장음표시 사용
151쪽
de progressu morum, doctrinarum, artium, auctor per reliquam narrationem diffundit; itaque ei propemodum addit speciem disputationis literariae , sane a sorma & proprietate Historiae
abhorrentem. Stilus non habet certum characterem et universe tamen in eo est gravitas,
vis, & vigor: subinde se attollit pro argumenti ratione: caret simul & aequabilitate, & rursus varietate. in tenore & formis et nec infrequens dictionibus inelegantibus & vocabulis a Fran. cicae puritate linguae alienis. Ad has caussas quum illa etiam accedat, quod in certaminis decennio non nisi quatuor hujus operis volumina comparuerint, & sinito jam decennio qua . tuor alia secuta in eodem, quo priora, censu habenda sint; visum est: Iudicibus , hoc opus ad praemii adeptionem commendari non posse.
Prodiit etiam hoc decennio Galliardi opus de Rivalitate Franciae G Hispaniae: qui dudum cognitus probata doctis hominibus Historia Francisci I , & alia probasiore de Rivali te Franciae F Angliae, nunc octogenarius &infirmus, imminuta aliquantum ingenii vi & sa
Cultate, argumentum non eo vigore tractavit,
quem designatio operis , quam sibi ipse proposuerat, Postulabat. Quamquam ipsa narratio satis viget & a languore abest, stilus tame a
saepe caret certo colore, brevitate, varietate.
152쪽
Lue1 RELATIO CONSILII IUDICVMr
Et vel se apparet indoles & prillinum judicium auctoris in egregia praestatione hujus historia .& in ipsa tractatione, ubi rerum Hispanicarum complures locos cognitu necessarios illustrat: veluti in Descriptione dynastiarum Andegavensis d'Anjoub & Arragonicae ; & in eiugio hominis tam heroici tamque historici, sic enim Ioquuntur ludices, Caroli Andegavensis, fratris Ludovici l X. Ergo, quamquam propter stili &compositionis tenuitatem hoe opus m praemii ludicium admitti nequit; tamen Iudices ita pro nunciant , rllud adime ab hominibus literatis non tanto studio exceptum celebratumque esse, quantum merebatur & argumenti gravitas , inquirendi diligentia , & fides narrationis, verus denique vernatis humanitatisque amor, qui ubiquo apparet
memoratur , scriptor I soriae Franciae Saevieulo XVIII, cujus hoc decennio edita sunt duci volumina, quibus prior dimida pars illius Sae. culi continetur. Exstat sane in iis locuples recensito rerum publice a Francia gestarum acteamque pertinentium: estque in rebus factisquo reterendis accurata diligentia, narrationis celeritas az perspicuitas , stilus universe facilis &castigatus, quod valeat ad lectorem non modudocendum : sed & delectandum & retinendum.
153쪽
DE PRAEMIIS D E CENNI B Us. 1 say
Verum enim hae dotes sic adsunt , ut aliarum dotium ab senilia obscurentur. an materia quidem colligenda non habuit quod multum laboris poneret: quippe pervulgata, & ex sontibus nemini ignotis haurienda : 1ed in re serendis sa-
ctis raro aequavit auctores sibi ad imitandum propositos: neque Sanctos monis c Salnt Simon νessicacitatem ac proprietatem , neque Vol rarii' nativam acutamque elegantiam. heque' si in ta-'tem praecisumque tenorem Duclossi assecutus est. Porro in locis adhue dubiis & eontroversae fides, nil operae vero quaerendo inmisit: 'est etiam ubi alios minus accurate retulit: & partem criticam ac politicam, id est, iudicium veri ετ eb ervationem consiliorum, parum attigit. In designandis praecipuarum characterismis personarum, lineamentum proprietatis animi morum que nullum apparet et contra etiam unum alte rumque, de quo dubitari possit. Neque animadversio exstat vel ad caussas magnorum eventuum, vel ad commutationem morum & publicum saeculi genium: immo ab hujus quibusdam erro Dbus sibi striptor mon 'stiis ipse eavit. ' Narratio quidem est celeris & concitata, nec tamen ipsa 'per se suoque motu & incessu, sed cumulandis 3 factis sine nexu deinceps postis: & est fere mera narratio carens pingendi artifieior ejus ue brevi.tas maxime venit a praetermissione rerum cum i
154쪽
lactis conjunctarum ad horum intelligentiam necessariarum, quae circumstantiae nomine appellantur: quarum opportun & cum delectu facta adjunctio plurimum valet, ut in poesi, sic in historia ad lectorem auferendum ac tenendum. Nimis porro consectatur acute festiveque dicto. ram factorumve sabellas, vulgo ane dota dietas.
quod genus 2 saepe suspectum est incertae si is dei ; nec historiae gravitati convenit, etiam si verum sit. Εjusmodi sunt quas memorat de Duce Novissiaco cde Noailles illo, qui sub Philippo Aurelianensi, tutore Ludovici XU pueri,
vectigalia regni administravit, probatus imperator, prudens magistratus, bonus civis: cujus tota vita refellit sparsas istas de ipso calumnias; quas seriptor hujus libri nullo satis severo exisyloratas judicio, repetere non dubitavit. Stilus denique non ubique apparet is, qui maxime historico geperi conveniat; siquidem dictiones habet multas nimis quaesitas, nec satis definitas ct elegantes: quo item pertinet aridum & concisiuia multis locis narrationis genus.
Locus unus e primis in hoc judicio tribuitur Sagurii cII. de S ur 9 Historiae rerum quae acciderunt regnante Borursiae Rege Frederico Guillelmo cII. . Quum ipsius ingenium &facta Regis obscurarentur aliorum splendore principum hominum, & proximi decessoris ma-
155쪽
gnitudine Frederici II, & aequalis Cathari. nae lΙ, nec satis amplam praeberent historiae maioriam, iotelligens scriptor eam scientor amplisicavit, adjungens narrationem status publici Edropae, qui fuit tempore illius Regis, id est ab anno I 786 ad I 796 immo IZ979 . . In primis tumultuum pomersionumque civilium, Batavae Reipublicis i Belgii Austriaci, Poloniae,
maximeque Franciae, cujus progressus vicinos plerosque concussit: quibus in motibus vel se.
dandis vel incitandis, partes hujus Regis praecipuae inerunt, Et quum ipse scriptor in publicis negotiis versatus, & munere Legati Aulae Francicae apud Aulam Russicam Catharinae II sumitus sit, igitur res hominesque principes, de quibus scripsit, ipla sere coram ac pra ens viderit & cognoverit; magnum pro secto inde momentum sidet auctoritatique ejus accessisse censendum est. Narratio habet concinnitatem, celeritatem, vigorem: oratio, facilitatem, elegantiam , subinde . Ornatum, nec tamen ubique aequabili intem: caret autem varietate sopinarum dinonnumquam gravitate: nec ea, quae dicitur,
unitaβ,. apparet, id est, partium compositio ad unius tutius operis absolutionemA squidem ipsae partes nec justam jηνicem habent proportionem, S pleraαρος magis. adumbratae quam perscripine
Videntur. Gque huic Historiae ossicio studuis
156쪽
seriptor, ut insignium rerum actiones quasi drammatis scenas conformaret, in quibus ca serum eventuumque nexus eo m figis cognossceretur. Di fertius etiam significanda erat potentiae Borusin scae magis magisque decrescentis ad casum inclinatio et & animadvertendum, quantum unius ho.
minis principatus & indoles ad totius populi, in utramque partem , sortem sortunamque valerει possit. Quod autem lactendum sibi putavit, ut Francici regni conversionem, partibus ejus sin gulatim persequendis, caussis, lactionibus, con spirationibus, unde ipsa exstitit, & hellis soc-8eribusque indo ortis referendis, civilem sano
animum prudentiamque ostendit: sed argumenium, Iustepit resentius quam pro accurata caus furum cognitione et tum vero , necessitudinibus implicitus complurium personarum, quas agentes loquentesque linducere voluit, eompluribus generibus' magis pstrcendum osse Censuit, quamstvera historiae integritas ferret ι ut e redibilo sit posteritatem , certiora aliq-ndo sedoctam , in se riptoris judiciis aliquantum desidoraturam cor
157쪽
aequi intelligentesque lectores, nec omnia ad un. guem iacta postulantes. Nam ratiocinativus, quam quam & Latinum est, & Francico nomini respondet, tamen fortasse quibusdam novum videatur.
Diploma autem est illud quidem Graece & Latine mandatum seu edictum Principis, per quod alicui aliquid beneficii deserturi nec tamen eodem, quo hodie, sensu, neque omnino Diplomatia aut Diplomaticus, dicitur. Quae omnia hodierno usu secus sunt: in quo late patet horum nominum fgnificatio, quam nunc apponere nil atrtinet; quum satis sit eam ejus partem animadvertisse, quae in hoc libro valet, cujus titulum sic interpretamur, ut sit, Historia generalis foederum , pacificationum, pactorum, comentorum, omnino amomun publicarum, quas Francias cum aliis populis in*rcesserunt: N ejusmodi quidem Historia , quae non contineatur nudusederum caen illarumque rerum enumeratione, sed conjuncta sit eum notatione caussurum, temporum, rationum, hominumque in his actionibus versatorum. Ergo magnum amplumque est hujus operis argumentum, & totam fere Franciae II istoriam complectitur, quatenus quidem
illa pertinet ad pacta, foedera, alias illius cum aliis populis publice habitas actiones: & est
idem magni momenti, magnaeque utilitatis: at- que scriptore ita tractatum, ut nec labori di
158쪽
ligentiaeque parceret in rerum investigatione, de artem quoque adhiberet, qua materiae ejusdem& unius sormae continuam iterationem, quam dicunt uniformitatem, qua prosecto laborat ejus amodi enumeratio pactorum, eorumque Partium, capitum, legum, conditionΠm, exceptionum: hujus igitur iterationis taedium temperaret, dein
signandis chariusterismis & explicandis consiliiqprincipum c eorumque administrorum ad illa negotia conficienda adhibitorum Qui locus quamquam in nulla bene scripta Franciae Historia vacat, in quibus sere tantum ex illa Diplomatia affertur, quantum vulgo Iectorum ad Historiam intelligendam opus est: Flassiani quidem opera ejusmodi vim praestantiamque habet, quae de Historia Francica scripturis multum subsidii luminisque praebitura sit. Caeterum, docendo &accuratae cognitionis fructui satisfecisse contentus , artem compositionis ac stili elegantiam non item speetavit.
Tandem producitur Loesquii rassoria Critica Reipublicae Romanae. Huic duo sunt propositae
alterum, novis observatis confirmare dubitationes & quaestiones dudum agitatas de auctoritate& fide Historiae primorum Reipublicae saeculorum: alterum, refellere nimiam admirationem, qua recentiores homines facta virtutesque Romanorum prosecuti sunt, quippe periculosam
159쪽
& adversariam, cum rectae morum rationi, tum civili prudentiae. Itaque priore in loco ostendere studet , ante Punica, aut certe Pyrrhi, bella nullam Historiae Romanae partem memoriae proditam exstitisse, nisi Inscriptiones singuis larium & quasi solitariorum quorumdam factorum ab omni conjunctarum rerum societate &circumstantia separatas: in posteriore autem loco judicat vel de factorum veritate ac fide, vel de hominum laudibus ac vitiis; ut adeo locus uter. que magis disceptatione , quam ea narratione contineatur, quae ab opere in Historici praemii certamen admittendo postulatur: ipsumque hoe opus magis commentarius de Historia, quam Ilistoria, censendum sit.
De his in certamen commissis libris Iudices hanc sententiam concludunt, ut Ruthlerium, scriptorem Historiae de Anarchia Poloniae , praemio , Sismondium , Segurium , Lacretellum,
honorifica mentione dignos censeantiis Magnum Praemium secundi gradus , ei,
qui Graecum aut Latinum poema optime versibus reddiderit. VSi quis invalescentem saeculi temeritatem in Francicae Literaturae studiis attente observet, caussasqne exploret quibus factum sit ut & scriptores & lectores , k veri pulcrique judicio
aberrent; nil magis opus csse videatur, quam
160쪽
i 16o RELATIO CONSILII IVDICvM
contagioni latius serpenti sic occurrere, ut va olidissimis remediis reprimatur: nec validius est; caciusque remedium inveniatur , quam ingenia .isto morbo infecta ad antiquorum sanitatem vertis talemque exemplorum Convertere, iisque classim ea opera Francice reddita imitanda proponero.
Quamquam illud vertendi studium inde serea quinquaginta annis adeo non defuit Francicis poetis; ut hujus quidem generis proventu hoc postremum temporis spatium etiam feracissimam ingeniorum aetatem superet. Nam posteaquam studii hujus quasi signum sustulisset Decillius, vertendis Georgicis Uirgi. Iianis, certatim alii eamdem viam ingressi sunt. Sanctangelus c de S aint - Ange Ovidianas Metamorphoses vertit: labor immensus, sed inaequabili nimis partium expolitione , cujus vitia. reliquarum copia elegantiarum obteguntur. Damus Dariab omnia Horatii poemata reddidit tanta ingenii iacultate , quantam agnoscere &aestimare nequeant, nisi qui ipsi de doctrina aeingeniis subtili judicio valeant. Et Gasonus. Gasion) Virgilianam suam Aeneidem peritis probavit, & magis etiam probasset, nisi in eo. dem opere nimis valentem habuisset aemulum Decillium Quatuor eodem flare tempore Vir. .gilianas Eclogas reddiderunt poetae. Didotus ,