장음표시 사용
391쪽
medio' 'C 'destribu qdadrantem B C F. Reliqua absolyant ut, in horologio
orientali N. 17 nisi quod puncta XI,
Ix&e. transferenda sint in I, II, IlI, i&c. 3 Dele lineas horarias omnes praeter quartam & quintam matutinam, ac septimam & octavam Vespertinam; Shorologium potare inferius habebis.
Eodem modo instituenda est , quo horologii orientalis demonstratio N. 17.
eto. Sunt adhucplurima horologiorum so- Iarium genera , Videlicet declinantia , in- - .elinata, declinata &c. Verum cum eorum& theoria & praxis sit nonnihil captu diss- .cilior P & absque ampla explicatione &magna figurarum copia intelligi nequeat, ab eorum doctrina abstineo ; cum prima itantum elementa tradere sit
392쪽
I. Pyrotechnia cP3robologia quoque &Artilleria dicitur 3 est scientia ignium artificiosorum . atque instrumentorum hue spectantium.
a. Materia pyrotechniae praecipua inpul Vis pyrius . quem Bertholdus Schvvargord. S. Francisci circa annum Domini I 38o. casu invenisse fertur , cum quid prorsus diversum operationibus chymicis intenderet. Problema I. 3. Pulverem pyrium conficere.
Recipe nitrum, sulfur , utrumque defaecatum , ac in pulverem redactum, &carbones contritos ea proportionet , quae infra praescribitur , N. s. Hae tres materiae aqua humectatae per 24. circiter horas in mortario probe tundantur. Humectatio singulis fermae quatuor horis repetenda est , ne massa igne concepto in flammas abeat. Massa rite contrita ac permixtam granula redigatur . eandem disco ligneo per cribrum cilicium urgendo. Sch
393쪽
4. Dum scintilla ignis pulverem continxit , particula carbonaria ignescit &quoniam materiae, unde constat pulvis , probe permixtae sunt , sulfuris , & nitriparticulae adjacentes colliquescunt, tota- , que massa in flammam abit, aeremque Viticinum magnopere rarefacit Aerom. N. 33. 3 indeque accensi pulveris fragor. Quodsi pulvis accensus sit inclusus , vim maximam exerit in corpora includentia , donec . ubi minor est resistentia , prinrumpat. Atoue hinc tantus est globorum jactus a concluso&accenso in bellicis to mentis , aut instrumentis similibus pulvere pyrio.
. Probata materiarum pulveris proportio haee habetur: ad nitri lib. I. suman- . tur earbonum unciae 3. & sulsuris unciae z. Massa haec tormentis aeque ac bombardis aPta est , modo pro tormentis dimidium' duntaxat consueti ponderis adhibeatur: id est , ubi duae librae pulveris tormentarii communis requiruntur, unica libra pulveris hic descripti tormento lassicit. '
6. Quo diutius materiae , ex quibus pulvia pyrius conficitur , ' tunduntur &
394쪽
miscentur eo melior & fortior evadit Pulvis autem in granula redactua contri to est fortior, & quo granula sunt minora, eo majores sunt Vires pulveris. . Scholion. 7. Pulvis tonans sive falminans animi gratia hoc modo paratur. Sumuntur tres partes nitri, duae salis tartari, & una sulfuris. Omnia in mortario probe contundantur, &bene commisceantur. Hic pulvis cochleari vel etiam laminae ferreae impositus , & prunis aut candelae accensae superpositus, quamprimum colliquescit , magno fragore in auras abit.
. 8. Pulveris pyrii bonitatem explorare. - . Resolutio. Parva pulveris copia imponatur chartae mundae , in eaque accendatur. Quodsi pulvis extem peto ignem concipiat, sordium . nihil in charta relinquat, nec eam accendat , & fumus recta ascendat, pulVis probatus erit.
b. Tormentum est machina bellica globis tumbeis, ferreis & lapideis vi pulveris pyrii inea rocta ejiciendis apta. Scho-
395쪽
Io.Tormentorum disterentia a longitudine potissimum , & globorum congruorum pondere petitur. Illorum ampliorem no, tiliam exhibet subjedla tabula , ubi littera A tormentorum nomina germanica exhibet: B longitudinem cylindri : C pon-
di globi ferrei emissi : D pondus globi
ferrei, juxta cujus diametrum excavatur tormentum : E lotius tormenti pondus: 'F libratorum tormentariorum numerum :G operariorum submimstrantium num rum. H denique numerum equorum, quibus via plana vehuntur , indicat.
396쪽
x Di meliusvilpulveris pyrii resistant tormenta , ex ferro parari possunt 3 longe. tamen exquisitiora fiunt e metallo , quod compositum est ex cupro , stanno & orichalco. Proportionem miscibilium prae- primis hanc laudant. Ioo. lib. .cupri Φαstanni, & 8 orichalci.
I ret. Calibra est diameter cavitatis tormenti D E vel diameter globi , qui exploditur.
I 3. Regula calibrae est modulus , in quo diametri globorum ferreorum, plumbeorum , & lapideorum pro ratione ponde- . rum determinantur. E. G. globi I. a. 3. librarum &c.
I4. Dacium vacuum germanicespiei-ra est differentia inter cavitatem tormenti &circulum maximum globi projiciendi.
397쪽
Ferri , plumbi, aut lapidis libra una exacta bilance ponderetur, ejusque soliditas in lineis cubicis indagetur Geom. N. 38s. soliditas inventa pro globi soliditata assumatur , hujusque globi diameter ii, quiratur Geom. N. I7a.
t. Si diametrum globi librae unius in Ioo partes aequales dividas illius cubus Io Gooci hujusmodi partes continebit.
s. Ex illius duplo aeoo o. si radicem cubicam extrahas c Arith. N. 4o. haec erit diametςr globi bilibris in iisdem partibus . centesimis. Radix cubicae triplo 3 oo . extracta erit diameter globi trilibris, & ita
3. Diameter autem globi librae unius inventus N. i s. ) eodem modo in partes centesimas dividi potest, quo decem peda in scala geometrica distribuiturin partea decimas cGeom. N. I 32. q. Tari
398쪽
4. Tandem diameter globi bilibris, trilibris &c. ex hac scala in regulam calibrae
Hie duntaxat demonstrandum H diametros globoi um um libra majorum tor partibus centesimis colastare , quot methodus explicata indicat: dum diameter globi librae Nilus IOO. complectitur. Iam si globi ex materia constent homogenea, eorum pondera sunt in ratione magnitudinum thoc est, globus bilibris est duplo, trilibris triplo major globo unius librae. Globorum autem magnitudines sunt uti cubidiametrorum Geom. N. I 8 o. cubus igitur diametris lobi bilibris duplo . trilibris triplo major est cubo diametri globi librae unius. Proindeque cubo diametri globi
unius librae per 2. 3. Sc. multiplicato , ac radice cubica e producto extracta diameter
globi bilibris, trilibris&c. prodit, Q. E. D.
I 7. Praecipuae Tormenti partes sunt tres: fundus A B: hars media B C , eui cylindri Ilaterales E F & Delphini adhaerent , ac pars oriscialis C D. Tormenti cavita si vocatur
399쪽
I 8. Fundus parte media erassior est, &haec parte orificiali. Vis enim pulveris pyrii eo major , quo minori spatio coarct turi Magis autem coardiatur, dum una cum globo fundum occupat , quam dum hoc in anteriora jacto partem mediam; aedein orificialem implet.
I9. Delphini sunt ansae G quibus tormen-Ιta levantur. i
ao. Fulcrum germ. lavete esteontignatio lignea ferramentis munita, cui tormentum incumbit.
ar. Disserunt fulcra pro diversitate usus, cui tormenta destinantur , hinc aliter construuntur fulcra tormentorum navalia germ. Schil laveten, & al iter fulcra in com tinenti usitata glacm. Feld laveten.
400쪽
22. Instrumentum fartorium dicitur , qBoi justa. pulveris mensura in tormenti ani a mam immittitur. .
M. . Scholion I. ia 3. Iusta mensura pulveris supra desii
ti N. 3 ) est quarta pars ponde is globi pro
tormentis majoribus. E. g. globus tormen-3i 48 lib. adaequat. Pondus igitur pulveris hic requisiti Ia. lib. continet. In colubri- .nis pondus pulveris est dimidium fere pontaris globi aut saltem l. Qui pulverem
tormentarium communem adhibent, aliam pulveris rationem observare debent, & dimidium ponderis globi projiciendi adhibere
24. Quoties una die explodi possi inttormenta singula, & pretium cujusvis jactus indieat subjecta Tabula: si nempe adhibeatur pulvis nitratus communis cujus- ISo. lib. I . imperialibus veneunt, & pretium