De Mithrae dei Solis invicti apud Romanos cultu [microform]

31쪽

4243

plerique Vonorem colunt. Pro diversitate nominis, non Pronuminis arietate ). Cuni enim Symmaelius urbi praelaetus iussu senatus e0ntenderet, ut cultu de triam veteres ritiis circa d 0rum cultum Servarentur. Scriptor n0Ster ecclesiasticus imperat0rem irat atque ibsecrat gravissimis verbis, ne haec fieri permittat. Mu0d ut efficiat ridiculii m

ratius Mithrae cultum R0 manum c0mperisse AEV Verbis elueet quae Sunt quam plerique Venerem colunt Ab illius enim dea cultu Do Invicti apud B0 man0s pr0pagatam Venerati0nem valde divergisse quis est quin seiat. Cum aut0m neque a Symmach0, cuius litterae epist0hi huic pra0scriptae exstant, meque in seript0re ipses distinctius Ῥxp0 naturqu0rum Me 0rum templa sint restituenda, nil m0 menti habeas tur eredas Cyb0le praecipue cultrim, minime autem mithrae venerati0nem tum R0ma l0ruiss0.C0mmem0ro scriptorem ecclesiasti eum prae ceteris sacris peregrin0rum 00rum Mithriaca ridicula duxisse, cum imperat0ri 0rum commemorati0n de vanitate gentilium religi0nis se persuasurum esse Speraret. Jam ad quattuor illi Hieronymi u Dei 0lis veneratione testinum in transeamus. Primum autem e0rum reperis in commentari0: nom09. Postquam enim num illem ille ud0rare igmentum suum statuit dicit Ut

Basilides qui omnipotentem deum Portentoso nomine melles ioci Gς, et eumdem secundum Graecas literas,3 ed F. Felix Cardinalis dem inteolt V 202 C. D. Parisiis 1603. sol l

et annui cursus numer /m dicit in solis cis id contineri, quem ethnici sub eodem numero altar /m sterarum Docant

philosophi illustres habentur, qui Derissimi quoque Coesaris meceptores fuerunt quamvis autem negari n0np0ssit ingeni0se haec Basilidem, nisi ab ali acceperit, invenisse. tamen a nullius pretii mihi videntur es80. Primum quidem quis ign0ret, cum et cultum et n0men Mithrae Persarum religi0n pr0secta AESS 0ΠStet, minimes Graec0. deum ab illis ad se translatum ali 0m0d0 0minasse. addendum qu0que est cript0rem, ut numerum desideratum efficiat, verb0 Dicis,cii minime

Hier0nymum, V0cabulum Mithram graecae triginis n0ue88e, sive Inniu ign0rasse sive, cum Basilidis ingeni0sas ineptias enarra88et 110n satis habuis8 c0gnitum. Alia qu0que verba Hier0nymus tradit de Mithras XXV 2. Hiero apud R0man0ς cultu in epist0lx quadam ad Taetam. Qu0d testim0uium, cum magni sit 1110 menti, accuratius perscrutemur. P0stquam enim Mixit c0nversi0nem ad christianam religionem nunquam 88 Seri0rem, exempli gratia Mem0rat, Gracchum 4r0pinquum Illum cum praesecturam urbis gereret, pecum Mithrae subvertisse. fregisse, excussisse. Longum est verba sacere de Bar0uii V. d. 0niectura praetoriam nec n0 de ali0rum h0minum rixa, utrum aula tricesim septuag08im Sext p. Chr. n. an anno tricesim septuagesimo clav p. Chr. n. Gracchu8 munus illud inierit. Statuimus m0d restincti0nem Mithriae0rum R0mae exeunte Saeclli quart0 p. Chr. n. esse peractam. Veri, autem specum recte intellegas ne illis quidem temp0ribus multum palam templi usum 1l0ruisse quam rem ita se habuisse d0cent qu0que v0ces subvertis, reuit, excussis quibus narratis script0 addit

32쪽

p0rtent0sis simulacris cultui initiat08 esse cult0re8, qu0s signiscat 0cabulis Coracie, Nymphi/s, Gryphus , Miles, Leo, Perses, elios, Dromo, Pater δ). Oct igitur eum gradus venerati0ni illi initiat0rum c0gnovisse apparet. Quamvis autem credibile sit Gracchum ipsum pr0pinquisui script0ris n08tri, amiliaritate usum esse, tamen illum qui Mithriacis minime faveret, Hier0nymum degradibus qu0que initiati0nis certi0rem fecisse a veritate alienum videtur esse. Aliis igitur testibus script0rem ecclesiasticum hac in re enarranda usum es8e 0nstat. Ρ0rtent0sa autem simulacra Mithriaca fuisse ex iis qu0que patet, quae a S0Z0men ac S0crate de repurgati0ne templi Mithrae Alexandriae tradita alio l0e0 habemus c0gΠ08cenda. D initiati0n ipsa cum traditis c0nserenda sunt quae Tertullianus narrat. At pr0p0situm mihi 880 putes, ut de gradibus ipsis uberius hic disseram. Cum autem script0r 0ster unus et illas gradati0nes enumeret, neque eredam inscripti0num et imaginum testim0nia unquam ad rem illustrandaui asserre his quaesti0nibus pr0de88e, ne Vaga c0niectura utar, satis habe affirmasse vir0rum d0ct0rum iudici his omnibus n0minibus, patre excepi et Nymph pr virgine, Dr0m0ne r cancr0 adhibitis, stellarum imagines signifieari. Sed utrum, cum 0bsides praemissi atque a Graceli dati baptismi Christin0minentur simulacra illa p0rtentosa cultus Mithriaci destructa, ille quamvis laveret ultui Dei Solis, senatu iubente devastaverit spelae iam illud, an seript0 tantum rhet0rie neque minus dilucide disseruerit, discernere me non p088e 0ncedo Verbis autem quae se iii tu constat Hier0nymum valde esse gavisum Christianam religi0nem gentilium cultus magis magisque ex8tinxi88e. Hieronymi adnumeranda qu0que sunt e libris Adversus J0vinianum, verba. Iradit enim fere haec Narrant et

Ventilium fabulae Mistram et Erichthonium, re in lapide, re in terra, de solo aestu libidia is esse 'eneratos ). Quibus verbis similem s0ntentiam exprimit script0 earum, quas Comm0dianus et Firmicus Maternus, ut 0cuimus, exp08uerunt. Ad rem a n0bis enarrandam, id est ad cultum ipsum R0man0rum, nil n0vi his verbis asserri quis est qui neget. Alter l0e libri adversus J0vinianum, quo ier0 XXV 4. Hiero nymus de Mithra quaedani tradit, rep0riuntur verba μώδημ' Eubulus quoque, qui historium Mithrae multis olumia bus explicuit, narrat g). Quae cum ita sint, incertum esse puto, utrum script0 ipse Eubuli libr0 an tantum ex P0rphyri aut ex aliis libris n0men illius a scripta c0gn0Verit Primum quidem putes verbis quae sunt multis Wolum ibus pater Hier0nymum Eubuli libros vidisse, cum autem P0rphyrius narret oi Micisa si οριανεν πολλοῖς βιβλ tot clx raro sit cic a Veritate n0 abh0rrere Videtur, script0rem ea verba in latinum serm0nem tantum vertisse. Accedit ut P0rphyrius qu0que narret D γουντο δε υτοι ις Pici, fh Ut Et otio orae τὴν του Micis,a. Quam b rem eg quidem persuasum habe0Ηier0nymum neque Eubulum ipsum c0gn0Visse neque ali teste usum esse sed h0c 000 0rphyrium m0d0in8pexisse. 0mmem0randum qu0que est ea quae equuntur verba tradita ab Hier0nym plane c0nsentire cum iis, quae exp08uit 0rphyrius. N0tanda etiam sunt verba unapii sitio γὼρ 6 ἐκ Θε muὼν γενετο ar i ιυριακῆς et εtii ς').

33쪽

Script0 enim haec addit ad narrati0nem de uliani e0nventi curii sacerdote qu0dam Eleusiniarum dearum. Qua eum ita sint iure merit0que iudi est illo temp0re Eleusinia mysteria ab illis mystoriis Mittit a non aliena aut alienissima fuisse, nisi aliam causam, de qua Script0rhi d D00 0lis patre tradat pr0babili 0rem habeas Ipse enim Eunapius, eum imperat0re se tum fuisse Eleusine, tradit. Qua de causa Verbi S ci et cmi ODI 0 Glita τε dii rishro 0nstat script0rem aliud qu0ddam 00dem tempore saetum enarrare. ecedit ut indigonam Thespiarum ppidi vieini patro in Mithri ac0rum esse creatum narret. Qua de causa mihi quidem, quamvis verba quae sequuntur pertineant ad aliam rem, c0nstat una pium de Mithrae cultu illo blae peracto l0qui. Itaque statuendum videtur As illo temp0r Eleusine iu0que Mithriacae88 perpetrata. Quae ita se habuisse e qu0que c0gn08cip0test, qu0dor II γρωκ u εὐενς dicitur. is enim Verbis script0 110n esset usus, nisi de aeris illius l0ei tradidisset. Utrum autem Eleusiniarum dearum cultus eum venerati0ne Mithrae c0mmixtus uerit, necnaepr cert0 non habeo. Restat ut comm0m0rsem una pium in dubi0Mithrae sacris saVisse. -Αdder liceat in ipsum Eleusin ann mill se sim00ctingentesim septuagesimo octav specu Mithriacis peragendis id0n00s Vidisse. Seriptorum edelesiastic0rum de Mithra' eultu narrati0nibus adnumeranda sunt verba Paulini 0 lani

bi io quod et rei tum spelaea sub atra recondunt, Quaeque tectunt teneιris, sud ni uno Pore Solem 'Quis colat occulte lucem, sidusquρ upernum. Celet in infernia nisi rerum causa falarum ).

Quae pauca multa pra0bent intellegenda. Primum, quia cript0 v0ce utitur qua est recondunt, elucet usque

ad id tempus, qu Paulinus haec scripsit, Mithriaca in

8pelaeis 88 perpetrata. um c0gnoscas, quae Paulinus Nolanus d cultu ips senserit, ex verbis quae sunt nisi

Merum causa malarum. Sunam enim cum iure script0recclesiasticus miratur S0lem in tenebris esse cultum, cum autem de rebus malis peruetis l0quitur stendit se vald a Mithriaeis abh0rruisse. Restat ut affirmem minime esse credibile script0rem verbis dilucidissimis et aecuratissimis usum ali 0 testes nisi ptim0s hac in

re narranda esse Secutum.

Pr0gressi rep0rimus Claudii Claudiani do Mithrasi cultu testim0nium. Stilich0n ad laedus seriendum in Babyl0niam miss0 verba leguntur haec

Pacem conciliant ars e tenetralibus 'nem Sacria tun rapvore sdytis aestuque iurencos Chialda o stravore mav te. ' ipse Pantem Inclinat dextra prateram secretaque Beli Et area tostatur volcentem Mera tiram ).

Quae quis ign0ret summi esse m0menti. Nam de Mithra ann inn0dani saeculi quarti exeuntis Persis euit a Roman0 n0bi. traditur seript0r aequali Quattu0r autem partes in ultu pera et sunt disceriisenda, primum thuris immolatio, tum ignis sacrati usus, i ri 0 HVene0rum mactati0 Ἀ0nique regis libati0. at interr0ges quid sibi velint verba quaae sunt penetralibus ignem sacratum Capuere adytis Equidem persuasum habe, ignoui sacratum in adytis c0nservatum, ex iis ereptum viri Apalam esse iniectum, meque in penetralibus ipsis thus esse c0mbustum. Sine ull0 dubi0 tum b0ves milibus inspectantibus sunt necati . lenique rex pateram sanguine aut in e0mpletam libans Belum Mithramque ad 0ravit. Ea fere tunc gesta sunt R0stat ut quae do Mithrae cultu ips 0gn0sci 408sint perscrutemur. ac primum quidem verbis chaldaeo ritu nil nisi mag0rum ritum signiscari put0 Apud Persas inim Nithrae qu0que

XXIX. Claudius claudianus. ed. J. P. Migne, Pati . urs patr. at tona LX 702. Poemata

34쪽

XXX XXXI. 80-

iuvenc0s mactat08 88 n0n 80him, cum Bel qu0que h0 loco necarentur b0ves, auct0r Claudian verisimile est, sed etiam re vera statui p0test, cum et 0man08,

quibus Beli 0n erat ultus, boves ad Deum Solemc0lendum immolasse aflirment script0res. Verba autem script0ris n0s 0cent maximis h0noribus tum Mithram 1l0ruisse apud Persas, cum tanta in re una cum urbis 0cndit0r Bel ei sacrificaretur. Minime autem huius rei testis, qui Mithra, a Romanis peractum cultum accuratius c0gnovisset, Verbis sus 88et acta ro entem

sidera. Quibus milibus exp0sitis cultum S0lis a Persis diu c0nferiatum ab eo, qui se pr0vincias imperii R0mani esset dilatus, n0n valde abh0rrer c0gn08cas. Nam, thure c0mbusto excepto de milibus c0gnitis, id est de igni sacrato de sanguinis aut vini libati0n iam ali0rum testim0nia script0rum intelleximus. Tamen stulte atque insali 00 Mithri ac Romana investigare decern0, qui Persarum De Mithra cultum id0neum ducant, qui quae in illis dubia aut absurda videantur expediat. Rostat ut uberius de sediti0n obiurgati0nem Alexandrin0rum Mithraei ex0rta disseram. In qua re per8crutanda accurati0re exp0sitione mihi utendum est, cum illis expositis seript0res affirment ad Mithriaeum cultum em-ciendum h0mines esse mactat0s. Quae autem tunc gesta sunt prae ceteris S0erates et S0Z0menus n0bis tradunt, qu0rum testim0nia maxima et graVissima nunc sunt exp0nenda. Ali 0rum enim scripti rum de ea re Verba,

scilicet uliani epist. 10), Libanii Ammiani Marcellini XXII 11 3 113, Epiphanii adv. aer adu an0m. 1.

ipsam asserunt, aut script0ribus n0stris testibus narratarum renim sunt usi. Ac primum quidem c0nstare affirmo Socratem et S0χ0menum, cum n0n mult0 08 sediti0nem

illam vixerint, ptimos lantes id est aequalium testimonia, epist0las. alia seripta adhibuisse. Neque id agitur h0c

verit necne n0 satis definitum sit, atque quae referunturdo Mithraei repurgati0ne id0nea esse Videantur, quae hanc quaesti0nem decernant, palleis c0mmem0rem, quae

viri docti de hac re iudicaverint. Valesius in V. d. quidem qui primus nec n0n ptime de s0 erat ac S0Z0men0 8cripsit, quin hic illum excerpserit minime dubitat. At 0lχhausonias hanc pini0nem causis gravissimis resutavit, cum R0senstein y qui dissertati0nem Η0lg-

hauseni ign0rasse videtur, Valesium recte iudicasse ex p0nat. li 0rum sententiae, eum nil n0vi 08 0deant, magni m0menti n0n sunt. Ac primum quidem qua de pagan0rum sediti0 ne illa reseruntur pertractemus, deinde exhibeamΠ8, Haede Mithra cultu ips0 0gn0sci 0ssint, tum Videamus, quae rati sit inter script0res ill0s ecclesiastic0s, denique inve8tigemus, quae de destructi0no sempi0rum Th00d0si0 iubente Alexandria tradantur. Reperiuntur narrati0ne8 apud S0eratem in libr0 terti apud S0g0monum in libr0 quint hist0riarum .h). Quas ad pertractandas Valesii V. d.

Versi0ne latina, n0nnulli m0d eam c0rrigens l0cis, Su88um. Cum mirabili autem m0d c0nsentiant in enarrandis rebus script0res illi christiani, pr0seram uniuscuiusque testim0nium su0 0c adhibens rerum rdinem explanatum.

35쪽

5051

Nam eum C0nstantius imperator cler Alexandri-n0rum l0 cuni urbis aeuum atque iam inde a priscis temp0ribus neglectum et multa 80rdium c0lluvie resertum, in qu gentiles Mithrae mysteria peragentes, h0mines imm0lare c0nsuevissent, d0nasset atque Ge0rgius epis-c0pus, ut ecclesiam exstrueret, illum repurgari iussisset, in e peragend adytum 8 repertum qu calvariae et iuvenum et seni0rum aut simulacra atque instrumenta ridicula et peregrina ad aera adhibita sunt patefacta. qu saet eum Christiani peram dedissent, ut mysteria ad ludibrium exp0nerentur, ac traducere ea per urbem c0epissent, pagani ira incensi, quam birimi, in unum c0ngregati, qu0dcumque butum erat vice teli arripientes,c0ntra Christian0s, impetu, qu ne pr0ximi quidem parceretur, facto, mult0s Variis m0rti generibus, sive gladiis, sive ensibus, sive sustibus, sive lapidibus, sive funibus eXstinxere, n0nnull0s autem ad ludibrium huius signi christiani cruci astixerunt ac plurim08 sauciarunt. Tum

christiani a repurgando Mithrae templo destitere. Illa sere sunt, quae ad Mithrae cultum c0gn0scendum scriptores n0stri tradunt. Sed ut dilucidius videamus, quid de affirmata a S0crate h0minum imm0lati0ne sit

habendum, quae equuntur qu0que pauci pertractemus illa enim sediti0ne repressa, cum magistratuqe0nstantium m0rtuum a Julianum imperat0rem palam renuntiassent denuo plebs tumultum e0mm0vit. Nam e0 imperat0r creato, qui Christiani minime avebat, p0pulus Ge0rgium episc0pum, quem omnes iam diu landestin necn0n aeerrim odi persecuti erant, Hiere arisus abstractum

raptumque ab ecclesia dontibus infrendens, impetu statim repre880, tum quidem in vincula c0niecit. aut p08t autem, prima luce ad arcerem decurrentes, episc0pum capiunt ac diversis mulcandi generibus pr0terentes et divaricatis pedibus c0ncultantes, tractum ac dilaceratum ad camelum alligatum cum per t0tum diem c0ntumeliis eum affecissent, simul cum ips camel incendere. Qia saet0 cineres in mare pr0iecerunt, Ammian Marcellin teste,

ne martyrii 0n0ribus reliquiae eius dignae haberentur. Qu0 0mpert0, Julianus caedem Ge0rgii 0leste serens, ad vindicandum erectus, expetiturus p0enas ultimas, mitigatus est lenientibus proximis, miss0que edici acri

orati0ne detestatus est scelus admissum, at plebi 0tius lavens quam Christianis, litteris id dumtaxat obiurgavit, p0enam autem remisit. Item ita sere accidisse, Socrate et 020men narrantibu c0n8tat. Nunc, qua ex iis de Mithriacis a paganis peractis c0gn0sci 0ssint, intellegamus. Ac primum quidem, cumsediti0nem illamirtam esse ann trecentesim sexage8im0 Secundo p. Chr. n. m0Verimus, is script0rum Verbis ἐκ

πάλαι γεν03ιενον S0Z0meni hiceat verisimile esse cultum Mithra Alexandria iam ineunte saecul quart0 p. Chr. n.

exstinctum fuisse. Ex qu0 rem illis imperii Romani

0rientalibus l0cis, cum illam urbem quasi arcem Venerati0nis id0lorum et ethni ea phil0s0phiae suisse c0nstet,n0 aliter se habuisse recte iudices Deinde verba κατὰ βύ9OD πολλου 80cratis, quamvis adytum minime ipsum Mithreum at partem quandam eius fuisse et illa et litido is mos Mid ρε tot significent, n08 0cent, cum rupibus ad exstruendum spelaeum uti n0Π 088ent, pagan08

ad Mithriaca perpetranda specu quasi ess0disse. Nil

36쪽

crepantibus eripi0ribus in re gravissima liceat, ne inutile disseramus, primum de lautibus, quibus h00 0e testes usi esse videantur, paucis enarrare. Ac primum quidem statuendum est S0cratem et 020menum, nisi alter alterum excerpserit, ex e0dem lante aucti880. Quae ad dem0nstranda quibus verbis sere c0nsentiant stend0:

habeas Cum igitur de simulacris in Nithre inu0quero pertis idem reperirent lare narratum, at valde divergentia in re gravissima traderent, disquirendum 8t, uterea, quae ex lante hauserit, recte retractaverit. Mihi quidem quin 070men de ea re narrata mai0 sit des an0bis tribuenda dubium m0 est C0nsentiunt 'nim seript0res christiani in adyt red0ndita ridicula visa esse. At 0minum calvarias neminem puto ridiculas habere. Dicenti autem et calvarias et simulacra alia pr0babiliter rec0ndita suisse, ibici, 0Z0menum inlinquam Verba ooriaria est Ei circi x adhibiturum fuisse, si ei de calvariis repertis suisset traditum. Sed 00rate cum οργανα καὶ αὐανύ ιν n0 c0mmem0ret ipse efficit, ut interpolasse videatur. Quis autem est qui credat pagan0s aut plebem calvariis per urbem traducti irrideri p0tuisse, cum qu m0d ad Mithram cultum pertinuissent nemo fere intellexisset accedit ut 0ssibus stentatis minime gentiles il ludibrium sed Christiani is nefanda tunc c0gnit, pagan0rum 4celera i0mm0vissent sediti0nem. Quapr0pter cum Ἐ0crates pSe Verbis utatur γελο)ra δεiξαι. 4es ipse iterum i0arguit χ0niecturae Quibus verbi recte 40 iudicasse, re qu0que intellegi p0test, qu0 scripsit S0cratex κρανία νεά ν ε καὶ παρολαι or Nam magnitudinis disserentiam, quae est inter crura iuvenum it vir0rum, cum 88et minima, nem0 qui fuisset tumultus illius particeps, alis c0gn0Vi88et, minime qu0que in narrandis aut in scribendis his rebus gestis tradidisset. Script0 igitur verbis dem0nstrat se sive ab h0minibus audivisse, sive criptum invenisse ad Mithriaca perficienda h0mines, id e8t iuvenes et vir08, esse mactat0s Quae cum recte se c0mperisse puta88et

37쪽

5455

interpolavit. Deinde, quis imm0lati0nibus 40minum a paganis nesande peractis libentius credidisset 0crate, qui

christiana religi0ne imbutus atque ecclesiae esset defens0r. Rem cita se habere verbis qu0que narrati0ni mactati0nis antep0siti οις λόγος κατεῖχε hicet, quibus intellegi p0test, nisi aliam e0rum habeas interpretati0nem, erip-t0rem ipsum amrmare se milia de Mithrae cultu h0el0e tradita nec satis certe c0gn0Vi88 nec plane eritatem de iis c0mperisse. Qui autem est, qui, cum Script0r in tanta atque tam gravi re enarranda e sama usum esse ipse e0nfiteatur, fidem ei tribuere Velit, qui narrat, quae ali 0rum testim0ni carent veritate. Denique S0- cratem seu coniecisse seu tabulas tradidisse, illud qu0que n0sd0cet, qu0d verbis minime claris de ea re l0quitur. Quid

Alexandria ann trecente8im Sexage Sina secund0 0st Chr. n. 40minum ad Mithram celebrandum crura nec

reperta nec per urbem ad hidibrium paganismi esse traducta. qua in re 0eratis testim0ni minima miles est tribuenda. Intelleximus igitur S0g0menum accuratri ea quae tradita erant retractasse. Sed haec hactenus. Addere liceat innibus a n0bis c0gniti Satis c0nstare Mithriae ab h0minum imm0lati0ne valde semper ab-

Qu0d argumentum, etsi parvum, tamen magni mihi pretii

Quibus Mes sediti0ne illa a S0erate ac S0g0meno traditis accedunt quae ab h0 in libri septimi capite quint, de ei m0. ab ill cim capite sext decim libri

de Di0nysii repurgat templ0 tantum narrat cim autem, etiamsi Di0nysii qu0que aer adJtum adhaesisse minime inerodibile sit adytum Mithrei Alexandrini partem quanta danis suisse i0nstet it 0g0menus 'radat εων Ἀδω0ν

argumentum me recte de ea re iudicasse asserre videntur. Script0rem enim c0niecisse ex verbis ip8is hicet, cum

Nam rami P a rip8a, qua rati0ne praep0nere 40tuisset episcopui christianus, ac por κώ quae alia ignificare velint, nisi gladi0s aut enses, qu08 nem ad Mithrae cultum adhibitos fuisse c0gn0visset. - Sed ut uberius hanc

σ&ς. Omnibus verbis intellegi 0test 0cratem illis grammaticis in exp0nenda hist0ria ecclesiae Alexandrin0rum testibus usum esse, nec n0 cum dicat παρα σιν cum

aliis 40mmunicasse des ea re qui participes illius editionis fuissent. Amm0nium et Hethidium cum pri0r tumulius ib Mithrae templi iurgati0nem reretur, Alexandriae vixisse et de e qu0que Si crati multa narrasse. quamvis verisimile sit. tamen inni dubi 0n

38쪽

Vacat. 070menum autem cum illis e0nsuetudine fuisse c0niunctum n0 credam, cum et eam rem taceat et c0nsensum eius eum S0crate sine dubi ex iisdem litteris, edictis, libris minime autem ex iisdem e0ll0quiis eum aliis riginem duxisse sane c0nstat. Quibus c0gnitisS0cratem uberius quidem de illis rebus gestis disseruisse mirabile n0n est. De Mithrae autem cultu id unum c0gn0sei 0test Mithreum Alexandriae a pri0re sediti0ndusque ad eum tumultum c0nservatum stetisse Mithriaea ipsa duce S0erate denu0 88e peracta cum φονικί ιυ- si ρια iterum reperta 88 tradat, qui e8 qui credat, cum iam ann tricesim sexagesim secund Mithrae Sacrum ἐκ ac λαιων et ων soron ερλοιον sui88 ac minime fidem S0erati hac in re narranda tribuendam e88 Statutum it. Ista fere quae de Mithre Alexandriae devastat mem0rabilia mihi videntur SSe. Bis Ν0nnus Pan0p0litanus Mithram mem0rat Verba autem leguntur haec x x e in. , ποδα κύsM 'ον os ουριον εις γόνα mi'.

Scriptor igitur narrat Mithram a Bactris praecipue 88e cultum. At 0gn0verat riginem venerati0nis illius persi eam ac c0mpertum habebat Mithrae cultum a s0lis Venerati0ne non abh0rrere Phtra de pr0pagati0ne religi0nis Mithriacaei 0mparati0ne Verb0rtim 'timetor, IUGUPιυς, Περσι h 88 c0gn08cenda mihi n0 videntur. 0rr0

verbis de rebus Mithriacis asserre. Tum c0gn08ca V0ces 'HεDo AG 'Di 0x0ς, υσσυριος, Περσιδι, qua SHpra c0gn0Vimus, alterum praebere argumentum N0nnum id unum pr0 cert habuisse Mithram a 0mpluribus Asiae p0pulis

Pauca qu0que disseruit de D00 0le Invici Martianus Capsella. Versus enim hi

Nam tenetras prohibes retereis quod caerula luce, hinc Phoebum perhibent prodente4n occ)dia futura vel quia dissolvis nocturna admissa, set Ulte i. e. 0lem Serapta Nilus Memphis veneratur Osirim dissona sacra Mithram Ditemque ferumque Typhonem δ). Verba autem, cum v0cabul dissona barbara significetur, script0rem tantum c0gn0visse Mithram S0lis l0e0 barbar0s habuisse n0 d0cent. Quae cum ita sint, intellegas Martianum pr0babiliter latuisse cultum illum per imperium R0 manum 88 pr0pagatum. De Aureliani imperat0ris autem cultu Mithrae recten0s Flavii Vi pisci testim0nia investigantes iudicasse 0stendit Z0simus, cum idem de Palmyrae tenipt DolSolis illius iussu restitui nec n0n 0pi08i88ime ex0rnat0sere narret et addat Aurelianum et o et o D HUOD δειμάμενος ερυν' sedi 880. is qu0que verbis mihi quidem intollegi p0sse videtur imperat0rem summ0 cum Studio ult0rem fuisse Dei 0lis. Cuius rei c0gn0scendae causa liceat ed0cere Verbis Lot τε καὶ B, λου καθιδρυσας γάλ- ι creta, cum S0lem et Bellium Per8as esse venerat08 pr0

39쪽

certe habeamus neque negari p0ssit Mithriaca R0manaec ill0rum cultu triginem duxisse, innin quin au- relianus mithrae venerati0ui valde laverit i0n esse dubitandum.

Liceat investigare qu0que verba quaedam de Mithra epist0larum quae summa cum iniuria Di 0nysi Are0pagita0 tribuuntur. In epi8tula enim septima reperimus V0ces

άγνοιαν τὴν Γπειριαν disim Τ). Primum Statuendum e88 cense0, quamvis suerint qui script0rem harum litterarum discipulum illum ap0st0l0rum christian0rum Di0nysium' sitisse putent, tamen c0nstare e multis ipsius sententiis e0nsequi, ut ineunte Saecul SeXt p. Chr. n. 1l0ruerit. Fals igitur Di0nysi Areopagitae littera addi- etintur. Quae cum ita sint, id unum e0gn0scas ill etiam temp0re apud Persas Mithram fuisse cultum. De re ipsa

enim accuratius, eum Verbis script0r utatur minime dilucidis sacer verba nec rem iuvare nec meum 8Se cred0. XXXVI Laetan Veterum script0rum ad testim0nia addenda qu0que

'' es 4 uii verba, quae Laetantius Placidus Papinii Statii The

baidem explicans c0mmentatus est Sunt ininis haec Seu te roseum Vitana vocari diast Apollinem a diaersia uentibus varias Ppellari nominibus apud Achemenses enim Titan, apud Aegyptiis Osyria, apud Persas, ubi in antro colitur Mytra

vocatur.

Seu prclestat vi in Secundum Aegyptios, qui Osyria Solen interpretanti/r,

qere quae Sacra primum Persae aluerunt, a Persis

Phryges, a Phrygibus omon Apud Persas Sol proprio nomine Mytra dicitur, ut Hostanes refert. Seu Persei sub rupibus antri Persei ab Achemene, Persei et Andromedae illo, ut ibi imperavis; nunc Achomenii ut Apollinem Solem dicunt. Cuius et sacrorum risus invenisse dicuntur. Sub rupiZus:

Persae in spelaeis coli solem primi invenisse dicuntur. est enim in spelaeo Persico halitu cum tiara, utrisque manibus bovia cornua comprimens quae riterpretatiood Lunam dicitur. Nam indignata sequi fratren Occur- , se illi, o tum n subtexit. His autem versibus sacrorum mysteria patefecit Sol enim, lunam minorem pol ntia sua se humiliorem docens, taurum issidens cornibus torquet. Quibus dictis Statius lunam seo, n6m intellicti voluis, non animali a quibus vehitur. Quod autemissicitur, torquentem cornua, ad illud pertiaet quod simulachrum eius inuitur reluctantia tauri cornua D tentare quo iunincatur lunam ab eo lumen accipere, cum coeperis ab eius radias segregar Indignata sequi torquentem cornua Mytram Prius ordinem dicis, postmodum dicit sensum. Seu Mytram vocari praestat sub Persei antri rupibus torquentem cornua, indisnata sequi. Sensus talia est, Persae n spelaeis solem colunt. Et hic sol propr nomine vocatur Mytra, quique eclipsia patitur, ideo intra antrum colitur. Est autem pse sol leonis vultu cum thiara Persico habitu, et utrisque manibus bovis cornua compr-enS. Quae interpretatio ad lunam dχίtur, quae indignata sequi fratrem occuris illi, et lucem ei obscurat. Nudavis autem mysteriorum partem Sol ergo quasi lunam minorem docens, ideo taurum torquet. II De

autem cornua hyosuis, ut lunam manifestius posset eae-primere non animal, quo illa vehi fguratur. Sed quia

locus non est deorum istorum secreta vaeta tenorem

internae philosophiae disserere, de siguris tamen quibus

40쪽

creditur, pat/cis dicamus. Sol est r=iefabsiis, quia priscipale siqnum iaculcat et frena leonem scilicet, idcirco et ipse hoc vultu Fngitur vel quod hic Deus caeteros sui nominia et potentiae impetu excellat, ut inter reliquas feras iam vel quia se rapidum an Mai. Luna vero uta proprius tauro adhaeret adducisque, ideo vacca luna ficturata est. Caeterum dilata et rosia istidia, ut comparentur ia orbe, sic sunt eaepertes mortalis urae, tum hominis, urem belluae; non ahentes initium, terminum, vel quod interpoletur mediam ut dii minores, et reliqui, ut supra ipse ait, moin turba et actorum semideum. Id ei ει ratis aeternitatis eae postulat i .

De quibus plurimi pauca dicam. Ac primum quidem, qui est qui neget minime dilucid Lactantium disseruisse. Multa enim bis, multa aliis c0ntraria stirmat. Quam b rem ea tantum repetam, quae rectius ascript0re ac clarius tradita esse videantur. Tertius hi cl0c0 0bis h0mi quidam inn0tescit qui de Dei 0lis apud Persas cultu scripserit. Cum enim Lactantius den0mine pr0prii Solis Persici dicit, addit verba ut Hostahes refert. De qu0 0 plura tradita reperio. Quapr0pter equidem minime dubit affirmare Lactanti un0teSte n0n 0nstare re vera H0 Stanem quendam de Mithra Verba fecisse. - ceuratius autem mihi investiganti Verba Scriptoris, cum persaepe narret, quae ex Statii tantum verbis minime eluceant neque alium n0minet testem, per8ua8um est scriptorem ex H08tane, nisi aliud ei n0 mensuerit, hausisse Mihi quidem c0nstat re vera simulacra Mithriaca esse descripta, neque script0rem traditum narrationis genus adhibuisse, cum ipse illa vidisset. Jam singillatim gravi 0ra tradita paucis declaremus. Primum Mytram p0llinis l0e a Persis in antris c0li affirmat script0r. Tum de pr0pagati0ne cultus invenimus verba haec uuc sacra a Persia hi quibus a Phrygibus oma-

ed. . Cruceus 60B-6IA, Opera P. Papinii Statii. Adversus l7-720 libri primi Thebaidos) Parisiis 1618. A'.

ns innotuerre Sunim iure haec dicta esse, qui est quin sciat. 0nserenda enim sunt ea cum iis qu0que quae lutarchus de ea re tradit. Deinde n0tatur Persas in spelaeis Solem c0lore c0episse, quam sententiam rectam esse credas. Denique describitur Deus Persic habitu cum tiara utraque manu b0vi c0rnua c0mprimen8, quibus Verbis, eum iis vera tradantur, quae supra de testim0nii rati0ne diximus negari videntur. Idem statuendum est de V0cibus reluctantis tauri retentare nec n0n sol leonis ultu. At memineris me de testim0ni ips0 0 de singulis traditis dixisse. De script0ris autem simulacr0rum interpretati0ne, cum nullius sere pretii sit, est l0ugum disserere Inquisit autem Taetantium cultum investigasse apparet e Verbis hic est Vitaque cl*sia patitur, ideo intra antrum colitur. Tamen h0rum

tradit0rum nil nisi ea pr cert habe0, quae de Luna tauri imagine ficta nec n0n de guris ipsis singillatim traduntur. Quae cum ita sint, Laetantium etsi uberius

tamen n0 accuratius cultum explica88e, 0gn08ca et Statuas me rectum egisse e null0 0e ad Statii ipsa verba interpretanda Sum.

R0manum De Mithrae pr0babiliter ign0rasse, cum dixi, satisfecisse mihi vide0r. Testim0niis veterum script0rum adnumerare liceat XXXVIII l. Nunqu0que, quae N0nnus Myth0graphus tradit. In capite enim: μ' s. S De Mithra inscript e0mmentari0rum in reg0rium