장음표시 사용
101쪽
6 quam Τimoleontis sententia cognita. Nullius umquam consilium non modo antelatum, sed ne comparatum quidem est. Neque id magis benivolentia factum est quam prudentia. IV Hic eum aetate iam provectus esset, sine ullo morbo lumina oculorum amisit. Quam ealamitatem ita moderate tulit, ut neque eum querentem quisquam audierit, neque eo minus privatis publicisque et rebus interfuerit. Veniebat autem in theatrum, cum ibi concilium populi haberetur, propter valetudinem vectus iumentis iunctis atque ita de vehiculo, quae videbantur, dicebat. Neque lioc illi quisquam tribuebat superbiae. Nihil enim umquam neque insolens neque glo-3 riosum ex ore eius exiit. Qui quidem. cum SuaS laudes audiret praedicari, numquam aliud dixit quam se in ea re maxime diis agere gratias atque habere, quod, cum Siciliam recreare constituissent, tuin 4 se potissimum ducem esse voluissent. Nihil enim rerum humanarum sine deorum numine geri putabat. Itaque suae domi Sacellum Autoniatias constituerat idque sanctissime colebat. V Ad hanc hominis excellentem bonitatem mirabiles accesserant casus. Nam proelia maxima natali suo die secit omnia. Quo sacrum 2 est, ut eius diem natalem sestum haberet universa Sicilia. Huic quidam Laphystius homo petulans et ingratus vadimonium cum vellet imponere, quod cum illo se lege agere diceret, et complures concurrissent, qui procacitatem hominis manibuS coercere conarentur, Timoleon oravit omnis, ne id facerent: namque, id ut Laphystio et
S. 6. Nullius eonsilium: niemande inen Rath ertheilend. - comparatum: εἰς συγκρισιν προμ εσθαι.
ηλικιας. - lum. Oc. ami8it: πηρου- σθαι τὴν oψιν. - m d. tulit: u. R. ἐγκαρτερειν. - interfuerit: μετε- χειν.
S. 2. Veniebat: πορευεσθαι προς. - eone lium haberetur: ἐκκλησιά ζειν, Gen. cons. - Maletudinem: αὐ- φω1τία. - ium . iunctis: ζεῖγος, Ugl. XIX, 4, 1. - neque hos: relat. An-knsipfung. - trib. superbiae: προς υβριν τιθεσθαι, mit Gen. cons. fort- Elisahre n. - insolens: υβριστικός. - gloriosum: ἀλαζονικός.
tissimum: ilin vor den audere n. esse uoluissent: ἀποδεικνυναι. g. 4. numine: προνοια. - steri: διατίθεσθαι. - putabat: Partic. sac. constituerat: ἴερον ἴδρυσα- σθαι. - idque colebat: θυειν. V, 1. liberse tete he undern s-werth aber War der Iann nichi nur
prseacitatem: αναισχυντια, θρα - της. - man. coerc. conarentur : ἐκ χειρὸς κατεχειν. - r. ne facerent: παραιτεῖσθω. - ut: Inf. - euiuis:
102쪽
cuivis liceret, se maximos labores summaque adiisse pericula. Hanc enim speciem libertatis eme, si omnibus. quod quisque vellet, legibus experiri liceret. Idem, cum quidam Laphystii similis nomine De- amaenetus in contione populi de rebus gestis eius detrahere coepisset ac nonnulla inveheretur in Timoleonta, dixit nunc demum se voti esse damnatum: namque hoc a diis immortalibus semper precatum. ut talem libertatem restitueret Syracusanis, in qua cuivis liceret. de quo vellet, impune dicere. Hic cum diem supremum obisset, publice qa Syracusanis in gymnasio, quod Τimoleonteum appellatur, tota celebrante Sicilia sepultus eSt.
Hi sere suerunt Graecae gentis duces, qui memoria digni vide- Iantur, praeter reges. Namque eos attingere noluimus, quod omnium res gestae separatim sunt relatae. Neque tamen hi admodum sunt et multi. Lacedaemonius autem Agesilaus nomine non potestate fuit rex, sicut ceteri Spartani. Ex iis vero, qui dominatum imperio tenuerunt. excellentissimi fuerunt, ut nos iudicamus, Persarum Cyrus et Darius Hystaspi filius. Quorum uterque privatus Virtute regnum est adeptus. Prior horum apud Massagetas in proelio ceciditia Darius senectute diem obiit supremum. Τres sunt praeterea eiusdem generis 3 Xerxes et duo Artaxerxes Macrochir cognomine et Mnemon. Xerxi maxime est illustre. quod maximis post hominum memoriam exercitibus terra marique bellum intulit Graeciae. At Macrochir praeci - 4puam habet laudem amplissimae pulcherrimaeque eorporis larmae, quam incredibili ornavit virtute belli. Namque illo Perses nemo manu fuit sortior. Mnemon autem iustitiae fama floruit. Nam cum matris suae scelere amisisset uxorem. tantum indulsit dolori, ut eum
S. 4. diem - obisset: s. En VII, 10, 6. - eelebrante: προπεμπειν.
imp. tenuerunt: die in Wahrheit
103쪽
5 pietas vinceret. Ex his duo eodem nomine morbo naturae debitum reddiderunt, tertius ab Artabano praesecto serro interemptus est II Ex Macedonum autem gente duo multo ceteros antecesserunt
rerum gestarum gloria Philippus Amyntae filius et Alexander Magnus Imrum alter Babylone morbo consumptus est. Philippus Aegis a
Epirotes Pyrrhus, qui cum populo Romano bellavit. Is, cum Argos oppidum oppugnaret in Peloponneso, lapide ictus interiit. Unus item Siculus Dionysius prior. Nam et manu sortis et belli peritus suit et. id quod in tyranno non facile reperitur, minime libidinosus non luxuriosus non avarus nullius denique rei cupidus nisi singularis perpetuique imperii ob eamque rem crudelis. Nam dum id studuit iam-3nire, nullius pepercit Vitae, quem eius insidiatorem putaret. Hic eum virtute tyrannidem sibi peperisset, magna retinuit felicitate. Maior enim annos sexaginta natus decessit florente regno neque in tam militis annis cuiusquam ex sua stirpe lanus vidit. cum ex tribus uxoribus liberos procreasset, multique ei nati essent nepotes.
ΗΙ Fuerunt praeterea magni reges ex amicis Alexandri Magni, qui post obitum eius imperia ceperunt. in his Antigonus et huius filius 2 Demetrius, Lysimachus Seleucus Ρtolemaeus. Ex his Antigonus in
proelio, cum adversus Seleucum et LSSimachum dimicaret, occisus est. Pari leto affectus est Lysimachus ab Seleuco. Namque socie- a late dissoluta bellum inter se gesserunt. At Demetrius, cum filiam suam Seleuco in matrimonium dedisset, neque eo magis fida inter eos amicitia manere potuisset, captus bello in custodia socer generi 4 periit a morbo. Neque ita multo post Seleucus a Ptolemaeo cerauno dolo interfectus est, quem ille a patre expulsum Alexandrea alienarum opum indigentem receperat. Ipse autem Ptolemaeus. cum vivus 5 silio regnum tradidisset', ab illo eodem vita privatus dicitur. De quibus quoniam satis dictum putamus. non lucommodum vitetur non praeterire Hamilcarem et Hannibalem, quos et animi magnitudine et calliditate omnis in Africa natos praestitisse constat.
S. b. eodem nomine: --μος. duo bleibi Heg. - nat. deb. reddiderunt: εἰς eto χρεων μεταστῆνs . II, 1. sente: ἔθνος. - muline μα- λιστα. - At. Magnus: s. et u XVIII,
sino. perp. imperii: η ἀεὶ μοναρχία.
S. 3. magna: ευμενής. - funus: beerdiu, ἐκφερειν. - cum: και
τουτο. - lib. procreas3et: παιδοποιεῖν. - multique: Gen. cons.
III. I. in his: o&ν. g. 2. affectus est: πάσχειν. 3. 3. in matr. dedisset: ἐκδιδοναι. gl. ΙΙΙ, 3, 3. - socer: bleibi Heg, η.etu IV, 1, 2.
104쪽
Hamilcar Hannibalis filius cognomine Barca Carthaginiensis pri-Imo Poenico bello sed temporibus extremis admodum adulescentulus in Sicilia praeesse coepit exercitui. Cum eius adventu et mari et terra male res gererentur Carthaginiensium, ipse, ubi assuit, numquam hosti cessit, neque locum nocendi dedit, saepeque e contrario occasione data lacessivit semperque superior discessit. Quo facto cum paene omnia in Sicilia Poeni amisissent, ille Erycem sic defendit, ut bellum eo loco gestum non videretur. Interim Carthaginien- 3ses classe apud insulas Aegatis a C. Lutatio tonsule Romanorum superati statuerunt belli sacere sinem eamque rem arbitrio permiserunt Hamilcaris. Ille etsi flagrabat bellandi cupiditate. tamen paci serviundum putavit, quod patriam exhaustam sumptibus diutius calamitates helli serre non posse intellegebat, sed ita, ut statim mente 4 agitaret, Si paullum modo res essent resectae, bellum renovare RomanoSque armis peraequi, donicum aut virtute vicissent, aut victi manus dedissent. Hoc consilio pacem conciliavit. In quo tanta fuit bserocia, cum Catulus negaret hellum compositurum, nisi ille cum suis, qui Erycem tenuerunt, armis relictis Sicilia decederent. ut succumbente patria ipse periturum se potius dixerit, quam cum tanto flagitio domum rediret: non enim suae esse virtutis arma a patria ac- 6cepta adversus hostis adversariis tradere. Huius pertinaciae cessit
At ille, ut Carthaginem venit, multo aliter, ac sperarat, rem II publicam se habentem cognovit. Namque diuturnitate externi mali tantum exarsit intestinum bellum, ut numquam pari periculo fuerit Carthago, nisi cum deleta est. Primo mercenarii milites, qui adver- 2
g. 3. el. superati: καταναυμαχεῖν. In. Deere e 1υειν. - eamque reme
105쪽
sus Romanos fuerant, desciverunt. Quorum numerus erat viginti milium. Hi totam abalienarunt Africam, ipsam Carthaginem oppu-3 gnarunt. 0uibus malis adeo sunt Poeni perterriti, ut etiam auxilia ab Romanis petiverint eaque impetraritit. Sed extremo, cum prope iam ad desperationem pol venissent, Hamilcarem imperatorem sece-4 runt. Is non solum hostis a muris Carthaginis removit, cum amplius centum milia lacta essent armatorum, sed etiam eo compulit, ut locorum angustiis clausi plures sanae quam serro interirent. 0mnia oppida abalienata in his Uticam atque Hipponem valentissima totius 5 Africae restituit patriae. Neque eo fuit contentus, sed etiam sinis imperii propagavit, tota Africa tantum otium reddidit, ut nullum in ea bellum videretur multis annis suisse. III Rebus his ex sententia peractis sidenti animo atque infesto Romanis, pio lacilius causam bellandi reperiret, effecit, ut imperator cum exercitu in Hispaniam mitteretur, eoque secum duxit filium Hannibalem annorum novem. Erat praeterea cum eo adulescens illustris 2 formosus Hasdrubal, quem nonnulli diligi turpius, quam par erat, ab Hamilcare loquebantur. Non enim maledici tanto viro deesse poterant. 0uo lactum est, ut a praesecto morum Hasdrubal cum eo vetaretur esse. Huic ille filiam suam in matrimonium dedit, quod 3 moribus eorum non poterat interdici socero genero. De hoc ideo mentionem fecimus, quod Hamilcare oeciso ille exercitui praefuit resque magnas gessit et princeps largitione vetustos pervertit mores Carthaginiensium, eiusdemque post mortem Hannibal ab exercitu accepit imperium. IV At Hamilcar, postea quam mare transiit in Hispaniamque venit, magnas res secunda gessit fortuna. Maximas bellicosissimasque gentis subegit. Equis armis viris pecunia totam locupletavit Africam.
α σταναι, ἐπισπασθαι. g. 3. auxilia petiverint: u. R. συα μαχον τινα δετικαλεισεια. - cum pervenissent: beretis ani Gangenvergwei Ind. - fecerunt: αποδει
torum: linter ἐνγ Wassen'. - coeompulit: εἰς τουτο αγειν τῆς πεὐι- στάσεως. - Ioe. angustiis: A. Eu XIV, 8, 4. - restituit: s. Eu LX, b, 2. g. b. f. contentus: ησυχίαν αγειν; s. aucti VIII, 4, 3. - propassavit: ἐκφέρειν. - null. fuisse: ne fuisse quidem. III, I. Id. animo: elatus, ἐπαίρειν. - infesto: δυσμ. hων. - eausam: πρόφασις uber den Unter- gelii ed von αἰτία, αρχη, προ ασις vertolint es sicli Polyb. III, 6 Tu ver-gle ichen). - sec. duxit: μετάγειν. 'g. 2. quem - loquebantur: δια.
106쪽
Hic cum in Italiam bellum inferre meditaretur, nono anno postquam in Hispaniam venerat, in proelio pugnans adversus Vettones occisus est. Huius perpetuum Odium erga Ilomanos maxime concitasse vide- 3tur secundum bellum Poenicum. Namque Hannibal, filius eius, assiduis patris obtestationibus eo eSt perductus, ut interire quam Romanos non experiri mallet.
Hannibal Hamilcaris filius Carthaginiensis. Si verum est. quod i
nemo dubitat, ut populus Romanus omnis gentis virtute superavit, non est insitiandum Hannibalem tanto praestitisse ceteros imperatoreS prudentia, quanto populus Romanus antecedat sortitudine cunctas nationeS. Nam quotienscunque cum eo congressus est in Italia, sem- 2 per discessit superior. Quod nisi domi civium suorum invidia debili- latus esset, Romanos videtur superare potuisse. Sed multorum obirectatio devicit uitius virtutem. Hic autem velut hereditate relictum a odium paternum erga Romanos sic conservavit, ut prius animam quam id deposuerit, qui quidem, cum patria pulsus esset et alienarum opum indigeret, numquam destiterit animo bellare cum Romani S.
Nam ut omittam Philippum, quem absens hostem reddidit Ro- limanis, omnium his temporibus potentissimus rex Λntiochus fuit. Hunc tanta cupiditate incendit bellandi, ut usque a rubro mari arma conatus sit inseri e Italiae. Ad quem cum legati venissent Romani, 23. 2. Post q. venerat: s. Eu III, 3, 3. X, b, 3. F. 3. h. peri'. odium: das unianterbrochene αδιάλειπτος in se ines
τος v. s. H. ἐπὶ Ααρνηδονίους πολεμος. - ass. Obtestationibus: da
se in Vater ilim fortis ali re nil alii ag προσλιπαρεῖν). - eo est perductus es. 2, 4. - experiri: πεῖραν λαuβάνειν. Polyb. III, 12 sagi von Ha- milhar. er beret tete den R5merii in Hasdrubal und Hannibal sol cheFeinde, ωστε μη καταλιπεῖν υπερ- βολην δυσμενειας.
quidem: καὶ γάρ. - opum: βοήθεια. - animo: de in Willen nach Henig-
II, 1. nam - Philippum se omisso enim Ph. λογου τιθέναι. - reddidit: παρασκευά ειν. - hunc: relat. - incendit: αναφλέγειν. - uxque: καὶ δη καί.
107쪽
qui de eius voluntate explorarent darentque operam consiliis clandestinis , ut Hannibalem in suspicionem regi adducerent, tamquam ab ipsis corruptum alia atque antea sentire, neque id frustra secissent, idque Hannibal comperisset seque ab interioribus consiliis se-3 gregari vidisset, tempore dato adiit ad regem, eique cum multa de 1ide sua et odio in Romanos commemorasset, hoc adiunxit: Pater meus inquit Hamilcar puerulo me utpote non amplius novem annos nato in Hispaniam imperator prosciscens Carthastine Iovi optimo ma-4ximo hostias immolavit. 9uae divina res dum conmiebatur, quae Sisit a me, vellemne secum in castra promisci. Ia cum libenter accepissem atque ab eo petere coepissem, ne dubitaret ducere, tum ille Faciam inquit, si mihi fidem, quam postulo, de steris. Simul me ad aram adduxit, apud quam sacrimare instituerat eamque ceteris remotis tenentem iurare iussit numquam me in amicitia 5 cum Romanis fore. Id esto ius iurandum patri datum usque ad hanc aetatem ita conservavi, ut nemini dubium esse debeat, quin reliquo si tempore eadem mente sim futurus. 9uare, si quid amice de Roma nis costilabis, non imprudenter feceris, si me celaris. Cum quidem bellum parabis, se ipsum frustraberis, si non me in eo principem
III Hac igitur qua diximus aetate cum patre in Hispaniam prosectus est. Cuius post obitum Hasdrubale imperatore sutacto equitatui omni praefuit. Hoc quoque intersecto exercitus summam imperii ad 2 eum detulit. Id Carthaginem delatum publice comprobatum est. Sic Hannibal minor quinque et viginti annis natus imperator factus proximo triennio omnis gentis Hispanias bello subegit. Saguntum laeg. 2. Nepos solato liter dem Polyb. III, 11 als Q velle. - qui eae-
nehmend. - c. m. commemorasset:
θεσις. - aim futurus: μέλλω ἐμμέ-
sueris: s. XXII, 2, 3. III, 1. hae qua dirimus: im vor-
108쪽
deratam civitatem vi expugnavit. Τris exercitus maximos comparavit. Ex his unum in Africam misit, alterum cum Hasdrubale Dalre 3 in Hispania reliquit, tertium in Italiam secum duxit. Saltum Pyrenaeum transiit. Quacunque iter fecit, cum omnibus incolis conflixit. Neminem nisi victum dimisit. Ad Mpes posteaquam venit. quae Ita- 4liam ab Gallia seiungunt, quas nemo uinquam eum exercitu ante eum praeter Herculem Graium transierat, quo facto is hodie saltus Graius appellatur, Alpicos conantis prohibere tratisi tu concidit. Loea patefecit, itinera muniit. effecit, ut ea elephantuS ornatus ire posset, qua antea unus homo inermis vix poterat repere. Hac copias traduxit in Italiamque pervenit. Conflixerat apud Rhodanum cum Ι . Cornelio Scipione consule IV eumque pepulerat. Cum hoc eodem Clastidii apud Padum decernit sauciuinque inde ac Iugatum dimittit. Τertio idem Scipio cum collega Τiberio Longo apud Trebiam adversus eum venit. Cum his manum conseruit . utrosque profligavit. Inde per Ligures Apenni immtransiit petens Etruriam. Hoc itinere adeo gravi morbo assiicitur ocu- 3lorum, ut postea numquam dextro aeque bene usus sit. 0ua valetudine cum etiamnum premeretur lecticaque ferretur. C. Flaminium consulem apud Τrasimenum cum exercitu insidiis circumventum occidit neque multo post C. Centenium praetorem cum delecta manu saltus occupantem. Hinc in Apuliam pervenit. Ibi obviam ei vene- 4runt duo consules C. Terentius et L. Aemilius. Utriusque exercitus uno proelio fugavit, Paulum consulem occidit et aliquot praeterea consularis, in his Cn. Servilium Geminum, qui superiore anno fuerat
Hac pugna pugnata Romam prosectus est nullo resistente. In Vpropinquis urbis montibus moratus est. Cum aliquot ibi dies castra habuisset et reverteretur Capuam , Q. Fabius Maximus dictator Romanus in agro Falerno ei se obiecit. Hic clausus locorum angustiis 2
τριετηρις. - Dederatame συμμαχίς. - expugnavite Part. 5. 3. eae hiar se quorum. - trans
quidem. IV, 1. den Consul - hatto er belm
ποιεισθαι. - in - montibus: an
g. 2. clausus e συγκλ. - detrimen
109쪽
noctu sine ullo detrimento exercitus Se expedivit, Fabio callidissimo imperatori dedit verba. Namque obducta nocte Sarmenta in cornibus iuvencorum deligata incendit eiusque generis multitudinem magnam dispalatam immisit. Quo repentino obiecto visu tantum terrorem iniecit exercitui Romanorum, ut egredi extra vallum nemo sit ausus. 3 Hanc post rem gestam non ita multis diebus M. Minucium Rufum magistrum equitum pari ac dictatorem imperio dolo productum in proelium sugavit. Τiberium Sempronium Gracchum iterum consulem in Lucanis absens in insidias inductum sustulit. M. Claudium Marcellum quinquies consulem apud Venusiam pari modo intersecit. 4 Longum est enumerare proelia. Quare hoc unum satis erit dictum, ex quo intellegi possit, quantus ille fuerit: quandiu in Italia scit, nemo ei in acie restitit, nemo adversus eum poSt Cannensem pugnam in campo castra posuit. VI IIte in ictus patriam defensum revocatus bellum gessit adversus
Ιχ. Scipionem Publi . quem ipse primum apud Rhodanum iterum apud 2 Padum tertio apud Τrebiam fugarat, FliumJ. Cum hoc exhaustis
iam patriae facultatibus cupivit in praesentiarum bellum componere, quo valentior p0Stea Congrederetur. In colloquium convenit, con-3 diciones non convenerunt. Post id lactum paucis diebus apud Zamam cum eodem conflixit. Pulsus incredibile dictuin biduo et duabus noctibus IIadrumetum pervenit, quod abest ab Zama circiter milia 4 passuuin trecenta. In hac fuga Numidae, qui simul cum eo ex acie excesserant, insidiati sunt ei. Quos non solum effugit, sed etiam ipsos oppressit. Hadrumeti reliquos e iuga collegit. Novis delectibus paucis diebus multos contraxit. VII Cum in apparando acerrime esset occupatus, Carthaginienses
S. 4. quare - dictum: dies ei ne aber Hird genii Len. - eae quo possit - ad intellegendum. - fuit siet, aushieli, Part. mit τυγχανειν. - in titie: ἐκ παραταξεως - adv. e. posuit: ἀντιστρατοπεδευεaθαι.
VI, 1. inuietus: ἀήττητος. praedi-
110쪽
bellum cum Romanis composuerunt. Ille nihilo setius exercitui postea praefuit resque in Africa gessit itemque Mago frater eius usque ad P. Sulpicium C. Aurelium consules. His enim magistratibus legati 2 Carthaginienses Romam venerunt, qui Senatui populoque Romano
gratias agerent, quod cum iis pacem fecissent, ob eamque rem corona aurea eos donarent simulque peterent, ut obsides eorum Fregellis essent, captivique redderentur. His ex Senatus conSulto responsum a est: munus eorum gratum acceptumque eSse: obsides quo loco rogarent futuros: captivos non remissuros, quod Hannibalem, cuius opera susceptum bellum foret, inimicissimum nomini Romano etiam nunc cum imperio apud exercitum haberent itemque fratrem eius Magonem. Hoc respouso Carthaginienses cognito Hannibalem domum et 4 Magonem revocarunt. Huc ut rediit, praetor laetus est, postquam rex suerat, anno secundo et vicesimo. Ut enim Romae consules, sic Carthagine quotannis annui bini regeS creabantur. In eo magistratu lipari diligentia se Hannibal praebuit ac suerat in bello. Namque esse-cit ex novis vectigalibus non solum, ut e8Set pecunia, quae Romanis ex foedere penderetur, set etiam superesset, quae in aerario reponeretur. Deinde anno post praeturam M. Claudio L. F urio consuli-gbus Roma legati Carthaginem venerunt. Hos Hannibal ratus sui exposcendi gratia missos, priusquam iis SenRtus daretur, navem adscendit clam atque in Syriam ad Antiochum profugit. Hac re palam facta TPoeni navis duas, quae eum comprehendereni., Si POMent consequi, miserunt, bona eius publicarunt, domum a fundamentis disiecerunt. ipsum exulem iudicarunt.
At Hannibal anno tertio, postquam domo profugerat, L. CornelioVIIl0. Minucio consulibus Gam quinque navibus Africam accessit tu finibus Cyrenaeorum, si sorte Carthaginiensis ad bellum Antiochi spe