Gerardi Croesi Historia Quakeriana, sive de vulgo dictis Quakeris, ab ortu illorum usque ad recèns natum schisma. Libri 3. In quibus praesertim agitur de ipsorum, praecipuis antecessoribus, & dogmatis ... factisque, ac casibus, memorabilibus

261쪽

L II. a rrurati testes se uaheros , quuta uno essent in loco, e quo abrepti erant in carcerem , ubdisse quietus sine loquela asserunt. Id cognitores jurati stati in amplectuntur ac sequuntur,is homines peccati hoc digni supplicio adsti ingunt. Illi non multum disputant, ac illud modo dicunt.

se quales omni tempore, etiam tunc conventias, non ad tumultum, non ad modum indecorum. Sic judicii princeps Henricus Chanain sententiam in eos curiae de transportatione pronuntiat , animo , annotantibus Quaveris illis qui circumstabant , pronis videlicet hominibus ad quidlibet observandum ac commemorandum valde commoto, ore languido , quasi mentem res, verba linguam seriissent, ipseque metu succubuisset. Utique mox Quakeros omnes interrogat, utrum se velint liberare, singuli praemio constituto,is iis ad deliberandum dat usuram noctis. Ea nocte ab hominibus illis absumpta, ut ipsi scribebant, non consultatione, at somno quidem placide dormiendo. in utrosque oculos atque aures, utpote sibi uerebantur, nullius mali consciis, ac per hoc vacuis metu , ac paratis ad omnia quae evenirent, ortoque maneri coram adducti, atque idem

quod heri rogati, tale responsum judicibus reddunt, se nil persoluturo se, neque 4 sibi centum servita , esse, etiami queant, cratum obesu redi- more Sic laesis lacessitisque viris illis, horum

vita virorum poenae isti illorum oblata est. Ce- icis post diebus quaedam comitia curi-

262쪽

ata super negotium hoc uakerorum Londini, ea scilicet in urbe, quae ut caput regni repraesentabat, ita conciliorum omnium dignitatem tenebat Horum comitiorum varia quidem a. ictio ac judicatio, at sere par exitus suit. Inclusis abditisque perpluribus Quakeris , propterea quod domi se tenere suisque concursionibus abstinere non potuerant, irotractis e custodiis adductisque gregatim in judicia, id in unoquoque judicio omnibus datum crimini , quod legibus regis non obediverant, quod concionarii plutes semper quinis convenerant, in contemptum regis ac legis, quod, etiamsi convenirent ad colendum Deum , is cultus non erat juxta ecclesia Anglicanae liturgiam sive normam, quod concursus hi spectabant quidem ad eorum inter se concordiam, sed haec concordia tendebat ad excitandam discordiam ac seditionem inter cives. Hic autem qui in his comitiis de uakeris deferebant ac testabantur apud judices , vix alii erant quam ministri ac satellites magistratuum, partim etiam ergastularii, sed qui nil aliud testabantur, quam se homines illos in eorum con ventibus deprehendisse, neque tamen quod essent locuti verbum ullum audivisse, aut se homines ab iis ministris sibi traditos in manus recepisse, itidam vidisse se Quakeros apprehensos abductosque considentes in carcere. Atqui hei Quakeri se una suisse non negabant, at id. quod una fuerant ad tale facinus adeo enorme,

aut in regis ejusque imperii contumeliam, quo-

263쪽

rum eriminum arguebantur, ob qua in tantum periculum arcessebantur, hoc vero probarii tebant contendebantque Neque inficiebantur hoc, se numero majori convenisse, verum si in hoc regis imperio minus patuissent, illud ex cuis

satissime factum a se assirmabant , quod aliud regis supremi Dei imperium accepissent , cuin jus inprimis imperio, soli voci obtemperandum esse , neque rex, neque quisquam homo iniacias iret. quod sibi objiceietur de liturgia Anglicani ita regerebant, quod si ea ipsa quoque aliquid contrarium divino mandato praecipiat, esse eandem rem quae sit mandati regis,

ac eatenus omnino regulam habendam non esse; nunc neque liturgiam illam vetare, imo praecipere, eo pacto, ut ipsis in more erat politum, Deum venerari a colere, nempe in Spiritu ac

veritate. clam neque inquisitores jurati, auditis ac cognitis omnibus, quae ad statum attinebant uridicialem, ubique atque libera lingua, ut quod vellent possent pronuntiare, neque ubi- quo aeque prompti, etiamsi potestas esset liberi arbitrii, quidam, ut in re involuta, dubii atque

incerti, nonnulli ut in causa omnium maxima recusantes ac refragantes , illi quid censerent. hi ut quicquam decernerent. Atqui haec comutiorum omnium sive judicum mens erat , haec sententia , istiusmodi conventus religiosos Omnes, qui non congruerent cum Anglicana ec-e lesia, qui illum excederent numerum , homi

264쪽

quicquid id fuisset , aut esset unquam, quod illi

egissent aut acturi essent in suis coetibus , sive bene sive male, ligulariter tales celebravisse,

solere celebrare conventus, neque in hac re, curn facti negatio nulla esset, ullam attenuationem esse, ac propterea eosdem cunctos noxam capitalem admisisse. Cum autem horum ho-ininum quidam matrimonio conjugati essent, quidam essent immunes, in unis quidem comitiis illi multatione aliquot pondo, aut ergastulo ad solidum annum , hi transportatione in insulas Americanas illas ad colonias istas serviles sunt condemnati, in aliis omnes indiscriminatim uno illo exilii ac relegationis supplicio damnati. Quod ita tamen rursus accidit, ut damnatis in quibusdam comitiis optio daretur, in unis quidem omnibus, in aliis puellis ac pueris, ut si poenam illam horrerent, eligerent, si mallent, ecclesiae Anglicanae templa adire , ac frequentare conciones. Quam rem nemo erat qui non

aspernabatur. Cui quidam id responsi addebant mirum esse, judices tale quid proponere, cum nullus esset qui non intelligeret , si quis

Quakerorum eo accederet, ut publicas conciones adiret, eum non ex animo hoc, sed simulate acturum, atque ita quod peccatum in religione turpissimum intolerandum, perpetraturum esse. Sic cum omnes in hac constabant sententia, etiam judicum manebat sententia damnatoria. Habita prima comitia mense Octo

bri medio , praeposito judicio Gaiqeta Procto

265쪽

cum judicibus, antequam se accingere ad inquisitionem possent Damnati poenaist a transductionis duodecim, partim viri, iique cum bene barbati,

tum barbatuli, partim mulierculae, inter quas una puella nondum annorum sexdecim. Alia eodem mense habita comitia praefecto judicii Robertos dap. In iis quoque comitiis cognitoribus, cum in deliberando se non satis ad voluntatem judicum conformabant, multum negotii exhibitum Dein postquam hominum, de quorum re quaerebatur ac disceptabatur, factumis causam Heges aliquamdiu contendissent , una suorum omnium sententia declarant, homines alicujus conventiculi reos esse, sed utrum ejusmodi conventiculi rei sint, quod pugnet cum consuetudine rituali publicae ecclesiae, aut cujusnam intentionis vel obtentus rei essent, illud inter se non liquere. Quibus

verbis cum illi se illo judicatu putabant solutos esse , judices cum aliquibus cognitoribus mulatum incipiebant litigare des aherorum religione, Macri oratione ac fronte iis interminari postremum e viris illis duodecim sex, ne sesquidem ab ossicio, quod suum maxime esse exillimabant, deflectentes , neque quicquam pertimescentes, ob perseverantiam hanc in conservandis hominibus, citare ad tribunal regis, illic ut rei a se gestae rationem redderent, concilium ad id temporis dimittere. Sic res ea consultatione non peroratur. Nihilominus senatus eodem die revocatur reditque Judex Hi -

266쪽

daeus non apparet, venitque ejus vicem sustinens urbis praesectus Decernitur, nemine reclamanis, in reos omnes , ut tanquam patria indigni, in easdem terras ultimas avehantur. Puer erat , nondum eum aetatis annum agens,

quo puerile vestimentum exuerax, qui rogatus a quo 'am , velletne jurare , se non attingere annum sextum decimum, cum per ingenium adeo scienter ac graviter respondere non seterat, non esse homine ullos, qui sese nativitatisi beant memoriam, respondebat, se ad juramentum educatum atque inititutum non esse. Damnati judicio hoc ad hoc idem, quod dixi antea , supplicium undeviginti. Rursus alia comitia habita mense Decembri, praeside viro eodem quem proxime nominavi. 4n his damnati

sine ulla varietate sententiarum, ut isthoc modo a sua patria, suisque omnibus avellerentur, numero ad duos triginta. E quibus unus prognariter se velle aliqui se judicibus sciscitari ait Illi annuunt. Dicit esse eos sine dubitatione judices, qui ei, ut aliis de rebus dubiis serant judicium ac dent

consilium. Confitentur. Quaerit,cum haec sua conisdemnationis sit causa, quod semper congregationibus Quakerorum interesset, ad publicos coetus: accederet nunquam, cum ad unum jussum impelleret Dei, ad alterum mandatum excitaret ho minum, quidnam judices censeant ipsi audiendum e quid consuadeant faciendum iudices tacent. G sive quod respondere contra mentem non aud ἡ tent, sive quod legem semel positam, ac tot judi-

267쪽

eiis confirmatam,suo judicio arroganter perver re ac tollere videri nollent. Quidam, quod &tin aliis comitiis factitatum , ante, post , tumiosi, tum per curatores in litem, poscebant sibi

cari apographum sententiarum judicum, ut sibi copia esset perspiciendi ac dijudicandi, di stincte ad unumquodque respondendi. Sedihoc iis judices denegabant , ne prolatando, ac per hoc in speciem sustentando repugnare legi

viderentur. Quamobrem etiam quidam, simul atque aperirent os ad suam causam defendendam , eodem puncto temporis abducebantur. Ita judices hi mox proficiscebantur ad ea , quae statuebant esIe judicum. Adhuc celebrata coinmitia eodem mense , eodem judice primario. Et hie itum quidem in judicium , sed ita, ut, cum hic quoque homines adducti se congregatos suisse non negarent, ejus facti confessio loco criminis confessionis haberetur, ac homines illi usitata jam cea continuo damnarentur neque a quoquam obviam iretur. Vidua erat eademque mater trium liberorum , quae inter caeteros , qui se non de conventu , verum de

modo ac jure purgatos judicibus esse volebant, clamabat, se indignissime accersiri, non modo criminis, sed etiam facti, atque idcirco foedisesime mimpie haurire se tantam calamitatem propterea quod tantum adstiterat ad sores aedium, in quibus Quakeri, sui tamen amici ac siccii, erant praesentes, neque adhuc intrarat, quod ministri ac satellites comprehensam in ipsam d

268쪽

mum attraxerant. Quo audito quidam e multitudine reorum cognitores, ut quorum, sicut

absque juramenti datione nulla judicii dictio, ita dato uramento summa esset in jure dicundo

cautio, compellant ac monent , attenderent illum 'premum judicem praebentem per omnia Deum, judicem istum domessicum conscientiam, nequese

usurpat excusandi genere, tempore ac nec itate, ruerentur, aut quadam re alia consolarentur. Quo

scrupulo ac timore injecto, quidam respondent, eo nunc ventum , ut quicquid agant nequeant juvare. Hoc judicio viginti damnati ejusdem poenae abductionis severitate. Iterum alia celebrata comitia mense ejusdem anni undeclino, sive Januario, eodem qui supra praeside, quasi hujusmodi judicio omni jam ad eum unum delato, ut praesertim versatum ac praeclarissimum in hoc munere. Hic proscripti triginta duo pari ratione, ut toti a suis ab omni societate tuae gentis atque amicitia abalienarentur. Ultimo etiam postremo ejus anni mense Februario celebrata comitia duo, altera iudice primario consiliario achtono, in quibus homines viginti quatuor, alter judice inindham , ubi decem viri ac foemina damnati, ut more solito foras ejicerentur, quibusdam tum hic, tum illic nequicquam defendentibus se, se illo tem pore, quo erant delatiis accusati suisse in hoc illo conventiculo, ab locis iis longissime abfuisse.

Ita quidem in una urbe, at domicilio totius regni, tot numero omnes ac sinouli, tanquam homi-

269쪽

rentur in istas remotas ac solas terras, ad illas servilesis quotidiana operum exactiones, tanquam optimam custodiam ad repagulum firminsimum. Simile in aliquibus horum comitiorum atque in Herefordiensibus notant Quakeri, suisse, qui, dum latam in Quakeros sententiam praelegebant, eam eo animo consternato, ea haesitante, submissa voce prpserebant, ut e magna multitudine, quae astabat, nullus esset, qui quid dicerent aut ullo modo, aut distincte cognoscere posset. Tum reserunt de primo in his comitiis delatore ac teste in hoste suos homines, illum ex tempore illo, quo se ita subjecerat aut praebuerat, vix mente tranquillavi sano corpore fuisse , comedisse parum, brevi extabuisse. Quod illi illorum inelus ac cruciatus, cDei iis insensi, significationem interpretabantur. perinde ac homines quae rebus secundis autquabilite fluentibus inobservata praetereunt, eadem improsperis observate curioseque animadvertuhis: saepe aliorsum trahunt, atque ut signa irati ac factis mortalium adversantis Dei accipiuunt, aut in suum solatium vertunt. Non expressi nomina horum calamitosissimorum hominum, ideo quod singula nominare longum, quaedam, sive in hac re aliqua gloria, si dedecus insit, invidiosum foret ingens affictio , vix

consolabilis, horum hominum, quae, ut omnis

non latim infacundos, sed etiam imbutissimo

270쪽

aso Is TORIAE ALAxΕR. reddit loquaces ac disertos, hos homines, caeteroquin in rebus multis, etiam suis, elingues. in adversis loquaciores, in praesentia omnes loquacissimos faciebat, 'as voces acerbissimas ubique ex ore tum illorum ipsorum, quibus ma-

Ium hoc comparatum erat , tum amicorum ac necessariorum communium, illorum sortem aD sectu humano fraternoque ferentium, eliciebat.

Equum se , ut qui male agunt mala patiantur se , cum nemini mortalium ossendant , sensionem omnium incurrere. Imo quod cuncti in sua pari caus sibi laudi habent, sibi hominibus vitio, ac maximo, imputari, O quod illi dignum summo praemia ducunt bi ob id paenas intoleranda infini. Eam rem suum in religione ac de conflantiam esse. Videri conpersionem, qua in admirationem Je, ct bonos ac sapientes omnes conpertat; quod Olim sceleratum habitum facinus , id nunc irtutis testimonium obtiηere , id poni ac sanciri lege , olim exi'imata contra legem omnem divinam ac humanam. 3uxta hanc legem videlicet accusari , perquiri, damnari innumeros homines ab infe s sibus, cognitoribus, judicibus, paucis exceptis, qui tamen dum,olle se satis indicant, illud nolunt exerte dicere , neque staperte opponere. modica moderate ferri. Nunc ea toleranda esse, ita adeo dura, ut cruciamentis sar-n cum graviora sint, atque ut mors ipsa , etiam crudelisma, in beneficii loco es possit sis Deus atque natura artissme jucundi meque conjunxit,

conglutinavit , omes majore tormento ac dolore in-essabili dipelli, dirumpi. Eam rerum amisionem, illam