장음표시 사용
31쪽
hus admirandum nostra aetate contigit, quod urbis famam, &scientiarum opes auxit; tam breui autem tem poris spatio in eam magnitudinem creuit, ut lain terrisOmnibus sit miraculo. Huius vero historiae prouinciam Cardinalis Federicus Borromatus Bibliothecae conditor mandauerat Fortunato Raulio Ambrosiani Collegii Alumno: verum is, fatis incoepto obluctantibus, auth ris, & posterorum desideria est frustratus. Iosephus R ipa-monisus,&Francisciis Rivola, dum acta Federici in annales suos retulere, pluribus Bibliothecae Anabrosianae originem, paucis incrementa descripserunt. Iacobus pli
lippus Opicellus libelIum de Bibliotheca Ambrosiana vulgavit: scd ipsa tantum primordia, dc quae initijs sunt
prox ima, rccensuit. Nos candide origliacm, & statum Bibliothecae scribendo prosequemuracriptorum, & ta-hularum fide, ac testimonio: ne monumenta patria, ut plerique solent, ciuibus consecrare, exteris amplificare
i Ixerat Gaspar Vicecomes Mediolanensis Ecclesis ... . Antistes cum Clemens VIII Pontifex Maximus iAmbrosianae rei Cardinalem Federicum Borri marum praefecit. Recusauerat quidem excelso animo lao' a. υ--ι.: norem illum Federicus: verum Philippi Nerij viri Sancise a n 3Mais... simi, qui Cardinalis conscientiam moderabatur, horta, ' tione permotus ab ea sententia decessit. Depinxerat nimbrum cogitatione Episcopales curas, quae bene gerendi m neris ovicia consequuntur: tum vero recens in omnium ioculis statris patruelis vivendi, regendique disciplina, ipsa etiam aetas, ut ei videbatur, immatura cum annum trigesimum, i& alterum ageret ab honoris maiestate Borromarum submouebant. Vicit tamen pudorem ra--. t io, & Pontificis Summi imperium: atque ab ipso Cle- ': ι -- ρο-
32쪽
η- mente inauguratus Ambrosianum honorem capessuit. Inito Pontificatu maxima quaeque animo complecti coepit ; ad haec literatus ipse exosculari literas, earumque AM' causa sese in Qtitudinem stequentius abdere. Hanc siquidem amabat unice: eratque iucundissimum, cum se ab urbanis negotijs vindicaret, loca sola incolere ad scribendum, meditandumve. Incessit inde animum ponendae eremi cupiditas ue quamobrem scriptis ad Pontificem Maximum literis potestatem illius excitandς exorauit, eamque Camaldulensium legibus formare statuit. Architectiis fuerat instituti Romualdus Rauennas, cum , in Apennini verticem euadens, ad annosas, procerasque
'T, 22 ab Ietes meditabundus substitisset in campo, qui ab herili ' nomine Malduli diceretur: isque Maldulus in agendisseris obuius forte factus Diuo , campum illi dono dedit, seseque Romualdi sectatoribus adiunxit. Hic eremus
eondita, atque ex gemina voce una coaluit, Camalduli appellata. Accenderat Mrtasse Cardinalis animum aemu--1υ,-ot-s, latio, Camaldulensem enim eremum Sanctissimus Cardinalis Carolus Borromarus adamarat impensius, atque V m eo secessu delectatus caelestibus addixerat animum :&Cardinalis Gabriel Palleoltus, qui D. Carolo usus fuerat
amicissimo, Camalduli hospitalitios lares Bononiensis Ecclesiae Archiepiscopis excitarat, si illuc otii, pietati sue
causa vellent diuertere. Sedem certe eremo Federicus
ibi statuerat, ubi ornatae postmodu Diui Caroli aediculis
rupes Aronensem montem arce ipsa validius muniunt... AttrIbutuS etiam a conditore census est; copiam fecerat - ς- Clemens octauus, ut ex opulentissimis reditibus Coli '' '' gii Borromatorum s hoc enim nomena conditore CarOL impositum sedi, quae substructa regio sumptu Ticini
est j lex millia aureorum numum adimerentur, eaqUC erigendae eremo cederent. Igitur missitatis liter eremicolae
33쪽
colae Pontificis voluntati seruiebant. Arsenius coenobita .. e.ι promiserat Cardinali, ire ut Paulus Praesectus totius or-rdinis Mediolanum Camaldulensis familiae ante signanos duceret duos. Angelum videlicet & Aegidium, quorum auspicio inciperet institutum . Rursum idem Paulus Ca-maldulensium Antistes Fauentialiteras miserat aci Cardinalem de Anselo Mediolanensis eremi conditore; simulque solicite cauerat, ut omnia ad leges Benedi tinorum dirigerentur; ad haec rogauerat, ut med ijs in
lucis, qui totam eremum tegerent, cellulam sacram excitandam curaret, ac ex tabulatis ad coenobitas recipiendos cubicula, ne degerent sub dio: illudque esset contra imbres, di Iouis frigidi inclementiam munimentum,donec ingens postea substructio iustae eremi, & coenobij speciem faceret. Hic operis ardor sensim elanguit: nec inconstantiae vitium , sed molis alterius cogitatio immutauit propositum; etenim magistra grauissimae cogitationis dies est: nec pudet consita damnare, cum ratio
consilium emendat. Reputauerat animo Federicus eremum totam, eremique disciplinam : abditam illam intra siluas uiuenda seueritatem urDanis moribus minus prosuturam inteIlexerat : esse praestantius, quod Ecclesiae soret usui, & seculi iam non sua vitia serentis audaciae, atque haeresi luis in morem grassanti obviam eundum; reuocata mystarum vitam ad numinis cultum patruelem Carolum: facturum se utique operat pretium, si eandem sanctimoniam seruet, immo ex equo veluti Troiano mill teS euocet, qui haeresim exarment; id impetrari posse, si literas sacrorum hominum decus tueatur, & Regiam aliquam sapientiae extruat in urbe: hoc musarum, & literatorum contubernio Religionem .5 bonarum artium studia adiutum iri plurimum. Quae diu agitata mente Cardinalis, placuere postmodum: sicque mutata voluntas.
34쪽
atque a solitudine abducta ad literas . Hanc Federici voluntatem probauit Pontifex Maximus, de cuius sententia
' 'in' thecam, Collegiumque; atque hoc uno consilio Principis animus struebat, excitaturus forta sic veterem famam L,- L. urbis, cum, Mona Archiepiscopo,Bibliotheca publica ciues ad scientiarum otia inuitaret. Porro frustra est Be-n f - - eminchus, qui Diuum Carolum parentem operis. Fede-ticum amplificatorem fuisse tradit , nam aream hanc B
hlio he a, ...ia bliothecae insederant, cum moraretur in terris Carolus,
aedes ciuium multae, ac gymnasia Taberniana: tum vero tabulae omnes, & superstites aedificationis testes peregri-- ρ ρ I, -3. no scriptori refragantur. Igitur exquisiti codices sacri. profanique, barbarae, latinaeque linguae, autographa, membranae, ex papyro, & philyra; nam descripti codices minime vulgaressunt, nec in plebe vilescentium librorum praestolantur emptorem. Etiam cum Romete mo-
. .: ruaretur Federacus, instruxerat Bibliothecam , maximamque librorum vim collegerat undique, animo futura ΠΟ- uidente. Eius rei argumento literae sunt Roberti Bellarmini viri doci issimi admonentis Borromatum de Francisco Pilato homine Gallo; namque id Cardinalis quaesi, uerat a Bellarmino ,& cognouerat plura Conciliorum K τι---ι. Volumina apud illum Lutetiae Parisiorum seruari , eaque descripta,& vetustati erepta; immo& tabulas legimus tanti apparatus indices. Ante omnes Octauius Boldonus Ambrosianae Bibliothecae strinia ditauit ue eius quasi anathema exterorum haec inuisentium oculissubijcimus duplex literarum autographum, quas Imperator Turcarum Baiagetes ad summosPontifices Innocentium Oetauum, S Alexandrum Sextum exarauit ue character epistolarum nitidus satis,&humanior, quam ut a tyranno proficisci in
potuisse videatur. Nomina plurima , & commentitiae
35쪽
magnitudinis tituli frontem literarum implent: salus dicitur, tum ossicia, & studia humanitatis epistolas commendant, de claudunt: Elementares autem notae graecis formulis fit xuntur. Per eas vero Iiteras BaiaZetes do-G
no miserat Innocentio lanceam, qua unus militum trans otia Ἀρ-bra
uerberauit Seruatoris peetus: ut eo munere desiniret Pon- :' 'tificis animum, cum Zigimus frater ipsitus Baiazetis Romam abductus fuisset in vincula. Postquam autem satis instruxerat totam molem Cardinalis, confiij sui rationem Pontifici Maximo probat: immutatam videlicet
mentem docet, neque se iam eremicolas, sed literatos homines in spem seruandae Resigionis quaerere. Sedit ea cura Clementi VIII., litereque ad Borromaeum missae, haec Anno i s. summa : commendare se consilium Federici de conden ψWδ 8 'da Mediolani Bibliothecae ea nolle rata, dc firma esse, quibus Camaldulensis eremi institutionem probasset: ac proinde addicere se huic operi sex millia aureorum num um olim attributa eremo, & mandare se, ut eadem imminuto reditu Ticinensis Collegij Borromaeorum, in molem Ambrosianam erogarentur. Haec Pontificis munificentia, & animus stimulauit Federicum ardentius . atque palam profiterisua studia, & commun care cum exteris coepit; & quamquam domesticam Bi-hliothecam summis opibus appara siet, ingentia tamen cogitati, neque ipsa fortasse Ambrosiana moles satisfecit. Habiti in consilium literatissimi virit sicci ptae ad unum quemque literae, & ab omnibus responsum perhuma niter . Quaerebantur potissimum graecorum , latinorumque codices descripti a librarijs, antiqui, semesique, eo ditior sit pellex, quo vetustior ue illa vero conquisitio
apud Calabros, Venetos. Germanosque fiebat ope Anto- ε, lii. Anii Aquinatis Episcopi Sarnensium, Iacobi Baroti ,& ,, , O .a ris.
Marci Vesseri. Pari studio contendit Franciscus, Ciuis
36쪽
Mediolanensis, Franciscana: Cucullatorum familiae vir, cum Placentiae moraretur , namque Ferrariae rem transegerat ita, ut Biblia hebraicis literis exscripta magno etiamlumptu redimerentur, quae olim Clementis Octaui oc lis ad spectaculum , miraculumque suerant oblata, cum illuc ad urbis imperium capessendum se contulisset. Alius item Bibliorum codex septingentis ante annis exaratus proponebatur venalis: & Dominicus H ierosolymitanus Ex Niret, ain nullu in Italia tota eiusmodi codicem esse affirmabat, nisi
t V apud Ducem Urbinatem , porro haec Biblia esse Mantuqapud Hebraeum quendam salis redemptorem: pretium usquam tercentum aureorum num um fore. In hoc certamine ossiciorum eminuit munificentia singularis
Pauli Garexij, is enim cum Dominicano Ordini in Prouincia Insubrum praeesset, dono dedit Cardinali paginas duas autographas Diui Thomae Aquinatis contra ethnicos, decerptas ex codice, quem Bergomatum Religio exportatu Neapoli anno MCDIU. intulit in Aedem Dominicanorum. Has autem paginas Augustinus Cal in inus sacer Quaesitor Mediolani iussus a Garexio tradiadu Borromaeo . Tantam Federaci curam interpellauit Clementis Octaui Pontificis Maximi fimus: itaque ad comitia prosectus creandi Summi Pontificis causa, RO-mae paulo opinione omnium Iongius substitit. Nam Leo Vndecimus hunc Pontificem illa comitia renuntiauerant)cum vix summum totius Ecclesiae honorem iniuisset, rursus ad interregnum cotinuatis prope funeribus res Romana redijt; eoque sublato Pontificatum Maximum obtinuit Paulus V. maximo Ambrosianae Bibliothecae bono, atque compendio. Reditum in eatriam est, nihiloque segnius res curata . Augustae Taurinorum Ioannes t ταἴ Ranciscus Rantius consilium Federici indicauerat Allo-ι rh. Ση. brogum Ducit cuius ut adhuc animo Caroli Borromaei
37쪽
BIBLIOTH. AMBROS. LIB. I. ysinctimonia obuersabatur, ita in Cardinalem Caroli patruelem studia sua omnia facile conferebat. Commendauit magnificentissimis verbis illius propositum: mam datumque. ut Federico aliquot antiq uae epigraphremita terentur. Ex eadem urbe Metamorphoses Ouidianae vetustissitatis exscriptae notis, alijque codices magni no minis. & sumptus Mediolanum transmissi. Eodem tem s. t. isI, 3. pore Iustus Lipsius,scriptor eruditissimus, Bibliothecς eri- 'Σ :, et gendae consilium probauit: eamque structuram maiori risu emolianento futuram dixit, quam is nas domos,'fast oiata Parao plice palatia . Comparandi autem libros curam imaui homines in la receperant, ad quos literas dederaἶ Cardinalis, nimirum Bartholomaeus Georglus Mantuae, Iacobus Barotius Venetijs, de quibus antea scripsimus. Et quidem a Barotio acceperat Cardinalis lemmata orationum Diui Ioannis Chrysostomi,quae antiqui limis voluminibus continebantur ex quo itidem Barotio intellexerat libros graece scriptos Byzantio dela tos Venetias fuisse,sumptuosos nimium, ideoque chari. res Cardinali, cuius magnificentiam sumptus magnitudo vehementius incitaret. Regio Lepidi Camillus Bo-R sus tertio Cal. sextiles exemplaria permulta deserenda Borromaeo curauit. Erant vero autographa Caroli Si-gonij scriptoris clarissimi, archetypum Annibalis Cari,
quo Italica lingua rhetoricas Aristotelis institutiones donauerat: ad haec latini commentarij in Porphyrium membrana descripti. Duo pariter hoc tempore Episcopi Ambrosianae Bibliothecae commodis seruiebant: Marcus Cornelius Patavinorum Praesul de quaerendis .esi: ' hchraeorum labris erat maxime solicitus: Raphael Zacynthi, &Cephalentae Episcopus per epistolam securaturum promiserat, ut libri omnes exquirerentur, quot IV 3-
38쪽
Federico, in quo graecis literis exaratae suerant orationes Leonis Imperatoris nondum typis vulgatae. Haec exterorum hominum munificencia : par ciuium. Coenobitae Cistercienses aerarium sanctius Bibliothecae ijs opibus auxere, quales ne Vaticanis quidem scrinijs continentur. Cum enim librum philyra contextum tot urbis casibus eripuisset sortuna, ac veluti Cumanae vatis codices in Ambrosiano Coenobio condidisset, Monachi tradidere Borromaeo, maiori nescias munificentiae, an mundiris pretio. Vtrumque profecto magnum; nam abhinc annos milIe & trecentos exaratus codex antiquitatem Iudaicam a Flauio Iosepho traditam latino sermonen. a. .n- narrat, descripssit autem singula in cortice Rufinus Aqui-zzz Ieiensis, Diui Hieronymi aequalis . Literae eminent adhuc toto opere, nec alicubi blattam senserunt; quod au-b: aeelasiae tem maxime mirere, magnificentissima Mediolanenis a. M. e.dis. sium Bibliotheca unicum librum suis in forulis seruat.
Porro illud autographum delatum ad Insubres sui ct ab Attila, postquam euertit Aquileiam , conijcit Puricellus:
milia in M' neque eam coniecturam sutilem arbitramur; nitet liber
ti ἀει argenteas umbrucis, ac praefert titulum tantae munincen-
Σί . tiae testem. Eadem apparandae Bibliothecae cura, procedentibus annis, sequuta est Federi cum r nec Principem 3. iii'. mi a. cogitatio elusimoda dimisit, nisi cum rebus humanis estiaritatas exemptus; his vero studiis ferebatur Cardinatas etiam ad extremas superi maris oras. Corcyrae totius officinas di-: ligenter interrogauit Vincentius Archiepiscopus squamquam & alio loco conquisitio Corcyrea fastis Ambrosi nis addet plurimum in sed temporum magis, quam pelagi tempestatibus, plura volumina perierant. Acturum se tamen per lateras idem Antistes memorabat cum coeno- M.t,ia. hitri Epiri: ut , cum ibi primum desaeuiisset pestis, libria M. compararentur: seque eande operam in insula Zacynthi adii,
39쪽
pI3UΟTH. AMBROS. LIB. I. II adhibuisse. sed ne libellum quidem expiscatum. Apud
Corcrreos cum spes omnis decolla sset, affulsit alibi. Bu- 'in biemi Ioannes Stephanus Ferrerius Vercellarum Disco
pus, quem a Germanicalegatione Pontifex Marimm re- Gisia, disia
uocabat in Italiam, antequam iter ingrederetur , Obtule- 'μrat ultro suam operam Cardinali, librosque se omnes, quos vellet, delaturum spoponderat. Ipsi etiam cucublatae familiae homines Franciscant, qui Genuae morabam rimisisν.κ tur, licet rerum omnium egentissimi, has opes librorum prodigebant: & Bobiense Coenobium Benedictini ord, nis ligrorum spem fecerat, quos deinde munifice oblatos e. α' '' accepimus. adeo nemo se in ossiciorum certamine vim
ci patitur, si paulo humanior sit. In hunc fere modum sensim supellex libraria di escebat, ainstarium nobilius
paulo post acceptura. Ingenti enim incremento rebus - -ν. auctis decus aliud desiderari videbatur,& ornamentum ad tuendas potius literas, quam haec prauidia literarum . Hactenus multos esse intellexerat conditor Borromaeus, qui thecas libris refercirent, nullos nisi Deus praesentiope respiceret musas) fore, qui libros scriberent ad im4plendas thecas: hanc copiam variorum codicum etiam a priuatis hominibus iactari, proponi pretio, & blattis in terdum esse ludibrio, quibuscum infeliciter versentur: maius aliquid excogitandum, quod magnitudine sua Omnes, minime vinceret Federicum: secum iam inde rationem iniuisse quemadmodum debacchantem haereticorum audaciam cohiberet: eadem homines Iiterarum negligentes posse conciliari musis; tot malis praesentissimum fore amuletum, si virorum sapientum coetus cogeret: fieri utique bono publico, cum ingenuis artibus mystae excoluntur; scientiarum autem disci nis excultos BibIiothecae Ambrosianae emancipandos,ubi nec scribe-tium, nec scribendi exempla desiderentur: Seminarien-B a sem
40쪽
sem sobolem in hanc spem adolescere posse. Huc igitur
m animum, &vota conuertit Borromaeus,& Collegium isti, M.A..hiM, Ambrosianum instituit, hoc enim nomine coetum maluit insignire . Placuerat quidem scholae appellatio; sed ea
vulgaris, & gregaria videbatur, a priscis nimirum Phil sophis usurpata: tum vero puerilibus ludis cognominem esse nouerat, eamque olere Grammaticos, & Orbilis virgas . Nec specie ipsa venerandi nominis improbauerat titulum Academiae: sed nondum haec appellatio aequabat grauitatem coetus, siue ascribendos homines,
siue ipsius conditoris famam spectares. Collegij nomine hunc conuentum sapientum virorum nuncupauit recentiori appellatione, quali duo iam nobilia iuris, & m dicae artis consultorum Collegia urbis nomen latius ad ex teros propagarent. Caeterum cum Fidei Catholicς defensio ageretur totius Ecclesiae commodo, euocauit ex Mediolanensi ciericorum Seminario florentissim vim, quemque, quem adoptaret CollUio, nostrates tamen, aut certe prouinciae, agriue Mediolanensis accolas, quo
Insubrum dignitati studerent impensiis. Seminarium frequentissimam veluti lacrae iuuentutis coloniam deduxerat D. Carolus initi Pontificatus auspicio; immo n multitudini adolescentum deestet quos Ecclesia ad templorum praefecturas,&sacerdotia expect iret, tria invr-he condidit , unum alendis adolescentibus ingenio ' mata promptis, duo aliquanto grandiori aetate hominibus ad 2 2b L ., veteris Canonica aedra, & ad Fulconis delubrum; reliqua vero erudiendae iuuentutis domicilia in Dioecesi collocauit. Quod tamen in Orientali urbis regione condidit, id veluti metro mis est, & caput rerum. Ibi adolescentes politioribus literis sormantur primo, tum ad Philosophantium gymnasia dimissi ijs facultatibus immorantur postremam operam Theologiae impendunt. Praeclaruinop