장음표시 사용
111쪽
fiduciaque Dyosset inducereJ, cui iam petauaSerat, ut cum exerciti-2 bus in Italiam proficisceretur. Huc Magonem fratrem excivit. Id ubi Poeni resciverunt, Magonem eadem qua fratrem abSentem poena assecerunt. Illi desperatis rebus cum solvissent navis ac vela ventis dedissent, Hannibal ad Antiochum pervenit. De Magonis interitu duplex memoria prodita est. Namque alii naufragio alii a servulis 3 ipsius interfectum eum Scriptum reliquerunt. Antiochus autem, Si tam in agendo hello consiliis eius parere voluisset, quam in Susei. piendo instituerat. propius Tiberi quam Τhermopylis de summa imperii dimicasset. Quem etsi multa stulte conari videbat, tamen nulla 4 deseruit in re. Praesuit paucis navibus, quas ex Syria iussus erat iii Asiam ducere, iisque adversus Rhodiorum classem in Pamphylio mari conflixit. Quo cum multitudine adverSariorum sui Superarentur, ipSe, quo cornu rem gessit, suit Supserior. IX Antiocho fugato verens, ne dederetur, quod sine dubio accidisset, si sui fecisset potestatem, Cretam ad Gortynios venit, ut ibi. 2 quo se conserret, consideraret. Vidit autem vir omnium callidissimus magno se fore periculo, nisi quid providisset, propter avaritiam Cretensium. Magnam enim secum pecuniam portabat, de qua scie-3 bat exisse famam. Itaque capit tale consilium. Amphoras compluris complet plumbo, summas operit auro et argento. Has praesentibus principibus deponit in templo Dianae simulans se suas fortunas illorum fidei credere. His in errorem inductis statuas aeneaS, quas Secum portabat, omni Sua pecunia complet easque in propatulo domi 4 abicit. Gortynii templum magna cura cuStodiunt non tam a ceteris quam ab Hannibale, ne ille inscientibus iis tolleret secumque duceret. .
I Sic conservatis suis rebus Poenus illusis Cretensibus omnibus ad Prusiam in Pontum pervenit. Apud quem eodem animo fuit erga
g. 2. asseeerunt: ἐπιτιθέναι. desperatis e s. et u XVIII, 9. 2. - solo. τι aves: δνάγεσθαι. - Mel. veni. dissente Oiliast ab salire , μετὰ σπουδης απαιρειν. - namque - reliquerunte Gen. eotis. im An schiussan das vorhergohende. - Naufragiornimm das Verbum. g. 3. in suseipiendor von Antana
112쪽
Italiam, neque aliud quidquam egit, quam regem armavit et exercuit adversus Romanos. 0uem cum videret domesticis opibus minus esse 2 robustum, conciliabat ceteros reges. adiungebat hellicosas nationes. Dissidebat ab eo Pergamenus rex Eumenes Romanis amiciscimus, bellumque inter eos gerebatur et mari et terra. Quo magis cupiebat 3 eum Hannibal opprimi. Sed utrobique Eumenes plus valebat propter Romanorum societatem. Quem si removisset, laciliora sibi ceterasore arbitrabatur. Ad hunc interficiendum talem iniit rationem. 4 Classe paucis diebus erant decreturi. Superatiatur navium multitudine. Dolo erat pugnandum , cum par non esset armis. Imperavit quam plurimas venenatas serpentis vivas colligi easque in vasa fictilia conici. Harum cum effecisset magnam multitudinem, die ipso. quo blacturus erat navale proelium, classiarios convocat iisque praecipit. Omnes ut in unam Eumenis regis concurrant navem, a ceteris tantum satis habeant se defendere. Id illos lacile serpentium multitudine consecuturos. Rex autem in qua nave veheretur, ut Scirent, Re 6 facturum. Quem si aut cepissent aut interfecissent, magno iis pol licetur praemio lare. Tali cohortatione militum facta classis ab utrisque in proelium XI deducitur. Quarum acie constituta, priusquam signum pugnae daretur , Hannibal, ut palam faceret suis, quo loco Eumenes esset, tabellarium in scapha cum caduceo mittit. Qui ubi ad navis adversari ο- 2rum pervenit epistulamque ostendens se regem proseSSUS ret quaerere, stati in ad Eumenem deductus est, quod nemo dubitabat, quin aliquid de pace esset scriptum. Τabellarius ducis nave declarata suis eodem, unde erat egressus, se recepit. At Eumenes soluta epistula nihil in aea repperit, nisi quod ad irridendum eum pertineret. Cuius etsi cau-
g. 2. min. esse robustum: απορεῖν.
dissidebat: διαφέρεσθαί τινι, pass. - ami agimus: praedicati v. - bellum oerebatur: sie kriegienmitetnander, διαπολεμεῖσθαι. S. 3. mast. cupiebat: περὶ πλείονος ποιεῖσθαι; Eur Verbindvng nim m
dolo erat beginni. - superabatur: λεθζεσθαι. - par -- armis: Oυκ αν ταριος ἐκ παρατάξεως. - NeriEnatus:
ἀγαπαν, Vgl. VIII, 4, 3 und 5berh. Viger. p. 220 sqq.
g. 6. veheretur: ἐπιβαινειν. - ut scirent: oπως e. Fui. Ugl. Krtigerb4, 8, 3. - aut cep. aut. inter rwelin si e sich se iner ioben d oderiodi bemachii glen. - iis fore: nimm τυγχάνειν. XI, 1. ab utrisque: ἀμφοτερωθεν. - in proel. deducitur: ἐκτασσειν.
aeie eonst.: ἀντιπαρατάσσειν. daretur: αῖρειν. - eSSet: τάσσειν. tabellarium: γραμματοφορος.
113쪽
sam mirabatur, neque reperiebatur, tamen proelium statim commit-4 tere non dubitavit. Horum in concursu Bithynii Hannibalis praecepto universi navem Eumenis adoriuntur. Quorum vim rex cum sustinere non posset, fuga salutem petit. Quam conSecutus non esset. nisi intra sua praesidia se recepisset, quae in proximo litore erantli collocata. Reliquae Pergamenae naves cum adversarios premerent acrius, repente in eas vasa fictilia. de quibus supra mentionem fecimus, conici coepta sunt. Quae iacta initio risum pugnantibus con-s citarunt, neque, quare id fieret, poterat intellegi. Postquam autem navis completas conspexerunt Serpentibus, nova re perterriti, cum quid potissimum vitarent non viderent, puppis verterunt seque ad 7 sua castra nautica rettulerunt. Sic Hannibal consilio arma Pergamenorum superavit. neque tum solum sed saepe alias pedestribus copiis
pari prudentia pepulit adversarios XII Quae dum in Asia geruntur, accidit casu, ut legati Prusiae Romae apud L. 0uintium Flamininum consularem cenarent, atque ibi de Hannibale mentione facta ex his unus diceret eum in Prusiae 2 regno esse. Id postero die Flamininus senatui detulit. Patres conscripti , qui Hannibale vivo numquam se sine insidiis suturos existimarent, legatos in Bithyniam miserunt in his Flamininum, qui ab rege peterent, ne inimicissimum suum secum haberet sibique dederet. 3 His Prusia negare ausus non est. Illud recusavit, ne id a se fieri postularent, quod adversus ius hospitii esset; ipsi, Si possent, comprehenderent: locum, ubi esset, facile inventuros. Hannibal enim uno loco Se tenebat in castello, quod ei a rege datum erat muneri. idque sic aedificarat, ut in omnibus partibus aedificii exitus haberet, 4 Scilicet verens, ne usu veniret, quod accidit. Huc cum legati Roma-
συγκειμενα. - eaus. mirabature ἀπορεῖν. - Neque reperiebatur: und
Hie Soph. Trach. 6301, vgl. VII, 8, 5.
eoi δὲ Pωμαῖοι πατερας συγγεγραμ
μένους). - see. haberet: Gυμπεριφερεσθαί τινι. - sib. dederet: adversati . g. 3. ratis. Non eate Partie. - illud dies ei ne. - reeti sanite s. Eu XV, 8, 2. - quod - esset e Has dem bet Gast-
114쪽
norum venissent ac multitudine domum eius circumdedissent, puer ab ianua prospiciens Hannibali dixit pluris praeter consuetudinem armatos apparere. Qui imperavit ei, ut omnis lares aedificii circumiret ac propere sibi nuntiaret, num eodem modo undique obsideretur. Puer eum celeriter, quid esset, renuntiasset omnisque exi- 5tus Occupatos ostendisset, sensit id non fortuito lactum sed se petineque sibi diutius vitam esse relinendam. Quam ne alieno arbitrio
dimitteret, memor pristinarum virtutum venenum . quod Semper secum habere consueverat, Sumpsit.
Sic vir sortissimus multis variisque perfunctus laboribus annuXIII adquievit septuagesimo. Quibus consulibus interierit, non convenit. Namque Atticus M. Claudio Marcello Q. Fabio Labeone consulibus mortuum in annali suo scriptum reliquit, at Polybius L. Aemilio Paulo Cn. Baebio Tamphilo, Sulpicius autem Blitho P. Cornelio Cethego M. Baebio Τamphilo. Atque hic tantus vir tantisque bellis 2 districtus non nihil temporis tribuit litteris. Namque aliquot eius lihri sunt Graeco sermone consecti, in his ad Rhodios de Cn. Manlii Volsonis in Asia rebus gestis. Huius belli gesta multi memoriae 3 prodiderunt, sed ex his duo, qui cum eo in castris suerunt simulque vixerunt, quandiu fortuna passa est, Silenus et Sosilus Lacedaemonius. Atque hoc Sosito Hannibal litterarum Graecarum usus est doctore. Sed nos tempus est huius libri lacere finem et Romanorum ex- 4plicare imperatores, quo facilius collatis utrorumque lactis, qui viri praeserendi sint, possit iudicari.
M. Cato ortus municipio Τusculo adulescentulus, priusquam I
XIII, 1. perfunctus: διεργαζεσθαι.
S. 4. me. snem: μέτρον ἐπιτι -
115쪽
honoribus operam daret, versatus est in Sabinis, quod ibi heredium a patre relictum habebat. Inde hortatu L. Valerii Flacci . quem in consulatu censuraque habuit collegam, ut M. Perpenna censorius 2 narrare solitus est, Romam demigravit in foroque esse coepit. Prinii fin stipendium meruit annorum decem Septemque. Q. Fabio M. Claudio consulibus tribunus militum in Sicilia fuit. Inde ut rediit, castra secutus est C. Claudii Neronis, magnique opera eius existimata est in proelio apud Senam . quo cecidit Hasdrubal frater Hannibalis. 3 Quaestor obtigit P. Africano consuli. Cum quo non pro Sortis necessitudine vixit. Namque ab eo perpetua dissensit vita. Aedilis 4 plebi factus est cum C. Helvio. Praetor provinciam obtinuit Sardiniam, ex qua quaestor Superiore tempore ex Africa decedens Q. Ennium poetam deduxerat. Quod non minoris existimamus quam quemlibet amplissimum Sardiniensem triumphum. Il Consulatum gessit cum L. Valerio Flacco sorte provinciam nactus 2 Hispaniam citeriorem exque ea triumphum deportavit. Ibi cum diutius moraretur, P. Scipio Africanus consul iterum, cuius in priori consulatu quaestor fuerat, voluit eum de provincia depellere et ipse ei succedere neque hoc per senatum efficere potuit, cum quidem Scipio principatum in civitate obtineret, quod tum non potentia sed iure res publica administrabatur. 0ua ex re iratus senatu consulatu
S. 2. st . merere: στρατευεσθαι στρατείαν. - trib. mil. fuit: er er-
g. 3. quaestor: τααίας. - obtigit: συνεκπεμπεσθαι, Parti c. - PTO R. uecessitudine: gemaas der Gemelnsamheit des Amtes, welehes er er-lost halte. - viait: διαιτῶσθω με- τα τινος. - dissensit: διαφερεσθαι pass. Partic. - perp. vitae das
II, I. triumph. deportavit. θρμαμβον καταγειν απο.
116쪽
peracto privatus in urbe mansit. At Cato censor cum eodem Flacco 3 factus Severe praesuit ei potestati. Nam et in compluris nobilis animadvertit et multas res novas in edictum addidit, qua re luxuria reprimeretur, quae iam tum incipiebat pullulare. Circiter annos doctoginta usque ad extremam aetatem ab adulescentia rei publieae causa suscipere inimicitias non destitit. A multis temptatus non modo nullum detrimentum existimationis secit sed, quoad vixit, virtutum laude crevit. In omnibus rebus singulari fuit industria. Nam et agricola III sollers et peritus iurisconsultus et magnus imperator et probabilis orator et cupidissimus litterarum fuit. 0uarum studium etsi senior a arripuerat, tamen tantum progressum feeit, ut non lacile reperiri p0ssit, neque de Graecis neque de Italicis rebus. quod ei suerit incognitum. Ab adulescentia consecit orationes. Senex historias 3 scribere instituit. Earum sunt lihri septem. Primus continet res gestas regum populi Romani. Secundus et tertius, unde quaeque civitas orta sit Italica. Ob quam rem omnis Origines videtur appellasse. In quarto autem bellum Poenicum est primum, in quinto Secundum. Atque haec omnia capitulatim sunt dicta. Reliquaque bella pari qmodo persecutus est usque ad praeturam Servii Galbae, qui diripuit Lusitanos. Atque horum bellorum duces non nominavit, sed Sine nominibus res notavit. In iisdem exposuit. quae in Italia Hispaniisque aut fierent aut viderentur admiranda. In quibus multa industria et diligentia comparet nulla doctrina.
iixit: sein ganges L hen hin dorch lauder Partie.
III, 1. sino. f. industria: ἐνιχo-
μαθη γίγνεσθω τῆς παιδείας, und
117쪽
5 Huius de vita et moribus plura in eo libro persecuti sumus, quem separatim de eo secimus rogatu T. Pomponii Attici. 0uare studiosos Catonis ad illud volumen delegamus.
I T. Pomponius Atticus ab origine ultima stirpis Romanae generatus perpetuo a maioribus acceptam equestrem obtinuit dignitatem 2 Patre usus est diligente et, ut tum erant tempora, diti in primisque studioso litterarum. Hic, prout ipse amabat litteras, omnibus doctri-3 nis, quibus puerilis aetas impertiri debet, silium erudivit. Erat autem
in puero praeter docilitatem ingenii summa suavitas oris atque vocis, ut non solum celeriter acciperet . quae tradebantur, sed etiam excellenter pronuntiaret. Qua ex re in puerilia nobilis inter aequalis serebatur clariusque explendescebat, quam generosi condiscipuli 4 animo aequo ferre possent. Itaque incitabat omnis studio suo. Quo in numero suerunt L. Torquatus C. Marius filius M. Cicero. 0uos consuetudine sua sic devinxit, ut nemo iis perpetuo fuerit carior. II Pater mature decessit. Ipse adulescentulus propter affinitatem P. Sulpicii, qui tribunus plebi interfectus est. non expers suit illius periculi. Namque Anicia Pomponii consobrina nupserat Servio 2 fratri Sulpicii. Itaque interfecto Sulpicio postea quam vidit Cinnano tumultu civitatem esse perturbatam neque sibi dari facultatem pro dignitate vivendi, quin alterutram partem ossenderet dissociatis animis civium, eum alii Sullanis alii Cinnanis laverent partibus. idoneum tempus ratus studiiis Ohsequendi suis Athenas se contulit. Neque eo setius adulescentem Marium hostem iudicatum iuvit opibus suis. a Cuius fugam pecunia sublevavit. Ac ne illa peregrinatio detrimen-3. d. separatim: ἰδία. - feeimus: ἐκδιδονω. vgl. X, 3, 2. - studiosos
Plui. v. Rum. c. 113. - acciperet: συνιεναι.- pronuntiaret: Mελθειν υποκριν μενον. - in pueritia: aisjunger lens ch. - nob. 'rebatur: ευδοκι- λειν. - condiscipuli: a. XV, 2, 2. S. 4. incitabat: διεγείρειν. - Cona. suae συνδιαιτασθαι.
118쪽
tum aliquod asserret rei familiari, eodem magnam partem fortunarum traiecit suarum. Hic ita vixit, ut universis Atheniensibus merito esset carissimus. Nam praeter gratiam, quae iam in adulescentulo 4 magna erat, saepe sui S opibus inopiam eorum publicam levavit. Cum enim versuram latere publice neceSse esset, neque eius condicionem aequam haberent. semper Se interposuit atque ita, ut neque uSuram iniquam ab iis acceperit, neque longius, quam dictum esset, debere passus sit. Quod utrumque erat iis salutare. Nam neque indul- 5gendo inveterascere eorum aes alienum patiebatur, neque multipli- . eandis usuris crescere. Auxit hoc Osfficium alia quoque liberalitate. 6.
Nam universos frumento donavit, ita ut singulis septem modii triticidarentur, qui modus mensurae medimnus Athenis appellatur. Hic autem sic se gerebat . ut communis infimis par principibus IH videretur. Quo laetum est, ut huic omni S honores, quos posSent. publice haberent civemque sacere studerent. Quo beneficio ille uti noluit, quod nonnulli ita interpretantur amitti civitatem Romanam alia adscita. Quandiu adsuit, ne qua Sibi Statua poneretur, restitit, 2 absens prohibere non potuit. Itaque aliquot ipsi et Midiae locis sanctissimis posuerunt. Hunc enim in omni procuratione rei publi- , cae actorem auctoremque habebant. Igitur primum illud munus 3 fortunae, quod in ea potissimum urbe natus est, in qua domicilium orbis terrarum esset imperii. ut eam propriam haberet domum. hoc
tiplicandis multiplicatis. S. 6. auxit - liberalitate: Ebers. dies es gewahren d χαρίζεσθαι)fiigie er noch et ne andere Urei ge-
liere. g. 2. aet. auctorem=ue: συνεργα
119쪽
specimen prudentiae, quod, cuin in eam se civitatem contulisset, quae antiquitate humanitate doctrinaque praestaret omnis, unus ei fuit
IV Huc ex Asia sulla decedens cum venisset, quandiu ibi fuit secum habuit Pomponium raptus adulescentis et humanitate et doctrina. Sic enim Graece loquebatur. ut Athenis natus videretur. Tanta autem suavitas erat sermonis Latini, ut appareret in eo nativum quendam leporem esse non adscitum. Idem poemata pronuntiabat 2 et Graece et Latine sic, ut supra nihil posset addi. 0uibus rebus . factum est, ut Sulla nusquam ab se dimitteret cuperetque secum deducere. 0ui cum persuadere temptaret, noli, oro te, inquit Pomponius adversum eos me velle ducere, cum quibus, ne contra te arma frerem, Italiam reliqui. At Sulla adulescentis ossicio collaudato omnia munera ei, quae Athenis acceperat, proficiscens iussit deferri. 3 Hic compluris annos moratus, cum et rei familiari tantum operae daret, quantum non indiligens deberet paterfamilias et omnia reliqua tempora aut litteris aut Atheniensium rei publicae tribueret, nihilo 4 minus amicis urbana omici a praestitit. Nam et ad comitia eorum ventitavit et, si qua res maior aeta est, non defuit. Sicut Ciceroni in omnibus eius periculis singularem sidem praebuit. Cui ex patria 5 fugienti HS ducenta et quinquaginta milia donavit. Tranquillatis autem rebus Romanis remigravit Romam, ut opinor, L. Cotta et L.
fur se in vermogen Sorae tragenden ἐπιμέλειαν ποιεισθαι in Haus Vater οἰκοδεσπότης) gegiemte. - tribu
120쪽
Torquato consulibus. Quem diem sie universa eivitas Atheniensium prosecuta est. ut lacrimis desiderii suturi dolorem indicaret. Habebat avunculum Q. Caecilium equi tom Romanum familiarem VL. Ludulli diritem difficillima natura . cuius sic asperitatem veritus est, ut quem nemo ferre posset. huius sine offensione ad summam senectutem rotinuerit benivolentiam. 0uo facto tulit pietatis Du- 2ctum. Caecilius enim moriens testamento adoptavit eum heredemque Deit ex dodrante. Ex qua hereditate aceepit eirciter eonties sester- 3tium. Erat nupta soror Atii ei 0. Tullio cleproni, easque nuptias M. Cicero conciliarat, cum quo a condiscipulatu vivebat coniunctissime multo etiam familiarius quam cum 0uinto. ut iudicari possit plus in amicitia valere similitudinem morum quam allinitatem. Utebatur 4 autem intime 0. Hortensio. qui his temporibus principatum eloquentiae tenebat, ut intellegi non posset, uter eum plus diligeret, Cicero an Hortensius, et id, quod erat dimicillimum. emetehat, ut inter quos tantae laudis esset aemulatio. nulla intercederet obtrectatio essetque
In re publiea ita est versatus, ut spmper optimarum partium et Vlesset et existimaretur neque tamen so civilibus fluctibus committeret, quod non magis eos in sua potestate existimabat esse, qui se his dedissent, quam qui maritimis iactarentur. Honores non petiit, cum ei 2 paterent propter vel gratiam vel dignitatem. quod neque peti more maiorum neque capi possent conservatis legibus in iam effusi ambitus largitionibus neque geri e re publica sine periculo eorruptis civitatis