장음표시 사용
231쪽
apud Patres disseruisset, triumphus ei de Carthligitis
et Hasdrubale magno cum honore decretus eSt, quem longe amplissimum duxit, translata statuarum et donariorum magna vi, Omnique illo apparatu opum , quas tanto tempore multarum nationum regumque victi iv Carthago ex toto Oine congesserat. Argenti trunslatum reperio quater millena quadringenta septuaginta millia pondo. Duxit unio currum inter alios Hasdrubalem et Bithyam, qui mox cum nobilissimis deditorum per Italiae municipia distributi, vitam in
libera custodia exegerunt : Ceterorum pars in servitutem vendita; plures in Carcere interierunt.
XXIV. Inter ista tot prospera nec enim uti singulis hominibus, ita populis imperiisque ulla sine tristitiae temperamento solida selicitas est , res in Hispania non
difficiles modo erant, sed etiam magis ae magiS adve sse duraeque. Praecipuus ibi romanorum exercituum terror Viriathus erat, ex humilibus initiis ad ingentem potentiam sumamque Provectus. Nam eX pastore Venator. ex venatore latro, quum et audacia patientiaque ad omnes belli labores duratus, et cum accuratissima notitia locorum, pernicitatem Viresque corporis eximias consequutus esset, post Galbae in Lusitanos sa- cinus, quod ipse periculum astu et robore effugerat, hominum, quibus neque res, neque SPES Certa HSquam Put, manu collecta, multa feliciter audendo coepit inclarescere: donee , confluentibus ad eum quotidie plurimis, iusti iam exercitus ductor, castra in aperto Ponere, et cum populi romani praetoribus acie congredi ausus eSt.
232쪽
XXV. Primus eorum C. Vetilius collatis signis vletus , et, quum in potestatem hostium pervenisset, interfectus est. Res ad hunc modum gesta traditur. Turdetaniam vastabat Lusitanorum exercitus, ad hominum millia decem. In hos recens Roma egressus cum supplemento C. Vetilius, assumptis veteribus copiis. strenue movit: adeptusque pabulantes. magno intersecto numero, ceteros in locum adeo iniquum ompulit, ut manentibus a fame, abeuntibus ab hosto certissima pernicies imminere videretur. Ergo legatos eum Velamentis supplicum mittunt; horum talis oratio fuit. νXXVI. re Non equidem eo proposito, Romani. M bella nobiscum geritis, ut, innoxia gente deleta,
is solitudinem faciatis: aliter neque supplicatum ve- is nissemus, et, si nihil potuisset melius , hoc cert is egissemus, ne inulti occideremur; haud secus atquctis certamine cum seris inito, quod Pacem ac laedera
a nescit, nec nisi victoria aut morte terminatur. Vosra autem Iale per omnes terras non modo rebellesis populos vi et Marte domuistis, sed etiam plerosque. is aequis conditionibus illigatos, de hostibus sociosis amicosque secistis. Hi ipsi populi, pro quorum tui-x, tione castra ista hoc loco posuistis, aliquando ho-υ stes vestri, neque minori vobis odio, quam hodie, Lusitani, suerunt. XXVII. M Igitur in causa haud multum dispariis quid parem a vobis Oxspectare humanitatem vetat M Praesertim quia vobis notissimum est. non ingenii is serocia, aut odio imperii vestri, sed fame ac ne- . cessitate cogentct, arma nos induisse; quo alimenta,ra quae nobis a vicina et consanguinea gente dene
233쪽
m gantur, quando Per amicitiam potiri non possumus a vi extorqueamus. Neque si belli ulla iusta causa a est, aliis armis rectius ignoscas , quam quae nullais imperii aut opum cupidin . tantummodo extremi ,, exitii prohibendi gratia sumitur. Natura enim. quaesa rerum omnium mater atque domina est', ideo nisi mirum tanta frugum copia terras aliquas ditavit, is ut exinde sterilitati aliarum solatium esset, et po-n puli, quos ipsa genuisset . necessariarum rerum m inopia interire ne cogerentur. Multis iam ab annis,
is inopia commeatuum incursare proVinciam vestram D soliti, magnam agrorum Parthm VaStavimus: magna M pars, metu cultorum, otiosa iacet; remotiora qui que, quo nos Penetrare non POSsumus, a vestrisn et sociorum exercitibus exhauriuntur. Horum non
γγ maximam portionem si nobis incolendam dederitis, is iam omnia haec hella quiescent, pacata fidaquen provincia vobis erit. Et his apparatibus, ubi pΙus η gloriae praemiorumque apparebit, utemini. XXVIII. u Νeque gratuitum id beneficium poscimus ris quae sola habemus corpora atque arma, Osserimus
D invicem , omnibusquo bellis vestris sortem fidam sis operam navabimus. Id vobis utilius erit, quam per D invios montes pecora nostra Consequi, et aut dinis sicili bello multos viros sortes amittere, aut, etiamsi a victoria quaesita sit, nihil inde praeter vanos li-M tulos et inanem triumphum reportare. Sexagintara amplius anni sunt, ex quo. pulsis Hispania Poenis, is nostris exercitibus ducibusque signa conserre comis pimus: quae toto eo tempore casuum varietas sumn rit, commemorare nihil attinet: hoc utique tanto, temporis eSperimento cognosci potuit, gentem Iura si tanam neque exscindi facilem, neque servitii pa- D tientem esse. Denique sic habetote, libertatem no-
234쪽
is bIs vita dulciorem, ad vitam Porro ducendam, agrQra et frugibus opus esse: haec si tribueritis, illamis reliqueritis iniseram, diis bene iuvantibus, essicie-
mus, ne quem sociorum vestrorum fide atque vir, a tute ante Lusitanos esso opinemini. MXXIX. Non displicuit praetori condit Io: Iamque
Pacta sanciebantur, quum Viriathus: GEcquae haesira insania est, exclamat, viri y Quotquot hodie hic a Sumus, romanae persidias, vitata Galbas fraude, D vitata Luculli, reliquiae sumus: multiplicem nora strorum mimerum idem ille, quo nunc Petimur, ,, dolus hausit. Nocentior Romani dextra eSt, quum is posito serro pacis et sidet ministrum simulat. Νuquora adhuc eo deventum, ut, si doditione tuti esse pos- , Semus, tantum dedecoris sit subeundum, Si obse-n qui salutaribus imperiis potestis, parata mihi ratiora est, qua incolumes simus. π omnibus promptissimo operam Obsequiumque pollicentibus, exercitum eduisetum velut ad pugnam instruit: mille ex his delectos
manere Secum , Ceteros, ut Primum vidissent equo insilientem, dispersos in omnem Partein Contenta Ligeres tutast, admonitos, ut ad urbem Tribolam s. DpPOrirenth P. XXX. Vetilius, abeuntes motu rosistentium insequi non uri Sus, suosque Paene dedi titios Parat' instructo quo eripi dolens, tundem in Viriathum vertitur, At ille pernicibus equis conatum hostis omnem eluis dens, modo sugienti similis, deinde restitans, non. nunquam ultro minutus impressionem, et eo die. et sequenti toto, B cimanos iisdem in campis detinuit, Tum vero, Suis abuude spatii ad securitatem fugao
fuisse coniectans, noctu per ignotas Fida equorum
235쪽
celeritate ablatus, Romanos armis onustos, imperitiaque locorum et imparibus equis tardatos, frustravit. Hoc tam callidum et felix consilium maximam apud harbaros admirationem Viriatho , maximamque auctoritatem Peperit; magnaque deinde multitudo ad eum . tanquam unicum ducem, sese aggregavit. XXXI. Coterum Vetilius, Viriathum persequens, quem Tribolae esse audiverat, eodem cum exercitu proficiscitur. Iter per saltus iaciundum erat, in quibus Viriathus partem copiarum abscondiderat: ibi cum paucis conspectus, deinde Velut pavore res giens, Romanum pudore et ara incautius instantem in paludes et voraginosa loca pertrahit: ipse solidis notisque semitis quum evasi SSet, repente ConverSus, simul a lateribus exsurgentes, qui occultati fuerant, romanum agmen Coeno impeditum adoriuntur, et in loca magis magisque disti cilia detrusum fundunt sugantque. Vetilium qui ceperat barbarus, Senem Videns et obeso corpore, tanquam vile mancipium intersecit. Caesi cum eo captivi suere millia quatuor: sex millia Carpessum quae celebris illa veterum carminibus Tartessus esse Creditur cum quaestorepe fugere. Is trepido adhuc militi non iniuria dissisus, a sociis tum nationibus Bellorum Tithorumquc imp trato quinque millium auxilio, eam manum Viriathoopposuit: a quo sic internecione deleta est, ut ne nuntius quidem effugisse tradatur. Tanto maior quaestori metus, maiorque necessitas fuit, ut intra moenia urbis, haud multum ab obsessi fortuna distans, C
XXXII. Vnde C. Plautio. qui provinciam eam S litus fuerat, maior exercitus, millia peditum decem,
I. 3r. Diodor. XXXII, S. - Appian. - Front. Strat. II, s.
236쪽
miIle trecenti equites dati. Huic etiam infelix, et multis proeliis adversa expeditio suit. Quum enim ad
suas artes Viriathus sese retuIisset, in Carpetania, quam post Vetilii cladem impune vastaverat, velut terrore advenientis Cum praetore exercitus, discessu iacto, Plautius ad insequendum illum quatuor militum millia praemisit: quos ex inopinato Conversus ille, paucis exceptis, Occidione occidit. Inde Tago flumine superato, castra in monte, quem Veneris ocant, Meis consito. posuit. Ibi cupiditate ulciscendi cladem acceptam Plautius cum eo congressus, nihilo pugnavit selicius; amissaque magna parte copiarum, quod superfuerat. per oppida distribuit, media aestate in hiberna militibus deductis. Vnde Viriathus sociorum populi romani agros obibat, ne corrumperet messein, tributum exigens, et in renitentes ultione
XXXIII. Tum etiam Segobrigenses amicti. gemino Viriathi dolo. Quum enim Iocum insidiis opportunum haud procul moenibus observasset, cohortibus in eo dispositis, paucos misit, qui pecora Segobrigensium abigerent. Quos illi fuga recedentes quum avide insequerentur, ad insidiarum Iocum deducti,
Caesique sunt. Iterum, quum itinere tridui discessisset , omne illud spatium uno die remensus, Securam urbem et sacrificio tum maxime intentam. improvisus oppressit. Quae res ubi Romae sunt auditae, consulari duce exercituque opus esse senatus Cens Iit, quontraque simul Hispania defenderetur. Q. Fabio Maximo Aemiliano ea sors evenit, qui L. Hostilium
237쪽
Mancinum collegam in consulatu habuit. Sed prium quum hic ire in provinciam posset, Claudii Vnimani praetoris ductu denuo infelicitor cum Viriatho dimicatum. Exercitus romanus propemodum occidions caesus est. Viriathus tropaea in montibus suis posuit. rubois et fascibus imperatorum, quos sudorat, ad ignominiam romani nominis exornata. XXXIV. Etiam C. Nigidium a Viriatho victum reperio apud unum auctorem non ex optimis: Ceterum neque quo omnino tempore, neque quo xeS gesta modo sit, additur. Quod magis Constat, maximus ea tempestate terror ex Lusitanis suit, quum dux calli. dus et audax genere hominum durissimo bellicosis simoque uteretur. Apud Claudium scriptum est, quodam in saltu per ea tempora mille Romanis Lus, innos trecentos occurrisse ; pugna commissa, ex his Septuaginta, Romanorum trecentos et viginti cecidisso: deinde Lusitanis sparsim et secure abscedentibus, unum eorum peditem ab aliquot romanis equitibus CirCumVentum , unius equum lancea persedisse , tum Sessoris caput uno ictu gladii dissecuisse : ita iactum, ut, ceteris attonitis et metu cunctantibus, ille ad
suos otiose et contemptim sese reciperet.
XXXV. Inter haec C. Plautius, die ad populum dicta, damnatus lege Maiestatis, quod rebus malo gestis imperium populi romani minuisset, exsilii causa solum mutavit. Q. Fabius Aemilianus consul, cui senatusconsulto decretum erat, uti legiones duas scri- heret, tirones scriΡsit: ut iis, qui modo Λfricam, aut Graeciam, aut Macndoniam Suhegerant, pro naVata utiliter opera aliquod ex vacatione praemium foret.
238쪽
Cum his et auxiliis sociorum in Hispaniam prosectus, insone copias recensuit: quindecim millia peditum, equites forme bis millo reperti. Hos quotidianis exer- eitiis confirmare instituit, priusquam hosti non spe nendo novum militem obiiceret. Id quoniam per I gatos agi poterat, ipse traiecit in Gaditanam insulam , Herculi sacra iacturus, quem etiam gentili religione colebat, quod Fabiorum progenitor ille credebatur. XXXVI. Per absentiam consulis Lusitani, lignatoribus Romanorum insidiati, multos occiderunt; etiam legatum consulis, collatis signis dimicarct ausum, suderunt, ingenti praeda potiti. Ad horum famam, quum Fabius accurrisset, Iiriathus victoria ferox,st ut cum tironibus pugnaret, subinde instructis copiis consulem ad pugnam provocabat. Sed ille consilii tenax cum universis quidem copiis in proelium descendere recusabat; per crebras velitationes modo hos, modo illos suorum serendo hoStium conspectui, vulverumque et mortis terrori assuefacere Contentus. Pari sollicitudine, ne inter pabulundum improviso hostis incursu opprimerentur. Providebat; ipso plerumque cum equitibus circum umitans, et armatorum custodia metentibus apposita. Hanc enim diligentiam a patre Paulo, cautissimo imperatore, Porsei bello didicerat. Cuius otiam severitate iri tuondamilitari disciplina usus, clarissimam extudct famam re-Ρortavit. XXXVII. Sed in Urbe C. Licinius Crassus tribunus legem promulgavit, uti Sacerdυles non, ut antea . cooptatione colleg arum, sed suffragiis trauum crearen
tur. Erat plane populare legis argumentum: Popul
239쪽
fuerat paucorum. Non placebat res senatui, cuius in contumeliam tribunus . mutato veteri inore, non incuriam et comitium, Sed in forum Versus, agere cum
populo instituit. Dissuasit legem C. Laelius Sapiens praetor; nobilique oratione religionem iniecit populo, si quid in rebus ad cultum deorum pertinentibus immere mutaretur. Eundem Laelium in Hispania res gessisse, quamquam annalibus exciderit, magni tamen auctoris testimonio Constat. Nam egregium illum iriathi bello suisse, serocitatemque illius in praetura comminuisse, ita ut facile bellum reliquis traderet, in M. Tullii Ciceronis lucubrationibus scriptum est.
XXXVIII. Sub haec tempora magnae iterum mutationes rerum in Syria fuere. Alexander non melior, quam pro obScuritate generis Sui. reX, amicos neque ferre, neque regere prudens, pluribus intersectis, opera reliquorum personam principis sine auctoritate
sustinebat. Ex quibus Hieracem, et Diodotum Apamenum qui deinceps sub Tryphonis cognomento tyrannidem exercuit Antiochenae urbi praefecit. Adversus hunc ob stultitiam invisum populo Demetrius, rege Demetrio genitus, bellum excitavit. Illum cum fratre Antiocho pater hospiti Gnidio cum magna vi pecuniae commendaVerat, ne universam domum periculo belli, quod cum Alexandro gerebat, exponeret. Audito patris exitu, in Cretam perfugit adolescens; donec hortante Lasthene, Cretensium duce,
33. Vell. II. S. - Cie. in Laelio, ea'. IS. - Varro cle Re Rustic. I. Σ.- Cie. in Bruto, cap. at I idem de Nat. Deor. III. α; idem de ollie. II . t t. - Liv. Epit. I. 38. Diodor. apud Vales. - Ε laeti. - Trogi Ptol. 35. - Liv. Epit. Iustin. XXXV . a. - Sulla. Sev. - Ioseph. XIlI. 8. - Machab. I. ro.
240쪽
et ex eadem insula suppeditante auxilia, repetendis avitis opibus animum adiecit. Alexander, intellecto Demetrium ex Creta in Ciliciam traiecisse, magis metu suo, quam hostis robore pulsus, Antiochiam recessit, relicta Coelesyria : cuius praetor Apollonius, quum Demetrii partes sequutus, huius auspiciis contra Ionathanem Iudaeorum ducem male pugnavisset , meliori spe sublatus Alexander, Viribusque potior, conatus hostium haud dissiculter eludebat. XXXIX. Ergo Demetrius , maioribus auxiliis opus esse Cernens , PtOIemaeum Philometorem Aegypti regem excitat. Quamquam enim is siliam Alexandro uxorem dederat , tamen sive insensus genero, Sive occasionem invadendi regni vicini amplexus, cum ingentibus pedestribus equestribusque copiis in SPriam Venit, tanquam genero suppetias laturus: itaque civitates ei portas, ut amico, aperiebant, iubente
Alexandro , sive credebat sinceram soceri mentem
eSse, Sive simplicitate sua putabat illius obligari fidem et Pudorem posse : nisi' tamen dissimulatione ista occasio quaerebatur tollendi per insidias, quem viribus non erat repellere: nam et quae Sequuta Sunt, hanc suspicionem vehementer assirmant.
. Quum enim Aegyptius per Azotum et Ioppen ubi Ionathan ei, Iudaeorum dux, occurrit Ρtol
maida venisset, firmatis praesidio quas relinquebaturbibus, propemodum intersectus est Ammonii dolo, qui omnia apud Alexaudruin poterat. Ergo perliteras petito ad supplicium , nec dedito Ammonio, generum insimulans conscium insidiarum in caput suum fuisse, cum Demetrio societatem amicitiamqne pangit. Η