Philosophia utilis et jucunda tribus tomis comprehensa, quorum 1. Logicam, metaphysicam, & ethicam, 2. Elementa mathematum, & 3. P hysicam, cum appendice de electricitate complectitur. In usum studiosæ juventutis concinnata a p. Andrea Gordon ... Tom

411쪽

malleo, quod successive ita continuandum, donec involucrum ad 4 calibrarum altitudinem fuerit repletum , ibi orbiculus liagneus Q, ut ex charta compacta variia foraminibus portusus materiae igniariae superis imponendus , & involucri lateribus agglutinandus. Quod reliquum est involucri pulvere pyrio ad a calibi arum altitudinem repleatur, ac tandem involucrum religetur , ut fig. 8. demonstrat, sicque res conin

secta est. ISebolion L.

I. Materia pyrobolorum perforanda est ex B in C ad 3 talibrarum altitudinem , ut ignis majorem acquirat impetum.

2. Ut recta ascendant lineae pyroboli, I

iis alligandus est baculus gracilis, qui instar remigii cursum illorum per aera di- Αrigat. Illius longitudo longitudinem pyroboli septies contineat, crassitudo superior circiser si i , inferior ἱ calibrae , &rondus sic determinandum est, ut bac us pyrobolo alligatus in Λ suspensus addustantiam 3 aut 4 digitorum ab orificio pyroboli cum eodem pyrobolo sit in aequis libris.

412쪽

3. In cameram pulverariam pyrobolo- II rum majorum imponi possunt p roboli, minores εc erravies . germ. Schvυe er, qui apyrobolis non nisi munitudine, &quod perforati non sint, disterrunt.

Scholion Φ. - . ' s . Aut stella indentes germ. SterVelier, quorum haec est compositio : 8 partes ni-II tri , 3 partes pulveris contriti , 2 sulfuris, is 3 electri , & I antimonii , probe conterantur . & aqua glutinosa humctatae redigantur m massam . unde formandi. parvi globi , pisi , aut nucis cavesianae minoris , magnitudinem non excedentes. Hi glo-i buli solis calore , aut in hipocausto siccati: in eameram pyrobolorum pulverariam immini gratum oculis spectaculum exhibent , dum accensi stellarum instar dees- .

ys. Camera pyrobolorum pulveraria repleri quoque potest pulvia ignito, quam sic cotinctes : II partes nitri, s pulveris

pyrii , 3 sulfuris , I rasurae ligni pini, spi-

413쪽

ritu vini , in quo gummi traganina soluta fuit , in massam redige , & globulos inde formatos in . pulvere contrito circum

rota ignivomae.

Scholion 8

hujusmodi immutantur cylindro ligneo concavo , qui ad instar bombae e mortario projicitur , capsa jaculabilis dicitur, germ. L - gel. Si cylindrus ejusmodi ignibus artificiofis repletus in humo ponitur , & mediante tubo materia incendiaria repleto & in medio cylindro collocato accenditur , Vocatur capsa stabilis germ. ein Patrone. Si plumbo paulum oneratus aquae immittatur , capsa aquatica , germ. ein Oer- gel , & speciati, e in Bien-Schvvarm

414쪽

Schvvarm vocatur, quando pyrobolis aquaticis est refertus. Plures quidem , Ecdiversae sunt species reliquorum ignium artificialium , sed haec pluribus prosequi praesentis non est instituti.

415쪽

Elementa Architecturae

Civilis.' Definitio I.

I. Architectura civilis est, se sentia omnis generis aedificia ita construendi , ut pro ratione sumptuum S scopi frma , commoda, . & pulchra censeri possint.

Desinitio a.

st. AEdificium est spatium ita arte circumseptum , Ut certa ne otia tuto de eommode in eo peragi posunt. 1

Definitio 3.

g. Firmum Vocatur aedificium , si ita ieonstructum sit, ut pro ratione sumptuum & materiae , quam diutissime duret, hincque absit metus ruinae, nec facile pertisum reddi possit deterius. i

4. Commodum vocatur aedificium , in quo omnia negotia necessaria sine impedimento peragi possunt.. P. Andri Gordon Phil. P. II. Ce De

416쪽

. Pulchrum vocamus aedificium plurimis gaudens perfectionibus , quatenus Raenondum perspicue intellectae, clare a no bis sentiuntur , nobisque placent.

6. Perfectio aedificii in convenientia ejusdem , omniumque ejus partium cum sine primario aedificantis consistit.

Seholion I. . 'm Ne igitur praejudiciis capti pulchrum

aliquid censeamus , quod tale revera non est. AEdificium , vel aliqua ejus.' pars pulchra censeri minime potest, si conVenientia cum fine primario aedificantis de .stituta sit . vel eidem plane repugnet, Ut- ut ab imperitia pro aedificio ornato reputa

ri possit. Axioma I.

g. Λdificium firmum esse debet. Axioma a.

s. Alaificium sit commodum. Axioma 3. . , Io. AEdificium: eleganter & ornata extriti debeti, '

417쪽

r I. Triplicem hunc finem mirum in

modum promoVet Eurythmia , sive proportionum doetrina ad rem architectonicam applicata : hanc enim qui callet. debiliori fundamento murum potiderosiorem non imponet : justam inter redi. ' cium & ejus partes, conclavia, scalas&c. rationem, adeoque commoditatem observabit, iustumque omnino seiectum ornarius instituet. Theorema I.

I 2. Proportiones reputantur optimae , quae numeris non adeo magnis enunciari

possum.

Demonstratio ' .

Proportiones illae pulchrae sunt, quae , dum eas observamus, nobis placent. P portiones autem . quae minori hus numeria enunciari possunt , omnium facilime observantur ue cum intuemis oculo facile dimetiantur. Ergo eae tantum proportiones pulchrae reputantur, quae numeri1non adeo magnis enunciari possunt. t

Seholion n.

418쪽

& sic deinceps. , , ,

F4. Proportio 3: et, omnium facilime nudis oculis climetiri potest ; - ea igitur omnium optima & pulcherrima est ha-' henda. E posteriori serie proportio 2: 3. ex eadem ratione reliquis est praeferenda.

. Problema a. h

Is. In quolibet casu e melioribus quas enumeravi proportionibus , Optimam eligere.

I. Cum proportio aliqua perfectioni aedificii omnino repugnet , si cum fine partis , cui applicari debet , non conve- niat N. 6. I. 3 ex dicto fine i dijudican--um, quaenam dimensio alteram superare , atque an, & quousque altitudo latit Vinem. vel haec illam excedere debeat.' a. Hoc probe perspecto ex proportionibus N. I 3. &iq. recensitis eam elige, quae sopo tuo magis convenit, quaeVe numeris , quam fieri potest, minoribus enun- iatur.

a Corollarium.

Is. Itaque proportio I ' a. portis conis elavium aptissima reputatur , c Rr - porris

419쪽

portio hominis vestibus induti ad hanc proxime accedat , & eidem transitum non impeditum ejusmodi porta praebeat.

Definitio 7.

r . Ea proportionis ratio, quae latera i aedificii conformia medio aedificii difformi jungit, Symmetria vocatur. Theorema E.

I8. In omnibus aedifieiis symmetria exacte observanda est. Demonstratis. i s Robur aedificii maxime promovetur, 'sppars dextra similis. sinistrae , indeque eiusdem fere sit potaeris a ita enim aedificii fundamentum aequali ubique ponder*ippeet mitur, nec facile inclinatio aut planeu ruinna aedificii timenda. Commoditati; Simmetria non minus servit ae robori , nam si V. g. aequalis utrinque sit fenestrarum odido , longe commodior obtineri potesteonclavium dispositio, quam si nullo ordine observato summa imis misceantur Neglectum denique *mmetriae intuen tium oculos mirum in modum offendere docet experientia. Robur autem, commoditas & pulchritudo in omnibus aedificiis locum habere debent N. 8. 9. HO. a. .es ' C c 3, symme- I

420쪽

is. Ad aedificiorum robur maxime sp ctat cognitio & selectus materiae, ejuS- denique usus di applicatio.

2o. Per materiam ea intelligimus eorpora , unde aedificium extruitur : cujusmodi sunt ligna, lapides, tegulae, arena,

12. Cum lapides boni ligno quovis magis sint durabiles, iidem semper essent praeferendi , - nisi sumptuum ratio aliud

- 23. Cum aedificia ignis . . aquae, & aeris injuria , proprio pondere , atque ipso dςnique usu deteriora reddantur 3 qua ratiope & quamdiu materia his resistere possit , omnino inquirendum. Scholion ψ. - 14: Quercus cum aeri exposita, non minus quam aquae immersa diutissime duret,