장음표시 사용
71쪽
operandum. Illis denique, qui incri es pror. sus, ac otio marcentes, primum actum liberum conversionis ad Deum clicere renuerint,
prorsus se neget: eo quod divina sapientia ut tumori nostro simul & honori consuleret, ut apientini me ponderat hie ipse S. P homil. 33. in Matth. & 6o. ad pop. in ipse initis, voluerit nec totum libertatis esse ne superbir Inus; nec totum gratiae, ut virtus esset aliqua ex parte honum nostrum, quatenus sellicet Voluntas praeventa, admisit libere & advoca-Vit gratiam, prout aetu cooperantem & coes scientem: quia voluntas prius ratione, praemistb eaelesti astlatu, determinavit se ad agen.
Ist. Addo postremo loco insignem S. Ber- nardi loeum tract. de stratia & lib. arbit. G-Wmulum a principis; ubi late confirmat velle inesse nobis ex libero arbicrio, atque adeo iam strum esse velle, quamvis ut velimus hunc in Christiana significatione, id non sit noli rum, sed gratiae; ι Ere, inqui sest imbis ex tisiero arbitrio, - eciam pule quod vi uintus. Nun dico
velle M umi, atu veste malum, Ied tantaen vellerVelu -m bonum profectus cs, velle malum, des mctus: Velle tetro misi ter, setiun es, quod vel pro-Ici: seu. Porro ut efffet, crearis gratia fecit: tit tro scivi, Ia usus krmiet facie : tacdytariat, ipsum se . t u. Iaque Merdim arbitriciar, nos falit volentes, gratia beneuolas: ex ipso nia ires vel , ex ipse tom m Declarat haec multo pluribus & inter alia accipit in hune sensum illud Apostoli: adjacet mihi, periisereniam , bonum non inserta, docens Apostolum
agnovisse, velle quidem sibi inesse ex libero arbitrio, tamen ut illud velle, sit velle super.
naturaliter bonum, id habere a gratia faciente Christiane benevolum, sive bene volentem in ordine ad salutem. Agnoscit ergo Bernardus, norum e e veru, dc quid, m prius ratione, quam gratia cooperans astensuin liberum nobiscum messiciat: Nam ratione saltem, prius est velle, quod nostrum est, quam bene velle, quod est a grata, Deoque ejus auctore,
supra naturae debitum operante.
Obsigno hanc secundam Ualeriani in e
pretationem verbis Prosperi. l. de voead. gent.
cap. 26 alias 9 quibus doctrina hactenus proposita continetur & opegie illustratur. Gra. tia Dei, inquit, in o Mus 'sifraesensibus pri1κipali re praeminet, suadenis ex rissionistin, moisn- erat ipsis, terrenis pericidis, iiuuando minuuiis,
Malo intellectum, inspiratis cuindium, compae tu mustumi A ,- affectinii init . Sed etiam inlinura tam ius subjungitur ei aspae corriungitur, qua ad in praedictis es excitata inrisistit, is dirim in te cooperaur operi .-incipiag exe cere ad meri ii, Fod sit peia Iemine concepit ad
sudium; de fia bsens meatuum si desaeit, de
gratis opitulatime si proficu. Qua opitu alio per vi- numeros modos, frie inultos, Me met estu, omnibus adhibetur : 9 quod a me is refutatur, imorum es nequitia; quod mum a milis fuscipitur. Nararis est iacina, ae vi nigris inmane. Quod autem supposita excitatione hominis non libera, consensus liber gratiae illi non liberae subiumctus, prius ratione sit ab homine juxta Prosperum, quam a gratia, prout actu coemesente, declarant quae subdit in calce capitis, hoc inprimis agere gratiam, ut in ea quem vocat, pr mam sti re Urium favitilam donorum Dorurn
praeparat voluntarem. Nam virtus noeensium nulla
ι. nititur, inquam, gratia praeveniens, ut
voluntatem exhibito coniurassi libero ad gratiae cooperantis admissionem, & dona ulteriora deducat; quod sine co consensu, reliquus
progressus in salutis negotio plane intercluda. tur, ac proinde ratione primus sit post grat,am praevenientem. Non dissimilia petere licet ex Riehardo Uictorino lib. 3. de eontempl. c. I 6.
Ex suis tertia citis ira dissem
33. Subjicio tertiam Valeriani interpretationem Catholicam, simul alte duas hactenus traditas illustro ex Anselmo, seu potius Her vis in Q i. ad Philipp. ad illud. qici capit iuvobis opus lorum, ust perficiet. Quem locum
exponit hae ecphrasi. Deprecor Deum γο his, cori res die ipsum de bonitate ejus, qrna ipse qui per prave niemein gratiam cst um vobis opula em, per si De tuentem N eooperantem perficiet illud, diu pers verantiam usique m diem Cabist; id es trique ad exaremum di vitae tu sti-junue, quando anima de corpore Gradiens, P a stilatur ante triltimi Christi ψ Damia.do in notis, Destis perficit quod operando in i ι,
his, & duae jam propositae Valeriani interpretationes continentur, & tertia stibindicatur. Non prima quidem traditur, cum dicitur, Dei esse perficere quod ex ejus praeventione bene voluimus; perficere, inquam, dando perseverantiam. Secunda vero, cum dieitur, Deum cum volumus, cooperari, atque ad octqui a Volumus, operando nobiseum in nobis attum quo sumntopere perficimur, quia est datum optimum dc donum persectum, sit pinratis omnia ex naturae seracitate enasci apta. Γcitiam eruo ex eo quod dicitur Deus cooperans perseere quod operando ineipit. Ubi verbum per jkiendi, usurpandum est cum con- notatione anterioris impersectionis, expletae& consummatae per adjunctionem persectionis
Quia ergo cooperatio divina, & noster libre consenta supernaturalis, si comparentur
c.im divina preventione, se habent ut imperseetum & persectum; sive ut semen ac mictus,
ut pulchre declarat S. Anselmus in concor. 2. p. c. I 6. idcirco quatenus Deus nos invitat &excitat ad bonum; recte dicitur, opus ejus esse in noltas imperfectum: Hominis autem sic prae venti est, volendo effecte, ut Deus quod se solo coepit operando, perficiat cooperando Nostrum enim est velle, ae uti immisso divunitus gratiae semine: quo ipso Deus agnita voluntatis d terminatione, adjungit se illi, non jam excitatorem, sed cooperarium, perscitq re quod inspirando coeperat, ει terra nostra fructum suum non dante, imperfectium manebat. Deseriptu uerbatim Hervaeus Augustinum lib. de grad. & lib. arb. cap. II. cui proinde haec tertia Valeriani interpretatio innititur potiusquam Hervaeo. Et potest etiam suntiri in illis Fulgentii verbis lib. de praedest. de ErM. cap. I. quibus docet, Deum esse qui meitur in nobis perficere, quod vocatio inchoaverat, quia ad nos periimet conari bona, quae F velle δε-
uua ad conatus homiram pertinere. Addita
72쪽
Addita-ta interpretatio Glauca dicti
i . Quartam Valeriani interpretationem subnecto , conformem ei expositioni quam DD. plerique catholici tribuunt ei loeo Apo. stoli quo Valerianus nititur, vesci adjacet mihi,
per ure metem bonim non immo. Non pauci enim nec ignobiles , ea verba accipiunt de vel-Ieitate peccatoris ex nuda natura operantis,
quae issi adjacet, id est, juxta eum languida depromata jacet, quasi infirma, nisi gratia acieetat , & voluntati essicaciam ad perficien. diun conserat. Nunt ergo D D. praedicti, Apostolum in se transfigurine perib nam peccatoris gratiae robore destituti, atque gemen. tis: quod natu aliter ad bonum susipiret, illudque inessicaciter velit sub ea ratione sub qua objicitur illi, & spiculo naturae lumini &voluntati appetenti commensum est: sed illulvelle langueat, & jaceat, nec valeat ad bonum ristianum assurgere, nisi gratia perficiens
aeckat, qua indebitus vigor voluntati immitistatur, sicque bonum perducatur ad effectum. Quam interpretationem Apostoli eleganter persequitur Nici. Gorram Rom. 7. Dici ergo similiter potest, Valerianum in eo deprimere factum humanum, ac conari persuadere ut qui gloriatur in Domino glorietur, quod Quamvis ex naturae viribus habeamus imperse tam aliquam S inessicacem boni volitionem, Aecratenus nostrum sit velle, tamen Dei soliussit perficere, id est, essicere in nobis aliquid sicut oportet: Nam illud si quidem velle quod ex nobis habemus, plane nihili dueendum est in negotio salutis, ae ne remote quidem di ponit ad gratiam & justificationem. Divinum autem munus sive prima gratia excitans, aedeinde eooperans , perscit quod delineatum& utcunque inchoatum suerat, per illam nuturalem & languidam boni volitionem. Non quod gratia & illa volitio pertineant ad eundem ordinem; sed quod gratia habeat se ut formans ruditatem & potentialitatem illam naturalem, & eatenus dici possit perficere negotium salutis , quod imperfecta illa volitio non potuit consummare: Quo ipso sensu, gratia dicitur perficere naturam, quam sustollit ad ordinem diversum. Et S. Bemardus sermone in ramis palmarum nuper addito, cujus initium Reden or myter , sere in fine, ait,
hona naturae inchoari ex gratia ereatrice; augeri vero & perfici ex gratia salvatrice. is. Facit ad rem praesentem intinctito,
quam proxima laudatus Gorram 2. Cor. I.
adhibuit tractans dubium circa illa verba eiu
ponit enim in contrarium, Glossam ΕΖ h. a. quae ait initium bonae voluntatis esse ex no-
his, quod Glossae dictum ita enodat: Du exinuum quoddam naturale, seu a inclinario natu
malis N amaris ais bonam, hoc est ex nobis; quoddam δε uia, quod es pars boni veris,'Dees a Deo. Hoc posterius initium prae priori
cui sum venit, vocat formare, tanquam perficiens α actuans potentialitatem prioris initii, quod materiale idcirco appellat. Hane ip- iam distinctionem & interpretationem D. cile est VHeriano accommodare, dicendo, admitti ab eo volitionem naturalem ex nobis tanquam materiale boni initium, quod nullo modo ad Datiam disponat, ac ne congrue.'quidem eam impetret: Pe sectionem tamenti i illius initii naturalis , quae sola confert ad salutem, non homini, sed Deo auctori gratiae assignari. Et multo sane crudius est dice. re initium salutis estis ex nobis, persectionem ex Deo, quod Glossa supra dixit, quam C imValeriano dicere, nostrum esse velle, Dei vinro perficere. Ergo quam interi Fretat, inem
durioribus illis verbis damus . par est his mcilioribus non nVare. statur quinta ejusdem dicti Me
16. Poterat quinta interpretatio addi quae
insinuatur a S. Optato lib. 2. contra Parmenianum; ubi ait, nostrum esse velle & cur. rere, Dei autem perficere, id est imperfectiones tollere , & homini in plerisque semper deficienti succurrere, quia ii te solus est perse.
eius , nos autem omnes semipersecti sumus quantumvis bene S sanete curramus. Verba Optati insta adducam , c. 9. ex quibus haec interpretatio melius deprehendetur. Nec pa ea etiam pro ea illustranda extant apud S lli ronymum lib. I. contra Pelag. ubi late prosequitur, quamvis omnes velimus bonum plenum & iuititiam apprehendere, proprium in-men esse Christi solius, este persectum.
Herianus modum loquendi Seri uarum
r. OAtis superque, ut existimo, depulsa sunt quae pro Semipelagiani nota Valeriano inurenda proferri vel suspiciosissimo poterant. Nune ut nitela Valeriani magis prodatur, mpi sertim postremo loeo qui maxime lubricus censebatur , juvat ostendere eum ipsum loquendi modum, qui in Valeriano ossensonem criminatori movit, aliosque plane similes, in Scripturis receptos esse, ut proinde injuria
notetur erroris, ob ustirpatam locutionem
quam Spiritus sanctus seriptori Canonico stygessit, nisi aliunde constaret detorqueri ab eo germanum Scripturae sensum, de more S ctariorum omnium ; quod in praesenti non habet loeum, quandoquidem nihil Valeriano positum est, quod commode depulsum ataque enodatum non fuerit. g. Militat ergo in primis pro Valeriano locus Apostoli Rom. 7. quem ipsemet allegavit: Messi adiacet nubi, perscere autem ianum rimimem. Hujus loci variae interpretationes passim apud interpretes prostant: sed duae quas ibi D. Dromas retulit, sunt maxime a commodatae. Alteram ita Apostolus accipi ut sensus sit, volitionem boni, sicut oportet, esse liberam homini per gratiam adjutis
quamvis ulterior gratia exigatur ad persevcrantiam a Deo expectanda, qui idcirco perficere dicatur, quod nostra electio tametsi per gra tiam concepta ad consummationem non per duceret; eo quod dissicultas superveniret cratrinsecus, &ut illae deessent, fastidium quod naturaliter obrepit ex jugi conflictu & nisi
contra torrentem. disturbet plerumque consilia optima, & interius voluntatis propositum
Expressit id mregie, usurpans hune ipsum Ioeum Apostoli, Auctor Soli loquiorum peram S. Augustino adseriptorum, cum sint
73쪽
revera S. Anselmi, saltem maxima ex parte. Ita accommodatissimus : Nam qui potest tumori ergo loquitur e. 4. Domne, A vis μέω - si esse reliquus locus, in tanta humanorum mi-vare, e M aras enitis Arem, mum . Magna es diorum, quamvis recte de ex vatiae auxilio multitutis Uerlamon mearum mecum: Hella quim initorum, vacillatione dc fragilitate Quae nubi adjam, aeuum rum invenis. Mia item superbiae materia illi suppetit, qui norit
quod bo amo, non possum, iusi tu vesu; nec quod omnem lartitudinem suam esse savillam stupri .eso, .lim, nisi rua me is me torserus et fit quicquid naturalibus suis viribus potest, quod poclum aliquando nola, tua voluntas sat si nullius plane esse ad salutem momenti, atque cui in cico S in terra. Ea quod vola, pes , adeo quicquid est in ordine gratiae, a Deo esse. iamra nisi tua sapientia me vir es. Eis etiam Miarm sane per omnem modum ait Richard. V
Alam quandoque milens, quandoque varos, inperfe- ctor. lib. 3. de contempl. cap. 23. animus tamaa S meus transiet sperata mea, visi ad mes vera ad dilectionem Dei, quam ad sui contempeum prosapientia tua: Et mox: Di am, hoc faciam, scit, eum Fame a noscit qu- per se nitalia persciam: nee die, nec illud faciti am auem Quam admiranda ita us Cratia, per suam ea ope.
va ratas, non facuum. -- Iacuam, non ade- ω- in nobis omnia onera nostra, in μι ι Daria Meuisas; quoniam de meis viribus confidebam. quam nostra, dona sua st merita nostra. Nunc aurem to eteor tibi Domine Deus meus, P Urget insigniter hoc humilitatis incentivum teτ caeci S terra, quia non in forti duae Da robo- S. Grigor. 22. morat. e. Io. tractans illud, firalitis vir, in non gloriesur arire u sudis 'oesum osculatus' manum meam ore meo, quod perimpeio Omnis canus. Non s enim bominis velle quod de esse iat, ae si dixisset Job: Ego mea veras D. M ple pias veru, uti scire quod vel ι S tanquam mea non profero, quia AEaboris Ita Π μοι. sed μι ius arie gryiu bovilius diriguntur; tiam negare em euin , qui quis Idi ιri u quod
urorum, inquam, non a m sedate, dirigi se tam in atur. Et idcirco P miserat sanctos elis funium. Haec de alia eo loco, quibus non ab hujusmodi fastu alienissimos, quia probe modo infirmitas humana ad volendum bonum norunt quid ex se , quid ex Deo habeant, per nudas natum vires, sed etiam ad perse- ει quies d in se tam inspiciunt, immortalis graverandum cum gratiae suppetiis, quae ad vω tia eo aestins donum, ei, de accepto munere δε- lendum suffecerunt . persipicue exprimitur ἰ bureti Dau, qui'praeveniendo desu eis bomon alludendo ad propositum Apostoli locum, eo istis. quod ueram, &s sequendo comesis bonum quem protuli sentu, intellectum. H. quod virum. Unde iam per Ramnem dici.
3. Posterior vero interpretatio eum locum tur : ador erunt vivmum in saecvla fremiarum, ita aecipit, ut sensus sic, volitionem boni na- mitentes coronas Das ante thronum Dinnim, ut ad
turalem a nobis esse: Pe sectionem autem -- isitim referant gloriam laudis, a re se fiunt uires ni, sive executionem dispositionis illius qua accepse certaminis. Idem infinities inculeat s. perducendi sumus ad salutem, jam inde a Augustinus; nominatimque lib. de corrept. deprima volitione ad supernaturale bonum qum gratia c. iet. Et in Ps. 33. ρε finem. Et hoc modolibet disponente ad verticem usque glo- ipsum Apostolus verbis allegatis infigere vo-riae adeptae. esse a Deo iisque auxillia, quihus luit, nec aliud intendit aut dixit Valerianus. naturam ad hujusmodi bona ordinis superim Proindeque quisquis ei negotium ex hac parteris sustollit. Quae interpretatio non caret laeessit, videat ne eodem ariete Apostolum tandamento aliquo in voce perficiendi, quae appetat. in Scripturis, cum agitur de negotio salutis, s . Geminum hule Scripturae loeo observat idem sonat quod executionem dc Operatio- S. Thomas Rom. 7. ledi. esse illum alium ex nem, ut notavit Adamus vel potius ut ad c. a 6. Proverb. ω bominis Agyonuinam suam,
Adami condiscipulum lego in praelatione ad sed Domini est diruere gressu ejus. Perinae librum Hesselii de facto Nemrii Ioannes enim esse censet D. Thomas dicere hominem
tesselius in c. a. ad Philipp. ad illud: qid operatur, viam suam disponere , de ut paulo ante ibi- in notis . Spescere, Mense, dem dieitur, praeparare animam: ae dicere, ubi verbum quod paulo ante interpres vulga- hominis esse velle, Dei autem perficere. S. tus vertit operatur, illico vertit perscere. ut eui ergo locutio illa sapientis, homiras is viam proinde idem sit juxta hanc interpretatio- suam disponere, animam Iuam praeparare; D nem, ae s Apostolus dixisset eo loco quem mini metem ess grussus eius dirigere sive ut legit versamus; Per naturam nudam dc ex me ha- D. Augustinus iecutus Graecum textum , abeo aliquam boni voluntatem prorsus inuti- Deo aurem res Uo lingua, nempe intemae, sive lem ad salutem: ut autem bonum illud, ad consensus constans S persectus ad finem usquod intra inseriorem ordinem concipiendum oue easta omnino est, quippe a spiritu asoc uteumque volendum ex me feror, exequar suggesta , abest a Siai pelagiano enore de facto neut ad salutem oportet, hoc non quam longissime: Ita illa alia locutio; quam laimeo nisi per gratiam. Valerianus usurpavit, omnino lana est ει Ca. 4. Harum loci Apostoli interpretationum, tholica: quando quidem judice D. ia, prior mihi videtur aptior, eamque S. Thomas utraque sub dissimili vocum cortice, eodem approbavit de citharinus aliique recentiores; sensit saeta est. Abutebantur quidem semipe. planeque videtur eam amplexus Valerianus lagiani ea cordia distrositione, de animae pridi hune Apostoli locum usurpans. Nihilomi- paratione homini per Salomonem concessa, nus ad Valeriani institutum perinde est, utram- indeque inserebant initium tautis, sive hinins Apostoli interpretationem amplectamur; nam voluntatem esse homini a seipso ; perem ει juxta utramvis, Valerianus qui locutionem monem autem dc conlammationem negotii Mostoli usurpavit, pronunciandus est ab er- salutis, esse a Deo gratiae authore , ut refert rore immunis. Propositum erat Valeriano S. August. lib. a. contra duas epist. Pelag. mp. ostendere hominem in salutis nVotio debere S. I men si mens non laeva fuisset, Deile deis tumorem ponere , dc in Domino non in se prehendis i hominem quidem praeparare eor, gloriari, ad quod utervis ille sensus, verbo- non tamen fine ali Oris Des φω taneu cor, ut tarq Apostoli a Ualeriano usurpatoriam, est Augustam loco allegato e di tio. Quod
74쪽
6. Quod Salomon eo loco tradidit, non infirmavit Ieremias c. ro. verbis illis: Scis D mne , φώ - es bomiras via ejus, nec viri s ,
miae sententiam S. Chrysostomus, integra h milia de ea egregie discussit: praelatus, eam suo tempore utique circumstreis iram in d istis, in foris, in pagis, in urbisus, in aerea, in mari, is vfusis, es quota e te emerueris. Nec pau. eos Monitum ex suavissimo flore legentes,
intuliti ex ea, nihil in nostra potestate stum esse. Quod S. Chrys. idcireo ab eis factum refert, ouod non in octa totius capitis textura ae serie, abreptis temere paucis verbis a reliquo contextu truncatis atque avulsis, in
absurdos & a Scriptoris mente alienos sensus detorquerent Prophetae sententiam: quod esse plerisque ineptiendi & errandi originem, v viter queritur. Itaque non infirmari a ter mia quod a Salomone traditum retulimus, ex eo confirmat S. Chrysost. quod eo ipso loeo
Propheta ipsi homini gressus suos tribuat, &esse ejus viam quam init, agnoscat: quod non diceret vi ipsa in cjus potestate non emet. Praeterquam quod subdit illico Propheta supplices ad Deum preces, ut dignetur modum adhibere supplicio: cui loeus pro octo non esset, nisi cor hominis disponeret viam suam, ut Sapiens assimabat. Sie com- ranata dissicultate ex eo loco nata. ejusdem oci germanum sensum profert S. cinisostomus his verbis: Quod dicit, hane siententiam balet.
Deum est in stra metestare: βed aliud quidem mmstra, alius vera in m Idum est potestare. Non
in st ima quastae eligamus, velinus, agere eorumdamus, omnemque operam exarui us, nostri es arbitrii. ta aurem ad exium ea perducamus,
neque ingereidere mamus, inque ad Inem rerusin m m inmus, id om caelestis est gratia. Panuus num es cum virtuum se, hyn pue rem totam in nostra Idam esse is uit pote lare: ne in luperbiam Gerremur: neque totum sibi iste sompsit, ne nos inertia dedamus'. sed exiguum pia lihoritias no tris re niuens, parum esse com
fuit. Et instar me igitur est quod est Propheta,
felicem exitum rerum in potesve nn ra se non, verum alia auxilia μισe divino : in gutem eligaems, in nobis lymarhurio nostrositum est. Hune esse germanum Prophetae sensum, pluribus reliqua homilia conlimat: eam praesertim nam ex sationem me eludens, quae ex eo a
suibusdam duci poste videbatur, quod non
it homini vitio vertendum, si non agat: cum ejus tantum fuerit velle & eligere, Dei autem sit ad exitum perducere. Frivolam esse eam ex lationem inde demonstrat S. Chrysosto. mua, quod fieri non pessu, in sinos vestierimm ela. geris , ae saluomau, Deus nos derelinquar. Si enim eor sil mis, binatur , F confici eis ut velint.Italuant, multo magis eos qui ultro eligens, non derelinquet. Ex his satis siperque liquet, quomodo locus Ieremiae & ad purgandum , at hianum conserat, dc cum proposito Sapientis loco, quem item e re praetcuti esse ostendimus, non collidatur.
T. In eundem sensum addueit ibidem s. Chrysostomiis relebrem locum ex e. 9. ad Rom. quo item abusos qui segnitiei suae seripturas obtendebant, initio memoraverat. est volentis , ne currericis , sed miserentis est Dri.
Revera tamen eum locum cum libertate e
haerere, etiamsi prodat, hominis esse Ualle &currere, Dei vero misereri atque perficere,
ita demonstrat s. Chrysostomus post dis b- sum luterulae locum allegatum. Simile crus estetimni: Non volentis neque currentis, sed miserentis est Dei. H quam ob causiam curro,
inquis , vel quam ob causiam vola, nisi tota res lames sit acturis Rap ta mini dum vis dum
curris, divinum auxilium betae entiam tibi comesses, sis in te adjuvit, es in m porrigat, atqMad finem Uque perducas. Si enim hoc Iustuseris,
currere simul De la desieris, neque mantim γ'
ges Deus, Ied ipse abfecit. Vinde aram idemstat p Audi μου dicas Brum . si aries --iai congregara filios tuos eae mutui Ecce relinquesurdomus vestra deserta. kides quoniam illi mitierunt, quo pacto etiam Deus abstesia r Prudere a nobis P Optis es in velimus curramις, quo Deum ιγ etiam conciliemus. Vult igitur homo & cur.
rit, aulliore Apostolo, idque plane hominis
est, tamets divinitus antea tacit atque praeventi: Nihilominus enim nisi luberet, neque vellet, neque curreret, ει tamon negotii selix exitus atque persultio , expectanda est a Deo miserente, Cuius propterea esse dicitur, perseere quod nos ex ejus inspiratione voluerimus di elegerimus. Ut mo demonstret quod sola glatia opitulans exprimatur. ait hoc pertinere ad designandum, quam tuhil si omne quod exhibemus ad salutem prae persedito. ne & conlanimatione coesitus adveniente, dc promovente conatus nostros in irritum alio.
qui oessuros. Non fugkit, inquit, ad , rim-
tam satagem sola vi, iras Mirana, nee idoneus es mortalis euous ad emctruenda cae estis, ad c piendam pariam Apertis vocarimis Des,rusi haec D voluntas nos lana, promptumque propo Lium, S quaci que illa in vivus esse potest indu fria, divino vel Distur vel murialis aeviast. Diris valde emvenienter dicis A sociis , quia non volentis neque currentis, sed miserentis est Dei: quemaci dum si dicamus de agricisura
quod Priptum es: ego plantavi; A llo rigavit ; sed Deus incrementum dedit. Ita neque qui plantat est aliquid, neque qui rigat, sed
qui incrementum dat Deus. ergo cum
bonos uberes fructus ad perfectam maluisarem 'ausis s*es, nenia pie comemmur dicet, quia
fructus Vlos agricola fecit, sed a Deo fauhitur Armst se sta etiam nisi 'perfectis non quidem nobis cessansurus otidis escitur, nec ιmen comum. maris nobis, sed Deo est prima S' ei a causa operis, adscribilis. Et post multaeoncludit et di nosra vita eum', a nobis quidem dependendus est lator,/studium arque i id stria ad unda'. latoris vero nostri fructus, a Deo
sperarida es salus. Sic expensus loeus Apostoli
belle consentit cum loco quem pureamus in Valeriano.
8. Attexo lo' ex Palmo octogesimo,
quem D. Augustinus I. a. contra duas Epistolas cap. I. ait geminum este illius quem ex cap. I 6. Proverb. jam protulimus e Cor homi-
fuse vi. Nempe illum Psalmi, locum. Dilataci tuum, , i lugebo illud. Quae verba existismat idem fgnificare, ae illa quae ex Sapiente
Provere. I 6. retulimus, & vidimus in ea re-.eidere quae ex Apostolo primum proposita, &a Ualeriano ustirpata sunt: ut proinde quia quae eadem, sunt uni tert o, inter se quoquerunt eadem, latendum sit omnia ista loca e . dem recidere. Eo igitur psalmi oetogesin loco, tribuitur homini, oris apertio S dilutatio, Deo autem ejus impletio. Non quod Deus ipse non aperiat os & labia eordis nostri: . aperire enim dicitur Exodi ut notavit S. A st. qu. p. in Exod. di Fulgent. l. de prae
dest &-α ii. sed quod nos ipsi divini.
75쪽
tus prae 'enti, ita inchoemtu texturam negotii justificationis, ut Deus gratiam pro gratia ponens, &novo gratiae beneficio anteriorem
gratiam cumulans, accedat consummator boni, quod nos pro Dagilitate nostra, & tam multis remoris , ipsiaque operis sublimitate praepediente, non adduxissemus ad perseia nem , nisi divinitus Meessisset novae gratiae robur, necessarium ad implendum dc perseum randum. Hoc sensu, nos sumus qui divinitus tacti Se praeventi, cor lubentes Deo aperimus: ipse vero per consensum a nobis libere praesti tum subintrans, nobisque ad ipsum appropinquantibus, appropinquans, ut dicitur Iacobi 4. implet os aportum: dirigit gressius hominis qui cor suum disposuit, ae meparavit animam, perscit atque consummat, quae tenuitas nostra recte voluit, sed perlicere nequi.
visset. Quod est illud plenum & persectum
gratiae donum, quod Deus dare dicitur applicato per consensum arbitrio, sicque aperto cordis sinu, ut cleganter in hunc modum tradit author Scalae paradisi, e. i . tom 9. Α
quae age astans, videat, nisi orationis aureis, SDei ἔν alia ad ea obtinenla conuales ιt omne cinquito dattis optimum on dorum persevit d Drsium est defendens a Deo in minem, siue quo m-hil iUimnu facere, sed ipse in nobis faeis opera. non tamen omnino fine nobis: cooperatores quidem Dei δε- mus, scia dii it Apolloθις; vult Auidem Deus, tu eum orenvis N ia ei a miniti N praestolanti ad ostium . aperiamus Antam voluntatis nostra, N ED1 Hemis s. Hae ac consensum exigebar a Samariatam, quando dicebaz: vota virum tuum. Volo
tibi i fundere tu applica liseria arhuriam. Sicut tamen eam applicationem arbitrii tan. quam dispositionem Ribsequitur infusio gratiae sanctificantis; ita cordis aperitionem per consensum liberum, & illam nostram supernatu. ratem aditionem ad Deum, antecessit praeverutio mere gratuita, & pulsatio homini non tu hera : ita velle illud nostrum, quo veluti m. dimento per nos posito Deus persciens &consummator ac edit, inde ortum habet, uim de persectionem: quia nisi Deus non cogitantibus , multoque minus volentibus praesto fui siet, excitans & praemo' ens, non exsiu rexisset velle nostrum, quod per Deum per.
sei posset. 9. Nec aliter accipiendus est ii Ie alius locus
apiid Psaltem: accedite ad Deum, S ita inamini. Et alius apud Iacobum: pro arguare Deo, inflam n abstraris. Appropinquare enim no-iaicitur Deus, cum priemista hominis a
cenu , de dispositionibus liberis, sit ungit
quod suum est, & eatenus hominem in ten hris illve usque versatum, illuminat, homine illuminante ubi lumen scientiae proprio arbitrio , ut est apud S. Hieronymum in cap. 2. Eeclesiastae ad illud: non es bonum homini, &c. Quod a iter dicitur: Deum, quia homo v luit, consummationem & persectionem apponere de expectaste Dominum ut miserereturnqstri, quae est Istiae locutio cap. 3O. aut hominem praepa se Domino cor suum, quod
facere monemur I. Reg. 3. vel denique ho minem praevenire in maturitate & ciamare ut d.citur Ps II 8. Sicut ergo has locutiones, a
Spiritu flacto suggenas Canonicis scriptoribus,
nemo erroris notaverit, aut gratiae divinae,
illum hominis accessum & liberam appropinquationem praevenienti contrarias dixerita cum ccrtum sit praeventionem divinam iis locis non expressam, non idcirco in eis negari, sed subintelligi: Ita loeutio quam in Valeri no Purgamus, quandoquidem illis affinis aut etiam genuina est quoad sensum , eadem M. nigna interpretatione donari sine incommodo Potuit, vel etiam debuit, non autem in inviis
Haec ad gustum aliquem ex Scripturis pra hendum sumcere in praesentia cxistimo, ut constet, quam infirma sit Valeriani criminatio. qua ex parte maxime servet.
tam nisiam, gravi mi Patres aeque
NUlla ratione potest liquidius deprehendi
quam vana fuerit Valeriani, quoad Semia pelagiani simum, eriminatio, quam si ostendero gravissimos Patres quorum doctrinae finemritas ambigua non fit, eodem plane modo citra querulam locutos esse, quo Ioeutus est Ualerianus eo loco, in quo maxime sit via ad impingendum ei Semipelagianisimum. Nempe quo dixit, nostrum Ovesu, Dei vero perficere; nam Caetera nemo non videt, quam sint inbnia. Non proferam quoscumque possem Patres , sed selinos quosdam: ac ne ex his quidem omnia ad hoc institutum facientia coxeervabo, sed libabo duntaxat quaedam singularia, de ita similia iis quae in Valeriano cubpantur, ut non si ovum ovo similius, aut gutta guttae. Quanti autem , apud prudentem quemcrinque Theologum in gratiae negotio esse debeat Patrum sensus, quamque temper te agendum sit in iis improbandis quae Patre sullivarint circa illud, quantumvis nonnihil larica aut ambigua videantur, res ipsa loqui, tur, & dorent illa S. Fulgentii lib. I. de verit. praedest. c. I s. Dignum est νι in Iugulis pictu que sententiis in quibus moilo clusii'am sescuritaris a minimus, Ianglorim Patrum de Iutiombus haerem ms, quos praeveniens misericordia Dei gratis Emminavis ut credreens, S Iquens ii struxis spiri uol
a. Primus in aciem prodeat Origenes, cujustatholieissimam de gratia sententiam , cum ex aliis plerisque locis petere licet, tum due tissime ex l. 7. contra Celium pag. 4I . COl. I. non secus ae Valerianus scripsit hom. 12 in Num. ad illud, profari a puteo, veniunt in Mil.
Iharaam. Nam praeter caetera quae in hane sententiam luculenter disputat, ait: A Alathan am, venimus in Nabalis , quod laeterpretatur. ex Deo. Quid ex Deo p Poseaquam obtuderiminnos qua ea nobis sunt , venimus ad hoc in ems quamur ea quae ex Deo sM. Oon enim fidem n
iram S Hum obtulerimus ei, tum S i e la
nare nolis itimersa dona virilis Iarili, de quisus dicit Apost uus, mnia autem ex Deo Iunt. Fidem de affectum vorat ibi Origenes liberum volum talis assensum, ad cooperandum Deo sollis tanti nos ad bonum ; ut ex proxime antec
dentibus liquet. Atque ita locus iste Origenis plane recidit in Iocum, qui apud Valerianum
visus est morbosius. Idem Orig. hom. 24. in eundem librum, Iuculenter in eandem sententiam disserit, circa illud, homo qui que vomerit ἔ&praeter caetera, ait: Miur ergo a nobis prius aliquid
accine Deus, 9 ira nans aliquid ipse largiri; te
largiri videatur. Declarat autem id quod Deus per vor praemitti postulat, esse voluntariam
76쪽
reeensionem cum gemitu ad Deum, ω eon. versionem ad cor, quae converso ita per nos praemittitur ulterioribus Dei donis, ut tamen
Multo mavioris auctoritatis est S. Hilarius, Lat,in ut S. Hieronymus scite dixit , H --tia Rhodama, erius doctrinae sincerissimae, de undecunque erroribus liberae. locuples testi. monium perhibet idem Hieronymus ad Laetam scribens. Hilarius igitur in Psalm. II 8. linera ad illud, hareiam a tristus, &e. ita loquitur : Ne quod ad milur dici saepe flet, rat is aliis lum balea auctriarem, cum asserunt pro urinini motus O, ut suis in Dei relus aeM ver tia terietur, exe arieti melitatem sum quod cessant erga se os t..untate, minant i eis: ERquidem in me manendi a Deo munus, sed incipi
enia a nobis origo es. Ea Miltinins mitra boc proprium ex se balere debet, ut Maι Deus inc erui crementum dare; quia conscinnationem per δε im . mitu nostra nori stimet; meruum tamen adipiscenda con mationis est ea initio voluntariti corrupte
editio ab Erasmo adornata, verba illa: π enia a nahis origo est; exhibet hoc modo, - - riendi a nobis origo G ς quod cum scopo Hilarii non cohaerere per se liquet, de firmatur ex illis quae post ea subjiciuntur, ut velit Deus ime imi cremensum dare. Et, est ex inuis volari miis. quae aperte serunt illam priorum verborum linionem quam dixi. Ut vero leguntur priora illa verba , locus Hilarii aeque Ualeriano commodat, ratione horum posteriorum, quae ubivis leguntur eodem modo. Uidentur autem ociusionem gratuitae praeventionis sona.
re; revera tamen eam praeventionem non excludunt; sed tantum aperiunt, quid homo post divinam praemotionem debeat de suo ad utem consene , adjuvante Deo. Id quod eo e illustrant illa ejusdem Hilarii in eumdem Psalmum lutera De ad illud: Inclina αν.
meum in tesimonia tua, cum eandem versat disenealtatem, unde hominis culpa alutem non adipiscentis, si salus a Deo est: omnem, inqui κω em Mus isse ex μι- μι eis Sommini. Primum enim cum orat, comemens ---
eam semper, octium devo rarassis prominii: S in
rem tinatat , eum deduci δε in semita possinin
eisn id um voluit. prius enim qua a Deo sua, cim bonore prae *u, S tunc sua a se, pura confessione subjecis. Orat ligur in Deras tritura.
eo A. Detine quia de exordio nostro minus s
, ex nostro rissan es ut exquirari moleti- Mazur N mari g. En exordium a nobis, ut munus & eonsummatio a Deo sit. Sicut ergos. Hilarius exordium illud nostrum agnoscens, non evertit quod immediate ante concessera
dandas scilicet esse Deo primas in salutis ne. gotio; ita neque quotquot similitur, aut et, am mollius loquuntur feriusmodi revera fuit Ualerianus insimulanai sunt negatae divinae Praeventionis, aut defensi Semipelagianisini Idem S. Hilar. can. 6. in Matth. ad illud:
Macti mihi dicent, &α reprehendit vanos ostenta Ores operum suorum, ροψ vera eorum aliquid pro iam is, qua loquuntur aut facium,'non om scia virati m in is a persciat. Et luox: o stra estis est beata cla merituas promere. D pr standum est ad uita ex proprio. M bonum velum
malam omne Dumnus. Diserte, bonum velle ex πω
straqproprio esse, ait, virtutem autem Dei imvocatam perficere omnia allirmat, quae est ipsissima sentcntia, Semipelagianismi notata in Ualeriano. 'iam ergo glossam his Hilarii verbis aptabit eriminator, eandem Valeriano
3. S. Macarius AEgyptius, S. Antonii di-leipulus & aequalis S. Hilarii hom. 37. dilerte,& perspicue initium salutis Deo tribuit. Ait enim post pleraque in eam sententiam. Ne igitur existimes ta in virtuse praesense Domim secundum erran qui dicis, ipse en qui verasin ira n his S velle N per Pere pro bona volun sare. Sta tim vero subdit quaesitum, & responsionem
qua res de qua agimus lucillenter exponitur.
Interrogatio haec est: Quid igitur Ararim Deus bomini fugere sequitur reiponsior Aea diomu,
promptin linem animi Di halere a natura, ptam quoque Deus requiris μαψrt igitur in primum cognosse, F cum comvit diligas,' lun.
tara incumlat. Ut aurem exocreetur mens, avi la.
tate hominis Ida es. Et mox: Irae dicis: Ploties
volueti cingregare fias tuos,' cui lip Itaque ex hoc credat , quod i e nos cingregat, a raebis arietem flam requirit Doluntasem. Qua vero inluntatis eru
claratia nisi labor θ emeus p Subdit illustrissi.
mam comparationem instrumenti artis, S hominis in salutis suae negotio, quod, sicut instrinmentum nisi ab artifice citatur, manet immotum; ita & anima, licet laboret operans quod bonum est, Deum in ipsa clam operantem exbgat. Similia ex parte habet homil. 4. post me. aum. In his omnia continentur quae Valeriano vitio vertebantur. Nam ει uiri in f manet sive in uarii meminit Macarius; & voluntatis quae a nobis requiritur, ut Deus in nobis operetur consensum liberum: eo quod Deus tanta cum reocrentia libertatem nostram dissip
nat, ut quamvis possit, tamen ad Mus jura retinenda, nolit nisi volenti largiri gratiam qua opus spiritus perficiatur: Nempe non primam& praevenientem, quam disertist me ante paucas lineas astruxerat, & explicatissime etiam MGoseit hom. I. pag. 6. hOm. II. pag. I 43. nom. IS. pag. ID. nom. 26. pag. 34s. &347.& hom. 29. pag. 388. Sed cooperanteni ad excudendum consensum liberum, quem Deus nobiseum non facit nisi quia volumus. Itaque recte eoncludit S. Maearius, quod quamvis nos quidem non praeveniamus Deum in virtutis opere 'fectio tamen veris θiritis dive quod opus spir. tuale, ad quod a Deo praeventi &sollicitati sumus, ad persectionem suam com summante & perficiente Deo percingat9 in υ luntate hominis Ra est. A Deo namque praesta tur ea operis persectio. juxta s. Macarium, sed ad voluntatis humanae divinitus praeventae exigentiam; quamvis ad praeventionem Deus non expectaverit exigentiam voluntatis. Potuit sanctus Macarius. a iMagistro suo Antonio Magno . eam doctrinam hausisse. Siquidem
reserente sancto Athanasio c. I S. vitae n. 33. B. Antonius nostram tantummodo voluntatem , in hoc negotiis expectari confirmabat.
77쪽
Nihil illis, ut putabatur, apud Valeriamun - - Memis φω-letariores penes ms labras, accommodatius proferri potest. m a mari arbitrio; e mare autem
imocemuri videri ab lam bus inuis dictu, inde es Da eras via Meu, rest du: cce ego sum,s hia sinctuas quam vobis Menetius usurpatis. Quam mitte me. autem eis gratia, reliqua D
fames Apollodu profiseri ν- audes, qui ais et si mino, ut pa propria eo us usem iis nm s a dixerimus quia p-atum non habemus, nos flu polliceris iturum. Hoc quid aliud, quam ipsos decipimus, dc veritas in nobis non est ouod Valerianus dixit, nostrum es viae, Deipe His sa dixis , Aptenuer A ad Dei gratiam resem preme vivit. in armari hominu, quod bonum est Gregorius NyT Basilii magni frater, is, S in Deo quod bene vestierit currere; Ied omnes Patrum patrem vocant Lait Epipham homini non Ut datam perficere, in m metia qua Diaeon. in Synodo actio. 6. partit. s. libello debes homo insilere, restet aliquid Deo, uti d-- de scapo orsiam, liberae voluntatis & grventi sintvrras, quia i fias es perfiala, N pedi tiae necessarium nexum euregie tradens, no f. u Alus Dei Hiritu oristus; cauri omnes δε- metam esse velle. Dei perticere, praeciare do
ni meai sumtis frum es vivi, nostram cet. Multis enim adhortans ad ciescendum ins currere, Dei poscere. Unde B. Pataru APm sit naetate, & collaborandum spiritui gratiae M. Ilestis ara: Neque volentis, neque currentis, juvanti, haee habet praeter caetera : G oris sed ad Dei grMiam pertinentis. Nam Ua oriso cerre arrem um ad inresendum non in nobis fletum fae rare noum, perretia saristitas non es daea , sed est ; be quaquam natura ex homirus fruentia S lis
promissa. Dentis A au: Sancti eritia, quia de bidine flviuravi metitur, sed suo i a ruet impera ego lanctus sum, s. sinu es 'ulus V γέ- mces ara: anisci vero in ortus renouatione morasuus. Λm dixit sancti e sis, so Ianai eruis diris. decis, qua sipimus gratia largium per eus tui opinis es ergo A i ctis inestam Metuaetem de ceptus es, studium, a consilia nostro pendent. Nam
superbia vindicaeisy Frustra anniteret demon- piamst magis labores Wo pietate extendit, tam titam strare, quam haec consentiant cum iis, quae in magis muri m nitudo 'mia exundisin ἔ- ρ Valeriano suspecta habebantur. Nec vero imum visam aque messissem qua in t s es potest S. Optati auctoritas declinari, admittem istulam, -dem Visus gratia ce iniuge acti mindo ejus lapsum: Nam S. Augiist. lib. I. contra vero muraema'denegatem pratia fruendi, amor per Parmen. e. ει lib. 3 de doein Christ. cap. 4. Hem latoribus ollinet. yam vero ad idem progresae Fulgenti lib. 2. ad Monim. eum cum laude sae, operum rustilia'Ipiritus graria, in qua anima
allegant, tanquam scriptorem usquequaque Ca- concurrems, eam beata viis metatun complent, tholicum. a se intricem disjuncta, milium anima emolumentum
s. s. Cyrillus Hierosol. in calce praelationis exhibent. Renim Dei gratia in animis qui jalutem ad Catectesta: Meum es dicere, tuum vera προ fugium non potest frequenere adesse: homines verore, Dei autem perficere. Et catech. I. Cum prae- virtutis ins μδε - icti ad Dua formam a Fmisisset apparuisse mysticarum plantarum f. Mam extollestuos. Nisi Dominus aedifieaveri res, ae desiderium suum subjunx illet, ut & stin domum di custodierit civitatem, in vanum i ctus per fietatur cutique a Deo subdit: Iaiari, boraverunt, qui aedificant eam. Hu Vocem
lis namque est mu,'praexu ad benesurgiam; non se in mentem in cendi , in humano dis i expectas tinuum tu uti es Pri iam vestimetatem: iam Ham esse coronam; inmum ad Dei via larem, Opterea subjecit Apincutis, secundiam propositam referendam spem demininendo. Haec Nyssenus, vocatis sanctis.. Pro sicum cum ades poprium, admodum consentanee Valeriano : Nam dc avocaeum te facit. Quod expectari a Deo ait nobis praemotis pendere agnoscit advocati propolitum nostrum, de voluntatem, illud nem Dei ad nos adjuvandos, dc persectionem ipsum est quod Valerianus dixit, rusrum est in a Deo esse, diserte statuit. h. quod autem Cyrillus, a Dei liberalitate dc 7. S. Gregorius Nazianzenus, evus ea es inheneticentia. posito assenia nostro atque pro- doctrma Chrisiana auctoruas, in miau unquam οπι
posito, perfici desiderat initia nostra, dc θω dictis calumniam inferre prae Neril verba sunt eius ex floribus consequi, agnoscit quod Uale- D. Thomae r. p. q. 6 i. art. 3.) dc quem mmbrianus agirmavit, Dei esse perficere. Expectari natim Semipelagianis quoan salutis initium opporro voluntatem ait cistius, non nudam ponst S. August. l. de dono perseu. c. I9. iri aut ex se initium dantem humanae saluti, sed seribiti orat. 31. tractans illud Christi, praeventam, sic cum gratia praeoperante com bus datum est, multiplicemque haereticum ais perantem. Et enim sie sub uenti divinam ctum, verbis illis prave detortis subjacentem praeventionem, uberiora auxilia dc persectio, depellens: is titurinem quidem alios adiis vel mmdc omnia bona rependuntur a muneratore li, jorem vel minorem balere, ipse quoque concedo: e beralissimo, a quo esse humanae voluntatis Ierum ad perfectionem adipisendam, a trudinem' praeventionem, splendidissime tradit idem Cy. lam minime Discere comendo. Rationem eram es hillus catem. I 6. agens de Spiritu sancto, quem quaeam exciret, in narisam optis prodeat; quem; BDeman Prayia 'gratiarum par rum cap nodum 'x ferro pia aeus, atque ira ferrum fimpellatione illi gemina, qua apud S. Λ r. lib. Cum audieris quibus statum est, adde volentibus M. i. de Spiritu cincto, vocatur Praejud benedictim tum es, lue iis nversio Iunt: minniam Dei nostris voluntatibus amantem, fit ad se eum iuria avidis , nonia volantis neque curem
omnia pietatis opera pnevenientem elegantis tu, flaminentis Des, idem tm ex Uindum cendisme deseribit. m. Quod silutis adeptionem ait dari a Deo 6. S. Basilius in cap. 6. Esuae, ad illud: volentibus, idem est ac si diceret, nostrum es mutam, ita loquitur: Obstem acerariam se velle, Dei autem perficere. Et tamen discipianam est circumpetram prudentiam dicendi, quam haec non pugnent eum initio salutis ex qua veridi Propterum addeces. murus enim Deo, liquet ex illis quae statim se uno pro pransigis 'monibus, inica facisDeis responsume. bans, de ex Apostolo Rom. 9. eruens, ipsum Quem mittam, de quis ibit Ecce ego sum, quoque velle nostrum ex Deo redimitte me. dc ego ibo. Siqui, 8. S. Mosius cui m sincera gratiae asseditione
78쪽
tiotie testimonium laepe perhibet S. Augult. ut Et hine extricat dubium ex itiis epith. io7. & l. de grat. Christic. 44. dc l. de Apostoli verbis Rom. 9. - est die. dono perseu. cap. 8. & I3. ω I9. S 23. accom- quae videntur salse, si & in nobis est salus no- incidatissime in rem nostram loquitur sem. Io. stra. Praeter primam enim illorum Uerb in Pal. it 8. ad v. 4. Moysi disium: Miserebor tum explicationem, quod scilicet Apostolus taberius fimo, es mi cordi m praestabo, eui ea verba ex persona adversarii protulerit o m cordi prae raro. 4itur m est maeracis, ne- jiciendo ac interrogando non asserendo . suNqua α--uod inserentis Dei est. Forte dicas, ergo dit hane secundam: Dici V illud mes, ευμ
non debemus in Delle veι currere. issa negligerius etrus es --, Mum esse dicis. Nosti um enim Deus deserere consue .l ergo b duis,sed quid es ingere'velle, Dei vero expedire ad exitum duas ossederamin. volanetis, neque currentis bin adducere. Θmam inus ita ue pilus s , totum m. iras per remeia est. s enim in bomnis Evi esse tesαψ, secundum huminum Immu αε
μι ti, sed miserentis Dei es in p6' c- m Detudinem. Nam nos ita faciamus.
peris. Vides ab Ambrosio velle, tribui quod duo. Domim adjicatam bene videmus. Spotestati hominis, complere autem sive perficere dic totum es artificis, licet non ιαωn ipsius sis,& perseverare, adisibi Deo. Non plus, aut terum sperstriorum minui qui mauriam aliter dicit Ualerianus. Est & alius apud S. Ibppeditava, aliorianque mullorum: istamen quoni- Ambrosium egregius locus in calce epistola: am plus consulit, illuus tatun esse minia; ira pro- ad Justuin, coc est epist. 63. alias lib. I. episti Iet ο-hic. Ea rursum in re ut sine, id, multilo. Incrementa cinquio per naturam qua diuini sint. Omnes esse dicimus; ubi pauci, ne ninem. Ita habet gratiam muneris, cosummari mn E FU N Pardus aut Non volentis, neque currentis,
alis vi Deus dat, ides illa praesarai a N amina sed miserentis est Dei. Dei sera magna bis facis.
Atiniusti natina, I sa M. dion sumit in Umm quidem ne extollam . Sive curras, me ι rem a pro augmento aut proiectu rei j m festines, inquit, ne tuum esse piates ineruum. N eonditae. sed pro initio & prima productione. namque supereram qisequaris savorem, minia nequic& in eum sentum usurpavis paulo ante illud Tamen clarum est, quo ι Optaetra assequeris, Apostoli I. Cor. 3. n δέ pa μώ κα es Gquid, standiu eurres, quandiu viles. Non hoc itaque dia id , sed qui incremention G1 Deus. xu, quod in vanum eurrimus, sed suod in ramum Hujusmodi ergo incrementa sanctorum ope, cinimis, s totum nostrum est putemus, nis Deorum latetur S. Ambr. esse per naturam, divini pisu osse 1isntis. Nec enim teswn Deus sutam es hibentem gratiam muneris. Ipsia enim liber- ne sue causa nos coronare videaetur: nequatas qua agere volumus, dc Deum sequi, est rursus nostrum, ne in arrogantiam dilaberemis . Nam magnum plane munus Dei, tametsi nobis com s minorem huismet partem actum D tu, quid sperium a natura: Consummationem autem & totius auctores semus p Tandem post multa. tr
persectionem Deus dat. Quia supra illud quod Mns illud: Iainnini, mundi epoce, δε fuerint
taura ponet axes ingenio operaetur, ut surgariet semina peracra vestra sicut purpura, scia inoem dealbabo. dioinctus indita cui paulo ante dixerat Ambro- Ita enim legit; subdit: Uides, quia priorti noti suo id est supra id, quod potest de suo com ses oportes mundare, F tum Deus emundat. Cum ferre natura, exigi ur Dei gratia praeveniem, enim dixisset prius: Lavamini, mundi estote, tunc ratione cujus Deus consummat & perscit im- Alduis: Ego dealbabo.
pertinum nostrum .' nos, inquam, promovet ad Locum ex hom. 32. operis imperfecti, EDD. Duges operum supernaturisium, quas ne in. Thoma&Bonaventi allegatum tanquam Chryoeboaremus quidem per naturam nudam. Hoc sost. supra jam protuli c. r. Est & alius pubipsum est, quod Valerianus dixit, nostrum est cherrimus locus hom. de septem Machabaeis et velle, Dei perficere. Non est ovum ovo in n. M. tom. I. Graecol. Ibi Deus ita i similius' quens inducitur: Non talis agonoetheta egosum,
V. s. Chrys. hom. I. in ep. ad Hebr. in mar. in certamimi exitum in aequa certansium vistriae comita loquitur: Oporter nos eligere primum qua bona siluam, sed irae allisto iactantibus, S avxilium prae sis,'tunc mu qua su sint ineroducit. Non bes,'maravin praeo athletis meis. ει quos fanitieris muras vo uates, rum ι α- α proprii in burid Menaee suscipium de bona oesiaritalis diuritim liberum. Om meum nos enerimus. mctam assecla, in pro legibus meis S nomine imo dimicem, tune mis assem auxiliatiorem. Et mox: N, n id in victoriam ii s procesere, mei est auxilii. Si-
acie re tantum est N Here, Dei atium egieere, eae milia alibi apud chrysostomum non semel le. perfectionem perducere. Idem sonant quae ha- guntur, quae plane similia sunt iis, quae in U Me hom. II. in Joan. ad illud, Comesu D Ieriano insimulantur erroris.
Ius Nindens eos fleturam. EM. Sic enim Sibit: ret. Vereor autem ne alimi minus proriis me a meri m mus, Det Dis in nos te μ de secisse videar, oui ad Valerianum expurciis nostras nori Παυe re Diaunetates, sed a notis gandum, ejusque doctrinam liberam Semine. incipis in o. is cum nos μα est paraetoque lagiani simo praestandam, adducam Chrysost animo ad Lipundam gratiam exhibe , tunc inus mum, quem tetra hae fuligine oblitum, immotas nobis osserisauris occa es. Et hom. 42. ad Cassiano discipulo erroris auctorem fuisse. ten- pop. tractans illud. Ne des cita enim l o in lavit jam olim Thomas Braduardinus lib. et
commolimem pedem tuum. Non dixit m commmem de causia Dei cap. I l. & recentiorum non neris, sed ne clas. igitur in nobis es dare, non in mo. ut Anianus praefat. in homil. chrysost in uilla aer ero. Nam fisare vesimus flatura ου -- Matth. quem refert & approbat Sixtus Senens in commo Einur. Quid quis P In Deo lib. s. Bibl. annoti Ioi. quanquam apud fudit op Omnia quidem in Deo, sed uata si- ipsum Anianum, mo quidem nihil tale lego,
heris in turis arbitrium violetur. Si igitur in sed contrarium potius non obscure deprehen. Deo sis iniqui, cur non acrisat Propterea dixi, do. Mol. I. p. q. I 4. art. 13. d. 4 I. Tol. in ne liberum in mbis acturium violetur. In notis cap. 6. Ioan. annot. 2o. & qui ad omnes pro itur E in Deo sing. portes erum nos prius ese Chrysostomo excusationes obsurdescit Ua'. tere bona, se ille Aa rune inducit. NUras non I. P, d 89. c. 4. & d. 9 I. c. 8.&9. proravi voamtares, ne nostram temeret libertatem. Mirabile tamen mihi semper visum est, an erim v. tunc mag- m is affert quod quam calumniam chisostocius ab ipsis
79쪽
ΤHEOPIIILI RAYNAUDIPclamnis non est passus, eam a Catholicis post tot saecula sustineat; ita ut cum Pelagiani lora carysostomi pro suo errore de peetato originis tam studiose colligerent, ct Catholicis opponerent, ut D. Augustinus contra Julianum
testatur, in hae tamen parte ita caecutiverint, ut non agnoverint errorem, qui apud eum
tam ac ber est, iuxta Doctores allegatos. Quid quod extant apud Chrysostomum tam ebrae, tamque ingeminatae ae perspicuae assertiones initii salutis plane gratuiti, ut Omnem plane hujus in eo erroris vel suspicionem ab- vergant γ Omitto homiliam de Adam & Eva, quae explicatissime continet Catholicam de gratia doctrinam, eontra Pelagianos eorumque reliquias: tam, inquam, homiliam omitto, quia
in dubius Chosostomi partus. & 'altem quin ad aliqua ex Caelestini Epistola aa F piseopos Galliae inserta supposititius.
Disertissime Vero de eonceptis verbis expressam apud Chrysostomum praeventionem gratuitam, legere licet in plerisque indubitatis ejus stetibus, ac nominatim hom. I a. & 22. Ac 23. dc 28. & 38. in Genes quibus locis praeviam & noliras preces antevertentem gratiam aperte admittit: & pulchre hom. 12. in Cor. ad illud: quid tabes μω mn accepisti, dc hom. I 3. . ae 44. S 7 I. in Ioan. & hom. 4. de laud. Pau. 'li, & hom. s. in a. ad Thessal. ac hom. I. dc8. in ep. ad Philip. de luculenter in Ps 343. ad illud Domine quid es homo quia uinoles di homil. 7o. in Matth. ad illud e m citist mraas, ubi ad diligentiam nostram pertinere statuit, tantum quae subsequuntur vocationem ex gratia tactam & mere liberaliter collatam. Nomilia quoque a 4. in ep. ad Hebr. cum dixisset Ohservationem mandatorum pluris esse debere Christiano, quam miracula, rationem reddit, quod miracula quidem sint pura Dei munera, observatio autem mandatorum, poliri dorum, etiam nostri sis sudiu En sos m niam, id est post praeventionem alvium. Nam de gratia comitante, eo ipso quod comi. tans est, non diceretur proprie ac vere, quod post Dei donum nostri se studii bene agere. Egregie item hom. 28. in ep. ad Hebr. ad illud: Myacinges in auctorem Mel. Plane vero divinam praeventionem tradit illustrissime ae explicatissime, hom. 33. in Mati, ad illud: aram
Quare merito pro Chrysostomo a calumnia hae in parte purgando, eertant Hierem. Constantinop. in Ctas orient Ecel. I 8. Driodo
C. 4. concord. in medio. Bellarm. lib. 6. de grati& lib. arbit. c. 6. Fons 6. Metaph. c. a. q. s. sin. t O. Suar. I. a. de praedest. c. g. Justin. in c. .
a. ad Philip. ad illud: Deus est qui operaetur, de alii plerique. Immo Dominicus Soto in c. r. ad Rom. ad illud, qui preMinatus est ; Chrysosto- mi in hoc puncto eriminatores, Drie.
do autem loco notato, mag- impiaemia damnati Itaque de sana hac in parte Chrysostinini doctrina, non videtur dubitandum. Ael minde quam explicationem adductis ex eo ocis concedimus, eandem uni simili loco apud
Valerianum, negare non est aequum. ix. S. I.
dorus Pelus. Chrysbstomi discipulus lib. Mepist. i 7 I. ita eribit: Non Deum ea qua nonsum in nostri potestate. ut tu vis Iaptem arbitraris; sed ea quo quorum nos sinnus --, A non magnam i est a notis a divina providentia adveniat, non poterisms ad perfectum finem exitumque perducere. eris autem is praesti ometum sis hominibus pri af. - tero Gagine ac praetoria ulla ea sis peras se erunt, niti ue eorum qua ad illud mirea,
dum conducere videmur, remermutura. Priora
verba aperte serunt, Dei esse perscere: po. steriora autem, nostrum esse velle. At ne hvivolitio viribus naturae ab eo adscribi cense
tur, audi quae subjicit: Nam divina providentiare non volentes exciet est bortatur in Desint; pr fecto eos qui instrat, ominaque facturumsitauue
ζα, o mae in . inclare factorum subrubet fas iam. Et apertissime lib. a. epist. 72. Ggnita praeeuntis disini auxilii Deuerare quisse via ,
initas mit tum ad cit, tum fructio edi tum sad rem esse itur. Uidesis praeterea ibid. epili. 266.&L 3. epist. 27 I. ret. Hilarius Diaeonubis quem S. Hieronymus dialog. adversus Luci. ser. dirbis Deucadio sim, ob inductum anabaptisimum nominavit, in conamentariis in Paulum qui perperam Ambroso adscribuntur, cum snt istius Hilarii, ut notavit vir eruditus in edit. Lovan. ad lib. 4. Divi Augustini contra duas epist. c. perspicue praeivit Valeriano ad illud philip. a. Deus o qui operatur in vobis meis operari pro bona uiamiae, sic enim habet:
estolus Deum binos conatus adjuvare usarum Ommem enim gratia re m regorias ad Drum, in nostrum Id vecte, peucere vero Dei. Nee potest
opponi schisma aut etiam haeresis hujus Hilarii. Nam quoad negotium gratiae. & quae ad Pelagianos spectant, Catholiee sensit: alioqui S. A
gustinus lib. 4. contra duas epist. e. item . non protulisset contra Pelagianos loeum ex his commentariis in c. s. ad Rom. in expli-eatione verborum illorum: in νο mnes precav risu. Et cum alleget hos commentarios nomine S. Hilarii, non inanis inde desumitur conjectura, de Hilarii hujus resipistentia dcrevocatione ad Ecclesiam, & usquequaque umram fidem. Quod enim S. Augustinus eo munitate nominis deceptus, adseripserit Hilωrio Pictaviensi hos commentarios, & idcirco eorum auctorem voraverit Sanctum Hilarium,
nimis pingue est. & Augustini nare ac MIertia indignum, in tanto styli & scriptionis diserimi.
ne, praesertimque cum S. Au ustinus non ignoraret, ipsummet Commentariorum illorum auctorem in cap. 3. prioris epistolae ad Timoth.
se Damasi Ponti hoe est ipsius prope Augustini 'qualem prodere, quod belle cum Hilarii Diaconi aetate eonsentit, non item eum aetate Hilarii Pictaviensis. I a. S. Hieronymus, cujus de gratia doctrinam eontra Rustinum de semipelagianismo fruspectum, approbat Gelas. c. Sincta Romma, de
epistola 7. quae est ad Episcopos Pireni: Item qui dialog. 3. adversus Pelag. profitetur, se do nae Divi Augustini de gratia adhaerere, de v, cissim a D. Augustino pro Catholim doctrinaeontra Pelagianos profertur lib. I. contra JuI. c. a. oc lib. 2. submem, ubi de salsis rumor bus a Pelagio jactatis adversus S. Hieronymum, Dasi ei tanquam stimus invidisset: sanctus, inquam. Hieronymus ita scribit dialog. 3. contra Pelag. m e so, bapti iam 'merita donara peccata, non futuram servare jultitiam, qua labore Finiuima ae dirigeneia ,--mper Iuster omnia Dei elemenetia custoduur, ut nos sum set rogare, illitis tr buere quod rogatur; nostrum insere, illius persi itere; nostrum celerri quod anus, indis insere Quod nun ρ sumus. Rursus infra in eodspi dia. logo : Ubi misericordia S gratia es, liberum ex
parte ae arbitriinn, quod in re tantum est, ut Delmus atque cupiamin, placuis tribuamus assensi .
Iam in Domin Arassata es, in id sues rapimus,
80쪽
laboramus, ac minin illius ope S auxilio visere vigeamus. Idem in c. 3. Ezech. ad illud, aperui os meto, haec habet: Ego, impat 'vis is, operui os meum, quia mihi dictum es, aperi os tuum S co rade. AE erram mmvis largitus o cibos, ut virgis untatis in notis fine, Spero imem a Dominoc es-- . Non est enim volemis, neque curremis,sed miserentis Dei. Auamen F is Seu'ere, nostri ο-
tarsis. Et l. a. in Iovi n. in ista operitas
ina nostra sunt, incensisa per feectis diaboli. Idem in epistola ad Theodosium & alios anachoretas, agens de studio evadendi e seculi
tenebris per supernaturales actus, ait: H a te dixeram presens, mnc per voltu ι imGare Mn cesse, quod mens mea miri es V studium cupiditate rapiatur. Nune vel rum 6t, ut volun raram Aequatur effectus: Alium est. velim; olsecrati
ram vestrarum est, ut quod velim, ' Absym. Nempe quia exorabitis mihi auxilium Dei, cuJus est perficere. Quid loco Valeriani magis genuinum p Idem Epist g. Non est volensis, n pie currensis, sed ori miserentis. Et tamen eae 9 nolle n6trum es: Iasti stipa suod nostrion est, suae Dei miserasisne nostrum non est. Ncmo unquam calumniatus est Catholico dogmati de initio salutis plane gratuito adversari, cum tam conis stanter D. Hieronym. pro gratia pugnet ad- Uersus ejus hostes, perspicueque epit L 8. sibmedium, Demetriadem docear, quomodo accipienda sint haee quibus dicit nostrum esse vel .la, Dei vero perficere: Viae, inquit, Emi nostrum es et ipsium quo e quod myrrum es, simoi mkerarione inbum est. Et in epist. ad Cte. sphon : Velle se currere mesum est, sed ipsium
meum, sine Dei semper avxilio, non erat meum: Dicit enim idem Aphistas, Decia est qui operarur in
I 4. S. August. l. I. retract. c. 23.&L deprimdest. M. c. 3. utrobique, excutiens locum ex ea quam junior ediderat expositione, qllarun-om propositionum epistolix ad Romanos, dusiae admittit, vere & Catholice diei: nostrum evella, Dei veraperficere; quamvis corrigat quod insuper in illis propositionibus dixerat: nistrum esse credere; quia nondum cui fatetur bene discussis gratiae arcanis , existimabat eum eas propositiones exponeret, actum fidei non esse ex gratia, sed esse naturae scutum. Itaque absolute retractat quod in ea expositione dixerat prop. 6 I. nostrum esse quod credima; sindarum bonum operamur illius est, qui eresseraritis das Spiritium sancta . Admittit autem tanquam Catholicum, quod ibidem addiderat: Minum est eradere- elu, Dei rutem dare crede usus nititus farisiam bene operandi; quia de volitione, tametsi supernaturali qualis ea est quae ad credendum intervenit recte dicitur quod nostra si, propter graurium volumetis , ut ibi. dem addit: quamvis etiam Dei si , ratione gratiae divinae voluntatem praeparandis, & roborantis. Quatenus autem credere, subster. nitur volitioni nostrie, per quam inducitur; se etiam ipsum credere , nostrum est . quia
non fit nis volentibus nobis Hoc sensu, dc ut ait, hae regula servata, agnoscit Augustinus locis allegatis, verissime diei, nostrum esse velle, Dei vero saeuitatem perficiendi sive
operandi tribuere. Iisdem loeis ratum habet valdeque commendat, quod in iisdem propositionibus in
εχ. dixerat: c post v viionem v uaerimus, non sufficit voluntas nostra N us noster, nisi Deus virer currerathus praeiaci, S mricat pia vocat: Ac deinde si injunxit e RIartissum est ergo
non imis, ne ue currermis, sed mili rentis Dei ei qmd bene verat . r. On miro es. At noe idem plane est cum sententia quae apud Valerianum insimulabatur erroris. Nam & vo Iuntatem nostram agnoscit Aligustimis; sive velle nostrum in negotio salutis, & bule volitio. ni accedere insuper vult persectionem a Deo gratiae auctore & consummatore; quod unum dixit Ualerianus. Proindeque si Valeriani criminatio subsistat, D. Augustinus, si Deo placet, Semipelagianisini damnandus erit in eo suo ju. dieio, in retraetationibus prodito, circa propositionem ei plane genuinam quae apud Valerianum arguitur. dc confirmatur in . lib. de pra dest. M. ubi maxime servebat exagitatio Semi, pelagialiorum, eontra quos liber ille extrema D. August. aetate ex institato scriptus cli.
I iisdem D. Augustini locus in q. & 83. Iueulentiis admodum et L Si quis, inquit, ni gno gemitu E dolore panitendi, misericordia Dei dignus fuerit , non uir es , qui si res teretur, inretiret; sed miserenuis Dei, qui erus predi s d laribustae subvenit. Parum est enim velle . nis
Deus misereatur; sta Deus nisi mi etiis pre ad pacem vocas, myi volutatas praces eris ad pacem. Hane praecessionem voluntatis ad pacem Dei, non excludere misericordiam Dei prae veniontem, declarat ipse S. Augustinus l. i. retract. cap. 26. locum propositum recognoscens. Igitur cum voluntatem ad persectam animae pacem divinitus concedendam praecedere, pacem autem illam subsequi, idem plane sit ae dicere, nostrum esse velle, Dei vero perficere, in. telligit omnino s. Augustinus, velle illi nostro praeire divinum donum gratuitum, idque
non negari, cum dicitur a nobis sumi exoradium libere volendi, aut nostrum esse velle. Suppetit praeterea insgnis locus ex D. Ammistino quaest. 9. in Exod. ubi tractans illud Dei ad Moysem: S d mmc de tu, es ego spe ratam os tiam , E instruam te pia lactiturus es, eumque locum componens cum to eo Psalmigo. quo Deus hominem invitat, ut os dilatet& aperiat, Deo ipso os dilatatum impleturo,
ita disserit: Satis hie opparet, νrim imitum instructi nemoris, fiet ipsam etim Fertiouiem, ad Dei υ Emetalem N ζratiam pertinere. Non tium aue In
aperi os turm N ego mstruam te, sed utrumque ipse θomim , aperiam S instruam. Ain alam dicit
in Psalmo: Dilata os tuum, S adimplebo illud. Ubi sciscat in homine voluntarem accipiendi, quod
Deus donat volanti: in as voluntatis exordium peristineat , dilata os viam : ad Dei Glem gratiam, Sassim .is idia. En diserte assignatum volu tati cutique antecedenter praeventae & cone mitanter adjutie) exordium consensus liberi. Deo autem adimpletionem. Quod enim ea praeventio illudque adjutorium non propon tur expresse eo Psalmi loco, scut proponitur in aliis verbis ex 4. Exodi, parum reseri, quia quod sublicetur, non idcirco negatur. It que voluntas , asserente per psaltem Spiritu sancto, & interprete D. August. nappositis divinis auxiliis antecedentibus, & comitanti bus ad manum postis, praebet exordium cudendi liberi consensus, quo vult accipere, quod Deus donat volenti. Eo sensus autem exo dio posito , laetaque per hominem ea ape tione & dilatatione oris. Deus adimplens sive perficiens non deest. Videsis in eandem senistentiam, pilosopbantem egregie Augustinum