut aurum, aes, ferrum, Ate. In sexto sunt entia Meteorologica in al. to loco producta, ut grando , nix, pluuia, &c. In - septimo sunt quatuor elemcta,ut igni , aer, aquai de terra. In octavo, dc ultimo gradu est Materia prima, omnium substantiarum minima a. de anima textu secundo, ita ut Ia libro consessionum cap. 7. dixerit D. Augustinus, quod duo secit Do . minus Deus .vnum prope se i .natura Angelicam, alterum veto prope nihil i. Materiam primam ;isti igitur sunt gradus in ente naturq demente
Scoti, de Antonii Andrest a simili etiam dantur
Gradus enti oradus in ente rationis. In primo est ipsa ratio . i. rati di qum intellectui qui intransiliu E dicitur ratio iseu eos Wης Mui ilioni, in seeundo gradu est ens rationis. i. Obiectum coceptum a rationea. intellectu . de diciturens rationit obiectivum, Se tale est uniuersale reale, quod dicitur ens rationis obiecti υῆ quatenus est obiectum rationis .i .intellectus qui dicit ut ratio. In tertio gradu est ens rationis subiectiuE. vi
species intelligibilis, habitus scientificus, 3 e. In
quarto gradu est ens rationis, quod causatur per' actum collitiuum ipsius ritionis, de hoc dicitur uniuersale inietionalean quinto est propria panso uniuersalix intentionalis de eo demolirabilis.
In sexto gradu est modus intelligendi tale intellis ibile. In septimo est via intelligendi illum in dum intelli sedi illud intelligibile. de si e vel sistendu est in hoc septimo, vel vlterius possumus progredi, de cum non detur processus in infinitum,
mente cocipere debemus vltimam gradum, quo G datur minoride ulterior,quasi actu sit euacua. Clara soli ta tota latitudo entis rationis per omnes gradus res p. poscibile se inper diminuendo per recessum a primo gradu: dc sc omne murus eos ente rationis in
hoc vllimo gradu est nihil, cuiusmodi no est pis. sio uniuersa si mentionalis.Et tu e Scoti responsio est talis, uniuersale intentionale habet passionem de ipso demonstrabilε, quae est ens rationis,' sicuti est suum subiectum. verum minus ens rationis .i. in minori gradu, non autem minus ensem e rationis in ultimo gradu. Hsc igitur est Scotti responsio i nobis sic explicata, quam optimam censent etiam Thomisti; verum ut destructivam maioris partis doctrinae ipsius Scoti, perit euim doctrina distinctionii, cum clarῆ hine inseratur nullam aliam dari de mente Aristotilis, de Auet
ro a distinctione nis Reale, te Rationis. sed quia altissimum est hoc negotium. Zcopaeitati ipi ius nouitii improportionatum. 6c nos alibi hue pansum in nostris scarlanciis super Scotum bene examinavimus pronae sat sit mbnstrasse locum , de interea Seoti solutio sustineatur, quam confirmauit Petrus Niger in quaest. 16. sui clν ei, qui Petrus Ni in ad hoc argumentum respondens dixit. quod mi. nus ens ente rationis simpliciter. quod se exteri .dit ad omne ens rationis, oportet. ut sit nihil, sed minus ens ente rationis in determinato gradu, non oportet, ut sit non ens, sed suscit quod sit determinatu ens rationis; id se uniuersale in te
tionale est magis eas rationis. quam sua propria passo,eo quod uniuersale, ut subiectum habet rationem quid, seu se habet,ut quid, de palso rati nem modi seu se habet ut modus: sea contra hae Coatra. responsionem insto: quia ex illa sequeretur, passionem esse magis ens quam subiectumr quod probo, quia ens rationis est ens diminutum, deminus ens ente reali, ergo cum uniuersale ut subiectum. sit magis ens rationis, quam sua passio. erit ens magis diminutum, quia magis distat abente reali. de si e erit minus ens qui in sua passio. Ad hoc respodeo quod uniuersale est minus ens. Rς ρο quam sua passio,per recessum ab ea te reali. sed est magis ens rationis, quim sua passio intra latitudinem entis rationis. quia ὶ simili dixit Aristotes eis. Met .cap. de persecto textu a I. quod nos ratio.
nem boni, dc perfecti etiam ad mala transfere tes, dicimus bonum, de persectum calumniatorem, bonum di persectum sutem, unde ille die, tur persectior sur, qui plura magis occulte suratur, ille vero impersectior qui minus furatur, de hoc intelligi debet in genere furti. quia in generemotis, ille est melior i. minus malus fur, qui minus furatur, ille vero peior qui plura, na Io Ethi.
rum cap. .Vir virtuosus est mensura, de regula
actuum humano tu: se etiam in genere entis sinipliciter, uniuersale est minus ens quam sua passio, licet in genere talis entis, puta entis rationis uniuersale sit magis ens rationis, quim sua passio I tenus immediate sustentat illam, de nons entat ut ab illa. His igitur quatuor Argumem eoutis sie solutis, firma remanet nostra conclusio, P elusionix decisubiectum totale, seu prsdicationis in libro Por. suae.& λl phyri j.est uniuersale intentionale,ut introductorium ad totam Logicam et quod est ensi, beas L ii . principia, partes, ec passiones, principia quatuor
incomplema, partes subiecti uas, ut quinque pret-
dieabilia. dc passionem ridesicet de pluribur praedicari I. Petilier. c. sin haec quoad primum argu αmentum principale, de omnes partes eius susti- ciant dicta . secundo principalitet contra pridictam com seeunduar clusion ε arguo scis uniuersale intentionale isset prinetrale. subiectum in hoc libio, aut igitur uniuersale intentionale inquantum intentio , au t inquantum
est applieabile rei primae intentionis, non inquantum intelio, quia sc pertinet ad Metapbyscum. .
ius in considetate unumquodque inquitumens, quod probat ut, quia ide est intctio laquan.
24쪽
taphylicus consideratens inquantum ens, ergo etiam considerat intentionem inquatum est intentio: Nee viri uersale vi applicabile rei primae intentionis, quia se es Iet aggregatum per accidens , de quo non est scientia 6 Metaph. ter. . de N 7.Metaph. terit 6. Ad hoc optime respodent Se s. .. A.' xu quaest. 7. N Ant. Andr. quast. i. O Rrgumen Ma tum hoc procedit per insus cientem diuisonem, cum non procedat per membra opposita, sed per membra coincidentia, & ratio est, quia idem est intentio inquantum intentio,& inquantum applicabilis res,cum secundum Avicennam Logica sit de secundis intentionibus applicatis primis. Explieatio Sed cum toto hoc ad argumetum articulatim reis xj scori. spondeo. Et primo ad ptimum diuisionis membrum dicens, Metapb3scus considerat omne
ens reale inquas num ens, non autem ens rati
ni,, sicutieli uniuetiale intentionale, de quo nos loquimul in praesenti a vel dato Metaphysi eus' considerat et secundam intentione, no tamen illam considerat inquantum est intentio, sed in- quantum est ens .iuxta suum modum cos dera nis di,quo alii eons derat: Nam considerare aliquid inquantum ens est considerate illud sub praeci-sAJma ratione entitatis transcendentis . cons deis rare vero aliquid ut tale est non est aliud nisi co
sderate illud sub ratione proprii quod quid est,
di se Metaphylicus primo modo. Logicus. vero secundo modo, intentionem eons derat : Meta- Meti Mido enim 'per se primo considerat, vestiti, iri pli Eus, de passones entis, Alia per se non primo, veo Aretia. partes subiectivas eatis, Aliqua vero reductiuὰ, di per accidens, ut priuationes, negationes, de secundas intentiones, se uentia rationis. Et sensi est idem intentio inquantum Intentio,& Intentio inquantum ens, sicuti nec homi inquantum homo, & Homo inquantum ens, inia Homo inquantum homo eonsideratur a pnysi eo quoad finem naturaliter attingibilem, ut sunt scientiae & virtutes. sed quoad sine supernaturale seu supernaturaliter attingibilem qui ist eterna Bea titudo eonsideratur a Theologo, Homo vero misquantum ens co sideratur a Metaphysico. & idecidi ecbat Scotus in prologo senten. quaest. 3. quod
q'i - Homo quadruplicitet potest consideram. Ptim , dasa. , 'x Animal rationale.& sic intelligitur quid ditati
iii ata Seo. uὸ inquantum homo: secundo ut substantia, &sc concipit ut in communi. Tettio ut naturaliter mansuetus, di se intelligitur per accidetis . cum
sextudo sit accidens ipsius hominis. Quarto
ut nobiliis mum animaliu & se relatiuὰr Etat secanda pars diuisionis, quod nee ut applieabilis rei, quia sic esset aggregatum per accidens. Re Ad illud de spondetur quod intenti O , ut applieata, vel ap Π ςgato I plicabilis rei, non facit aggregatum per accidens: ς re' cum te, quia res primae intentionis non cadit in
sub lectum illius intentioni terminans respem.& dependentiam illius intentionis. Et hi, te stilli tioni acquiesce Nouitie. contra quam ad euitandum maiorem diis cultatem non replico. Tertio Tertium arseprincipaliter ad idem arguo sic. Vniuersale est de
eons deratione om n is serent i ae i. post e. cap. 7. er
go non tantum est subiectum libri Porphyris Respondeo responsone se M tradita . . niti. salo R ip se
in complexum in praedicando de quo nos nue t quimur, duplicitet potest sumi. uno modo videlieet,pro per se denominato. si bit rato con notato, Materiali, pro sundamento, pro absoluto pro ente reali, id est pro prima intentione ut est Anim N-h-s litas uniuersalis, pluribus animalibus specie disse. M, tria tia rentibus eommunicabilis, & Humanitas omni exim ite lo-bus hominibus,&e. Alio modo sumitur Vni uecti quendis m, MIe pro per se significato, prosor mali, pro eo qδsignificat, pro forma, pro respectu rationis, pro hente causato a ratione, pro uniuersali Logico, id est pio secunda interione. Hae distinctione pret. misi a. Ad argumentum resp5deo, γ omnis sciemtia realis est de uniuersali primo modo sumpto, id est de uniuersali reali. SedLogica tractat dev- niuersali secundo modo sumpto, id est pm seeunda iniecione. Volo dicere, ut capiat me Nouitius. qudd Physica,S Metaphysica tractant de uniuer tali reali, quod est ens reale, di non est peractum collativum intellectus. ut est Animalitas, Humanitas, Equinitas, Acc. dc ut uno verbo diea in , tales sunt rerum quidditate ogica vero tractae de uniuersali intentionali, quod est ens rationis, causatum per actii collatiuum Intellectus, ut sunt genus,quod tribuitur Animali, spo, quae tribui tu homini, Sc alia praedicabilia, quibus comune univcicum est uniuersale intentionale comuniter sumptum. etia ab actu collativo intellectus ea satum. pet comparatione iactam inter quinq; niuersalia, quae sunt genus,species o c. Et prope reacum o is scientia agat de uniuersali, siue reali. siue rationali, Arist. 6. Metapli inter scientias L sica non connumerauit, puta, inter Physica, Ma thematica, dc Metaphysicam quae sunt scietiae reales, quia tractant de uniuersali reali, & Logica tractat de uniuersali in tetionali,& est scientia rati natis,ut patet ex illa Logios definitione, P Logica est scientia rationalis directiva actuum rationis, di sie ui hic liber est pars logicae,& tractat de uniuersali, non de uniuersali reali,sed i metionali d bet pertractare. Et consequenter subiectu in hoc . olibro est uniuersale intentionale: Sed contra, De Contra uniuersali intEtionali tractatur in lib.Topi ergo catur. non est maior ratio, cur potius uniuersale interionale sit subiectu inhoe lib. Porphyrii uin lib.T
pic. Ad hoc res p. veru esse,q, utrobiq; cle uniuersali intentionali pertractatur, sed diuersimode, Nain lib. Topic. p et tractatu r de uniuersali interiorali inquantu est pars artis probabilis, seu ut diligit iret
Peril intellectu illius totius, ut pars, id est ex re, dc in ad syllogismum Topicu,hic veris pio ut introdutentione, seu ex uniuersali reali. de uniuersali in- cit ad tota Logicam,dc praecipue ad parte analiti-tentionali non si unum per aecidens, ita ut res ca Sc sic lI,um uersale in tutionale, seli et indiffer
sit pars illius totius aggregati ex duobus, sed res ter ad syllogismu topicia, de ad syllogii mii demonprimae intentionis in ess e obiectivo se habet ut strativit, qui opinionem, de scientia aggenerant. v Quar
25쪽
inu artu. Quarto, di ultimo e5tra eandem pes mam concl. principa.c. Omnis scientia concedit,&supponit subiectu seu esse. aut quia est per se notu, aut Rara alia scientia desumitur,t. Ph3sco m. 8 3. r. physiza. a. de anima 17. S 12.Metaph eom. s. Sed unia uersale intentionale non est per se uotu . nec ab
Ita scientia sumitur, ergo non est subiectu in hoc libro. linor probatur,& ptimo ς xniue .sale in tentionale non sit per se notii cu secundae intentiones sint diis ei lis cognitu.& a paucis,iter quos prseipui sunt scolistae, i quibus no te Ut D. tetanus in sua profundiis ma Logita. Ita vi Ioannes Anglicus,& Mauritius Scotius dixerint,quatuordecim requiri ad facienda ens rationis, quae - super quinta Seoti qus stionem bene declaraue runt,sed apud illos, qui de ente rationis nihil co gitant,oia sum facilia,nsi ob aliud nisi quia seleti ti,& ignoranti dia sunt plana. Helveus enim de eme rationis integru eo reposuit ita ct itum, di ita sit. de secundis intctionibus adeo magna exoria est inter Thom istas, & Seor istrs dissentio, l hue sub iudiee lixesi: to ideo m; serrimus t si ille Logicus qui his ter vis, in ot bona schola usitatis, saltim supersei litet non est tinctus: & cpuniuersale intentionale ab alia scientia no sum tur, patet hoc cladiis me, cum Ois alia scientia de solo uniuersali telli habeat pertractare. Sequis tur igitur cymniuersale intentionale non est subie eoonso. hoc ibrorAd hoc respo. Q illa maioresti
telligenda de subiecto scientia tu realiii.& secun dum Averte ecst simpliciter concedenda, qua uis contra Averro e dicat seotus. v & s no a priori.
a posteriori tamen probari psit subiectu esse, nodo quia uniuersale intentioniae est subiectum in hoc libro,qui est part Lopice qui est Dieaia ratio contra. natis,probari pol esse,i md pro due ; Cotta Scientia speciscatur ab obiectoqd supponit, sed scientia istius libri speciscatur.&distinguitur per uni uersale intentionale, ut nil obiectum, ergo illud prs supponitot per se notit,aut ab alia scientia aevesponso. ceptu. Ad hoc cu Nicolao Boneto, resp. q, intellectus poli, bilis uno actu collativo P ducit uniuersale intentionale, & alio actu tecto cocipit esse subiectu in hoc libro,& iue praesupponitur, productu ut ponatur subiectu in hoc lilaro, ut introducto diu ad tota Logica, di se no est ab alia seientia
acceptu, nee est per se notu, nisi post exacta illius conlideratione, Quod si quaerat aliquis, quomodo subiectum scibile est sciem te presuppolitum seu qualiter de subiecto praesupponitur si est, utve a .post citetitu a. voluit Aristoteles3 Respodeo, de hoe multiplice esse loquendi modu; quorum priri es, u -Hcrum Britonis, ut de subiecto stissicit,
Π ' ' pissipponere si est no repugna ui fides;
repugnet actualis existentia, scuti copetit ei suuesiciti se de ente rationis Logico potest esse scientia, quia ei non repugnat ut iit, eo modo quo ipsum potest esse Quod de illo ente rationis debet intelligi. i aliquid correspondet ad extra ex parte ianua menti, quicquid dicat Petrus Niget u gans de titerationis posse scientiam haberi, euius rationes, simili: et di motiva Flacisci de Maiis
tonis In quaestionibu prohaemialibus supra dissoluimus. Alia opinio est dieentium He subiecto, secundavi. praesupponi, se in reale, ua D subiectum sit ensreale, si ne actu, sue potentia existet .a et ia opi- Tertia opi.
nio est Petri Nigri in suo clupeo qussi. s. de subiecto supponi debere, si est anualis exu emiae, ut in demonstratio ite sormentur propostiones verae: unde inquit, P cuiuscunq; subiecti in aliqua sciotia humanitus inuenta,& acquisita, requiritur actualis existentia propter actualem impreiIione speciei inrelligibilis cono utiliter concurrentis cum intellectu Alete ad actum inrelligendi,quo mediante aliquis habitus generatur: uti de inquit l, obiectum scientiae potest se habere ad scietiam duobus modis, uno modo videlicet, in ratione causae mouentis intellectu,& eon causantis scientiam per actualem impressionem species intelligibilis,N ad hoe requirit ut actuali, existAia sibi cti. Alio vetA modo subiectu se habet ad scientia
in ratione terminantis, di tunc non requiritur Θctualis existentia, sed susscit v, habeat esse in potentia, vel in actu, praesupposita tamen generatione ipsus scientiae sed ista opinio pace eius dixe- Reprobat
rim) peccat in duobus di primo inquamu dicit, haec opinio.
v actu alas intellectio causatur ab intellcctu Ag te, quod prius dixit, etiam Franciseus de Mair nis in suo constatu lib. . dist. a. qussi. s. de dist. 76.
quaest. I. art. 3. quod salsam est,cam actus intelligendi pro dueatur ab intellectu possibili informato specie intelligibilii stetido deseit ista opinio, non quide quoad distinct one de obiecto moti
rum consensus, sed descit quoad applicationem. eo θ dummodo obiectum possit intellectui per propria specie formaliut repraesentari, siue acta exiliat, iue potentia, ptii ipsum intellectum mo- 'uere,& sic obiectum pol esse stibile motitie absq; actuali eius existentia, qui equid ei a dieat Suessanus r. Phrs. tex. 69.has duas ra tiones obiecti uales, puta mouendi, de terminadi coiandens; sit igitur Qui Mosa. . pin.sco. I. poste.'. 7.& r. sen. diu. . quaest.2. Scoli.
ubi de scientia distinguἔs diti v d utile, est scientia scilicet,abstractitia Sintuli tua, abii tactiva die tur illa,qus est ipsius quid ditatis prout abstrahitur ab existe ita actuali, di no exilientia actuali. Intuitiua vero est quid ditatis secundu q, actu e xistit; unde inquit, D scietia est obietii scibilis se- lcundu q, abstrahit ab existetia actuali. Deus scientia n5 esset perpetua, sed re scibili corrupta, cos ouutive scietia et cisset corrupta. R ideo de subiecto scibili suis et t. vi pr supponatur esse essentiae, tam quoad rationem mouendi , quam quoad
rationem terminandi, quod ex Auetro e cons matut 9. Metaph. commen.vltimo dicente, quὁd
nobilius est scire ea quae sunt in actu, quam ea quae sunt in potentia, ad quod postea accessisse
videt ut etiam ipsemet Niger in suo clipeo quis s. dicens, quod ad veritatem propositionis non
necessario requiritur actualis exilientia rerum, secunda e n-α de prima concluso nebae sint dicta. Secunda , 22, concluso de subiecto partiali sit illa. In hoc pol u.
26쪽
rhmi libro subiictum partiale sunt quInq; uniisti et salia De subiecto principali vero duplex extat opinio, prima Averrois, et est disiarentia , quia
a.deamura commen. r. leti et a stimili, forma est
magis s 1bstantia quam copositum. Alia opinion otia eo L est com unis Seoti, dia i rum, Usubiecium prin. subiecto eipale in hoc libro est, ipsa species. de ratio oppori ac pati, sita est . quia compositum quod assimilatur speciei. ess magis substantia u forma, qus as mi laturdosse tentiae, de qua re nos alibi disputauimus. pertinetin res ista ad 7.li. Metapb. Tertia in coc.
sit ista sibi eisti principale in hoe porph1rii libro
est species, quae ut totu quid ditatiuum essentia. tiuu die ens totam essentiam indiuiduo tu .pr stat ips di fierentiae . qualiis differentia sit quid ditarietium constitutivum ipsus speetes &derintenti ne, seu sibi ecta huius libri, haec susciant dicta.
De Villitare Libri priscub. Porphrij. Dicto igitur de Intellone. de subiecto huius
libri, reliquum erat ad utilitatem . seu potius necesstatem accedere. & quia quatuor este ista, utilitates communiter ferunt. videre oportet etiam quatuor utilitates totius Logicar quarum prima est sicilitas disiniendi, diuidendi. Aearguendit secunda utilitas, est promptitudo discernendi verum a salso: Tertia, facilitas arguendi ,& respondendi in omni materia in Topi eis. Quatia, est sacilitas soluendi paratostismos pe cantes in forma in tib Elenchorum. His quatuor totius Logicae utilitatibus, Aliae quatuor corro spondet in Itb.praedica b. qui est pars Logicae Piima est ad praedicamentorum doctrina mi Seeunda ad d. snitionem.Tettia ad diuisone . de Quam ii ad demonstrationem: Deprima vi litate au ad praedicamenta . est una opinio Angeli Thii, quae potius est delitamen tu a studio contradide-di causatum,cuius haec sunt verba: Ego vero quicquid dicam alii, vel paucam, vel nullam video viilitatem ex hoc in libro pridicamelorum Aristotelis, im B potius videmus oppositum, tractatum de praedicamentis huic libro inseruire. Haec ille, ita loquens, quia tenet hunc lib.esse partem Logica, non autem necessarium, Averrois vestigia si
quutus, qui in principio huius libri dixit , quod
cum currat consuetudo, ut aperiantur libri Lo- picae in eo &c. qua si vellet dicere Auetroes libros
Logicae Aristotelis declarari posse ab ': Porphyri , qui non fuit apud Aue troem magnae auctoritatis, sed ut quibusdam amicis sim morem g reret , hanc in porphyrium edidit commentationem - .iclaia patet ex calce prs sentis comm
lationis , ubi quidam dicit Auetroes ne potisphyrius propter hune libellum commendatus
rederetur: Alia opinio est, communis Graecoro,
de Latinorum consensis,ut Alberci Aegidii fecit istatum. Ammonii, Tiberii Bonotii ensis, de Α-liorum' ut veritatem. & non studium contradicendi affectantis, dic ut quadrupliciter hunc lib. isse necessarium. Et primo ad pridicamentorum dcct citiam acquirendum qua utilitate qualis sit,
tui libri. prima utilitate opinio Anz.Τ:MI. renda opi. Amnonii, Al iii Aegidiati sectis alia iure sibrum ad quatuor esse ridem .
test, uno modo incomplexe, alio modo comploxe; prς dicamentum in complex Θ siimpium , ne eas rinat, nec negat, sed facta inuice prs di ea mentorum complexione amrmatio st, & negatior de se decem sunt hinus modi pridicamenta incomplexa realia licet undecimum detur non realem quo reponuntur entia diminuta, seu se eundue intentiones secundum scotum, S petrum Nigrum in pisilicamentis quaest. s. de mente Heris Dei: proica metum vero complete sumptum, est
habitudo rerum sub eodem genere generali Timo inuicem orditiabilium secundu sub de supra,& a latere. ut se sumebat porph1rius cap. de specie dices, sat autem manifestum quod dicitur in uno pridica meto. est autem subitati a genus, sub qua corpus. ructa unc vero videamus qualitet hic lib. ad predicamenta si villisito nune utilitate eum necessitate eonfundentes;&quid Ammonius dicat videamus se loques. Nam Arist in categoriis de sum m s deem Vocibus disserit,de differentiit.
ae proprio inter se distinguit; eu igitur eo in lo- eo Atiti. de petieribus. de disset et iis, atq; propriis disputet, ille est ncisse quid si genus, quid diffe-ientia quid proprium, quid species, ut eorum sa-cilius rationes assequamur: Albertus Maenus ve, ὀ inquit, utile est secundum q, adminiculum est, scire intentionem generis, speciei, differetiae,proprii. & accidεtis, ante uam determinetur de his, quae in uno genere ordinatur, ut species, de ant quam determinctur quae ex no genere diuidun. t ut per oppostas differetias, di antequam ast pndtur uniuscuius'; generis propria. Et ampla distinctio genetia in subiecta,&aecidet tu genera de te minentur: Algidius vero se inquit, vide lum inrualiter est necessariat illa cognoscere ad lib. prsicamento Q. N im prsdicamentu est ordinatio proe dicabis tu ordinantur enim ibi genus si per . . de species ii setius di differetis a latere,& ita oportet cognoscere isia tria, di quia no ordinatur nisi propiis d siet etiae, ideo oportuit scire quid propris & quia in prsdicam eici subirantis. aecidens poni nUti debet, ideo oportet scire ad accidens: An . And utro se etia liabet, ualet scientia huius lib. ad doctrina Arist. de pr dicamelis, na inpr dicamento ordinatur species sub genere, ordine
directo, di disteterit a latere ordine in directo, uac potier prs scire quid genus ud species, quid dis.
scientia. di quia in genere corinentur differetitiae essentiales per se.& no accidentales.ideo oportet scire quid propriu & quid accidi s, ut caueantura coordinatione pridieametati : ecce igitur quo. modo paret error Angeli Thii.& uetitas opitii nis nostis .& eois omnium, quando dicimus, risiesbo cst nee ilarius ad prs dicati ieta ima non solum ad pridica meta Arist. sed et Archi s. ut inquit Ammonius. Ab his no rece si Paulus venetus dices ut sola specie, definitur per penus. 6c dissetentia. accilletia uero siue propria. siue ora n ingredi utut dis nitione di ideo cognoscere oportet quid acci d. de quid propriu, ut sciatur quid ingreditui definitione, demo sitatione, de u i n5.n , sucunia
Pred eamentiun duplicia ter Da sumi.
27쪽
De 1. Vtilit. secunda utilitas est ad des nitionum a s gnatio. nem quam negat, et iste Hidruntinus, putans se Opin o salsa loqui de mente A verrois, S dicens, vist e liber Anzeli Thij, tio Est viili, ad desinitione, nec ad prscognoscen
dum genus,& differentiam, ex quibus ctiponitur desinitio, nee ad dandum retulam componendi desinition ἔ:& non facit differentiam inter lib. Porphyrii,& cognitionem praedicabiliti in eo coistenta: sed haec opin. falsa est, facta inductione perces praedictos Doctores,ut de utilitate ad pridicamenta est dictio,imo ex Arist. s.Top. c. q. I. Polle.. tex. 2.Them.&I.Mitaph. s. ibi,ex quibus.n. desinitio est, illa prete opnoscete oportet; ac nota esse,
similitet quae s inductione d e. Et quia de desinitione multa diximus,in nostro discursu de triplici intellectu ne in defraudetur Nouiti',ex multis D, ὸ sis p ucapstixa: Destitio, vel disinitio adestito.'nὰ . 3 iri ho dicta, i idem est, ac determino, vel limito,undes te dis ussu definitio dicitur determinatio, vel limitatio hine de t ipliei i- disinitio dicitur terminus i.Tone. . r. psys tex. ellet tu, in 3- is N 6. Metaph.tex. di. sumpta metaphora a termip- ς' tio in sine agit posto, oui agrum unius ab agro alienus separat Qui de nitio quadruplex est, videlicet. Quid di taliua,Descriptiua Quid neminis a. poste, .&Causalis: Quid litativa est ex genere,& disserentia, ut animal rationale, si definitio . hominis, descriptiua, ut animal risibile, quid nominis, ut .phylla vacuum est locus carens corpore, di causatis per tria , vel quatuor genera causa rum,ut ibi videre potes libet iste utilis est ad des-nitionem,tim quid litati uani,quam descriptiua: - ε, iis, pio, tur. Ammonius enim se inquit, nudi sitii. tiones ex genere constant, & dissereni iis iis, qui- Albines. bus diuisa genera constituuntur, Alb veto tract. a. ap. I.sic inquit, est autem necessarium,&utile ad diffinitionum as gnationem,quae omnes pro ut pridicabiles sun x genere, di differentia costituuntur,in quibus cauete oportet, ne aliquid accidentes e ponatur, non enim potest vitati malui nisi cognitum, ut dicit Boetius,& Caietanus: Re- Aeetidi . sidius vero similitet incit quod in desinitione oportet illa scire nam species diis nitur,ideo oportet seire quid species, ta quia die nitur per genus, α disierintia, ideo opo it et haec scire, & solu per proprias differentias,ideo oportet scite quid proprium, & quia accidens non debet poni in defi-A Aheri natione, ideo oportet scire quid accidens: Ant. Andreas vero breuibus inquit, nam species desinitur per genus,& differentiam, ideo diiunietem oportet praescire quid species, quid genus, quid deserentia, & quia in definitione non debet poni accidens proprium, siue coniune, ideo oportet
pic scire quid sit accides propriu &cona uia vica pila op ueri possit: ecce igitur quomodo patet Hunc lib. qua i equitur. conducere ad dei initionem, id est ad praecognitionem eoru ex quibus coponitur desinitio, di quae a desinitione remouentur: Ego vero alit cr sic;
ει quia quod desinitur est species, cuius solius est persecta desinitio 7. Metapli sy. oportet cognoscere i pectem,quae di bet des niti,α quia definitio conitat ex genere, ta differentia, oportet cognoscere genus, de disterentiam, de quia i differen
tJa siti t quodda accides quod dicitur proprium
illius speciei, oportet cognoscere propriu,&quia genus quod eli loco materiae sequitur, ut umbra corpus, aliud accides separabile quod dicitur accidens.oportet cognoscere accidens. Tertia vli- De 3. utilit.
litas est ad selemiam de diuisione: pro euius rei plena intelligentia,Noto,u, diuiso venit a verbo diuido,& diuidere est quasi unum,ut duci videre, sacta separatione illius, ita ut pars separetur a parte, sine dico D isti duo termini differunt, ut aliabi diximus, videlicet. Diuiso,&distinctio; diuisio est in rebus materialibus quantitati uis, ut se dicimus lignum diuiditur in suas partes, ita ut realiter pars sit separata ab alia parte, & sit extra illam parte Distinctio vero est in rebus spirituatibus vi se dicimus,co una intelligentia quae mouet orbem Luns distinguitur ab intelligetia qui mouet orbem Mercurii, Ni Anima sociatis di singuitur ab anima platonis; unde omnis diutissio est distinctio, non autem ὀ eontra; v. g. lignudiuiditu ti di distinguitu i in suas partes, una vero anima distioruitur ab alia, non autem diuiditur ab illa .licet isti termini quandoq; confundatur, ut cum dicit porphyrius, differentiae spetis caediuidunt genus,& constituum speciem .Hic vero loquitur Porphytius tam de diuisone, quam dedistinctione, sed plincipaliter de distinctione, qmultiplex est, o Boetio in lib. de diuisone, quem
Optime comentatus est Anti Andreas dicetis, A t. And. ex
omnis scientia honorata, fructuosa, & villis, est i.
attente speculanda, qualis est doctrina, S: scien rio sit , ita de diuisone, qd auctoritate Androniti Rho- phyrii,&Pedii senis, in lib.de diuisione, Plotini, porphyrii. x pateticoraci Peripatetico tum probare contendit, apud sectam peripateticam scientia de diuisione semper fuit in honore: prima ergo diuisio est genetis in species, tua diuisione animal diuiditur in suas speciei uidelicet in hominem,& Leonem: Secun M libi ρε da est diuiso genetis per differentias, ut Animal metae. .lius aut est rationale, aut irrationale,& hic diuisio lar iis, ni , gitur desinitiones 7. Metaph. 43. Tertia diuiso
est uoci, in sua fgnis cata, qua diuisione diuidisturcanis in coelestem, Marinum, di terrestrem ; iij qui sunt aequivoca aequi uocata respectu canis, qui est aequivocum aequi uocans: Quarta diuiso iiij. est totius integralis in suas partes integrales, automogeneas, ut carnis in partes carnis, ut ethetoeneas, ut diuiso corporis in manus, pedes &c. ae diuisione diuidi animam salso dixit Alexander super tertium de anima, ut de coetiam dicit Aueriptim Ophrse commen .6 1. ininta est di- v. uisio totius essentialis in suas partes essentiales. id est in materiam A sormam, ut se diuiditur homo in animam, & corpus, ut partes eius essentiales, seu essensati uas, & conlii tuentes clientia ipsius hominis, de hac loquutus est 3. de Anima commentatio primo Auetro es, Herueias Britoptimo senten. distin. s. quaest.η.&Scotus primo senten. distinctione tertia, quaestione secunda, uersus finem. Sexta diuiso est totius uniuersa- mlis in suas partes subiectivas, id est,in sua inseri ra, ut ibidem dicit Scotus, ut se genus diuiditur
28쪽
insuit spetier. e spetita in sua indiuidua. septi mi est diuiso toti ut in fias partes potestativat, seu potentiales ouae diuisici dicitur esse totius virtialis coprehendentis plures potentias. ut inquit Helueui. ut sie distinguitur Anima homini, inves.sens de intellectivam, de intellectiva in memoriam, intellectu ni, re voluntatem, de qua loquuti sunt simplicius Themistius,5e D Tho. I.de animi tex. t. Octava diuiso est totius in loco in suas partes, ut se tr. Vbi q:, diuidi ite in hune, de illum locum, de hie locul in sex dissi tentias positionis. Nona diuiso est toti ut in tepore in suas partes, ut sciri semper, diuiditur,inpritetitum, praesens, de fututum. Decima diuisio est totius in modo. in suas partes in modo, ut se b H mo , diuiditur in hominem album, nigrum, calidum, ede. Undecima D uiso est subiecti in a ei dentia. Vt se diuiditur pannus, verbi gratia, di cEdo, quod panno tu alius albus,alius niger,dec. Duod/eima Diuisio dicitur aceidentis in subi cta, ut se dicimus, quod alborum aliud est paries, aliud l gnum. Decima tertia Diuisio dicitur accidentis in aecidentia, ut alborum aliud dulce, aliud amatum, ede. Decim aquarta Diuiso est, Analogi in sua analog ita, ut iano tum aliud animal , aliud Mediei na, aliud urina, aliud dieta: haec de Diuisione, quae vi tecta si debet esse bimembris per membra opposita, vel ad bimem brem per membra opposita reducis illis secunduBIetium . N ane vero videamus quomodo hiel bet est utilis ad diuisio. 4em, seu quomodo necessariu est cognoseete h a e quinque praedicabilia, aut ad Diuisionem conducunt, reliquas vera dece Diuisio nes en iis qu as supra diximus in qu sstione prohemiali, virum ens rationis sit scibile. nunc dimitto. Angelus T i ii ut cap. vlti m. in quo de non utilitate huius libita pertractit, inquit, non esse ei di tacite eadem via porphirii sententiam improbite, sed quali ter ipse implobatust
remaneat, videamus quid dithae te dixerint grauis mi viri, in omnibus, veritatis vestigia Lisectam s. Albertus Magnus t actatu a. capit. I. quem sequutus est D. Caietarius de uterq; post Ammonium, se inquit, post' multas enarratas
diuisiones, quare scientia gene 's, spetiei, differentiae, proprii, de accidentis, adminiculum est ad seientia diuisonum, generi x in speetes, accidentis in accidentia, vel accidentis in subiecta, vel subiecti in accidentia, si autem non est utilis ad omnes modoa diuisoanis supra positos, non tamen per hoc remouetur quin sit utilia ad diuisionem: simile dicit Aegidius Romanus se inquies, valet ad Diuisonem saetendam, diuiditur enim genus in species, per differentias essentiales, non accidentales, siue si accidens proprium, siue commune, ideo oportet scite ista quinque, tria ut eligatur, scilicet genus, species, Et differetitia: duci ut caueantur scilicet accidensti proprium. immo quia dixit Aristotcles in ante
praedicamentis, diuersorum genetum non subia
alternatim positorum diuellae sunt species, dedissecentiae, deseruiunt etiam haec praedicabilia
ad notitiam regulatum, quas in ante praedicamentis tradidit nobis Aristoteles: q. utilitas esst, De 4. utilita ad Demostrationem: sed antequam ulterius pro ς grediamur. Notandu primo cp Demonstratio Quid sit devenit a verbo Demonstro, as, hinc demonstra- mranstrare.
re nil aliud est, nisi per aliquid, de aliquo, aliquid monstrare, I. poster. t. id est per media terminum de minori extremitate . seu demo strationis subiecto, propriam passionem in conclusione monstrare, aiterere, de veri sicare, Ac propterea Demonstratio, assertio, de veri scatio ab Averr. dicitur a. poster. commento I. verbi
gratia, per Animal rationale, quod est medius terminus, de homine qui est subicctu de minor extremitas, risibilitatem quae est propria passo,
. Probare de affimare, demonstrare est. Hine pa- Quartior diat et haec in Demonstratione ut quaest. i. diximus ut in D
actu do formaliter reperiri l. post. tex. y7. dc 76. se, ' videlicet. Id quod scitur,dc est conclusio demonstrata: id per quod scitur, te est Medium, seu Medius terminus: Id de quo aliquid scitur,do est
subiectum demonst rationis seu minor extremitas. id quod de alio scitur, de est propria palso. v. g. in hac demost ratione. Omne animal rati nate est iiii bile, Omnis homo est animal rati nate, ergo omnis homo est risibilis: Id quod scitur est ista conclusio, omnis homo est risibilis, id vero per quod ista conclusio scitur, est Ia Animal rationale, ut Mediui id de quo aliquid sibtur, est minor extremitas, ut homo: id quod de hlio. i de homine scitur,est sua pallio, puta risibile. Noto scdou dem sistratio duplex est secundum Demonstra
specie de me. e Cis eo tu, ut Alci Ammon. Ioan is tio duplex soGrainat. dc Eustratii, r. post. At secuta dii Auer. Cundum C: et res sunt species Dei noli ratio ais, qus sunt istae: Demostra: io Quia, Demostratio propter quid . dum Aue
de De .non stratio simpliciter i Dixit hoc Auer. I. roen videli phy comm . a.de 3 phys. comm. 8. inultimis ver cc: Dem
bis ibi, in hoc igitur sermone sunt tres demost ,
tiones sq. causae deesse, caussae tantum , dc De- A l linast a monstratio ligni. Demonstratio eius dicitur tio propter
Demonstratio a priori, de propter quid: Demo quid. stratio signi dic: t Demostratio ab tirectu, a posteriori, i non causa: sed qui ter Nouitius. quando Demonstratui per Demostratione quiain
spondet Auer. I. phis . comi 3. r. cusem 'cria monstratio procedat per notiora nobis. ii contigetit ut nota apud nos non sim nota apud natura, tunc erit. Demostratio Quia ire no simpliciis ter. sed iter u quiret: ' is est Demostratio cauis, de eis e Resipod et ibi de Auer. ιν ii co serit ut notu apud nos. sit not u apud natu. a. tue D monstratione, erua: cauis de eis; . . s. mpliciter a. cs-li 3 . iter u Q aeret quis. Q ς ei: Demo astrario causs tuis Rciponsio est, qu Demonstratur per
caulam, qua pro b tur taut si v iste ui sit, ta tolis causa eli nota naturae vicauca, Ni nota nobiscvno sit sensata.Tripliciter igitur contingit Demonstrare, a u t ab effectu ad causa, ut qn scimus alique cifectu esse, de ignoramus caula eius quaesit, de tuc cognitio illius causi dicii cognitio a qui illa Pet Demonstratio ae, quia, v. g. ego co
29쪽
gnosco obscuratione luminis in medio, si vite rius progredior in uestigando causam, isti vocat ut Demonstratio Quia per qua cognoscora lecam esse inter post: one lunae inter solem,& a- id sit De- spectum nostrum: Demonstatio eaust ina est,i proptς tin, cum procedit Demonstra-ί-bi lio per uam,sed is ectus iam notus fuerat ante ipsam cautim , Ros quis cognosco eclipsin, causam inuestigaret, & per hinc causam proba rei essectu, diceret ut De incinsitatio causae, quia solu ostenderet causim, sed non probaret est ctum esse: Demonstratio vero simplicitet secundum Averti &Themist. a. post e. cap. a. est quae absoluit duo qua si a 0.esse.&quamobrem esic velisse,& causam .i. in Istentiam passonis,di causa ni inhaerentiae secundum Auer. a. coeli 3 s. v.g. cum aliquis issectus non fuit ampliua cognitus, sed cam primu incepit cognosci, per causam cognoscitur,talis demonstratio dicitur simpliciter, quia cffectum probit, & causam ostendit. & ista demonstratio dicit ut cause, re esse a physcon .a.di a. coeli sed demonstrationes istae propter quid,& a priori, rara habetur in philosophianaturali habentur tamen 6.p9Is tex. i 1.3. phrs eo.
r. a. celi cona. 26. ac tot. 127. z. coeli commen.
63. & secundo de animi commen. rq Isiae sunt tres species demonstratici nix aplud Auet. licet det ut alia, quae dicitur duces ad impossibile t . c li s s. ad demonstrationem urni reducibilis: ubi scias, qudd tam secundum graecos, quin secundu Auer.datur demo stratio simpliciter seu potissma, sed secudum picos est eius de speciei cum demo stratione quid, sera dum Auer. verd spetie distinguitur, sed opinio Greeoru est probabirori inde , bor: Amplius noto, cptriplex elidem ostiaticissplice esse De cundum specie, videlicet, Demo stratio Logica . monstrari PLysica, ec Mathematica, & per Demostrationes, ''' LQSic in non intelligo illam, que sit in Loς ei ex terminis intentionalibus, sed iliam quae c: insci Et ijs realib . di procedit ex prope Pionibui veris, de uniuersalibus non aut e propriis .Phὶ siluer. Physso. de r.ecxli 7o. Demonstrationes naturales sunt ex caulis naturalibus.quae pervia tras mutationis suos effectus producunt .coeli comine. 2o. Demostiationes veto Mathematicae se asmpliciter causae,&esse, sunt ex propositionibu et notis nobis,& natuis; cuiusmodi no sunt propositiones in scientia naturali a. cccii co m. 9. 3.cculi eo m. 6 i. & i. Metaph. 19. R hoc, quia demon strationes naturales, aut procedunt pernota ta-ium nobis, di sunt demo si rationes quia, aut per nota tantum naturae, dc sunt demonstrationes causae tantum, seu propter quid, ut in posterio tibus diximus, di melius dicemus. Nunc vero pro
Tyronibus bis pristippostis,quo modo hic liberesu sis , hi Dς osti ti Odem silvulis videamus: Quonia iri Au; is Rutem Primo Vitia sunt extirpada tequam inihil. serantur virtutes, ut Aegidan antepridicamentis nos monuit, ne ad veritatem comparandam via
robi boni , obstruant, de intercludant : primo se offerat nobis desitamen tu illius Angeli Thi,
carius verba sunt ista: Illud voto G addidit Pot-
pbyrtus, v si etiam villis ad demonstrationem .
multam iecit nobis admirationem non enim de ima demonstrationis in illo libro agitur, neq; de materia demonstrationis, nisi per accidens,&ideo milὰ nos sophysticὸ sallit per accide sipse Porphyri , b c ille in piscognitionibus Porphyrii: de inses veritate no ab re admiratur cum admirationis causa sit ignoraria, ut in probaemio Meia physices dicebat Aristoteles. Sed iste logiculus videtur mihi non philosophari, sed studia maledicendi addictus Philosophiam de Logicam
labcsactare. Vnde adgrauissimos viros veritatis sectatores transeamus: Quorum primus sese o D fert Ammonius inter Graecos, bunc librum pro demonstratione componenda commendans, do Postea Alberius Magnus tract. a. cap. I. dicens, opim Atm Omnino hunc lib. necessarium esse ad demonstra ii tionem cuius medium secundum potissimum Aha, Edum demonstrandi, est distinitio dicens quid,& dc Caietari. propter quid, sola postione a demonstratione different. Et postea Aegidius siti sic habet; similiter hic in demonstratione, ilia sunt necessario scienda, nam id quod demostratur est propriu,
de demostratur de subiecto, id est, te specie ut habere tres angulos squales duobus retiis de triangulo, di ideo oportet scire quid proprium, quidipe te s. di cum demonstretur per medium quod est diffinitio, quae datur per genus, &disterentias.&non demonstretur accides commune, sed
proprium, ideo scite oportet sid staceide quid clarius λ Hoc idem Λ nt. Andreas sic hibet, quia in demo stratione eo cluditur passo de subiecto . quod est species, per mediu quod est desinitio. quae ve dictum est constat ex genere, di diis rentia, oportet scire quid genus, quid species, quid differentia, di quid proprium . Et quia d
monsi ratione non concluditur accidens co ne, oportet scire quid sit accidens. t a demo stratione excludatur, dcc. Et tande D. Caietanus LO' D. Ci eran
sicus perit immus qui post Seotia, solus iudicio Logicus persmeo, abdi: a Logicae secreta penetrauit,sic hibet. xis . . Ad demonstrati iam artem, quoniam demostra. tiariis med: u est definitio,quae ex genere, de differentia costat, Minor aute extremitas est specie , Maior vero proprium, quod de specie concluditur, accidens autem proeuta Demonstrationisbus inspicere oportet, dic. Ego ve: d pister banc Propria o viam probandi bane utilitatem his omnibus comunem: Dico ui ad demostrationem sunt viilia haec praedicabilia, ut patet r. post. lecymintra et iiii de pseitatibus. Vbi quatuor ponit, modos Per se, Aristotes es: Primus in per se praedicandi quando praedicatum est de essentia subiecti sicati est definitio. ut in ista propositione, homo est animal rationale, in qua est genus, di dii serentia rsecundus modus est per se inbiredi,ut homo estri ibilis,ecce proprium.Tertius est per se essendi, ut homo, sie est species. Quartus modus est eausandi, qui aut ςst causa per se, ut iugulatio est causa mortis, aut per accidens, ut deambulatio in causa pluuiae, ecce causa per accidens ad fugam, quae non inauditur demonstrationem, neq; ac
30쪽
ἀdent a tali causa productu probati potest deli
liquo subiecto lite istitur de . tilitate istius libri, ruicquid dicit ille Hidrunt inus. ad cuius consuonem addo quintam utilitatem ex Ammonio ,
cuius verba sunt ista, Fructus igitur is ex hoe percipitur opere, ut quae ab Antiquit spatam conse tradita suerant, in unum a porphyrio coacta, breui atq; enucleata disputatione claudantur. Et de utilitate hec sint dicta, de qua re opti-mὰ dixti Misister philippuι Mucagata in prolismio, di Boetius dices, O utilitas huius libri quadrifariam spargitur &e.& id ipsum dixerunt Butleus,&Graii adeus Esculanus. De Oidine. DE ordine nuc agamus, sed ut de ora; ne tractantes ordinate procedamus, vid cudum est psus quid sit ordo, ut deinde a s nenturva si modi ipsius ordinis.' hil obstate tuo priani decreto ς multiplix prius cst dis inguedum quam destilendum,' aia Ammonius inqui iti cap. de enete v vocabulorum ambiguitas magnu pc s spe erici rem atq; obscuritatem solet patere, cu qui loquitur dicat unum . di qui audit percipiat aliud veluti si quis mente sitae ncipiens de ea neccelesti loqui. dicat Peanis ardet es calores inu hit aut fructu spe scit,& audient,de caneteri siti putet hoc esse dictum.tunc se loquens in er-
habet o Hginem. hic ordo oris nis ponitur in
Diuinis ad tot a. quem mihi alias s 'otitanti re linquo, quando cum Scot. quatuors gna ori nis soleo declarare. Tertius ordo dicitur causalitatis. quies inter causam, &causatum. vise sol est prior at ili penito ex putri materia: Signis sei cras igne genito. in artus est ordo Naturae. inter subiectu.& accides pro pr v. ut se viii uersalia sunt priota natura singulatibus i. Phys.
tex. a.& I. post. lex ia. Quint ordo dicit ut eminetiae,seu persectionis di dignitatis. qui est inter aliqua quorum unum est prssantius altero, se io. Metaph. in unoquoque genere est unum primu , quod est metrum,& mensura omnium aliorum, penes cuius accessum, & recessum omnia mensurantur. si xtus est ordo communitatis: unde omne superius est prius communitate suo inseriori , t se sub satia secuda est prior quam substantiari ima. i. comunior, licet subsistis prima st prior in substado quoad accidetia comunia. Septimus est ordo locatis inter illos, quoiu virus est prior illo in aliquo loco. Octauus est ordo senerationis qui reduci potest ad ordinem originis di eiutilitati . vi se dicimus. quod priora sene ratione. sunt posteriora pei sectione g. phys 3s.& 9. M taph. I s.lsii sunt potiores,ti in aetis famos ordi nis modi, licet alii eii .m sint, di sorte ad is ot reducibiles. Videamus nune quia tempus expostulit, de ordine huius libri porphyrii qui est printorem auditorem impellet. Q od nos is non co-. cipalit et interus.Ammonitis. Albertus Magnus,
tingit, quia omnia signiscata ordinis nobis dos et uiunt. cum hic vocabul rum multiplicitatem declarate, qui initium est eis pei se cognitionis, principaliter intendamus. Sed quaeret primo quis,quid est ordo3Respondeo cum Oecha seo tista a. sent .dis .eto & cx sententia D. Aug. Is de ciuitate Dei, hoe modo. ordo est parium .di spatiumq; rerum suae ui 1: loca, tribuenx dispositio. V l aliter se potest ordo des niti.Ordo est habitudo ptioris ad posterius, & posterioris ad prius:est enim in omnibus ordo secudo de genAegidius Romanus. Antonius Andreas, scotus, Caietanus, & Bucleus dicunt, hunc esse primum
librum in Loricae ei scoto patet in initio sua iliquethionum supra hunc libru in primis vel bis , quando loquii: circa Logicalia diligenter intendens , ut veritates qui in eis sunt dubiae sarius lucescant , mouendo dubia primo sit pia librum Porph)rii dic. Et ix Aegidio εt constat se dicente. Finis intra est cognitio huius libri di praedicamelorum Aristotelia: sata vero extra est triplex, videlicet, Remo ius, ut cognitio Logicae, Remo
sextio est do coitatu. fert; mu est ordo localis. Octauus ea ergo genera
secundu est is Quia istex r. quamuis non eodem modo in omnibus tior, t cognitio philosophis. & Remoti a m . Vt
quae est priuatio, & carentia ordinis, ut patet in exercitu i. phys 6.cuius forma est ordo militu , scilii forma domus est disi, ostio lapidum .iuxta illud vulgate dictum, , bi non est orso,ibi est conso.i. Vbi est carentia ordinis, ibi est consio opposita ordini Hine ordinem appetunt omnia,&recte disponi, ut patet in praeeipuis patribus uniuersi, videlicet in eo poribus eceleitibus, ct ese- metis, ubi corpora superiora continent inferiora: Modo vero varias Ordinis acceptiones in me diu afferamus. ptimus ordo est qui dicitur ordo durationis, inter illa repertus, quo tu unu est pii duratione quam altei ii. se pater pro standa mento.i. ut homo est prior silio sumpto vi homine, cupiter iit senior filio. Seeundus dicitur ordo oti uis, qui est inter duo, quorum unum est. R dicitur producens, Alterum vero pro doctum, sicuti in diuisis, iste ordo est inter differentiam
speciscam, di propriam passi cuim, qua ab illa
Beatitudo Ais: huius opinionis est etia Boetius. ta Simplicius, in antepraedicamentis in expoli. tione secundi regi is, quando inquit. Ugenus multipliciter dicitur, ut porphrtius indicauit,&docui: in suis introductionibus: solus. n.Hiero . nymus Bald uitius desecta maledicentia, qui totam Logicam turba uir, in quod a suoqussito tenet hunc librum no esse primum in Logica,ima nee librum prs dicamentorum, sed labium peri hermenias. euius opinioni non acquiescens Bonus discipulus Angesus ius dixit librum hune esse primum non nec Hatio, sed de bonitate doctrint,sorie quia no est de essentia Logici, sed de bene esse, cum sit admiculatiuus ad libi iam prs- dicamentorum, ut ex Aepid.hic dicit. Nos ero aduersus prsceptorem,& Discipulum talem stituimus conci lib.porphr. ratione doctrint in eo contenti, neces latio piscedit omnes libros Lo. ccs,ut patet auctoritate tot grauissimo: si hominii Et quia ton est magni momeci petita seo. De Isuiu, libra