장음표시 사용
31쪽
monium , & quae bona ipsius . . Fol. 7or II. De materia , forma , & Ministro Saeta
menti Matrimonii. 7os III. An, & qualis consensias requiratur ad valorem Μatrimonii. IIIIU. Uttum sit licita Pluralitas Uxorum.
V. De IndiMIubIlItate Μatrimonii. 716VI. De Cohabitatione, dc onere Debiti
Conjugalis. 73 VII. De Divortlo. 724
Quaestio I. Λ quo possint statui impedimenta Matrimonii. Fol. 727II. Quae sint impedimenta mer impedientia Matrimonii. 72s III. De Donsalibus , eorumque obligatione,& Distolutione. . 73 1v. De Impedimentis dirimentibus Matriamonii. 734I. De Impedimento ErrorIs. ibid. II. De Impedimento Conditionis. Is III. De Impedimento violentIae . et 36IV. De Impedimento impotentiae. ibi. U. De Impedimento Ligaminis. 738 D. VI. De Impedimento ordinis. ibid. g. VII. De Impedimento Voti. ibid.ύ. VIII. De Impedimento DisparitatisCul.
si. IX. De Impedimento Crim Inis. 74OX De Impedimento Cognationis , tum Carnalis,tum Spiritualis ac Legalis. 742 . XI. De Impedimento Affinitatis. 746Xll. De impedimento Iustitiae publieae Honestatis 348 XII l. De Praesentia Parochi,ac duorum Testium , 749ύ. X lv. Solvuntur varIa Dubia circa Praesentiam Parochi ac Testium. 7sr . XU. De impedimento Raptus, 734 Quaestio V. De Dispensatione impedimentorum Matrimonii. 73s Appendix, continens modum legendi, describendi Citationes Utriusque Iuris .
32쪽
TRACTATUS LDE ACTIBUS HUMANIS, ET CONSCIENTIA.
Uoniam a DEO, Authore & Conditore suo, misti .u homo ad supernaturalem Beatitudinem or. dinatus esse dignoscitur , in primis necesse est media illa investigare , quibus ad praeparatam sibi aeternam Beatitudinem perveni. re , Deumque tanquam ultimum Finem suum apprehendere valeat. Cum igitur iuxta illud Davidicum Psalm. 36. Declina a malo fac bonum, alia ratione id fieri nequeat, nisi per exercitationem actuum bonorum, sugamque malorum :hinc in praesenti utilissimo, omnibusque, praesertim Con, fessariis, scitu summe necessario Tractatu, quem De isctibus Hum is o Conscientia inscribunt, ea consideranda occurrunt, quibus homo in suis actionibus ita possit dirigi, im. & alios L. rigere, ut tandem exercitatione bonorum actuum, sugaque malorum praeparatam sibi Gloriam aeternam consequime.
33쪽
De Voluntario , de Involuntario.
dicitur , quod fit absque y poc obligatione praecenti di sic Religiosi' praeter Officium Uivinum quandoque dicuntur rec tare quasdam preces voluntarias, id est, absque obligatione dicendas. Verum de Voluntario taliter accepto hic non loquimur. Secundo sumitur latissime, prout idem est, ac Spoπ- raveum e quomodo omne illud dicitur Voluntarium , quod neque vi , neque ignorantia fit, procedit tamen ab aliquo principio intrinseco cum praevia cognitione. Vel clarius, V luntarium, prout coincidit cum Spontaneo , dicitur illud , quod procedit h. potentia appetitiva eX praevia cognitione objeci i. Et hoc modo Vo.luntarium convenit brutis , utpote quae agunt spontd ex inclinatione appetitus senutivi , praevia cognitione sensitiva . Sed & de Voluntario tam lassid accepto, ac prout etiam convenit brutis, hla sermo non est . Volunta. 3. Tertio modo Voluntarium su-
, iti ri- mitur strictu , ac prout illud derivatur 1 voluntate , ct competit Ib-li Naturae rationali habenti voluntatem . Et hoc modo Voluntarium
dicitur illud, quod procedit a voluntate ex praevia cognitione intellecti- va. Dicitur , qvmi procedit ὰ desun- rate e quia aliud est Volunt rium aliud vero Volitum : naim pluvia , vel serenitas opportuna, est quidem ab agricola volita ; non tamen ipsi voluntaria i utpote ira procedat dicta pluvia , vel serenitas , ab eius voluntate tanquam essectus ipsius ;quamvis sit objectiim suae voluntatis , seu volitum ab ipsa. Et de Voluntario taliter accepto loquimur in
hoc tertio modo sumptum varie dividitur; & primo quidem in perse- rilistricte Voluntarium . & in Uolunta- cte, di-rium imperfecte. Voluntarium perfe- 2:ditur dicitur illud , quod procedit avo- m perfe-luntate ex praevia cognitione perfe- ctum,cta, seu desiberata objecti; quomo-rmpefe-do peccatum , praesertim mortale , ctum. debet esse voluntarium . Volantarrum imperfectum econtra est explicandum : quomodo motus voluntatis primi censentur voluntatis,seu potius
semivoluntarii , eo quod frocedanta cognitione imperfecta , leu indeli
3. Deinde Voluntarium dividitur in directhim, &. indirectum . Volun- tarium directum , seu directe Volun- oetarium dicitur illud, quod per se ac '. positive procedit a voluntate , inquantum agens est: quomodo actus voluntatis si ve eliciti, si ve imperati , censentun esse Voluntarii . Indi-νecte vero illud dicitur. Volantarium , quod procedit a voluntate, in quantum non agit, cum tamen agere posiset, ac loquendo de voluntario culpabili etiam deberet: sic submerso navis' censetur gubernatori ejus indirecth voluntaria, quando desistit gubernaculo , mediante quo potuisitit, ac debuimet impedire iubmerfio
6. Ex quo patet, Voluntarium dI- rectis exerceri per actum positivum voluntatis. Voluntarium vero indirectὰ per omissionem actus et quem
quis non solum potiuit, ted si sit ser
34쪽
mo de culpabili voluntario ) debet habere . Si quidem tunc solum effe-bus censetur indirecte , simulque
culpabiliter voluntarius, quando quis non agit, cum tamen pollit & debeat agere: si enim gubernator navis non possit navem dirigere, vel quis alius adsit, cui gubernatio navis non est commilia , non imputabitur ei iubmersio ipsius : Veruntamen notanter additum fuit, ina I ect8, eulpabiliter voluntarivs : limpliciter enim&absoluid ad ubluntarium lusificit, ut quis delibera id omittat opus, quod facere seu non omittere pote rat : neque ad hoc requiritur praece pium , seu obligatio faciendi id quod omittitur; quamvis ejus inoli obligatio requiratur, ut omittio illa sit cui,
sabilis , & peccaminoia . Guillel.
7. Ut erius Voluntarium dividitur in Voluntarium secundum se, &in Voluntarium in sua caula ; sive ut alii loquuntur) in formaliter Volluntarium, & in virtualiter Voluntarium . Voluntariu=n secundum se quod χεοLutarium formale nunc u patur) dicitur illud, quod a voluntate ex proprio ac formali proposito fit, ac dependet: sic eli voluntaria praesens lectio . Voluntatium in sua citu i qu Id Ec virtua e appellatur in illud cellietur, quod non in se, sed solum in sua caula cuipiam e It voluntarium , inquantum voluntas , etsi non intendat ei: ectum , vult tamen causam illius effectus ; unde & hicialtem virtualiter , seu in tua caula censetur esse voluntarius: sic illi, qui voluntarie se inebriat, censentur et se voluntariae, saltem virtualiter , rixae illae , vel blasphemiae , quas in tali ebrietate committit, si prius novit, in ebrietate se solere rixari, vel blassephemare 3. Huc additur Voluntarium italca prelativum , estque illud, quod adesse se praesumitur, seu interpretatur eX aliquo signo extrinsecb, positivo vel Megativo: sic in Foro externo. Avi
lam 7. Iuris in s. Similiter Religiosus
suo Superiore absente, & urgen e necessitate , rationabiliter ac hoiaelle quandoque quidpiam agit ex consen-iu ejus interpretativo, sive rationabiliter praesumpto, dum ex aliis adi ibus prudenter interpretatur , & praelum it, Superiorem suum , si in ei rogaretur , in talibus circumitantiis haud futurum invitum. Et hoc posterilis aliqui appellant Voluntarium 'interpretativum conditionariam Supe- .
rioris. Nihilomintis Voluntarilim ruinterpretativum , praesertim in malam partem acceptum, non raro confunditur cum Voluntario indirecto, &in causa: &sic juxta fatis communem
modum loquendi , si quis projiciat
lagittam ad occidendam seram prae v i io periculo occidendi hominem, sis ouatur homicidium, censetur occitio isthaec hominis eidem volantari in sua causa, indirecto, atque interpretative, quamvis non fuerit intenta d directe volita.
Quando effectus, veluti indirecte D ia 'causa voluntarius , imput tar ad culpam y
stus virtualiter, atque in cau- quiran face meatur eise voluntariuS, i cui-Πιν . ut
piam imputetur ad culpam ., omni- efffctus no requiritur, quod operans adver- velut interit periculum secuturi effectus ad causa dε- positionem illius causis. I a commu- luntanis. Ratio est , quia si qa: s nullam ritis im- de effectu secuturo habuit advertet iis patet uetiana, tunc talis etfectus nullo modo ad cuia foret praevisus , ac pruinde neuti- pamquam voluntarius , scd potius ex naturali inadvertentia proveniens r
quamvis enectus illi pravi, qui Ire- . quenter accidunt in ebrietate , voluntarie se inebriantibois imputentur ad culpam , eo quod potuerint A a prae Digiti sed by Corale
35쪽
praevideri, ac proinde sint voluntarii saltem virtualiter & in tua causa: nihilominus illi eventus , qui raro contingunt, nec fuerunt praevisi, ad culpam non imputentur. Et hac de
causa S. Λugust. lib. 2 a. e. Σ . contra
Faustum, excusat ob ipsum Loth ab
inceltu, quem ebrius admisit, ut le-situr Gen. cap. Iy. eo quod non praeviderit, incestum ex ejus ebrietate
νε - secuturum..ialis Insertur II. Circumstantias
in vincibiliter ignoratas, non imputari ad culpam, quia non fuerunt praevisae in causa. Sic Iacob Patriarcha non peccavit ingrediendo ad Liam, Gen.29. quia bona fide credebat, se ingredi ad Rachel conjugem suam .
Econtra vero sequitur,eum,qui scienter & voluntarie occidit mulierem fravidam, censeri etiam occidere in-iantem, licet hoc expressd non intendat. Ratio est; quia mortem infantis secuturam praevidere poterat ac
debebat; hoc ipsis, quod sciebat, :- minam illam esse gravidam: & idem fit in aliis hujusmodi. I a. CONCL. II. Nihilominus
cusare la advertentia ellectus pravi ex actio- soleant, ne libera secuturi non semper lassicit, ne be- ut is cuipiam imputetur ad culpam ἐctus pra. & hoc tunc veri ficatur, quando ejulvus, υι- modi actio caeteroquin licita est , dilati in necessaria, vel utilis; simulque effectus causa ille pravus non intenditur , neque intolunta- eo babetur complacentia. Ita Docto rivr m. res communiter, quos refert,& sequbpatetur . tur Sanch. lib.9. de Hatrim dip I. π q. Ratio est; quia effectus per accidens , ac praeter intentionem sab- secutus non imputatur ei, qui jussuum prosequitur. I 3. Insertur proinde cum Docto- Comita' tibus communiter , quod expertus se pollui equitatione, tamen absque periculo consensus, non Leneatur pedester incedere, & ab equitatione desistere . Ratio est: quia equitatio estres utilis , neque causa per se & suapte natura talis e.luditis pravi seu faeditatis. Insertur ulier .us, quoties pol lotiosequitur praeter intentioncm ex causa aliqxlanccellai ia, vel utili co
pori; ut est cibus , de potus moderatus; aut animae, ut orare, stud
re; vel utilis aliis, prout est audire iConsessiones, &c. nullam esse cu pam, non desiistere a causa i sta qua in vis inde praeter intentionem praevsedeatur pollutio secutura: Ratio, praeter hactenus dicta , ulterior est : quia talis patitur pollutionem potius , quam agit.1 . Dicitur notanter in Conclu' mutasione, quando talis actio eaeteroquin es eator, licita,ω nec aria, vel utilis . Siquuidem pitui
suando absque urgente necessiitate Cοουι. exercetur actio ex sua natura turpis,& per se tendens ad procurandam ejusmodi scelitatem, ut sunt tactus impudici, &c. tunc non vitare ejusmodi causas est peccatum mortale, Sccensetur iplamet pollutio esse volum taria in sua causa: dc servata propor tione idem dicendum de similibus . Λdditur etiam in Conclusione .simulque effectus ille pratus non intenditur, etc. N am si effectus talis pravus, ut- puta pollutio, ab aliquo intenderetur, ' vel quis in ea subsequente deliberate delectaretur, sibique complaceret in ea, certum est, committi peccatum ratione hujus pravae intentionis, vel
sectus ad liberam omissionem arcu-j iis actus consequens cuipiam im Pu thrtetur ad culpam , veluti in d; recte v. Iumarius; praeter advertentiam illius est e ius pravi ex sua omillione secuturi , requiruntur insuper tres aliae
conditiones ; videlicet , quoa possit .
agere , agendoque illum est eclum impedire, & non agat, dc tamen tenda
tur agere. Ita D. Thomas I. a. qu. s.
artic. φ. dc communis. Ratio primae
conditionis est: quia nemo peccat in eo, quod vitare non potest; liquidem
nemo potes ad impos sibile obligari, uxta
Reg. 6. Jur. in ε. Ratio secundae conditionis , quod nempe quis non agat, cum agere posilit, patet ex eo: quia in omissione talis actus consistit ratio Voluntarii indirecti. Ratio tandem tertiae conditionis , quod quis teneatur a Sere, patet ex eo: quia nisi ho
36쪽
tarentur omnia peccata totius mundi , cum potuisset ea impedire non creando genus humanum, vel aliis modis, quamvis ut Author naturae, atque universorum Dominus, id facere non teneatur. Similiter submersio v g. navis imputaretur illi, cui navis gubernatio non fuit commissa, ac prininde tempore naufragii in fuit praesens; quod utique est absurdum.
ouando I 6. Quaeres, quandonam quis censeatur teneri an tollendam causam statur peccati, vel impediendum malum, ita teneri ut hoc facere intermittenti censeaturni to sublequens effectus malus fuisse indi-lendam re te voluntarius, ac proinde ad pec- causam catum imputetur ρ Resp. Id attendi peccati . debere eX variis praeceptis obligantibus . Quandoque enim qui tenetur ad hoc ex praecepto I ustitiae, quia videlicet ex officio ad ejusmodi malum im- spediendum est obligatus , quo modo
gubernator, cui cura navis et commissa, tenetur pro viribus impedire navis submersionem:& similiter Piς latus subditorum peccata. Quando'que autem ejusmodi obligatio consurgit sollim ex praecepto Gaaritatis quo quilibet tenetur proximo suo in certis cassibus: quandoque vero ex praecepto alterius Virtutis , prout in singulis Praeceptorum materiis passim solent explicare Theologi.
auo tempore Peccatum tum commissi nis , tum omi ionis, indirecte seu
in causa duntaxat voluntarisim , contrabatur qPectatu i 7. D vertendum, per commise commissionis intelligi illud , sonis, er quod fit contra aliquod praeceptum omissio' negativum, seu quidpiam fieri prohinis quid. bens, ut est furtum,adulterium,homicidium, quae pugnant contra illa praecepta Decalogi: Non furtum facies rNonmcchaberis: Non occides,M. Peceatum omissionis e contra e si illud ,quod fit contra praeceptum aifirmativum ,
seu quidpiam fieri praecipiens : ut est Reeensuel. Tbe, Norat.
omissio Mista die Festo audiendae, &sie de aliis loquendo. Hoc praenotato A Mi t. Sensus hujus Quaestionis eli,
quo tempore incurratur Peccatum
commissionis , vel omissionis, indire- ad , di in causa duntaxat voluntarium. Ut si quis ante ebrietatem bone praevideat, se in ebrietate commis-surum homicidium, vel adulterium,&nihilominus scienter se inebriet usque ad privationem usus rationis, sicque committat homicidium, vel adulterium : Quaestio remanet, an talis peccet peccato homi et dii, vel adulterii eo tempore, quo scienter dedit causam per ebrietatem tali peccato, vel potius tunc, quando in ebrietate actualiter committit homicidium, vel adulterium . Et ratio dubitandi est: quia tempore actualis homicidii, vel adulterii , ipse 'ebrietatem privatus et tulit rationis , uti supponitur , ergo non videtur pro eo tempore potieactualiter peccare.
19. Similiter, si quis scienter dedit . , alteri venenum, non nisi post aliquot d
hebdomadas mortem allaturum, rursum quaeritur, an talis peccet peccato se homicidii pro eo tempore, quo dedit
venenum, Vel potius pro tunc, quan do actualiter sequitur homicidium, seu mors proximi. Et ratio dubita
di eit: quia ille, qui dedit venenum , potest jam de peccato suo esse contritus tempore actualis mortis subsecutae, ac velle mortem proximi impedis re, nec tamen amplius posse r atqui nemo videt posse actualiter peccare in eo, quod vitare non potest.2 o. insuper, si aliquis mane volumi aridie inebriet, bene praevidens secutura na omissionem Sacri aud jendi die festo; vel tam diu dormiat, aut tergiversetur domi, praevidendo periculum non audiendi Sacrum die Fe-
sto, donec tandem actualiter sequa tur omisso Sacri; aut si Sacerdos navigaturus voluntarie projiciat Bre v iarium in mare, optime praevidens , inde se reddi impotentem ad recitan dum Breviarium per multos dies, dc hujusmodi. Quaeritur, inquam, qu tempore tales peccent λ an videlicet
37쪽
solum pro tunc, quando scienter dederunt causam tali omissioni, vel an insuper peccent adveniente illo tempore, quo currit praeceptum audien-d i Missam, aut recitandi Breviarium, non olis ante , quod tunc talis amplius missam audire 3 ves Breviarium recitare non possit λ Et hoc idem de inmam eris aliis casibus quaeri potest . , r ν 2I. CONCL. I. In his,&simi-rib Oti libus casibus, Peccatum commissio-E1omae etiam omissionis indirectd '' vel in causa duntaxat voluntarium , contrahitur moκ in ipsa appositione causae, vel impedimenti, quae suit in libera hominis pote late, non autem amplius tempore subsequenti, quo se
sata, aut omisito Sacri, vel recitationis Breviarii, si tunc reverti adfuit impotentia impediendi mortem alterius, vel Sacrum audiendi, &c. Ita
Scotus x. dist. 1. Mailrius tib . a Sent. disp. 6. nu. I 32. estque communis iententia Doctorum , paucis exceptis.
Ratio hujus Conclutionis desumitur imprimis ex rationibus dubitandi proxime allatis. Accedit, quod tempore appositionis causae mortis proximi per porrectiim venenum, jam sit volitum homicidium fallem virtualiter, di in sua causa, si similiter tem. pore appositionis impedimenti aut diendi missam die Festo , vel reci, tandi Breviarium , omissio hujus etiam in directo, ac in sua causa jam
est volita: crgo tunc contrahitur tale peccatum, si ve commissionis , sive omissionis, non autem tempore *91equenti, si revera tunc adsit, impotentia adactum prohibitum, actualis v. g. homicidii subsequentis , impediendi , vel actum praeceptum Μissae
audiendae ponendi. 22. Dicitur notanter, si tunc re Notabi- ra adsit impotentia impediendi mortem ijs decla- alterius , etc. Siquidem certum estratro C o. apud omnes, atque indubitatum , si tunc sit in libertate ac potestate hominis, adhuc impedire actum prohibitum, V. g. homicidium veneno porrecto caulatum , nec tamen impediat , etiam tempore actualis mortis proximi subsecutae committi, vel potius continuari & consummari peci catum homicidii ; cum adsit libertasi sufficiens , atque voluntarium , ad
contrahendum peccatum etiam pro
eo tempore. Et similiter; si tempore praecepti audiendi Missam adsit. adhuc potestas & libertas ipsam audiendi, & tamen quis eam audire negligat, etiam tunc committitur peccatum omissionis externae: si quidem tunc prava voluntas omittendi actum
praeceptum , Opere externo consummatur, ac perficitur. Caeterum data Conclusio loquitur in casu verae impotentiae , actum prohibitum expoti facto impediendi; vel actum praeceptum ponendi, &ait, tunc ejusmodi peccatum contrahi duntaxat in ipsa appositione causiae vel impedimenti , utpote quae fuit in hominis potestate.
23. Nec obstat, quod quando quis solvitu posuit impedimentum audiendi v. g. Ob λβ.
Missam , nondum currebat praeceptum Μissae audiendae, ac proinde non videatur posse pro tunc tale peccatum omissionis Μissae contrahi . Resp. enim , quod licet tunc praeceptum non obligarit ad ponendum actum auditionis Missae, obligat tamen ad non pnn ndum impedimentum exercendi talem actum pro tempore dubito , hoc enim praecepto non
solum praecipitur ipsa auditio Missae, sed etiam , ne voluntarie & absque legitima ratione ponatur causa imp ditiva illius , sicuti similiter praeceptum non occidendi hominem , nedum prohibet actuale homicidium, sed etiam, ne ponatur probabilis causa ipsius. Et per hoc patet ad rati
nes dubitandi, ab initio Quaestionis
propositas. a . Dices. Ut Λctus prohibitus, Ob- vel omissio actus praecepti, sit formaliter peccatum, sufficit voluntarium indirectume aut in causa, er' solutio. go illud etiam tempore subsequenti contrahitur . Consequentia probatur. Tum quia jam adest sufficiens voluntarium, videlicet indirectum,
38쪽
aut in causia . Tum quia tune completur sive consummatur peccatum actuale v. g. omissionis Missae, aut homicidii veneno caulati. Tum tandem, quia alioquin non esset necesse confiteri tales actus externos , aut omissiones ex priori data causa
necessario subsecutas ; & in se non liberas; quod videtur absurdum , &contra Decretum Alexandrii VII. ejusque Propossitiones a 3. Res p. negando consequentiam. Λd ejus primam probationem dicitur , a de se quidem sussiciens voluntarium , ut seccatum formaliter contrahatur pro tempore appositionis cauis, sive im-
dimenti, utpote quae fuit in libera
minis potestate : non autem Pro tempore subsequenti, si tune revera
s uti supponit Conclusio ) adfuit im
potentia ponendi actum praeceptum, vel impediendi actum prohibitum . Ad ali eram probationem claritatis
gratia distinguitur assumptum: completur, sive consumatur tunc pecca tum actualis v. g. omissionis missae , vel homicidii veneno causati, dun raxat physice, sive in genere entis, conceditur completur etiam mo raliter , sive in genere moris , ne satur : eo quod tunc omissio actus praecepti vel eventus actus prohibiti, non amplius inla. t libertati ac potestati hominis , sicque secundum se non sit capax mali diae moralis . Ad ultimam probationem respondetur ,
in tali casu per se loquendo satis qui- dena esse , si in Confessione , sufficienter explicetur ejusmodi libera positio cautiae, sive impedimenti, utpote q iae sola supponitur fuisse in libertate, sive pote . a te hominis: per accidens tamen , sive quia alioquin non suzlicienter explicaretur illa li bera positio causae, aut impedimenti , sive oba innex .m Censuram , vel relervationem actius opere externo consummati, etiam qaandiaque requiri , ut explicetur ipsemet actius externus. Porro Decretum A lexandri Vti L loquitur de peccato e Aterno, quod tempore actualis commissionis iuberat potestati, ac libertati hominis, ut suo loco sa' dicetur. CONCL. II. Nihilominus
ad incurrendas penas, vel inhabilitates, quae sive jure Ecclesiastico, sive Civili, in perpetrantes certa crimina lunt statutae, regulariter loquendo iron suffcit sola appositio causae talis criminis, sed requiritur, ut tale crimen opere externo consumme tur. Ita Doctores communiter. Sic v. g. si quis alteri machinetur mortem Veneno porrecto, quamvis mor taliter peccet , non tamen incurrit irregularitatem, si alterius mors actualis nun subsequatur. Similiter qui conatur percutere Clericum, si ipium , utpote aufugiemem , non percubserit actualiter, non incurrit excom municationem latam in percussores Clericorum : Idem fit in aliis limilibus . Ratio horum generalis est: quia leges poenales lunt stricte interpretandae ; simulque earum vero tuebent intelligi cum esse tu , arg.
c. Haec cutem verb.r, de paenit. dist. I.
juncta Glossa ibidem, nam sola voluntas , seu conatus non iblet per Leses humanas puniri sine effectu , nisi iecus in ipsa mei Lege exprimatur prout exprimitur triquendo de crimine laesae majestatis, l. Gusquia C. ad legem Juliam Majesatv dc notat communis Theologorum, & Canonula
Au Violentia, Metus,er Concupiscentia causent Indoluntarjum. 26. A D vertendum quod In Vo- xluntari uin divulatur in Involuntarium simpliciter, &. in Involuntarium duinta κ.id secundum quid, Involuntarixm Impliciter dicitur illud quod voluntas si inpliciter & absolute, seu independenter ab omni conditione non vult, atque omnino respuit. Involuntarium fecunaeum quia dicitur illud ,quod quidem aliquo mindo e .l involuntarium, limili tamen ratione alicujus additae conditionis est voluntarium: sic projectio mercium
39쪽
8 Tract. L. De Actibus Humanis, M. Dip. I.
in mari tempore periculi naufragii, est in voluntaria secundum quid; quia naufragus non libenter illas proijcit, imo libentius servaret, si posset abseque periculo vitae , nihilominus ramen in tali necessitate constitutus vult eas projicere ad servandam vitam . Unde patet, Involuntarium secundum quid semper habere adjunctum aliquid de voluntario . Hoc Praenotato sita . CONCL. I Violentia causat Involuntarium simpliciter. Ita certa , & communis Doctorum . Ratio est : quia violentum dicitur illud ,
quod sit contra naturam, atque intrinsecam inclinationem rei, cui tribuitur. Sic v. g. patitur homo vi lentiam , quando vi detinetur in loco, unde libenter exiret, aut quando membra ipsius externa contra suam voluntatem ab aliquo alio moventur. Hi ne si Tyrannus cujusipiam manus iviolenter moveret ad sacrificanduin lIdolo thus, talis non peccaret, nan
ejusmodi actio foret ipsi simpliciter
18. C O N CL. II. Μetus non causat involuntarium simpliciter , sed tant lim secunddm quid: ac proinde id, quod metu fit, est simpliciter& absoluto voluntarium , in voluntarium autem tant sim secundum vid. Ita Thomas I. Σ. quaes. 6. art. 6. c consentiunt non sol im omnes
Theologi, sed etiam Iuristae. Sic pro
jectio mercium in mare est simpliciter voluntaria tempore tempestatis, propter timorem naufragii , cujus speratur esse impeditiva , non Obstante , quod ipla secundum quid,
idest , prout consideratur secundum se atque extra hunc casum necessitatis, sit in voluntaria . Hinc etiam, qui metu mortis sacrificat Idolo, aut aliud malum perpetrat, coram Deo reus est peccat i, quia adest sufficiens voluntarium, dc propter nullum malum evitandum licitum est committere peccatum . Et hinc Iuristae dicere solent ; Coacta et oluntas, est voluntas Erg. e. Μerito Iq. I. & habet Glossa ibidem.
29. Caeterum licet pro metu debeat quis peccatum mortale incurrere Pro nu ut dicitur e. Sacris . De iis, quae dime- lo metusve causa , erc. co quod peccatum tu debctsit omnium malorum gravissimum qui cc propter ostensiam Dei , utpote infi- care . niti Boni quam continet. Nihilominas Leges humanae positivae quandinque cessant obligare in casu magni periculi seu damni quod rationabiliter timetur secuturum, prout patet in praecepto Ecclesiastico jejunii, quod non obligat cum probabili periculo, seu metu secutulae infirmitatis ; de quo a libi. 3o. Ex data Conclusione ulterius Pacta, sequitur, quod Pacta, Contractus, contra- Transactiones, Renuntiationes, & ctus oec.
consimiles actus quamvis fiant ex metu metu gravidioque injuste incusi, re- initi, re gulariter sint validi tam pro Foro eκ- gulariterno, quam conscientiae, prout post ter υ Glossam cap. Super Boe. v. Re lana- lent . tionis de Renunciat. tenet Enricus Pirhing. tit. De iis , quae vi mei ve causa fiunt niι. ro. dc SancheZ lib. . de Matrim. disp. 8. num. . dc communior aliorum, paucis exceptis, quia videlicet, quod eκ metu fit, simpliciter est voluntarium . Verum tamen est , quod, ea quae per metum gravem atque injuste incussum fiunt, ita suadente aequitate, sint per sententiam I dicis rescindenda, trude cap. a. eod. inquit Pontifex, metu vi fumae jure debent in irritum re Porari . Quinimo dantur aliqui Contractus,ut
Μatrimonium, Sponsalia, Prosellio Religiosa, dcc. qui ob metum gravem, & injuste incustum, ipso jure irriti l unt, ratione quorum notanter additum fuit, regElariter loqzenaeo . 3r. Porro metus gravis qui etiam Melas dic tur Metus cadens inconst. Item Ut gravis ,
rum) ille est, quem vi onstans, ct seu ca- sortis , prudenter & rationabiliteri iconcipit. Et ad hujusmodi metum , constan- secundum Doctorem Subtilem in . temzidis. 29. q. 2I. ct alios communiter, ri. 1.3, o duae resuiruntur conditiones . Prima lo', uest , quod malum , de quois est metus, quid ἰsit grave; huius alitem mali gravitas attendi debet ex natura mali in se, ut est
40쪽
est v g. mors , captivitaS, Carcer , mutilatio enormis, stuprum,&ejus nandi non autem ex vana & non f data aestimatione patientis , sed metuentis , qui posset alioquin levissimum malum tanquam gra Te apprehendere . Secunda conditio ad metum gravem requisita est, quod ejus modi grave malum certo immineat ;hoc est, ut non levi aestimatione, sed certitudinaliter , saltem certitudine sum cienti in acti,as humanis , judicetur eventurum. Quod si alterutraharum conditionum deficiat, censebitur metus levis .
Conm- 32, CONCL. III. Concupiscen- piscentia', prout est passio, seu motus appe- anteee- leniitivi prosequentis bonum dedens mi-- aut sugientis malum cujus-nuit Φο modi sunt amor, desiderium , spes , Iunia- , ira ἰ Hujusmodi, inquam,rium. Concupiscentia, seu passio, si sit antecedens , semper minuit Voluntarium , seu volibilitatem actus , ad quem impellit: & consequenter minuit etiam virtutis meritum , aut culpae reatum . Ita D. ThImas I. Σ. q. 7. dc communis Theologorum . Ratio primae partis est :quia per Concupiscentiam , seu passionem antecedentem intelligitair ea, quae in appetitu sensitivo naturaliter CXurgens omnem voluntatis deliberationem praevenit, eamque trahit, leta inclinat atque excitat, ad eliciendum actum amoris, irae, &c. Atqui talia minuunt voluntarium cum illud voluntati magis sit voluntarium, ad quod ipsa semetipsam movet , quam id , ad quod voluntas ab aliquo alio movetur, & quasi impellitur .
Non ite 33 Dicitur notanter Concupiscen- Concupi. tia 1 ιι passis antece vs . Nam secus scieuria est dicendum de Concupiscentia seu ω π,- passione consequenti, quam videlicetquens . quis voluntate propria excitat in appetitu suo sensitivo, ut inde promptius in objectum stratur, put1 si quis in se excitet magnum deliderium vini, ut intemperantius ac delectabilius bibere possi ; aut econtrk, loqAendo de operibus vim. si is, si qliis in se
excitet magnum misericordiae erga pauperes affectum, quo magis impellatur ad subveniendum pauperibus,& hujusmodi. Nam loquendo de tali passione consequenti, nostram vG luntatem , fatentur omnes, eam non solum non minuere, sed etiam augere voluntarium. Ratio est : quia eX magnirudine affectus voluntatis provenit, ut in appetitu sensitivo similis
Confirmantur hacten is dicta Peccatii
ex illa communi Theologorum do- ex infir-ctrina, qua juxta triplicem radicem mitate , suam, peccatum distinguunt in pecca- noro tum ex infirmitate, ex malitia, dceX ignorantia . Et addunt Doctores , malitia . peccatum ex mera malitia gravius esse se, quam peccatum ex infirmitate , atqui peccans ex infirmitate , peccat occasionaliter ex inclinatione Concu-eiscentiae antecedentis, seu appetitus iensitivi, cui voluntas nata est condelectari: ergo. Notant etiam Doctores, ponaccidere,quod quandoque passi o omnino tollat voluntarium : quia potest d ripamio aliqua vchementi Trina, q.: a aufert judicium rationis , prout DO: nunquam contingit ex melancholia , vel alia causa naturali, imo interdum aliqui propter iram, vel a m rem inordinatum insaniunt: atqui s- ne usu ac judicio rationis non consi- sit libertas, neque ratio voluntarii liberi; ergo. Verum regulariter hoc non contingit, sed habent locum dicta in Conclusione.
IEolnstrae fit Ignor.Drtia , et an causet Iis voluntarium. 3s. A D. ertendum , quod Ign9- rantia proprie dicta clifferat a simplici negatione scientiae, ta-lis enim negatio scientiae datur etiam omnino in lapide. 1gnorantia vcro importat privationem illius scientiae , quam et retunta quis possiet haliere; unile solumi iam rerum proprie dicimur habere Ignorantiam , quas pro tali st. atu ac