장음표시 사용
201쪽
solem in propatulo seu obscuro loco,aut versusoblectuari obuer
tat in loco obscuro constitutus tuncSolis aliarumve rerum' extra
illucescentium imagines videbit in charta depictas, sit reueri
ut, etiamsi vitrum convexum totum apertum relinquat, aut nac
dium, minusue medio, partemq; eius patentem in triangulum, a rimam oblongam aut aliam quampiam figuram transformet: tota nihilominus imagoin charta perseueret, magnitudine & figura prorsus in variata, Sola autem lux vel color, immutetur,&intensior q uidem fiat apertione vitri conuexi maiore, remissior min re. Quod ut euidentius appareat, cerum in e mplo practico, Insere in tubum aliquem vitrum convexum, cuius diameter lai tudinis sit AB, plus minus,dianimet convexitatis vero si longitudinis talis, qualem habentientes conuexae in tubos passim ve
nates insertae. &c tubus hic fuit longitudinis duorum pedum αι emisi ostendat in hoc vitrum Λ F E D c H B
ctum ad amplitudine diametri Y
AH, ita ut videas in eliarias ' Ulis specioni sub circulo ex apparente eiusdem hemisplueris per
vitra transmissam ; si haec inquam fiant,animaduertes hanc imaginem tam intensi est e splendoris, ut oculi aspectum eius diuturnu vix serant: obtegatur iam vitrum, convexum omnibus alijs inua riatis, superinducta charta annulati, in medio pertusa circulo sescundum diametrum A C, nihilominus Sol per ipsum ingressus, in prioris circuli amplitudinem diffundetur, secundum diametru AH, luce tamen remissiore. Iterum obueletur vitrum, ut pateat circulus secundum dimetientem A D; eadem Solis orbita, Ased obscuriore fulgore in charta haerebit. Rursus ad diametrum A E, patescat vitrum λ ω nihilominus discus solaris in charta pe sistet magnitudine & figura prioribus' secundum diametrum AH, lumine tamen valde debili. Tandem ex ultimo circello, permittatur solum triangulum AF C, punctum nihilominus figura Solis in perfectum circulum ad chartam incidet, secundum comiaetam diametrum A H. ita ut adsensum vel minimam figuraci mag*itudine variationis disserentia animaduerti neutiquam': . valeat
202쪽
magnitudinis cuiuscunque; allusq; quiuis experiri poterita lino, ruod init bilius est, eandem tentaui contrarios modis, ut secimum circulos diametroru AE,AD,&AC, vitrum AB clauderem , circumcirca aperto annulo, secundum latitudinem veI BC vel B D, vel l, E ; nihilominus eadem quae prius euenerunt,matist Silis imago tanta quanta ante, & circularis ut alite, rotunda ut ante, vatiata sola lucis vivacitate,pro amplitudine vel paruitate limbi ubiret patentis. 'Amplitis addo,eadem accidisse non tantum figura quacumque alia in chartam tricisa, ut peream soli in vitrum accessus dar tur, verum est pluribus diuersis foraminibus per chartam obduciam factis, per quae Solis discus in papyrum transmisitis immutabilis semper perstitit,quod ad magnitudinem & figuram attinet, sed varietatem exhibuit in Sola claritatis & obscuritatis differen i
tia; siue unum, siue duo, seu plura foramina, qualiscunque tande. figurae patuerint. Quod si ipsum vitrum convexum quodcunque in medio, per res annulus reliquus, Solis imaginem in chartam puoi cietitantam, quantam vitrum integrum, caeteris paribus. idem praestabit quodcunque ex vitro eodem fragmentum, figura quacum. que. sed vigor picturae hebetabitur, stante, ut dixi, magnitudine i Qui non habet animum ut credar, habebit oculos ut videat. Et quet de imagine Solis dixi, haec eadem versa comperi, eodem vitro, eodem tempore, iisdem modis, in obiectis teretiribus per tubum in chartam traductis ἔ ita ut experimentum hoc maiore probatione non indigeat, quam exercitatione atque usa practico,testis enim erit oculus cuiusque periclitantis, vera esta quae scribo. 'Animaduersione etiam dignum esse iudico hoc; quod ii mirum si per tubum hs quibus dictum est modis atque varietat,bus circa sentem conuexam affectum, oculo in obiectum tendas illud idem sub omni diuersitate vitre convexi conspectum ita ea dem prorsus atque inuariata magnitudine & figura,clarius tamen aut obscurius, pro maiore aut mi Ee vitai conuexi detectione.
203쪽
LIR III. PARS I. a 3ω quidem omnia visum iri situ recto, cum in AEartam prohciat
Dico secundo; si per solum vitrum convexum sue in tua ς' -
bo siue extra tubum Solem transmittas in chartam debite a vitro remotam,accidet Solis imago eadem magnitudine de rotunditate circularis inuariata, siue totum vitrum,siue eiusdem pars vel una tantum,vel plures simul, Solem exceptum in chartam trahciant: sola claritatis & fulgoris vehementia mutatur, in maiorem sub γ pertura ampliore,in minorem sub minore,caeteris paribus. Quae omnia pari modo contingunt circa alias res visibiles per vitrum foramini insertum camerae obtenebratae immissas. Neque asse
tio haec probatione alia indiget, quam vera sensus exploratione. In qua hoc notatu dignum occurrit, quod luculentam Solis imaginem tenebrosus circumstet annulus, qui nihil aliud est,quam umbra ex margine vitri proiecta & tandem ob radi
rum refractorum convergentiam in tantam latitudine expansa. quod constat multiplici indicio. Vno, quia accessis chartae ad ubtrum & contra,circulus solis crescit,decrescente annulo,& in s lum vitri margine tandem desinente. Dciud quia mox ut corispus opacum circa limbum vitri introrsus mouetur, totus Solis discus obfuscatur. Praeterea quia corpus opacum radium Solis in extremitatem vitri procurrentem intersecans, etiam ipsum sol ris circuli perimetrum oberrat. Et tandem,quia ipsa umbrae figmr C. marginem expresse indicat. c. Notandum praeterea est,oculum in hoc casu per vitrum in ea distantia, qua charta ab eodem discesserat transpicientem, o
lectum vel confuse vel situ euerso aspecturum. Si verb propiore remotione aspiciat, pauid distinctius aspecturum sed situ erecto, sin ultra chartam, omnia euerso sed distincto situ obuentura. De qua re plura in specierum erectione. Notandum ultimo, fieri posse,ut Aramen valvae vitro minniendum nimis magnum sit; ita ut lucis copia subingressa praeu leat,speciesq, alioquin vividas plane obliteret. Dico tertio. Si Sol per nudum foramen absque vitro a cono 1 tificioso,aut species ab octiecto, in chartam loco obscuro aceidat, eadem,sed modo impersectiore fiunt,quae per vitrum convexum T aut
204쪽
A. 344 FUNDAM OPTICI, aut tubum, dummodo foramina non ampla, sed angusta adsibe Nam species eadem magnitudine & figura ad sensum perseueiat,tam sub maiore quam minore soramine, clarit tem tamen sortitur minorem sub specie minore, maiorem sub maiore. ut in exuplo practico. Si estingas tria foramina A,B, CD,excipies per ea tam Solem qua alia objecta, magnitudine & figura ad sensum prorsus eadem,sed claritate diuersa. quod probare poteris non tantum circino,sed ipse imaginum concursu communi,si foramina sibi vicina exsestanti videbis enim neutram ab altera excedi sensibiliter. Abstineo a probatione ulteriote, quia ubi res sensui loquitur, ibidem ratiocinio multo supersedetur. Dixi similia fieri,sed modo impersectiore, quam vitris adhibitis; quod ideo contingit, quia vitra radios refractione magis uniunt, ideoque imagines multo vivaciore , elegantiores, tersi re, lin papyrum depingunt,quam nudum foramen cuius rei r tiones in sequentibus multo clarius elucescent. Obserua primo, si foramen nudum adlii beas pau- Ald laxius, si laminam opacam interseras inter chartam
dc foramen, ita ut illud a lamella stricte radatur, saltabit imago in contrariam partem sensibiliter, & fiet minor zobscuriorque, sed distinctior. ut si lamella A l,, subintret foramen nudum CDEF, ita ut obducatur segme- tum ipsius C DEC,imago Solis G HlΚ per alterum segmentu EECE ingressa saltabit versus G,ut sit GHI Κ:&s lamella opcultet alterii segmentum E FCE patente al- ,
tera,CDEQ resiliet Solis imago versu ut sit HlΚM
quod non fit in vitro. Obserua r. Si lamella trans foramen interhcitur, tunc saltatio ista vicissitudinaria non ita vehementur sentitur, obscuratio tamen, & vehemens in toto perimetro contractio, re maior quidem ex opposita decussatim parte notatur. tota, aurem imago partes distinctiores nanciscitur. quae omnia in vitro etiam
' Vt si, lamella AB extra foramen CDEF, occultet portione CDE, coibit tota imago, GHlia sed magis ex parte G quam L, minimo μ
205쪽
ZIR. III PARI Lminime vel omnino nihil ad H de Κ, is lamella o
cultans, ex C aut E seu F foramen subintret. In vitro autem omnia ubique similiter adsensum obum
Obserua y Si in vitro qualemcunque rimam rectam adapertam relinquas, peream Sol semper circularis tralucebiti at in nudo foramine secundum Irimam hiante, oblongilr euaditi ut & alia obiecta. Nisi maximam a rima distantiam eIigas. Quod si oculo per foramen in obiectum seraris, videbis omnia situ recto: sed magnitudine sua naturali aut paulo minora. Obserua foramina libera in millima chartae ab ipsis r motione, ordinarie imaginem obiecti sensibiliter magnitudine discrepatem offerre, iuxta foraminum proportione, quo plus autem amoveatur charta,hoc minus semper euadere magnitudinis d. scrimen, ita ut tandem sensus discrepatiam ullam prorsus haud
animaduertat. id quod inanisestum est in Sole per data tria for mina A,A, C, immisso ; qui differenti magnitudine venit in distantia unius digiti;aequali,in distantia 3. aut pedum &c.Quod idem verum est, in foraminibus maioribus digitalibus. &α sed tunc distantia magna requiritur. Quae hucusque dicta sunt de obnubilando rubo vitro
conuexo,& foramine nudo, &c. obiectu chartae aut alicuius t minat,vera sunt etiam, si digitum,cultrum, aut aliud quid obuertas; eadem enim fiunt obiecto corpore opaco quocunque, quia ex eodem omnia fundamento procedunt; ut paulo post videbi-
Obserua s. Dictas expertentias locum habere, si vitri aut
seraminis obductio fiat in proxima eorundem vicinia ita ut cha ta vitro intus vel solis quodammodo superincumbat aut for mini adhaerescat: nam si multum antrorsus vel retrorsus abhsdem distet, omnia longe secus euenient.. Dico . Si tubus, vel vitrum convexum, aut foramen incona.
206쪽
obsumtur, neque quantitas aut figura imaginis is famane edtantum a figura & magnitudine deperit, quantum radii ab interiecto corpore abscissi repraesentabant. Vbi nota, si opacum corpus extra radios inter obiectum& vitrum vel foramen positum .radios ex dextra parte abscindit, imago portionem illis respondentem amittit ex sinistra & vice versa; contrarium fit si vitrum convexum vel foramen sitintra obiectum & corpus opacans, tuc enim ipsum&portio ablata ex eadem parte consistunt. Exempla practica sunt ubique obuia, mane sub exortum Solis,& v p re ad occasum eiusdem, videbis enim horia tem in chartam uerso situ Solis imaginem abscindere, &α quod idem euenie si quocunq; diei tempore,post domu vel pariete ad 6. velio. passiis remotum, Solem in chartam ad confinium umbrie & lucis excirupias, ut paries vel domus eiusdem imaginem abscindat. Contrarium experieris, si ante vitrum tubi cocauum,opacum corpus arplices. Ex his fundamentum sumitur, quomodo tubus obnubi debea'ut unicum tantum minutum a Sole repraesenteti fit enim hoc, si imaginis solaris diametrum in tot partesdiuidas, quot ipsa minutis constat, & hoc facto, vel ante vel rctro,vel utrobique o tenta lamella ita arctes,donec unius tantum minuti spacium coinpleatur, quo dato oculus transspiciens plus non videbit,quam minuti quantitatem. Nunc datis & explicatis experientus,ad rationes illarum deueniamus.
Q stio i. Quare species per foramen allapsa euertitur Quia radij a quolibet visibili puncto profluui
secundum lineas rectas non curuas, hinc quia foramen est mulio minus quam obiectum foris positum, ut illud in chartam per tantillum toramen transeat,fieri nequit nisi per radios rectos, in ipse foramine mutuis sectionibus decussatos ue ex quo deinde
207쪽
deinde fit, ut situs totius obiecti in papyro euersis conspiciatur;
quia nimirum res in eo chartae loco conspicitur,quam radius rem deserens occupat; atqui radius rei v. g. dexter accidit in sinistrum chartae locum, ob decussationem in foramine factam,igitur ibidem etiam res visitur,l c.
Quaest. 1. Quare lamella,&c. inter obiectum vi-ste &foramen in vicinia eiusdem opposita totam speciem in charta obfuscat, & sub ingressum tremore quodam concutit atque nonnihil contrahis
Quia in quovis foraminis puncto decussatur integra i lius obiecti species, ita ut punctum foraminis unumquodque sit vertex communisduarum pyramidum,unius directae, cuius basisHὶ superficies obiecti radians, de alterius eueris, cuius basis est
imago insuperficie papyri. Iam quadovertex istarum pyramida
ab aliquo opaco intercipitur adiorum euersorum cursus incidiatur necessario pictura illorum in charta aboletur; constat a tem, ut lucem a luce superaddita, ita colorem a simili similiter msuperaddito eiusdem speciei colore intendi; ex ablato remitti: quare si aliqua eiusmodi integrae pyramidis euerta radiatio sistitur,necessario intensio picturae in charta,remittitur. In exemplin
Sit obiectum visibile A B, foramen C D, constans aliquot punctis C&D. fiatque o, lecti totius alia radiatio ad C alia ad D,&fiant pyramides directae ACB, A DB; eue se C ERG DH. item fiant aliae duae pyramides directae A IB, AKB, Meuersat EI H, GKR Hinc s vertex C ab opaca lamella inside- Ltur,desinit pyramis E CF;& sit extinguitur EI H; si C & I sines, evanescunt tot euer' pyramides, quot inter C&I possibilia sunt
puncta: hinc facile M obscuratio residuae picturae, GKF & eius sub incisione trepidatio, nec n5 contractio intelligitur Etenim quado ς Hlamella punctu C extremitate suacontingit,
continuo intercipitur tota pyramis E C F, & sic comtriunt porti
208쪽
s lamella ultra C progrediatur versus D, statim imminuetur ba. sic E H. ex E incipiendo versus G, donec lamella proxime ad Dperuenerit; tunc enim lucebit sola pyramis GDH, distincte quiadem sed non intense, quia basin suam GH sola absque alterius consortio constituit. lam si lamellam extra foramen inducas in axem eiusdem ad punctum I, auferetur pyramis EI H, remittetur , speciei vigor, manebit magnitudo, quae procedente Iarnena in M, utrinque ex E versus G, ab H versus F, sensim deficiet. quod si lamellae motum reciproces, totius picturae tremorem e citabis.
Quaest. Quare si lamellacis ramen, id est, intra chartam & vitrum convexum adhibetur, imago. in contrariam partem prosilit Z
Quia pyramis euersa quae ad partem laminae procurri & imaginem ampliat abscinditur,tu quae in oppostam partem licet,relinquitur, ut si in resumpto priore schemare lamella No eis foramen C D. ingrediatur, auseretur pyramis ECF, de fulgebit GDH, putabitur m ob id pictura versus id transibisse; sic si lamella Posubintret, ex parte P usque ino, remanebit pyramis FC censebiturque imago promota esse versus E, quia intercepta esst
pyramis G DH, se G KR Quaest. 4. Quare lamella interposita, pictura obscurior quidem, sed distinctior euadit Z . i
Quia lamina foramen coangustat. lam quo minus for men, hoc pauciora intersectionum puncta habet,hoc etiam pauciores pyramides euersas, in unam chartae basin collucentes obti- tinet, & hinc obscuritas picturae emergit. Cuius distinctio ex eodem capite originem trahit. Quia pyramides eliminatae non per omnia confines erant relictis, sed modo procurrebant amplius, modo deficiebant, & sic luminis & coloris diuersi mixtionem, atque ex hoc confusionem pariebant, exclusis ergo eiusmodi pyramidibus,residuae ordinatioribus radj, in papyrum collocantur,& sicpicturam distinctiorem repraesentant. Quod ut amplius imtelligas, sit
209쪽
iE , Quare maiora foramina clariores sed perturbatiores imagines exhibent; minora obscuriores sed ordinatiores Z
Quia quodvis obiecti visibilis punctum secundum capaciatatem totius foraminis in chartam sese diffundit illinc si magnum foramen est, magnum in charta spacium opplet, quia punctum visibile quodlibet, ut iam saepe dictumest, quaquaversus r diat in diaphanum circum stans,hinc per apertum foramen pyra anidem radiosam proiscit , cuius vertex ipsium punctum,basis foramen, vel post foramen in obiecta charta, aut alio psano existat: quod etiam aliud quodvis punctum visibile vicinum facit; quont,ut eadem pars ehortae diuersorum punctorum luces atque ciniores radiosos dissimiles dissimiliter l, accipiat, quod lucis intem' sionem colorum vero&picturae confusionem parit. quando aim tum foramen instar puncti unius aut duorum tantum existit,tunc rixque diuersorum obiecti punctorum in eandem partem corradiatio,neque unius in diuersas distractio accidit, atque hac rati ne lux minor, in pictura, sed discretio maior obtinetur.
Quaest. 6. Quare discessu chartae a foramine, pictura obscurior, sed communiter ordinatior & mun dior euadit
Quia radii quo magis a se discedunt rariores, ideoquereprae- sentando debilioaes evadunt; quo speciei obscuritas generatur: quia vero radii laterales medijs semper rariores,&per consequens debiliores cxistunt, hinc marginem a medijs factam non allicitat, Ex quo praecisa mundities consequitur.
Quaest. 7. Quare lamina procul a soram lue seu trans seu cis interiecta partem tantii picturae in charta obumbrat,idque summa praecision et
Quia soli radi j unius puncti visibilis per foramen transgressi abscinduntur, hinc illius imago sola oboletur. Neq; obstat quod ad illud praecisionis , sicut ad aliud quod uis in medio assignabile
Punctiun,C. coto obiecto concurrant & mutuo sese decutant; Mam post decussationem aliorsum extra foramen diuersunt ut
210쪽
FUNDAM OPTICI, tametsi totius etiam obiecti radi; per laminam in puncto quo
cunque intercipiantur,non tamen continuo eatnterceptio in speciem a charta exceptam redundet,quae ex Solis radis ab obiecto per foramen transmissis constat; quales in praesenti casu nulli A. H
sunt,praeter unius quasi puncti. In exemplo. Sit obiectum AB, Foramen C D,punctum visibile B,&c. Quia ergo lamina EF in magna distantia F C a foramine intem nit,hinc fit ut penicillum puncti B,in loco G
sit totum extra aliorum punctorum penicilla per foramen transgressa consortium,
quod manifeste patet, si a singulis punctis inter A de B cadentibus rectas emittas in G, quales sunt AG, H G, &α omnes enim protractae cadent extra fotamen CD; res, quos autem radios AD, AC dec. apuncto A ad foramen emissos, interiecta lamella E F omnino non attinget, ideoq; toti pinnicillo C AD &αnihil penitus ossiciet,quo minus ipsum sua pictiram in basin N O efformet squod idem de alijs punctis inter A MB interiectis, quale est H,statuendum st: & sic sola ea picturae pars occultatur quam expressit penicillum puncti B, quod est IBAEadem ratione quia cis foramen in magna distantia, cuiusmodi esset Ct, penicilla singulorum punctorum singulas sitiat nacta si tiones in basi I N amella L M intercedens,non tota picturam IN obfuscat, sed tantam portione quanta est directa laminae umbra I c quς omnia secus fiunt prope foramen,CD,ob comunia penuciliorum segmenta, in una foraminis intercapedine haerentia. Nam punctum B expandit se in totum soramenCD,sic punctum H, penicillum suum CHD, diffundit secundum totam foraminis capacitatem, eodem modo puncti A penicillum C AD, & se dereliquis. Vnde si lamellam aliquam apud foramen inducam,st tim omnium & singulorum punctorum aliqui radij intercipium tur, M sic picturae in basi IN generalior quaedam extersio comtingiti