장음표시 사용
191쪽
BIBLIOTH. AMBROS. LIB. V. I, 9
Franciscus Rivola narrauera i , exorsus ab ortu Borrom ae i, ac prosecutus facta singula Principis , siue quae primam, siue quae supremam aetatem honestiuere. Placuit scriptoris labor, praecipue cum Feci erici virtutibus consuluerit, ne memoria excederent , sicuti caetera, quae aut liuor detrectat, aut obIiuio delet; illud reprehendere non nulli,quodRiuola paulo putidius hetruscas voces se it persecutus, ac nonnulla etiam allucinatus. Post haec sun iram sta iterum est Borromaea domus ob subitarn mort
Comitis Ioannis; cum enim Origij quae villa est simi-Ιkeὶ repente in morbum incidisset, seque vehementi
opprimi sentiret, dum vectus rheda ad urbem reuertiatur, extremum vitae spiritum edit. Elatus est magnifico sumptu Γ duxere sinus. Caudinici Gryrnm j : celabrata in fano Pedonis exequiar. atque inibi conditus tumulo; quanquam Sc gentilitium pensile sepulchrum atauO-- cineres seruat in Aede Franciscanὰ, atque adhuc manet ingens monumentum contra sacellam Ioannis ex lapide alabastriae . Illic fertur sublimis iacere UitaIianus Borromaeus. Cum molem eam tumul radiS Diuae Iustinae κ ., -- cineribus substruendam curasset, quod Marturis Borr maeae reliquias a Patauinis se exoraturum censeret. cCOmplorauere ciues exitum Borromaei; Nam Orriam Crimio fuerat Ciuitati ob magnificentiam, & regium plane animum ad haec ornatus fuerat cimniis , commifici etiam militaris stipendii atq; hybernorum cura: quan quam eo se honorae postmodum abdicasset. Literarum quoque studiosus conditam in Antoniano Canoἰio Academiam seruauit et eaque cum labore perpetuo exerccri geret ingeniae, Fatu num est nominata Stato dita, quo iuuentus seriatur a scholis, conuenire frequent Rcademici, dicere de scripto, unus deciamare e rostris: T.r stadium interea siquod animis crearetur, lammmmb
192쪽
ne,&0mphonia. Clara quaeque capita vocabantur ad hunc coetum literati viri Lucas Assarinus , Alexander Perlasta, & alij plures nomen dederant. Hetrusci sermonis nitor exquirebatur, siue astricta , siue soluta numeris afferretur oratio ad vincendam regionis barbariem. Et quidem cum caeterae Italorum ciuitates his stud ijs delectentur mirifice, par fuerat Insubres teneri Iiteris , cum alioqui discinctos otio homines in sinu suum vocet improbitas. Nisi mors coeptis interuenissetierat in an imo Borromaei excitare coetui conciaue ingens. dignum Principatu, quem in eo conuentu obabat, & magnitudine viri maxima quaeque mente voluentis.
Munus seruandς Bibliothecae dclatum est Federico Bose
romaeo Alexandrinorum Patriarchae, quod honore. &aetate antecederet ue verum cum is apud Helvetios Romanae legationis causa moraretur, eam curam C mes Antonius frater subluit, tribunatu militum, ac urinhanis honoribus decoratus saepe ; nam in urbis Decuri nes relatus, Praefectus item Nofoeomio , & Templo Celsianae Virginis, rem patriam &sacram vigilanter, bellicam strenue administrauit . Intersuit tamen coetui λ-dericus, cum Romam ab Alexandro Pontifice reuocatus Mediolano iter faceret, suoque aspectu restituisse institutum est visus ue adeo res Ambrosiana dcinceps ad Musarum voluntatem fluxit. Alij item Conseruatores declarantur nimirum Uitalianus Oldradus Theologus Templi Maximi, Ioannes Baptista Longus Curio D. Michaelis ad Clusiam , subinde veteribus susticiuntur Michael
et acum Landrianus Canonicus Aedis primariae, Bartholomarusta Fassius tertium, CaroIus Chioldus Theolous Nazarianae Basilicat. Inter haec cum morbo longinquo impeditus Franciscus Bernardinus Ferrarius , Icnectute scilicet, ac iam captus oculis, & capularis tractare Biblioth
193쪽
cam minime posset, successit vicarius illius muneris Ste phanus Antonius Cantianus, isque Collegio est ascriptus. Verum paucos annos eum honorem gerit Cantianus, pr propera morte sublatus, ac paulo post etiam. Ferrarius decedit depontanus , & senectute lamma, annum sex tum, & nonagesimum agens. Vterque ornauit hoc institutum: Cantianus descripto ad literas Diu i Caroli indice, atque singularum epistolarunia sententia, qui Iabor plurimum iuuat interrogantes ea monumenta compluribus voluminibus contenta: Fer rarius autem qua eruditione , qua multiplici scientia i hrorum . Me vero a Seminariensibus ceis, post decemnem facultatis oratociae doctrinam, Borromaea Familia fidi Conseruatores uniuersi suis stud ijs prosecuti euocaue runt ad hunc coetum, delata Bibliothecae cura. Hic autem scribenda minime essent, quae ad restituendam in antiquum statum rem Ambrosianam pro se quisquα Conseruatorum est molitus, ne videamur nostri temporis laudatores; verum officeret fidei ea modestia, silemtio nouorum operum, ac praetereundo illorum nomina, quorum ope fixus, ac fundatus est hic rerum status. Igitur pace inter Hispanum, & Gallum composita respirare facultates ingenuae coeperunt, atque auspicio Federici Borromati Paariarchar, quem Clemens IX. subroga- tus Alexandro pontifici iam perfunctum urbis Presectura, Legatum in Hispaniam miserat, Conseruatoribus autem Comarcho Antonio Borromeo. Comite Io.Rasino Arabsediacono scui successit Aymus Porrus Primiserius Aedis primariae, cum ille Viglebanensium Antistes esset renuntiatus )Carolo Francisco Ceua, atque Hieronymo Beccaria Caηonicis Templi Maximi, Antonio Maria Bonacina Praesecto Nagarianae Basilicae, Io. Petro Greggio praeposito oblatis, Flaminio Pasqualino in Basilica Stephani Caηonis
194쪽
eo, Iosepho Valuastario Curione S. Michaelis ad Gallum na is suilectus fuerat Hieronymo Samarugae demortuo)ac me inter caeteroS Conseruatores propositum non segniter urgente . de restituenda Graphidis Academia agi coeptum . Primum itaque ereati secundum leges
conditoris Conseruatores ad tuendum institu dum, videlicet Comarchus Antonius Borromaetis. Comes La rentius Salaaarius , Hieronymus Beccaria Canonicus Orminarius, Manfredus Septatius delubri Nagariani Canon cus, Flaminius Pasqualinus Canonicuι in Aede Prot martyris , eademque cura conseruandae Academ ice mi,.
hies demandata. Hi omnes uno animo connisi vice inuidiam quorundam propter priuata odia bonas artes negligentium 3 nam ideo dolebant oculi , quod illis prae .
teritis antiquae exercitationes reuocarentur, cum tamen
curae esset hcademia Conseruatoribus singuIis, tum ob utilitatem seculiatum, tum ob ornamentum sedia, ac Familiae Borromaeorum disciplinas omnes amplificantis. Accedebat mira dexteritas, &feruidum ingenium Hieronymi Beccariae, cuius ope, ac studio non Academia tantum , verum etiam Bibliotheca reuixit comparatis pluribus libris, quos desiderabamus 3 postqvana es in rem Ambrosianam conseruare instituit, curam omnem. adhibuit, ut ingenuarum artium utilitati seruirct, quae ratio bene gerendarum rerum sequuta virum est, dcc λ focomio praeesset, &sacras opes in Ambrosiana Basili. ca tueretur. Flaminius Pa squalinus suopte ingenio scro, batur ad haru studia , addictus Olim picturae, sincero quoque pictarum tabularum iudicio, atque hospitio pi- Aorum, si qui magno nomine exteri ad eum diuertant Septatius autem a Ludovico artis meditae parente procreatus, frater Caroli Dcrtonensium Episcopi, ariem omnem cum in suas aedes vocavister, Academiam disci a plin
195쪽
BIBLIOTH. AMBROS. LIB. V. I 63 .plinarum altricem fouere debuit. Commendant ciues, ac peregrini homines excellentia Septaliani ingenij: versat ille in omnes partes artificia singu la: condit ex clia ly-he specula, qualia inuenisse dicitur Archimedes ad incendendas Romanorum naues, cum cingerentur obsidione Syracusae , glandes perpetuo cursu, recursuque
uas canendi fistulas, spectra , & icunculas arcanis gressibus mobiles; quae omnia suo marte excogitauit, d 'μ' Δ cum reliqua supellcctile numismatum, tabularum, magnetis , ac barbari amictus domestico Museo imclusit ad artis miraculum, atque urbis ornamentum . . Septalij comitatem indicantis tui musti opeS exteris vere m. se,. commendauit author anonymus libri Gallici, qui inscri-hitur et ageo, Italior ut contra falso amrmauit libros Bibliothecae Pinellianae emptos, postquam decessit Fe-dericus,atque eoru magnam partem sui sta a piratis Turcis abreptam, iniectamque in undas, tabulas item Elementorum, quas perpolivit artificio mirabili Bruguel, esse earum exempla, quae Ornant regias aedes Ducis Allobrogum vulgo te Valenun, quae menda obuersata sunt ocu-m '' Iis, cum eum librum perlegissem. Haec profecto, atque una prauum iudicium de tabellis pietis, quae ambitum Bibliothecae coronant, non attinet castigare; nam de Pinellianorum codicum emptione, & de Elementis Bru-guel satis ciues, atque exteros docuis absoluta tamen Hemidecade fragmentu eius Ithri Gallici, in quo de Bibliotheca , & Pinacotheca Ambrosiana agitur, proponam fide Iiter: ut singula in veritatis lucem videar protulisse. Fixae itaque leges Academicis eaedem, quas Cardinalis Federicus parens instituti condiderat; sublati modo sunt tituli Magistratuum, fomenta aliquando livoris, ac su- binde rixarum, cum quisque iniquo animo repulsam se
196쪽
rat. Qui ducerent Academicorum familiam, Antonius Buscha, & Dionysius Bussola ex uniuerso agmine delecti , hic ut statuariam artem , ille ut picturam curaret, uterque natus, & aptus ad artium negotia, atque hac tempestate facile coryphaei suarum facultatum. Nobilitauit praeclare hoc agmen Dux Hedae Ioannes Franciscus Pacechus, Velascus, Gomegius, de Sandoual, atauis longe clarissimis, inclytisque editus, ex Magnis Hispaniae, G a v. similia ner Gasparis TelleZ' Gironij, Ducis V Vrsonas, Guberia toris Mediolanensis Prouinciae 3 picturam enim unice cir-λ α,-- ligens nomen suum Academicorum coetui dedit, dele . . tatus vespertinae graphidis exercitatione tanto progressu: ut, si pingere institerit, semper picturus sit aeternitati. Cς-i.,26-α terum institutiones pictorum, & scuIptorum hac ratione
discriminatae, hyberno tempore circuitusa iuuentus spec-ctat nudum corpus hominis variostatu, atque habitu. prout singulis lubet collocare, impendente pol mixo, quoi clarius spectentur tori, m ustuli, tendones, venae, nerui, a ticuliq; ue ea exercitatio, postquam dies inclinauit, vocat studiosos artis, prima vigilia exacta dimittit. Ver,&aes, ras nam autumnus iuuentutem iubet striari) pomeridi num tempus poscunt: statuitur in pegmate ligneum simulachrum , enode , quo flectantur exanimes artu S:. amicitur vestibus, ut contemplantes exprimere possint sinus, & fluentes lacinias indumentorum. Varius delectat vestium apparatus, aut cum lignea moles Monachum agit. aut Imperatorem, vel cum detracta repente chI myde togam sumit, aut pallam. Qui vero in eo coeta adolescentum c teris longe antecellit, is . ut quisque vel pucturam, vel statuariam artem colit, ex Pinacotheca &Museo pistas tabulas, aut signa deligit ad arbitrium, suci adumbrare insignium arriscum malit opera, siue describere in tabula, au t unge c cx argilla. Itaque nobilissiiD,
197쪽
omnium Italicarum Academia est, non modo quia patet ciuibus, & peregrinis,uerum ob utrumque Mustum pictorum , di sculptorum , atqs viciniam Bibliothecae, ex qualibet depromere scriptores, qui in vespertino couetu recitatur: ut animus veterum historias arripiens,casus reru publicarum, aut praecepta artium discat, interea dum nudati artus exprimuntur. Statuta sedes est Academic rum conventui : extructa ante fores porticus , picta
genijs, &stemmate Borromaeae Gentis; imposita foribus haec epigraρbe : FEDERICO CARDINALI BOR-
ROMAEO ARCHIEPISCOPO CONDITORI SUO MUNIFICENTISSIMO ACADEMIA PICTO.
R U M . ET SCULPTORUM. Excitatum item aliud Musteum ad disciplinam sculptorum: sicquei absoluta
est tota moles Ambrosiani operis, cuius formam probauerat, ardinalis Federicus, antequam ad Superos abiret . Conclaue ingens capacem sinum venientibus offert,
multiplici toreumate , ac si no locuples ; quanquam. tabulas pictas,& graphides illlac etiam intulimus, ne paries alicubi nudus loci maiestatem foedaret. Super-nc pistinestudo referet virtutem insidentem solio, & ci
ca obsequentes ingenuas vita. Utriusque autem comclauis, pinacothecae videlicet, ac musci artis statuariae, longi tudo aequa est, porriguntur enim in longum cubitis viginti septem, Iatitudo tamen dispar έ musei latitudinem metimur cubitis denis ternis. pinacothecae vero senis deius; quemadmodum ante in Bibliothccat innovaμια indicauimus. Porro tabulae picta uni exemplareria, quaS. aut Raphael Vrbinas Romae, auοῦ Corragiensi Parmae pinxit . easque descripsere celeberrimi artifices, Annibal Caraccius in primis . Graphsdem unam Camillus Procac- cinus puctor egregius confecit opere cerie expolito ;sustinet Acturnus Parens sobolem suam mortalibus exta uajs.
198쪽
uijs cruentam, ac suffixam cruci , venerantibus utrinque- Ioanne, ac Stephano numinis maiestatem. Sane ea cle-
scriptio longe vincit pictam tabulam, quae proposita est in Aede Ioannis ad aream Nagarianam. Porro graphides oblongae sunt Peregrini, reserentes facta Superum, qui bus paetores inuni rauere Templi Maioris specularia. Graphis alia abIulio Romano est prosecta: in ea pugnam descripsit artifex a Constantino imperatore contra Maxentium ad Milatum pontem commissam: quo certamine postmodum pictor ille princeps artis Vaticanas . ades exornauit . Graphidcm, in qua Neptunus curru serata, '' ' tur, perpolivit Vincius causa anticissim i hominis A ntonis Signis ; Tritones,& natantia aquaru portenta cona itam tur vectum quadriga Regem, ac imminentem equis ferocitate exultantibus . Exornant Mus ei ambitum toreumata gypsata, eaquereserunt pugnas, quas in Traiana columna ars incidit ue quaecunque enim nobiliorum artificum caelo vel Roma debet, vel Hetruria ea exprimenda gypso curauit ridericus, ne ad exemplaria longa peregrinatione nostrates proficiscerentur, cum Roma, atque Hetruria in Insubribus spectari postet. Pendet vero e stipite nudatus cute Marsias, quem ira in miraculum versa etiam Apollo coleret ue proximus Marsiae villicus, qui est in vinea Medicarorum, cote falcem acuit, flexo poplite, arrectisque auriculis, gemina succedit cervix, altera animam agentis Senecae qualem habet familia Burghesia in hortis, altera Ioannis PauIi Lomatij Pictoris; huius
- ἡψε α author fuit Annibal Fontana, de quo narrabimus pos-' V -- tea Pulcheruinia imago est exoculati Loma ijs eam enim iacturam oculorum praena onstrauerat mens prouida Hieronyma Cardanar nec euentus praemonentem fefellit . Sequitur humanum cadauer, connexa inter se ossium compage ue redimita ceruix Lauro est quanquam
199쪽
BIBLIOTH. AMBROS. UB. U. I 67& taurus sentit fulmina Libitinae dextera vibrat hastam,
metuendam atque inanem eam molem fieri stylobata inscriptus titulo, ac m*numento funeris. Augustior tu mulus nunQuam contigit cadaueri, quam cum defuit.
proxima eu Veneris statua, Medicaeae magnificentiae testis, elegantissima admod um, & veneris plena. Hoc vero simu achrum cum in oculos Borromaei incurrilset, erat pudoris custos incorruptissimus, ad O iatum Bibliothecae Prauectum oculos conuertens rogauit, quisnam in sedes illas depositi pudoris foeminam inuexisset Et continuo, ut signum illud secaretur in partes, mandavit. Abscissis itaque ceruicibus, demptis brachiis, se loque ytero occurrit Venus : ut Deiphobumessi' putes, non Venerem. Insta effigies trunca hominis insidet stylobatae: hanc in aedium Vaticanarum impluvio collocauit artifex ue Bonarotus iussus ab Iulio Secundo Pontifice Maximo, vi simulachrum absolueret, negauit operam suam, ratuS inchoatas partes aequali artificio perfici haudquaquam posse. Commodus, siue mavis, Hercules hortorum Vaticanorum, comes Veneri, turpe olim Ve-ncris mancipium . Stat ille giganteo habitu, leoninis
exuuiis tectus, truculento ore, laeua deferens infantem .
Hylum fortasse suum. Mediam sedem occupat simu - , lachrum Scruatoris, idque ectypum est signi, quod Bonarotus in Romano templo Mineruae fecit ex marmore. Amplectitur ille utraque manu crucem, eminentibus ubique artubus, & commissuris corporis, venisque s qualis ars commendauit in omnibus signis artificem. Prope succed ere Apollo Vaticani vireti, nudo corpore, eXertis brach ijs, pendulo amictu, ac ad laeuam retorto, sed pente ad crura colubro ad artis medicae indicium. Gladiator quoque Burghesiorum magnificentiam auget; stat ille toto corpore connisus in latum, coacta in pu- gnum
200쪽
gnum dextera, altero pede portecto, altero in sinistrum ἡlatus recedente ; pugilem forte valentiorem Roma non vidit. Intra gladiatorem occurrit spectanti simula chrum disquilli, reciss naribus, contuso ore; refert om nino Romanum obloquutorem , hoc uno dissimilis: quod ille loquacissimus est, hic elinguis. Porro faciem , lotam Muset ornant toreumata, & simulachra es attiora. Signum Deiparae e marmore Catiatensi sumi artificio persecit Marcus Antonius Prestinarii Mediolanensis, qui non modo odeum Templi Maamultiplici toreumate ornauit, verum apud Insubres p. clara monumenta suae artis reliquit, Adonidis praesertim ls,.... ail. simulachrum Leinati in magniticentissimis aedibus Vice comitum, quem etiam lapideum Venus amare posset IVirginis statua constitit Borromaro duobus millibita aureorum numum. Tradunt Prestinarium, postquam in Aede primaria absoluit aram Praxedis minus elegan ser, quam caetera soleret, leuiori reprehensione damnis tum a Federico qui in Pontificali Palatio hominem at Estat, altumque accipiebat lamel atque illud iudicium dac verba increpantis Borromari adeo insedisse artificisani lm O, ut paucos post menses vitam amiserit. Gem in13 utrinque signa iacent deiecta in latus, vesperis alterum,.r alterum aurorae, quae sunt in Aede Laurentiana Florenatis; parens utriusque simulachri est Bonarotus; inves peris signo adhuc rigida ceruix est: expolire nomit artras , ne a reliquo corpore ob membrorum discordiam, dissentiret. Est etiam elegans Narcissi statua eo habitus corporis, ut Iymphas consulat suae formae iudices , a veroi
nihilum distat, nisi quod ille in florem, hic in lapidem,
est versus. Superne prominent e pariete toreumata, da
plex quidem fictile , & ectypum eorum , quae Bacius Bandinestus sculptor egregius caelauit ue medium vero.