장음표시 사용
41쪽
l . D IResponso . dupliciter por considerari, uno modo in orgine ad subiici uinquo. id est, ad subiectum inhaesionis . cui inhaeret, eum accidenti, ei se sit subiecto. is haerere. x in eo subjentari . Metapb1s & hoe modo dicitur accidens. quasi ad aliud cadens puta. ad subietium. Alio modo cons deicitur eo lorin ordine ad subiectum de quo, id ess, ad subiectum praedicatio itis.& s e dicitur genus, cuius sebiecta pridkationis sunt partes stibiectius seu speci cs eius, ut Albe o, nigredo, de e. Interro ganti enim alicui quid est albedo3 Respondemus percitis des nitionem quod est color disgregati uus visus, in qua des nitione color, est, genus, deli, disgregati iiii .isus, est loco differentiae, de hoeareumentum procedit de accidente, & genete etiam pro per se denominato, licet principaliter Arguitur intelligi debeat pro per se significato. Secudo dictum est supra in declaratione coetu sonis,quod quinq; praedicabilia sunt species disparatae ipsius uniuersalis; hinc arguo sie. Vnum disparato tum non includitur in alio , sed genus includitur in specie, utv. g. Animal in homine, ergo genus, de species non sunt duo prsdicabilia opposita, de disparata. Et consequenter praedicabilia non sunt ouinque. Ad hoe Respondeos, genus, & species
dupliciter possunt coli derari, uno modo pro per se aenominato, id est pro prima intentione, ut Animal. & Homo. Alio modo possunt cons det ri pro per se significato, ut sunt istae secundae in.
tentiones genus, & speties. Tunc ad argumentu.
Dico, ip su me do genus funda metaliter, id est pro prima intentione, includitur in specie etiam fundam et aliter sumpta, ut Animal includitur in homine cum sit pars desinitionis ipsius hominis: sumendo vero genus formaliter, di pro secunda intentione, sic sunt intentiones di itinctae coincidentes. Contra, & pro bougetius, de species, ut sunt intentiones formariter consideratae coinci dunt. Genus,&species formaliter sumpta, ni species disparatae sub uniuersali, de vera est ista propositio,genus est species uniuersalis,tunc Ariuo sic, A parte in modo ad toto in modo,quaniso determinatio non est distrabes, vel dimitives, sed contrahens, valet consequentia: sed si ista est vera, genus est species viri uersalis a parte in m do,ista etia in crit vera, ergo genus est species ad totum in modo ac sic genus, de species etiam pro . secunda intentione coincidunt, nee sunt intentiones disparatae, &consequentet praedicabilia Responso. non sunt quinque. Ad hanc replicam Respo deo, ιγ genus est species non respectu eiusdem, sed i spectu diueriorum, v. g. primum praedicabile deicitur genus respectu suarum spetietum de quibus praedicatur in quid ,est genus, de non species. At respectu uniueis alis, quod est genus au quinque praedicabilia, est speties, & noti genus ρ de sei illud quod est setius tantum, ec non species, facit unum praedicabile, & illud quod est species. αnon genus iacit aliud , qui sunt duae intentiones disparatae, de distinctae, non obstante. p unum, idcm est senus, de speties id est genus, ut quid, de
to & pro per se signigeat O. Contra repli
ω H i Itune ad formam argumentia parte in modo ad totum in modo, Respondeo.'uddquado dicit, genus formaliter sumptu in est species uniuersalis, ergo genus formaliter sum p tum est speties, Concedo. Genus ut quid . de species ut m dus seu denominat iuri quod Porphyrius non negat. Contra Oppositum nullo modo pridicatur de opposito. Sed cum dicis. θ genus est species, pr dicatur oppostum de opposito ergo. Respondeo, ty genus. de species forinaliter sumpta tripli citer possunt sumi, uno modo ambo ut quid. alio modo Ambo ut modus, de tertio modo unum vi quid, de alterum vi Modus, tunc dico D quando genus, de species consideratur ambo ut quid, vel ambo ut modus, tunc opponuntur, de unu non praedicatur de altero, quia genus, ut quid, id est, secundum suam quid ditatiuam rationem formalem genericam, non potest esse spetits secundum rationem formalem quid litatium specificam.
Sed quando sumitur genus, vi quid, de speties, ut modus, bene genus potest esse species, cum non snt opposta. Modo quando dicimus, genus, de species sunt duo pis die abilia distincta , vitiiq;
consideratur, ut quid, de sic unum no prs dicatur, de altero in actu exercito per verbum sum es est, in terminis secit udae intentionis. bene tamen interminis prims intentionis dice do, homo est Λ-nimal. Tertio arguitur etiam ad probandum, si
non sunt quinque ise, pridieari est proprium ipsus uniuersalis, ergo tot debent esse uniuersalia .
quot sunt pridicata, sed praedicata sunt quatuor
tantum, puta terminus seu di finitio, genus, proprium, de accidens laopie. cap.η. ergo quatuor etiam sunt uniuersalia: imo sunt talum tria, quia
ibi non ponuntur speties, de differentia. Ad hoc
respondetur optime a Scoto, quaeli. I ' non autea Soto qui aliam viam cst aggressus in proica b. quaest. 3. Responso autem consistit in hoc, cpdiuersus modus considerandi haec praedicat, in no elibro, de rao pie. cap. . iacit, ut hie quinque, ibi
vero quatuor enumerentur. Modua aut e diu et
sus est iste, i, hic considerantur peties proe dicari in quid, vel in quale, naim si praedicabile praedica.tur in quid , aut pridicatur de pluribus dii serenistibus specie, de se est genu, r aut depluribus a Diatentibus numero, te se est species: Si in quale. aut in quale issetitiale, de si e est differentia, Aut in quale accidentale, de sic dupliciter . Aut vide. licet, Convertibiliter, de se est propitium, aut noconuertibiliter, de se est accidens e Modus uero considerandi haec prs licabilia in Topiciet est, pones praedicare eidem iam, vel non. Coti e tribiliter, vel non conuertibiliter, hoc modo. Omne pro dicabile, aut praedicat essentiam, aut no priuicat
essentiam; si pr dicat esseni iam se est terminus id est definitio, de genus, destillio quae dicit tota essentiam, genus quod dicit partem Uientiae, puta, materiam. si non prs dicat essentia sic est proprium, de accidens: Si praedicat essentia. ,el saltem est quid essentiale suetis ab ese otia θ se dupliciter,aut praedicatur conuertibiliter, aut non
conuertibiliter; si conuertibiliter se est terminus seu
derandi haec praedicabili, iri tibi Po
derandi hiepraedurabilia in libris To
42쪽
MQ. Dctitatio. Responso. Artuitur 4. Responso. Caatra repli
replicae. Respo. quod indiuiditu duesiciter pinsumi. Graia par replica.
seu desinitio quae praedicatur eonvertibiliter, di indicat substantiam rei, aut est proprium, quod non indieat substantiam rest si non conuertibiliter se est genus & aeeiden . Et sic patet quomodo se considerando praedicabilia sunt tantum quatuor:&ad illud, q, hic non ponitur species,& differentia,& ideo videntur esse tria. Re spondeo. P non posuit differentiam . quia reducitur ad des nitionem, nec ponitur species, quia species est tota des nitio .ab illa solatone distinoa,ut dicit Caieta. i . Post . cap. . vel dist inctione ex natura rei,ut volunt scolistae,& nos in I . p. distursus de triplici intellectu satis diximus. Dico, si non posuit d Eerentiam,quia reducitur ad dos nitione ergo nec ponere debebat senus. quod etiam est pars des nitionis. Respondeo, v no posuit differentiam.&posuit genus, quia differetia prs dicat c sentiam eonvertibilitet sicuti Et des nitio . Genus ver3 pridicat essentiam .sed non couertibiliter, & ideo ut esset sussciens bimembris diuiso de pridicare essentiam de non essentiam, conuertibiliter di non conuertibiliter posuit, ipsum genus.
Quatt3 arguitur ,& probatur esse plura qua quinque: priuad quia in t .Topicea p. q. ponitur definitio . ergo plura & se seu sunt praedicabilia. Ad hoc respondeo. duplicia sunt pridicata, vel pridicabilia videlicet complexa, de incomplexa, modo dico ιγ des nitio est praedieabile coplexum,illa ver3 quinque sunt in complexa. O si vis numerare incomplexa, sunt tanta quinque, disse sumpsit Porphvrius, si vis connumerare illis pridicabile complexum, ut est des nitio, sieetunt sex, & nihil erit conita Porphyriumno
tra, species etiam est prs dicabile complexu, ergo quatuor tantum sunt pridieabilia incomplexa. Respondeo duplex est complexum, videlicet confusum .de distinctum. primo physicorum .im. 4.Modo dico species est complexum eon susum,& desinitio est complexum distinctu de se quodammodo quatuor tantum sunt simplicia praeditabilia . sed species reducitur potius ad prindieabilia simplicia, quam ad definitionem conplexam.& hoe sumendo speciem pro prima inteiione, si ver3 sumatur species pro secunda intentione, ut sumi debet intemio speciei, est smplex, sed intentio definitionis est complexa ex duabus intentionibus, videlicet generi ea.& differentiali. Secundo individuum est uniuersale, quia prae dicatui de pluribus, dicendo Socrates est indiuia duum, plato est individuum,&e. Ad hoe respondetur quod. 11 individuum, dupliciter potest sumi, uno modo pro prima intentione, vi est hie homo,socrates,Cicero, Ede. Alio modo pro secada intentione, ut est terminus intentionalis ab intellectu sabricitus, de lichabet rationem speciei. α reducitur ad speciem. primo modo non prae dicatur de plumbus, benὰ tamen seeundo modo. Dec propterea est sextum uniuersale ab omnibus alii, distinctum. Tertio ens est uniuersale, dc non
est aliquod ex his quinque. Ad hoe respondeo. 2 duplex est uniuersale, scilicet transcendens, de
limitatum, ens est uniuersale transcendent, cil mens transcendenter sumptum prima sui diu sio ne diuidatur. in ens reale deeris rationis, ut aequi. vocum in sua mutuoeata.a dea D secundum se , nec est ens reale. nee est rationi x post iu 3, licet si utrunque permissilier quinque vero uniuersa.
lia sunt uniuersalia limitata. N qui1 Porphyrius loquitur de uniuersalit, ut limitatis. id ci posuit quinque,quibus si addatur eu . erunt sex limitata.& illimitatas mul iuncta in m A minus plinei paliter. Quot modis dicitur unu ppositorii, tot modis dicitur di reliquum. I. Top. cap. . sed singulare. re uniuersale sunt opposta. I. post. tex. ir & sneularia sunt infinita quorum no est definitio. 7. Metaph. .propterea i in eis datur procissus in in sinitum per accidens. s. physicori
ergo de uniuersalia etiam sunt infinita, & sic non quinque. Ad hoc respondeo ν illa propositio,
quot modis dicitur unum oppositorum tot m .dis dieitur & reliquu de mente Seo. q. II. & Ant. And. q. vltima. debet intelligi. quoad signis cata, non autem quoad supposita l. indiuidua ,s secudum oem fgniscatione illa opponuntur. Resposio ista breuis est.& in distet glosa r volunt dicere istic qui paucis verbis sua dicta percipi cupiui qui tamen raris, ut puto percipiuntur) quad da lex est multitudo, una quidem si appositorum.i. ingularium de indiuiduot u ubi nimis late utunt ut nomine supposti pro quocunque singulari. Λlia est multitudo signiscato tu, Ppositio Arist. I.Top. cap ra. debet intelligi, quoad signis cata, nando illa opponuntur secundum omne signicationem. i. secundum omnia sua significata, non autem quoad supposita, non valet enim, bonum,& malu sunt opposita, ergo quot sunt mala in mundo, tot sunt bona. i. quot sunt indiuidua bonitalis . tot indiuidua malitiae, similiter album& nigrum sunt opposta i ergo quot sunt
Res albae, tot sunt Res nigrae, non valet. valet tamen regula Aristoti quoad significata,ut unum di multa opponuntur secundum omnem suam signis eationem , ergo quot sunt fgnis eata unius, tot sunt alterius . verbi gratia. 3. Metaph. dicitur unum quadrupliciter. v 3 .vnum numero, unum specie, genere,& proportione: ita etiam ex opposito dicuntur multa, numero, specie,genere, α proportione: similiter se habent acutum , &gra. ue, sed acutum est in vino aceto voce, & gladio, se etiam obtusum eius oppositum dicitur etiam in vino, aceto,voce,& gladio. Modo ad ara limen tuiti dicitur. Dcilim singu), laria,&uniuersalia non Opponant ut Iccundum omnem significationem. , quia uniuersale est in singularibus, opponuntur quo ad significata, noquoad supposita. v. g. uniuersale est communicabile pluribus, singulate non, uniuersale es ste num, singulare est corruptibile, uniuersale cit in sensibile. singulare est sei bile.& singulariae ins . nita, no uniuersalia. Remanet ergo sima conclusio quoad primam partein, quod pridicabilia tantum sum quinque Quorum suscientiam modo
replicae. . Resp.ra semto, Se Anton. And. cum declaratione
43쪽
modo inuestigemus.' mav an Primus modus sumendi sus icientiam predi. eim is qh;ὐ ς bilium, cli Alberti Magni tract. r. cap. t . qui moue pridie. . in hoc sequitur Tibcrius Bononiens s. & impii bilium et Al gnat Sciatus. Vniuersale vel si si eat substan-berti Magni, iram, vel accidens;s substantiam,vel tota,vel par
rei i. vel tormalem,& sic est differentia. vel totam subst intiam, di sie est species: quia species dicit tota
essentiam, seu totum esse sormale indiuiduorum de quibus praedicatur: si accidens, vel conuertibile, do se est proprium. vel non conuellibile, de sic est quintum uniuersale, quod dicitur accidens; Isine Via re hse Albertus: sed hanc opinionem reiicit S co prehedit seo. tussie; quinque uniuersalia sunt intentiones se. Ant. And, euadae. de accidunt rebus primae intentionis,ctus
sunt eorum tandamenta, sed nihil per sedili inguitur see undum illud e ui accidit, ergo nec intem tiones distinguutur per se penes res, sed Loticus, . per se considerat intentiones seeundas adiun in . clas primis intentionibus, ergo haec diuiso non est logicalis. Eo maximὰ quia omnia uniuersalia sunt in genere accidentis, cum sint secundae intetiones ergo male distinguu .ury signis eate substantiam vel accidens sed haec impugnatio Scoti., contra hac opinionem Alberti pendet aliunde,
a videlicet a q. r . An des nitur genus, 3e alia prs dicab .lia, formaliter pro intentione secunda , Ansundam et aliter pro inretione prima, ut est Aial, Bomo. dcc.st quia Albet tus tenet, ci, hie des mutur res sub intentione,& scotus tenet, D desini tur intentiones, ideo iuxta suam opinio..em , Neius fundamenta Albertum impugnat, de qua risitatio re insta sed unum hie notabis, ' Tiberius Bono- Tiberii Bono mensis. propositio. . ex illo dicto Alberii. sp .a' his di ci dicit essentiam indiuiduorum. Colatata 'ligit, ut sortes, de Plato sunt idem essentialiter. sed hoc non est benedictu m, nam licet species specialis ina dicat totam essentia indiuiduo tu , S dicatur quid litativa essentiatiue, intelligitur P in tantum species dicit totam essentiam indiuitiuorum inquantum indiuiduantillum praedicatum quid ditatiuum addunt vitta pisdicata,qui conueniunt naturae speciscae quid ditatiuE. N essentialiter in ea inclusa; sed cum hoc indiuidua
includunt intrinsece differentiam inditii dualem ultra naturam specificam in eis reperta. Et ideo Sortes de Plato non sunt idem essentialiter, quia licet tota essentia specis ea si in illis, non tamen
in unoquoque illorum totaliter,& secundia omne in modum essendi. Tandem essentia resultat. Ho ex unionem arens. de sotinae, qui dicitur natura, seu humanitas. quae communis cst omnibus ho.
minibus, sed inentia Sortis resultat ex hac mare. tia, α hac sol in a. qui distinguitur a materia, Ssorma platoois, de ideo essentia litet distinguun t propiet distinctas partiales essentias, licet conueniant in essentia communi specisce sumpta, quae est humanitas. se tinga Via Secundus modus sumendi susscientiam hae. tapud Scot. est talis. Ordo potest esse dupliciter,uel eorum quae sunt in eodem genete latet se, ves eorum, q
sunt in uno genere ad alia quae sunt in alio genere: s in eodem genere, dupliciter; aut directus se- eundum sub de supra.& se sunt senus,& species, vel in directus. 5ea latere de sce si differentia qus
est supra speciem,& sub genere: si eorum ' sunt
in uno genere ad ea quae sunt alterius genetis. puta accidentium ad substantiam, aut est ordo co- uertibilium, di se est proprium, aut non conuertibilium, & se est accidens; hie modus procedit etiam de rebus,& non de intentionibus, ct ideo
nee iste placet scoto . Tertius modus est seoti in Prs dica b. .i 2.pe Tertia via est nes praedicari hoe modo. Omne uniuersale, aut Scoti.
prs dicatur in quid, aut in quale, isti enim sunt primi modi pridicandi. & prime differentiς uniuersalis praedicari in quid est praedicari essentia 'lsubiecti per modum essentiae. i. per modum se
sistentis: praedicari velo in quale,est pridieari pmodum denominantis; si igitur uniuersale praeia dicatur in quid, dupliciter; vel praedicat tota es.seni iam subiecti,& se est species, vel partem ensentiae. de se est genus, quod non dicit totam eΩsentiam speciei, quia si e differentia superflueret. Si pridieatur in quale aut in quale tuentiale, seu e substantiale praedicando essentiam per modum denominantia de se est differentia specisca. qu sest qualitas substantis 3. Metaph. ccim. I9. Aut ' 'in quale iecidentale.& se dupliciter, aut couer tibi liter, de se est aecidetis egrediens a principiis
subiecit, de est proprium. aut accidens commune non conuertibilitet,& sic est ultimum uniuersae puta accidens;bsc Scotus. rarius modus, de magis quietans intellecta Quista laN iuitii est iste . . Omite praedicabile, aut pre--s quid catur in quid, aut prs dicatur in quale si pis di . -- catur in quid, aut praedicatur in quid de pluribus disserentibus specie, de sic est genus, aut de pluribus differentibus numero es sic est species eis praedicat ut in quale, adhue duplicite ira ut videlicet in quale essentiale, aut tu quale accident
terii in quale essentiale sic est disseretiae si in qua ' τle accidentale, dupliciter; aut conuerti bit ter , &tie est proprium, aut non conuertibiliter, ta licest accidetis: de se remanet firma prima pars coclusionis, quod tantum quinque sunt uniuet
ino adsecundam vero partem conclusonis, palsa opῖmo videlicet v, eognitio prs dica b. est necissaria sm- Aneeli Italiplicii et au predicamenta,ede Angvius Thi u s stu in dio contradicendi ductus. inquit sibi videli toiu ςς uitium oppositum videlicet, cp potius libet proicamento tum iacit ad cognitionem praedicabilium. Navolens porphyrius. cap. de specie declarare quid si generaltilinium,quid sub alternu, de quid specialissimum, sumpsit praedicamentum substantis dicens, fiat autem planum quod dicitur, dic. Le-
cel potius prε dicamentum substantis facit ad
horum cognitionem, quam hete ad pis dicamenta. Secundo tioni fitendit Arist. iii lib. pisdica
mentorum inuenire genus generalium v, pc.ra
specialitii mim, vel sub alternam, sed intendit Lia
cere cognoscere, quae sunt ills tes, que sunt stib. stantio
44쪽
Consitatio stantiae, quantitates, &c. Ad lie emotiua Illius Logici empirici Respon eo. Et ad primum Dico ui cb ignoratiam famosae illius distinctionis,
de actu exercit ,& signato,quam Bulleus primo phrs. tex. so. Tiberius Bononiensis, Marcus Antonius Zimata, Alexander Acitillinus, Augustinus suessanus cognouerunt, cu tota schola sub - istis, til uid, depulsus est in alia viam. Dicit enim moti uti eiu . Tiberius Bononiensis in cap. de genere in sua di- Triplex odi- gressione propositione prima, v triplex est praecatio, uideli- dicatio. Videlicet pure exercita, pure signara;ς ntum partim exercita. 3epistim signata: quam distin- ,ri ctionem cum aliis in eap degen. declarabimus ;partina exer- pro nunc tamen: praediratio lignata est, quae fit cita , ερ par- mediantibus his uerbis. Dicitur, praedicatur,as rum matur,xetiscatur, dici Vt se ista, genus dicitur . ' de specie, species praedicatur de indiuiduo, est pudicatio signata seu in actu s gnato Prs dieatio veto exercita est,quado ponimus in exercitio seu in praxi ipsam praedi eatione signatam, ut siquis dicat, genus praedicatur de specie, ,el Animal praedicatur de homine , i sta est praedicatio si
d Icamelis agitur de rebus realibus, ut tanda mentis secundarum intentio uti m , t in praedicamentis in quaest. de subiecto diximus. Amplius isse, quod peius est, non facit discrimen inter librum Porphyrii, & cognitionem prat dicabilium, quia
licet suae rationes habeant eolorem quoad labria Porphyrii, on tamen quoad cognitionem ipsorum quinque prsdicabilium. ut patet ex superius dicti, in declaratione utilitatu istius libri contrai si um. Remanet ergo Firma, atq; indubitata concluso huius textus. quae est talis. Tantilm sunt quinque uniuersalia, vi henus, disteretia, species, proprium,& aecidens Quorum cognitio est si mpliciter nec citaria ad praedicamenta, Desiniti nem, Diuisionem, di Demonstrationem.
Vtili cxistente istarum rerum specul, I stom
tione, compendiosam tibi traditionem faciens, tentabo breuiter ves ut introd
et ionis modo, ea qui ab Antiquis di ista sunt aqgredi, Ab altioribus quidem quε- .
gnata, quando vero exemplificantes dicimus, ut stionibus abstinens, simpliciores vero me homo eu Animal, ista est praedi alio exercita, diocriter coniectans.
seu exercitata, de qua infra plenius in c. de genere Haedistinctione ab omnibus prs terquam abisso eognita se stante, Respondeostquado PorResponso. phyrius volens declarare specie specialissimana, genus subalternum, &peneralissimum. Adduxit praedicamentum sui, uantis, hoc secii: Ptim Aquia logica secundum Boet eli de secundis in t tionibus applicatis primis:& quia species speciatissima gen us generalissimum , di genus subalternum, est secunda intentio, di praedicamentum substantiae est prima intentio, seu res realis primae intentionis, ideo exemplis cauit de praedicamento substantiae, & aliis tanquam funda metis secundarum intentionum. secundo quia id GPorphyrius dixerat in actu signato de specie spe .ciali ilima, Ralijs. voluit reducere ad actum exercitum, v.g. dixerat in actu signato, genus generalissimum. senus sub alternum; species subalterna, Sindiuiduum, poliea vero dixit, si it hoc, id est, dictu in actu signato, man sellum in uno pridicamento substantia in actu exercito, ut substan- . tra est genus generalissimum, corpus , corpus animatum,& animal, sunt genera sub alterna; homo est species specialtissima ; Socrates, Plato, di Cicero, in liuidua: gi fisc si mes Porphrrii patet a si initi in cap. de genere quando dixit, cui ea quae praedicatur, aut dic ut ut de uno solo, aut de pluribus. De pluribus, visenus, species,differen tiae, pio prium, di accidens:exempli scans possi in actu eiet cito dixit, genus xt rinimal, species ut homo. Ecce actus exercitus, di si natus, quem non percepit ille Hydruntinus , & ideo in pom Ad se is si phyrium Gelitauit. Ad secundu in motivum eius, in tuti eius. Dico eli contra ipsum, verum enim estes, Ari, stoteles in praedicamentis non vult inuem reginnus generati Tutis, quia haec sum priuia, di pra- cognita, ante tractatu praedicantentoria. di ideo
hic liber poti by tii erat necessatius, quia tu prae-IsT A pars textus ad praecedentem se contianuatur, postquam porphyrius reddidit Crisa
rium discipulum attentum, proponendo ei nocessa tatem istius libi . Nunc ero reddit eum Be- .neuolum propter utilitatem, dicendo, utili e- . xistente, dic.&Docilem propter modum proce dendi breuem, volens se abstinere a declaratione .
ouarundam quaestionum di Ecilium, quae excodunt capaci a tem ipsius Grilaorii ci iuscunq; . alterius Novitii in Logicam introducendi, de ex his patet citam intentio e litem expositio. . viili exissente istarum terum speculations vesta rima
sutili Et qui, utili P habet pro 'biecto ipsum
Bonum. Dico P ex cap. 8. Triplcx est bo- Diple num, videlicti. H lati si um.V tile,& D lectabile: Bonum honestinii es illud quod propter se e petitur, vi sunt virtutes. & scientiae spe eulativae, quae tandcm propter Deum appetuntur: Dei et abile est quod expetitur propter delectatione quam ingerit appetitui, nam intelliae te quod est in nobis. si valde delectabile,& nobilius eundiis rebus, quae sunt in nobis Idi. Metaphys com men. s. Bonum utile vero dicitur quatuor ino' Vtile in qu dis e Primo dicitur bonum utile, quod n' est ar ditiplici dieepetibile propter se, sed solum propter aliud, sne remia . uo tamen illud aliud potest acquiri, ut se Medicina, simillier.-ambulatio, dicitur utilis non propter se, sed propter sanitate , sine quibus ta- men potest saltitas haberi; Secundo modo dici. Iur utile, quod non est appetibile propter se, sed solum propter aliud, sine quo tamen non potest illud aliud haberi, ut sie Amputatio tibiae corruptae, est viilis, quae propter se non est appetibilis, cum si turpe, A. deturpatio corporis, sed est utilis propter aliud, id est, ob conseruationem vita , sine qua abscisi one sanitas haberi pon potest, si emani comestici utilis est ad extinguendum fame. Tettio
45쪽
Tertio modo dic; tur utile propter se, re propter aliud, sine quo illud aliud potest haberi, ut se udere Medicitis est bonum propter se, quia est quid honorabile.& propter aliud. puta. .pter lucrii,
quod et line studio me licinae pote it habeti, sed per artes mechanicas. .Similiter potio dulcis,est utilis proptet se,N propter aliud, puta , propter sanitatem, sine qua tamen sanitas potest haberi. Quarto modo dicit utile propter te,& propter aliud, quod dicitur honestum electibile,& ne. cessarium sine quo tamen illud aliud non potest ita bene.& faciliter aequiti, ut ite in:ensum di cotinuatum studium est utile pro ter se scholari, cum scietia sit bona di honcrabis s. ex I. de Aniama. tex. . Et propter aliud, puta,ad bonum doctoratum, si te quo intenso, continuatoque studio, talis doctoratus faciliter, di ita bene haberi non potest. Et hoc ultimo modo utilis est cognitio pridieabilium . nam liber iste est utilis secundum se quoad finem intrinsecum, ut inquit A fidius, qui si cognitio sui, di quoad finem ex
trinsecum.qui est parare aditum ad totam logi -r, istente. eam: existenteJeesistere &subsistere differunt, ut infra dicetur, existere enim si uexistentia competit omni enti quod habet actum presentialitatis i. quod prs sentialiter est in rerum natura, sue su substantia .siue sit accidens, subsistere ve-r3 est. sub se sistere, di competit tantum substanIst arum re tui persectis,ut est Socrates. pi ato 5 e. Istarum
bilio. re tunc Hic dubitabia,quid intelligit porphritu peti stas res Respondeo duplex est opinio: ptima
P ima φpin. eit Ant. And. qui inquit existente speculatione. i. cons delatione, istarum rerum. i. dictaru villita.
is Α' tum, ipsum dicit Aegidius Romanus .secunda, opin Albor opinio, de melior est Alberti Magni, tract. 1. e. r. ti,& diorum si per Ilias res. intendit porphytius quinq; prs di etiam, α mi cibilia , & Adbertum sequitur Petrus Tataretus, Foeetillii . Paulus Venetur,&plures alii, s speculatiotie Jh . contemplativum idem est quod speculatiuunt, cui opponitur practicum K Metaph. tex. a. ubi Seientia duia dicitur, duplo est scientia, videlicet practica, F ς - de contemplativa; practica est de obiecto facti. bili, ut est medicina; peculativa vero non, & est triplex, id elicet,pl 3 sica, Mathematica,& Meta. phrsica, se contemplatio. i. specti latio de pro .prijs est possetior ea, qui de communibus est, ut consideratio de materia prima est prior eon - . sideratione de hae,& illa materia rerum particu-Dubi axis lari utiti t. physi. t s .& s. physi. cors. r. Dices, quare dixit istarum rerum speculatione: Respon deo ad denotandum logica non est scientia tatum praesica, ut voluit Pettus Aureolus apud Anto. find. a. Metaph. q. l . nec neutro modo.i. Nec praetica, nec speeu latiua .ut voluit Cetardus
Odo carinelita, iti prologo primi libri Et b. q 3. sed ut est seientia speculativa, vi volueriit S. Th. H Metaph. lect. Scotus. q . Tyberius Bononiesis in pio hemio pridicabaiotabili quinto, Albertus Magnus in initio tosi cs,cap. i. N plures alia. Et hoc deduco,quia cum cognitio pridica b. sit pars topic seu cum iste lib. sit pars logies,& l . . sica est sci eutia speculativa, meritὀ di iit, harum
rerum .i. harum quinque voeum. . horum praevicabilium speculatione, de CSed circa ista verba. videlicet ciliarum rerum speculati u Dubitat, Dubitatio. Nam non videtur hoc modo bene loquutus, ua aut hie sumitur, te transcendenteriti se est passio entis Q. Metaph.& non potest sic sumi, cum
praedirabilia snt pridicata limitata, vi supra diactum est: Λ ut sumtur, res, limita triti neque hoe modo, quia aut est res,q ae venit a ratus, a, tu, &sie est etis leale, cuiusmodi non sunt quinq; praedicabilia , aut a recti ris, di se sunt entia imagi, naria,ergo maledixit Porphrrius. Istarum te- tu i Ad hoc respondeo cum Scoto in quolibet is Responso. q.3. in principio articuli primi. Inquit enim ibi
Scotus ex dictis etiam auctorum, hoc nomen res tripliciter potest sumi, videlicet communissi. Res triplici
me communiter, di strici illime. Res communi si turri lumi,
sm E sumpta est, qui se extendit ad omne, quod nox non est nihil, seu quod non includit eo nitidi 3 Pctionem. i. quod nec est, nec esse potest aliquodens extra animam, de se res isto modo extendit se ad quodcunque non includens ton tradictio nem, sine si ens rationis. i. praecise habens esse in intellectu eons detate, siue sit ens reale habens aliquam entitatem extra cons derationem intellectus, & sic ex communi modo loquendi dici-m us, intentiones logicas esse res rationis, & res ii nes rationis esse res rationis,que non possunt esse extra intellectum, di ut seres lumittit iu omni conceptibili b intellectu , & isto modo quicunque scientia, sue realis,ut phrsea, mathematica,& metaphysica ,sue rationis, ut iugio est de trisue de ente. Secund3 sumitur rese m mnni. si ter, ut distinguitur contra modum, de circunstatiam. i. habitudinem tei, quae noti sunt res de hoe modo sumendo,re;subitaratia, quantitas,di qua litas tui dicuntur res,quae lunt praedicamenta absoluta, catera vel 3 praedicamenta dur aliquid rei,sas enim habitudines unius ad alterum, ciris cun stantias entis vocat Boetius in s ne logicae , t tact.de trin.e. io.Tertia sumitur res strictist ma ui
pro eo cui per se primo competit esse,& praecise est res quid ditatiuὸ,ut est Deus, & omnia q sunt
in recta linea pridicamentali sormaliter, vel re ductive, ut forma,& materia prima, & se modi intrinseci, S differentiae νltimae non die uni res, sed aliquid tet,sic . Metaph.t. a.di I . Aeciden tia non sunt entia, nisi quia sunt entis. i.quia substentantur in substantia, cui primo copetit effer
se ergo tripliciter sumpta te, sub primo inebroci communissim ὀ sumpta re, eontinetur ens rationis, & quodcunque ens realer sub secundo.i. eommuniter, continetur ens reale de ab hilum. t substantia quantitas,& qualitas, reliqua enim tita sunt respectiva e sub tertio modo i strictis. me, continetur ens reale absolutum per se ens,
ut est substantia. Hae i ii ut triplici acceptione, rei sic stanterid quis tum respondeo, cp porph Resi onso. dixit istarum rerum non sumendo rem secudo, vel tertio modo iam dicto, sed primo modo,im testigendo per, rem, omne illud quod non est nihil , α prout est tes rationis habensptaecise ee abia
46쪽
intellectu cons detate, cuiusmodi sunt entia ra. tionis.& neutro illorum modorum, qui ponun tur in argumento, & in praedicta triplici diuisio
Te tabo breuiter leporph. redit Glisa orium docile sp modum procedendi Tentabo.J
Tentare enim idem est quod experiri. de aliquo periculum sacere seu experimentum sumere, ut aliquid sciatur, hin Edicuntur puncta tentativa priuia doctora tui, quia tentare est experimen. taliter aliquid exquirere,& quasi manu tenere,&tangere, unde O ndius in Metamorphos, quid
tentare nocebit: Et ut loquiis Thom .p p. q. l q. arti. a. tentaret libuitur, Deo. H mini & Di bolo : lacus i im tentat ut erudiat Diabolus vise ducat. Ei Homo tentat vi iciat. ut sumitur in P senti. Secundo modo sumitur tentare. pr ut ideest, ac conari,& rem n in clarὸ intellectam diligeter exquire te, ut clara sat, ac manifesta. de sic sumitur a porphyrio in pistenti. B te uitetb Duplex eli breuitas, videlicet summa de mediocris;summa est vitiosi, de qua inquit Horatius poeta, dubreuis esse laboro obscutus sici r alia est medio cris & osiciosa,&hac breuitate ktitur porph.hie die eos, tentabo breuiter, di in cap. de genere in princ plo, nominans tantum duo praedicabilia,
scilicet genus,&speciem qui cum alia tria dimitteret. dicit ibi Ammonius, fuit breuitatis amator,vt Aristotelem imiretur, cuius serino est breuis,ut I. physi. cona. 6 S Is & 1 degen. co m. te. dixit A verro es, ut mediocri breuitate ingeniosos alliceret,& ingenio rudes deterreret, si non quilibet sit aptus ad pullosophandum, ut t. Physic. in prologo dixit Averroes ibi, siue non habentis apii iudinem V persei possit, dici sed hic dubitabit Nouitius.cur Porphyrius dixit, tentabo hi uitets' Ad hoc tespondet ut Ammomus ut PQ phyrius usque ad illa verba, mox de generab.&c. tria iacit, secundum vitia sunt. qtiae adolescentum animos a veterum libris reiiciunt, videlicet operis prolixitas, quae longum tempus expostu lat ut acquiratur, dictionis obscuritas, & exe pludat de libro Perihelmenias Et qui ilionum at titudo, seu scientiae profunditas; porphyr. in his vel bis ait, in suo libro nullum illorum trium, imis pedimentum reperiri.Remouetur probx t is quado dicit, tentabo breuiter: remouetur dictionis obscuritas. qualido inquit , introductionis modo , qui modus introductorius clarus tu, di nihil dimetillatis habens. Remouetur & tetitum, puta, qu sitionum altitudo, quando inquit,ab altioribus quidem qu sitionibus abstinens.&c. Simplicio te, vero, medici clitet conlcctans.J simpliciores s.faciliores, mediocriter coiectasdrinamomus inquit, hoc reserti ad Crisiori u au ditorem , seu ad modum tractandi terminatiuὰ respicietido Cratiorium, non autem ad rem, leuobiective, non enim est munus philosoplii tractare. coniectural ter , seu coniectare, sed certa scientia res demonstrare ac si dicet et porph .ego
iractabo hic prs dicabilia mediocriter, idest nouansgi essurus limites instituit Isagogici , pro
captu tu .i. pro tuis uiribus ὁ Glitiori r Aegidi
vero diei medioeriter .a non multum alto, nee etiam grosso modo, Ant. And. vero inquit, coniectan . . pittractar s , mediocriter i. olet modunimia dissicilem.& nimis rudem. Alber Magnus vero inquit. cp in modo introductionis, simpliciora Deile ab imperitis intellig bilia medio cibter sunt potius coniecta D,ut facilior fiat instructio, quandoquidem devnati eadem re . subtili demonstratione, & introductoria disertione potest tractari, & se non per causas alti is mas ista hie demonstrantur. sed per similitudinem.& exepta, declarabuntur hi tui iuersalia: sic igitur te
miri is desar itis, nu ic literam construe.s Vtili xistente istarum rerum speculatione 4 Con iis .i.o Grisa ori existet e viii i propiet se S aliud spe lix α
culatione ἱ.contemplatione .cognitione, & consideratione, secundum Ammoni u. N Ant. And. Istarum rerum . i. hirum quatuor utilitatu, vi.
delicet ad pridicamenta, &c secundum Antonium Alidi eam.& Aegidium; vel illorum quin . que praedicabilium secundum Alb. Tata retum. N alios compeii dici sim tibi traditionem facieq. i. ego porphrtius sariens eompendiosa t.bte-uem tractationem, ut Paulus Venetus f cibi J LGlisa io, vel tibi i ad viilitatem tuam. ut in ut Aegidius tentabo breui te ibi conabot breui a- te quadam mediocri, ut ii quit Aegid Alber de Ammon us. veluti introductionis modo2idi stmodo introductorio , ficili. ea q iae ab an 'si dicta sunt apst ediJ Aggredi i. i, pere tibi declarare, ea praedicabilia. quae dicta sunt N tractata ab antiquis philosophi ante me, sed non inti ductorie. . modo puerili, sed modo nimis subtili, ut Tata retus dicit. Ab alti itibus quidem que stionibus abstineri . i. abstines . re retrahens mea quaestionibus alti ricibus i disse ilioribus , quae egrediuntur limites Isagogici iustituti. ut inquit Ammon. simplicito es vero . i. faciliores. uel le- , uiores. ut in qui G alia deus mediocrite .i P. babiliter W Glatia deus, medio modos coiecta
.r pertractatis.ut Ant. And. uel coniectans. i. determinans, ut Aegidius. Sie igitur constructa litera,ex textu Porphyrii talis colligitur.
compendio a. introductoria, o breuis, etiam ab Con luso antiquis habria quinque uniti maritim cleculatio . a te malis. quis Luscites quotionis re otinium, o in qua Dcbtiores pertractantur,utius ea, ad ιucessaria. uua quatuor ne-ANtequam contra hane eonclusonem a r. Notandum.
guam,oportet te Nouitium non latere, Uex hac particula s utili J nullo modci potest eclligi, necessarium in principio probem ii, postum esse pro utili, ut quidam valde notabiliter colli git, quia ut supra diximus, ly necessarium, resertur ad cognitionem pis dicabiliu . quae simpliter est necessaria,ut Alb. Amm.& alii dicunt, de pillam palliculam porphyrius reddit Glisa orium γ
47쪽
attentum propter necessitatem. Mora uet 3 quado dicit . iii iesistente reddit Crisa rium bene uolum, quia ut inquit Boetius, s vis quemquam in tuam sententiam distrahere, utile ei proponas oportet. Amplius s. ly. necessarium, sumitur ibi pro utili sensus esset iste. Cum sit utile Gritiori,Sc.utili existente &c. discin tam breui contextu inutilem secuset rc petitionem porpsy. seiat oportet etiam Nouitius. q, per ly s mediocriteri non potest intelligi probabiliter . vi bene inquit Ammonius ui munus philosophi est quilis Porphyrius erat, certa scientia omnia demonstrarect se non bene dixit Gratia leus. Amplius si per ly, mediocriter Ilosari posset, probabiliter, eod Emodo considerarentur praedicabilia hie, di in libris Topico tum: nam vi scotus,&alii omnes dicunt,in Topicis consideratiir de pridicabilibus. ut sunt partes artis probabilis, seu ut ingrediuntur ssillogismum Topicum, qui componitur ex .ppostionibus probabilibus, ct ideo quatuor tatum ibi pola It Aristoteles,quae sunt, terminus. i. des nitio,Genus. proprium,& accidens, I pro .
terea male exposuit quida mediocriter .i pro abiliter, qui non pol se liberare ab his intricis. δ milvi pii contra conclusionem igitur arguo.&o vni ino. uersalium non potest esse speculatio se proborOmne per se speculabile, est per se intelligibile, sed quinque uniuersilia non sunt per se ititelligibilia ergo non sunt per se speculabilia .Maior patet, minor probatur nihil est in intellectu speculabile quin prius fuerit in sensu sens bile ex A ri noti in lib. de sensu&sensbili, sed quinque uni. uersalia nunquam fuerunt in sensu sensibilia, ergo nee in intellectu speeulabilia; & qu Ad non fuerint in sensu probatur . quia uniuersalia suntentia intentionalia, & spiritualia, qui carent omni sensibilitate. ergo&c. Arru; ut se Secundo omnis virtus passiua praesupponit e .cundo. ius obiectum in actu ante eius Operationem, &hoc quia ab obiecto mouetur ad operandu . sed quinque uniuersalia non praesupponuntur ab intellectu sed causantur ab eo per Auer. I. de AIa.co m. s. dicentem, v intellictus est qui facit uni. uersalitatem in rebus, ergo quinque uniuersalia non sunt per se intelligibilia./rguitur te, Terrio,quod competit per se enti reali, eo matia . petat per accidens enti rationis sed intelligibilitas competit per se uniuersali reali, ergo copetiter accidens uniuersali intentionali. Maior pro-atur sic, quicquid competit per se uni aequi uocatorum,competit per accidens alteri aequiuo eato, sed ens reale,& ens rationis, sunt equi uoca ae
qui uocata respectu entis transcende itis me lumpti secundum Seo. N D Thomam, quicquid dicat ille Bone tui. Et intelligibilitas competit perseenti teali, quod est adaequatum obiectum intellectu s, ergo per accidens competit enti rationis, sed quinque uniuersalia, sunt entia rationis,
ergo non sunt per se intelligibilia, nec per se spe. sabilia. Pio solutione horum argumentorum, ' plus diis cultatis habent sub cauda , quam demou
strent in fronte. Nolo prim ὁ, q, duplex est Intelligibile. unum resp. n
vides eii per se: aliud vero per accidens: tutelli l apibile per se est ens reale positiuu, intelligibile si iti est hibita accidens est priuatio vel negatio, nain Metap. priuarici cognoscitur P accidens per habitu. qui cognosci ipse . de negario cognoscitur s iccides
per amrmationem,'uae cognosciti irper se No- No andu a. to secund3, Usens esset una vocum ad ens reale,
di ad ens raticini . cu intelligibilitas si passio e tis, aeque competeret enti reali,& enti rationis secundum Boia eiu sed est aequivocum feeundum Sco.&D Tho. Tettio noto θ de hac re sunt va Notandu 3.rii modi opinandi prima enim opinio est eorum x qui dixerunt, D entia rationis non dantur, Et pr ma opinon emis primo poster. t. o. non est clentifica nu, Frane despectat itio, ideo nullam habet intelligibilitatem: Maatonis. ista opinio αξ Francisci de Matronis in quot. q. s.
qui art. 1. dicit contra s.Tho. &sco tum, ut prima diuiso enti, non est in ens reale,' ens rati nis,& artici r . postea dixit ut de entibus rationis non potest esse scientia, &ile nee consequenter intelligibilitas: secunda opinio est aliorum, quo- a. opinio. rum meminit Ioannes anglicus, dicentium secundas intentiones. i. entia rationis intelligi ab intelle istu non tamen per se, sed P accidens ad in . tellectionem primarum intentionum: tertia opi 3, opinio. nio est. qu Ad ista passio puta intelligibilitas conuenit enti in communi indifferenti ad ens reue,& eris rationis, quod est ens transcendentiissime sumptum ut dicunt Sco.&S. Tho m. quod est ae. qui vocum analogum ad eos reale. R ens ronia secundum Seo istas, si cet purum aequivocum po-ncit Thom istae, & secundum hane opinione υniuersalia,& quscunque secundae intentiones per se intelliguntur.& hane tenent quidam Scottus, ut Mail ritius .de alii & ite secundum hane opinionem intelligibilitas aequi uoce anilogicὸ per se tamen competit enti reali, & etiri rationis, sed panthonomasia dicitur passio entis realis in quo sundatur ens rationis: quarta opinio est, time- opinio, Aelior, ut intelligibilitas primo. de per se competit mellia enti reali prims intentionis. reductive vero entitationis: unde non est eadem secundum speciε, licet eadem seeundum genus, intelligibilitas en iis realis terminata ad ens reale.& intelligibilitas
entis rationis terminata obiectiuὰ adens rationis , quia se uti res se habet ad esse ita ad cognosci. Dices pessunt prima intentio, & secunda in . tentio mutuo eognosci ρ Respon. sic. quia tra ms; i itaque potest esse, ut quod. i. Obiectum cognitum, Resp. n. es utraque, ut quo.i .ratio cognoscendi ,& tune
quando secunda intentio intelligitur, & si dicatur intelligi per aliud, di non per se, intelligitur per primam in tutionem, ut per principi u quo &ipsa ut quod, sicuti quando intelligitur ptima intentio per secundam. v t animal per genus, ani mal intentio prima, ut quod inrclligitur per genus intentionem secundam, ut quo,&se intelligibilitas erit pala o entis realis, quae competit
secundis intentionibus te ductive. Hi, igitur se
48쪽
Ad primum respondeo. quinque unIuersa enti reali. Ad hoc resp. uctoritas Aristotelis Resp. Ita non sunt intelligibilia pet se prim A sicuti e n. est intelligentia de comparatione facta inter in . ita realia,sed p se secudacio,est reductive. Ad ,s testigibilia persecta, di completa , di inter maius batione minoris dico, illa aut horitas Arist. ut intelligibile,& minus intellisibile, non aut inter
iti q. de subiecto huius libri diximus.& intellige-δ, de intelligibili per se primo, ut est quid litas,
di quod quid est rerum materiali u. qtis prius cadunt sub sensu, cum omnis nostra cognitio oristum & originem trahat a sensu, prius a sensu esteriori,& pollea a sensu interi ri. Modo uniuersa lia intenti oti alia sint in thlligibilia per se. sed non primo,& ideo non necesse est, ut cadant sub sen
rara repti su. Sed contra hanc resp.arguo sic. Quod conue-ca ta nil per se alicui subiecto, per accidetis conuenit
accidenti liliti, labiecti; sed intestigibilitas per se conuenit ipsis quod quid est, seu quid ditatibus maximum intelligibile,& minimum intelligibile
v. g. si intellectus noster pol intelligere primum motorem, potet intelligere orbemquc mouet, simili terti alias intes gentias, non autem ualet, intellectus intelligit compositum naturale, qd est quid maximum intelligibile ratione sua: quid ditatis, ergo intellectus magis intelligit minimuintelligibae in genere substantiae, ut est materia orima, quia a. Mel. coss.se Im Auer. &S Thom Materia prima est disicilis cognitionis ob suam minimam entitatem in genere substantia ,sic ad
Responis appositu, non valet, intellectus intelligit eos ira rere in materialium, quarum ipsa uniuersalias ut te maximu. ergo multo magis ens ronis minimuaccidentia in illis sundata,ergo quinque uniuer- quia ens ronis licet terminet intellectum, tu non Ebus non per se, sed per accidens conuenit in . mouet, ut est ens reale, de qua re in discursu,quatelligibilitas Maior probat ut a simili de homine plurima diximus.& albedine eius, nam motus qui competit per se Ad secundum arg. supponendum est primo, Ad se adia homini,per accidens competit albedini. Minor duplex.& utraque in hole, est potentia cogniti responson autem est nota per respons. er o, &c. Ad hoc ua,videlicet sensitiva, de intellectiva inter se dis respondeo, quὁd licet intelligibilitas, quae per se
conuenit enti reali ut tandamento, per accidens conueniat intentioni sun data in ipsor eum hoc tamen enti rationis eo nuenit sua propria intelligibilitas;potest enim intellectus unci actu intelligere ens realcidi alio actu ens rationis, & tune terminatiue utrunque intelligere per se, quamuis ens reale per se primo. Ad exemplum de hominem albo :Respondeo, quod licet motus per se competat homini,& P accidens conueniat alisbedini. si tamen albedo separetur ab homine potest per se moueri aut motu etiam locali, secuniadum eos qui concedunt transmigrationem ae ei denti, de subiecto in subiectum, aut motu e risruptionis, ut inquit Aristotes es. I. TOp. cap. . Paccidens adest, & abest praeter subiecti eorruptionem,cum corruptione tamen sui, vel si sutu-stinctae contra Parmenidem,& Empedoclem, est
alios confundentes sensum cum in tessectu, tino stitam. ponentes nisi entia eo oralia. I.de Cene. t. IpI de Anima,tex et q. v. de Anima, tex. Iso. &6. Metaph. co m. II. N inuicem sub ordinatae, eum
omnis nostra cognitio originem suam trahat a sensu, quo desciente in nobis descit seientia iralius sensus,ut in lib. de sensu di sensato,& primo Poster runt dixit Aristotes cir pars intes lectiva distinguitur in memoriam,voluntatem mintelis lectumantes lectus verd in Agentem ,& possibi lem diuiditur tertio de Anima, tex. I 8. Agens in . testectus est ille, euius est omnia Leere, id est sacere potentia intestigibilia actu intestigibilia, Hincommen. 18. tertii de Anima bene explicauit Λ uerroes, quod sacere potetia intestigibilia actu intelligibilia, nihil aliud est, nis formare speciosus es Theologus dicas, quad accidentia puta, intestigibiles repra sentativas rerum quas potest odor, color, sapor, & quantitas in hostia conse- intelligere intes lectus possibilis,d cuiu est oia
crata sunt perte subiectum motus localis, dum seris.recipere tales species, quibus potest omnia transferuntur de loco in locum . puta, de pixide, intelligeres. de Anima, tex.6. IS.& 38. supponen Notanda. 2. ad os recipientis. Vnde quando dicis, quod in- dum est secundo, quod duplex est uniuersale in testigibilitas per accides comperit enit rationis: complexum in pta dicand ,,ut supra in quaest. de Respondeo per accidens. i.per aliud, videlicet y subiecto diximus, quo tu unu di uniuersale reale,& est quid ditas retum materialium, terminus finis intellectias 4 gentis, qui illuminans plian 'tasma materiale abstrahens ab hic& nunc,& appendii iis materiae, uniuersale realem potentia, reducendo ad actum, dicitur per suam actione Iastantia pro ens reale.& non prim ὁ . Sed hie instabit Nouiis: tius, volens probare, quod intelligibilitas in a. sis,& per prius competit enti rationis,qui in eniati reali sic tilii prius coir petit intelligibilitas, qd est masi, intelligibile: sed ens rationis est magis intelligibile, ergo illa primo eram petit intelligi- terminari ad uniuersale reale, quo existente in a
bilitas. Maior patet per regulam posterioristi,c m, propter quod unumquodque, & illud ma-ms. Minor probatur per Averroem tertio denima,commento T. c P cum intellectus intelli,
sit aliquid valde intelligibile, seu cxcellens intelligibile, multo magis intelligit insinum intelligibile, sed maximu intelligibile est ens reale, & m
ctu, cessat eius actio;Wniuet sale vero intentiona. le est illud, quod est terminus & finis intellectu sis. minor probatur per Averroem tertio de possibilis,qui intelligens duo obiecta realia m Anima,commento I. cum intellectus intelli, diantibus eorum proprietatibus, coparans illa inuicem per actum collativum, producit uniuersale intentionale,ut est genus,species, &c. His se e stantibus ad arg. resp.Sco. q. s. uniuersalia ad am Ad arp. primis intelligibile est ens rationis diminutu: ergo arydicens, lint Electus poli bilis est virtus pasti inu resp. sco. intelligibilitas prius competit enti rationis, qua ua.ι cuius operatio, puta, intelligere est pati peris
49쪽
pere. dc talis intellectus praesupponit suum obiectum. quod est uniuersale reale, sed intellectus
Axens non praesupponit uniuersale reale, ut non
est virtus passu a, vi aliquid recipiendo patiatur,& uniue sue non est obiectum eius, sed potius snis, quando nuidem obiectum eius est, q toti id est in phantasmate .i. phantasma . vel quidditas inuoluta eo litionibus materialibus , quia actio intellectus agentis terminatur, & respicit phantasma, quo illuminato remanet quid ditas spiritualis facta quae dici rut uniuersale reale, vi sinis
actioni ipsius, haec est Scoti s deliter explicata responsior sed lixe feciti solutio est valde intricata, de ideo magnam attulit suis discipuli, dis curuta tent, & causa est, quia nihil sibi constare vide.
Mo haa con- tur Scotus in hac responsione:primo. Mouens. n.
a Scotum. quaestionem de uniuersali intentionali, a debet poni subiectum in hoc libro, an si per se intelligibile, pro solutione confugit ad uniuersale reale, quod non est psitis speculationis.Secundo novidetur sbi constare Scotus ua hic dicit,uintellectus postibilis est vitius passiua, cuius Oppositudixit I. senten.d. 3. q. 'di in quot. q. 13. 5 alibi, Pintellectus pos bilis dicitur passivus, receptiuus, Soperativus. Tertio inquit. intellectus possibilis piasupponit uniuersale ta quam Obiectu, aut loquit ut de uniuersali reali, & se respon. noest ad propositum, quia hie loquimur de uniuersali intentionali,aut loquitur de uniuersati intentionali,&hoc est falsum, cum intellectus faciat, di producat illud ,non autem praesupponat: sed
quia doctor subtilis nunquam dixit aliquid sine
forti tone, & sine maxima industria elaboratu . Ad ista moti Ad haec motiva reip. di ad secundu di eo du-va resp. pliciter primo-hic problematice di secundum Ad serenta. viam communem Thomiliarum est loquutus, si omnem activitatem tribuunt intes lectui a genii, quam opinione sequuti sunt Franciseus de Maironis,& loatini s de Iandvno ; quamuis illi dixerint . quod intelligere est pati, id si tecipere, Zeintellectionem tribuunt amellectui pollibili. isti vero dicat intellectionε produci ab agente, di reeipi in possibili, ut alibi diximus: vel dici potest, quod i x propria sententia Scoti, intellectus ponsibilis dicitur passivus respectu itit illectus agen
tis. I. de Anima. tex. 8. Operativus respectu acius
iiii elligendi, di tecipi iuus respectu speciei intelli
gibilis. I. de Antina .rix. 6. α 38. intellectus vero
Agens dicitur operativus,ct productivus, Op rativus, quia facit potentia intelligibile actu i tellcctum, productivus veris, non actus intelli pendi ted speciei intelligibilis, qua informatus intillictus possibilis producit actum inteli gendi.& sic breuitati studens scotus vocavit .int et lectum agentem actilium , di possibilem passitium, quamuis sit diuersa tam cia ratione) etiam
Ad primum. Ad primum respondeo, quod hoe fecit Scotus, vi distincte pio cedat loquendo de intellectu.& ideo secundum ipsum, nec uniuersale lea-IT. nec xuuiui sale intcntronale est obiectum ia-
tellectus agent; t. bene tamen uniuersale reale estsnis uniuersale enim reale est obiectum inrelis lectus possibilis, i metionale uetd finis. Sobiectu eiusdem,snis inquantum ab eo producitur, Obiectum quoad ab eo cognoscitur: ti quando di .cis,quod confugit ad uniuersale reale. Respondeo quod de hoc protestatus est scotus in principio quaestionis qirarim, se ut plurimum loquia turum de uniuersali intentionali , quandoque
tamen de uniuersali reali, nunquam vero de viai- uersali aggregato ex utroque: N ideo non ab re habuit recursum ad uniuersale reale, loquens de uniuersali intentionali. Ad Tertium ne otiuum respondeo, quod lo- Ad tertium. quitur de uniuersali reali incidenter , &non ex
principali intentione, sed loquitur principaliter de uniuersali intentionali,& qua do instas. qud dintillectus possibilis producit illud. & non praeis supponit. Respondeo, qu3d uno actu collativo producit,& tune non praesupponit, & alio acta recto illud praesuppo int, de non producit, & se
denominatio sumitur a secundo actu, videlicet actu recto, qura intelligit, & non collativo quo producit,&c. & sic patet ad secundum argumentum principale.
Ad Tettium principale dico, quod intelligi- Ad testium
bilitas competit per se primo enti reali,per acci- principale . dens veto,id est non ptimo , sed secundario enti rationis,& se quinque uniuersalia quae sunt entia rationis, sunt per se intelligibilia intelligibilitate propria competenti suae nature, cum in omni genere lit proprium quid primo Topicorum
cap. 7. vi patet ex tot supradictis. Et sic temanet
firma concluso ex textu deducta,uidelicet quod compendiosa , introductoria, & breuis, etiam ab antiquis habita quinque uniuersalium spe-cnlatio, a qita d Eciles quq stiones reiiciuntur, di in qua iaciliores pertractantur,xcitis est, di ad illa quatuor necessaria.
Mox degeneribus,&speciebus. Illud Te,iu, teni quidem siue subsistant, siue in solis nudis intellectibus posita sint: & siue subsisten
tia corporalia sint, an incorporalia : &virum separata, an in sensibilibus posita, & circa haec consistentia dicere recusabo. Altissimum enim est huiusmodi negotium,&alitas maioris egens inquisitionis. Illud vero quemadmodum de his, ac
de propositis magis probabiliter antiqui
tractiverunt, & horum maxime Peripatetici, tibi nunc tentabo monstrare.
DEclarata prima parte huius pro hemii , in Continuatio qua Porphyrius reddidit Glisaorium di- simul, ει intεscipulum attentum, beneuolum,Sc docile. Nune μομvcro accedit ad secundam,& tertiam parte istius
probem ij, in quarum prima quae incipit ; ibi,
mox,&αvt Caietanus, stibertus,& Antonius Andreas dicunt, pollicetur se velle abstinere a quibusdam
50쪽
lai sitim quaestionibus, quae propter earum dis.feultatem non sunt ad pro postum, ut Crisaorio proponantur iasputandae : in secunda vetA parte, que est tertia pars principalis huius pro . nemia, admonet Porphres ut suum Griliotium ibi,illud veto, Re quos pnilosophos est s quuturus, cum multi etiam de his ante ipsum pertractauerint: dedi est hos esse peripateticos, seu Ari-
notele secti peripatetici principe: qua uis Alphasis Hispanus Leemit anus hie dicat, per peripateticos. i. platonicos esse intelligendos, quod nullo modo mihi placet.
prima facie, ut exponit Albertus, tract. secundo, cap. 8. circa sinem: vel mox, id est, deinde, ut dicit
Magist. Philippus et statim, aut de caetero,ideo Sotus dieit protinus, id est statim Argiropilum
sequutus. sic virg/.Gcorgi protinus aeri mellis coelestia dona dici Ammonius continu3, id est statim: mox,id est ad praesens,ut paulus Venetus.
Ne generibus & speciebus. J hie dubitabit Noa
uitius, eurita dixit dimittens reliqua tria, puta, digerentiam, proprium,&accidens e Ad hoe resp. ex Asb. cap. a.quod duplici ratione hoe consul id fecit Porphyrius. Prima, quia ista duo tantum praedicamur in quid, de ideo per se esse videntur, alia vero, quia praedicantur in quale, habent modum essendi in alio. Secuda, quia reliqua tria in his eontinentur, ut differentia in genere, in potentia, in specie, in actu, proprium actu in specie, de accides commune in indiuiduo, hoe etiam dixit Antonius Andreas, ibi,
ut tu genus,& species,& uniuersaliter omnia uniuersalia, decise deum Ammonio dicendum, Q si euti, in cap. de Cenere in principio, volens docere multa esse signiscata horum praedicabilium nominauit solum hee duo,dicen videtur autem neque genus, neque species simpliciter diei, &c. Nee dicas, γ ideo non nominauit genus solum, quia genus de species sunt relativa. Sed ad deno . tandum, p genera, di species possunt hanc diss- cultatem pati,quia plato cum quo agendum est in his quesitionibus, posuit non solum genera rerum, ut animal separatum , sed species etiam, ut sunt homo,bos,5 c. ita ut si porphysius nominasset solum penus, signum esset ui ista controuersa non eslat cum Platone. Amplius, quia xt instadicam eum doctoi ibus, hic tiactatur degenerabati speciebus ipse denominato. i. propriina in tentione de non pro per se sigsiato. i. prosecuda intentione visunt homo,& animal, qui no sunt relativa, et go male hic dicit quidam in suo dubiolo.
verba te, i . Illud quidem sue subs statit lillud. i.illud re
ad id sit sub- cusabo dicere. subsistant. Hoc verbo,subsisto, hie, de cap.de accidente usus est porphy. ibi, semper accidens est in subiecto subsistetis. Sed stiathie Nouiti ut, ia, subsistere, dupliciter potest sua mi, videlicet comuniter,& proprie: si primo m do sumatur, nihil aliud est subsistere quam non esse ens imaginarium,sctitium, Seuthimericum, di ut sic chuncti non conuenit subustentia,cum
n Ib;l es eorrespondeat ad extra prster partes ;&se materia prima, forma, anima rationalis i corpore separata, & omnia accidentia positiva dicut ut subsistere, id est aliquam realitatem habere. Alio modo sumitur subsistere proprie,&sicco
petit solis substantiis persectis particularibus,&ut se omnis substantia prima particularis, sinis gularis,& hoealiquid, dicitur subsistere. i. sub se iistere, componitur enim subsisto. prs positione, sub de hoe vetbo, sistor nam ideo praepositio dicitur,quia nominibus, aut verbis praeponitur, ut inquit Isidorus libro primo Ethi mologiaria. cap. Ir. &se subs stere opponit ut ad in existere, seu adiacere, de inhaeretq; quod competit accidetiti, & est de essentia accidentis. 7. Metaph. de hoc modo sumendo subsistere. Materia prima, r-ma,& accidentia, sue positiva, siue priuatiua,no
subsistunt, de Porphy. sumit hic subsistere primo modo, quod animaduertit etiam Magister philippus in praesentir sed hic notabis,qudd discor NA ,ridi, .dia est non modio inter Thomistas,&Scotistas de hae te; quorum quilibet abundat in suo senissu, secundum Scotistas enim , ut ex pridictis patet, subsistentia competit tantum suo stantiis c pletis singularibus, quae vcre dicuntur hocasiis quid,unde accidentia, & animae separatae non dicuntur subsistere, sed tantum existere, id est extra causam , & intellectum sistere. Thom istae verodi Ot,l accidentia comuniter loquendo exist ut,
seu subiecto in existunt, sed accidentia in hostia
consecrata, quae non in existunt substantii panis, que praefuit,ti modo non adest, diit subii stere, ut dicit Dominicus solus Hispanus. q. sentc. dist. o. smiliter anima separata, antequam corpori reumatur, di subsistens, secundum Sancta Thomam .prima parte, quaestione 7s. articulo se
eundo,ad primum, ita quod ausus est ibi dicere
Caietanus, Peeeutiuit Scotus, ubique loquens
de subsistentia, dicens in illis verbis,di per hoc patet quomodo scotus desecetit circa hune terminum subs stete, de e. quod alia de ipso dicere,nee
De qua te dilucide quidem loquutus est Petrus Niger, quaestione et . omne litigium diria mens , dicens, subs sten, duplieiter posse sumi ivno modo propriὸ, de se soli substantie compotit subsistere;alio modo large, ut illud dicat sub- ι sistere, quod habet esse reale non per speculatiuam intellectus operationem, di hoc modo su sistere sumitur a Porphrtio, dum se nolle quirere,pollicetur, utrum uniuersalia subsistant. Tu autem hos tres terminos notabis, videli- Nota his urieet esse essentis, esse exilientiae, de esse sub salien- terminos.
tiae, esse essentis est, quando res habet esse in sitis causis, de dicitur possibile obiectivum, ut sie Rosa tempore hiemali habet esse essentit, videlicet in radicibus planti, de domus antequam aedifi-eet ut hibet esse cognitum in mente Fabricatoris esse existentie est illud, quod habet res du h bet esse extra causam,& intellectum, clim existere sit extra suum principium sistere. ut sic Ri - . 1sa tempore veris cum actu odorem emittit l,