장음표시 사용
21쪽
6 Jo. LELANDI COMMENTARII Latinorum testimonio judicioque magno discemuntur; atque adeo hoc accessionis calculo, ut functionem caeteris non
modo clariorem, verum etiam penitiori philosephiae cognitione auctam habeant. Quare sententia Orabonis e quarto de Geographia libro hic, & opportune quidem, repetenda est, ut praesentem ordine quodam expetito abunde illustret locum. sic igitur ille: Vates aurem sacrificiorum, natu- raliumque causarum curae dediti. V Et Ammianus, at aliquanto festus & significantius haec eadem refert his verbis : nutries vero scrutantes secreta & sublimia Eaturae pandere conabantur. V hactenus Ammianus. Quod vero EMIies
vocet mares jam primum ab eo didici. quanquam interim nec dubito illum hoc aliquando apud veterem, & illustrem aliquem autorem deprchendisse.
CL A MIN E S, eruditum & nobile genus hominum, a -- liquitus in Britanuia claruisse, cum aliorum, tum praecipue. testimonio Ptolemaei Lucensis in confusio est. λaefuere autem illis tres, ut idem adfirmat, quos ab excellentia Prorsamines appellabant. Hamines vero sacerdotes erant, nec incogniti quidem vel ipsis Romanis. Vamro, vir undecunque doctissimus, interpretationem nominis in libro de Ungua Latina hanc resert:. Iumines quod in Latio 'capite velato semper erant, ac caput cinctum filo habe
bant, Humines dicti. Horum singuli cognomina habent, ab eo Deo cui sacra faciunt: sed partim sunt aperta, partim obscura. Αperta ut Martialis, Vulcanalis. Ob- scura ut Dial s, Rinnal; s.' S 1 vius de Atiminibus talia edidit: Humines in capite habebant pilium, in quo erat brevis virga desuper habens lanae aliquid; quod cum per
aestus serre inon possent, filo tantum capita religare coepe- runt: nam nucus penitus capitibus incedere nefas fuerat.
unde a filo, quo utebantur, Flamines dicti sunt, quasi si vimines. Verunt Astis glebus, filo dό sim, pilea necesse
erat accipere; quae secundum alios ad ostendendam Sace dotii eminentiam sunt reperta: sicut columnae mortuiS n talibus superponuntur, ad ostendendum eorum coissmen.
cicero primo ce legibus: μ Dirisque aliis alii Sacerdotes ;
22쪽
omnibus Pontifices, singulis Hamines Quin ad Hol marum revertor: ille in Deutherio Romam adfirmat viginti quinque Flamines fuisse in Britannia; inter quos & tres inchi mines, quorum in locum decreto Heu herii tres Archiepiscopi constituti sunt. Atque hic quidem Flaminum in Britannia finis.
Λ QUILAM, illustrem in primis virum, operi prae-LIL ponere cum alia multa me monent, tum hoc praecipue, ut posteritas intelligat non defuisse aliquando Hritannis suum prophetam, cujus in rebus arduis consilium & peterent, & sequerentur: perinde atque Him fecerunt Romani , qui Numae oracula tanquam divinum quidpiam venerabantur. Nec mirum id quidem cum ipsa nominis etymologia, aut, ut cum Cicerone Latine loquar, notatio, nescio quid sublime promittat. Aquila vero, quod acute videat , nomen sumpsit. Non illa phoebi radios, ne oculos perstringant, timet. Volat etiam sublime, unde a poetis ovi Deorum maximo ministrare fertur. At quorsum haec spectant λ non alio certe, quam quod crediderim hunc vatem antiquitus Aquilam dictum a rebus, quas plane altaS, elestes, divinas tractabat. Sic & D. Bannes evangeli ingraphus a quibusdam Anu ILA dictus, quod suprema caili Praepeti penna circinet, ac Chrisi optimi maximi divinita
tem cognitam tanquam ab ovo repetat.
Incidit autem Aquila in illud seculum, quo Rudubrasius, Gelli filius, Britanniae regno praefuit. Erat hic syn- chronius Cans filii Epiri, qui in Italia regnavit; princeps
tam cordatus, juxta ac felix, ut dritannos a civili, quo conflagrabant, bello liberos reddiderit, aliquotque pulcherrimas urbes condiderit: inter quas & Palaiarum una fuit, quae etiam nunc in edito Doroca irevsis provinciae monte sita evitat, & 1 recentioribus Pterastesburu, frugum fertilitate, Ocatur. Hic cum novae urbi locum designasset, & mur rum fundamenta jecisset, rogatus Aquila, ut, inspecto urbis horoscopo, de ejus fortuna & aetate aliquid pronuntiaret, multa vaticinatus fuisse dicitur; quae chartis postea di- igenter notata Britaunii idque cum religione quadam, le-- gebant.
23쪽
Rebant. Qualia tamen ea fuerint, cum non, quod ego 1ciam, extent, prorsus ignoro. Historiae satis aperte docent, cum a Saxonum, tum a Dacorum violentia vehementer fractam esse Palaesurum urbem : sed tum maxime dimin tam , cum Afredus magnus Misibaxonum rex coenobium
ibidem, in Ethelevae, filiae suae pientissimae, velatae virginis, gratiam poneret. Nam ut monasterium alte, & cum magnificentia quadam consurgeret, latomi bonam partem veterum aedificiorum, & moeniorum urbis in novos usus transtulerant. Quo tempore etiam Romanorum inscripti nes, quae urbi immortalitatem quodammodo pollicebantur,
ii barbaris hominibus pro neglectis lapidibus temere, dc in Obscuris locis repositae, immo in multa frusta comminutae sunt. atque hanc urbis demolitionem Gulielmas Meildunensis, libro de Pontificibus Anglicis secundo, quamvis id quidem leviter & in transcursu, significare videtur. Sed quo me rapuit Patiasori antiquitas p Nostrum rectius institutum, ut Aquilam posteritati commendatissimum faciam ; id quod nulla alia magis ratione praestitero, quam si indicavero illum Prophetiarum libros edidisse, quos μι- ranni in summo pretio, ut Romani Sis linos libros, habuerunt. Argumento autem huic rei esse possunt cido Ead us& Agantis reges; hic Hrisauniae Gallicanae, ille nostrae Hri annω ; qui, cum videxent omnia ad internecionem, partim damnum tyrannide, partim etiam dira fame & peste spectare, ad libros Aquilisos tanquam ad sacram anchoram confugiebant. sed cum ne in illis quidem ullam salutis spem invenissent, coacti sunt de recuperando Britannorum imperio desperare. Index Bibliothecae fani Servatoris, Duraverni Cantiorum, Dictorum suilae opportunam facit men
BL A D U D U S, Rudibracii Airannorum regis filius ,
patri in regno successit, vir tam acri, tam expedito, Iam divino ingenio, ut MAGI cognomine publice appe latus sit. Magi etenim sunt, qui penitiorem naturalis philosophiae cognitionem perscrurantur, e quorum numero primis r
gni sui annis non infimus fuit. Philosbphiam igitur dum st diosissime
24쪽
DE SCRIPTORI Bus BRITANNICIS. Pinosissime coleret, evenit, ut aliquid immortalitate dignum faceret. Est locus in Smururigum provincia, juxta ripas Gome fluminis, quem HritannI patrio sermone Cuir Baiatine vocabant. hic. A udus, sive aqua e terra cum cali- ebulliens fumo occasionem dedit, seu quod loci venas sulphureas & aluminosas, ut erat rerum naturalium peritissimus, cognoverit; Thermas, laxatis terrae visceribus, in publicos usus dritannarum primus ostendit. Fuit certe labor ille populo tantae voluptati, juxta ost utilitati, dum fani r bur , aegroti autem ex tepida lotione sanitatem acciperent, ut numen aliquod in AEa udo subesse crediderint. Immo, quod majus est, quae plebis erat simplicitas, paturae opuΚprincipis omnino esse putabant. Jam fama Thermarum i ventum simul & usium per totam late divulgaverat Arran-inam; unde non pauci, novitate rei capti, illuc convolabant. Hinc ego crediderim multos loci amoenitate, situ, commoditate illectos sedes ibidem posuisse; quae, cum in justum
excrevissent numerum, civitatiS nomine accepto, muro cinctae sunt. Atque haec quidem, me judice, origo Therma-Lum , vocabulo ex re nato, quo i psam appellat civitatem Rusemaeus. Quanquam Cair Badune, utpote sitaun, cum nomen contractum , magis familiare inlidanis, sed ut ingenue fatear minus proprium. Nam Thermae natura, Balnea arte incalent. Quorsum haec p Profecto ut lector intelligat Badune Latine Balneorum montem significare. Ex usu tamen inolevit, quia Brisanni in editis plerunque momtibus aedificabant, ut Dane non tam montem, quam urbem & oppidum a situ significet. Porro ne quis posthac dubitet qui locus Badonicus mons sit in Gudae historiola,
ego assero in eo Hudunum urbem esse. Nam ad Antis ras deduci me malim, quam cum Pol doro inter Transa hinos Machomoranos monteS quaerere. Forsitan hic aliquis meam de Cair Padune notationem vel licabit; primum, quod Cair praetermiserim, deinde quod non dixerim Eadune udo rege, tanquam 1 parente, no men sumpsisse. Certe, ut breviter respondeam, Cais quod castrum significat, a Britannis urbium nomenclaturae orna menti, & magniloquentiae gratia nonnunquam praeponebatur. Quare in hac parte, Romanorum morem secutus, miri Latina usbis appellatione prorsus Uscidi. Porro a Principe urbis
25쪽
urbis nomen derivare recte non potui. Nam ut vetera testan
tur exemplaria, doctis scripta, Hadudus non Hadudras dictus est. Itaque, si mihi liceret meae indulgere conjecturae, dicerem Cuir Hadune proximius ad Principis nomen accedere. Fuit autem antiquitus Cair BD une nobilis civitas propter ripas Avonae fluminis posta, eo loco, ubi nunc celeslare AueZAmorum monasterium est, quod Saxones a quodam Maiiatilpho eremita maildulphesbur' vocabant, rem centiores, sed corrupte, malmesburp. Apparent adhuc HL se altissimae, & moeniorum pars aliqua, antiquae urbis manifesta indicia. Sed de Blatauno plura & luculentiora in AZ helmo dicemqs. At quid secit Hadudus, eum Thermas suas
tanto in pretio esse videret Fecit equidem quod cordatum decuit principem; cum non modo urbem praesentia frequentiuscule illustraret sita, verum etiam templum ibidem Minervae sacrum, una cum igne, qua nescio arte,
Hactenus ut bonum decuit regem se gessit. Quae vero sequuntur, ab eo insolenter, absurde, turpiter facta sunt. Nam eum primum sentiret 'itannos studiis suis, juxta ac factia
mirum in modum applaudere, non contentus necessariis artibus, quas supra mediocritatem hauserat, ab honesta magia, ad infamem, & vanissimam illam recessit necromantiam. Nec alio id fecit nomine, quam ut simplex populus, praestigiis quibusdam delusus, illum pro Deo cole m. Crevit a tem in homine usque adeo haec vanitas, ut divinitatis suae non leve testimonium ostensurum se palam promiserit. Quare recta ille Trenovantum se contulit, urbem BriIanniae celeber rimam. Excrevit late Hadadrei fama promissi, & ingens omnium ordinum multitudo Trenovantum confluxit, visura quid miraculorum princeps pareret. Ille vero, laetus opinione populi de se concepta, periculum divinitatis facere quamprimum statuit. Alas igitur Daedas a concinnavit arte, quibus sibi promittebat futurum, ut voliterum instar sublimia, Mvasta coeli penetralia circinaret. Aderatque jam dies constitutus, oum, praesente numeroso spectatore, excelsum peteret locum, & pennas humeris multa cura aptaret. Quo facto alas impiger quatiebat, ac magno animo aeri, ventis, & fortunae se commisit. Sed cum paululum ventos sustinuisset, deficiente
alarum rumigio, cecidit sisper fastigia templi, quod Trem -
26쪽
adhuc fos is manira in AIermas luas ad costi. praesentit
., praesti- rvit auin . suae non
celeber , ingessit, visura pinione luam .
coin, peteret 1 o alas ortunae ncienae
Trenovan ADg SCRIPTORI Rus Bar TANNICI s. IIvauti, Ollinis nomine, celeberrimum erat, ibique toto corpore misere contrito exspiravit. Sic qui bonas artes non sine gloria exercuit, cum malis infamiam sensit, juxta ac poenas. Atque hic quidem insolentiae, & immoderati voti mnis semper fuit, eritque. Dixerit nunc aliquis me satis multa locutum de Had sialis, quae in dubium perinde ac Daedaleae pennae vocari pos-scnt. Cui hoc in promptu quod respondeam habeo: nempe aliud nihil me de Aa udi facinore audacissimo scripsis1e, quam quod prius legerim. Illud tamen quod est apud Gal. Meriaunensem, non improbandum autorem, de quodam Olbvario, sui coenobii monacho, qui fictitiis pennis tenueis su latus in auras cecidit, & ex casu non moraem, sed perpetuum clauditatis malum accepit, alicui fidem faceret non omnino vana esse, quae de Bradu i alis reseruntur. Utcun-Que sit, non admodum refert. Hactenus de Mago, nunc stylus ad Mumatium vertendus.
C A P. VII. De Dunuasione Moistitio. U N V A L L O Mumaritis, Cisenis reguli corinis
filius, longa, juna ac luculenta, oratione me illiI- strandus esset, nisi Gai Mus Monumerensis primo Historiae Bris . libro ejus genus, facta, denique totam vitam pinsteritati, cura, quanta potuit interpres, maxima, commemdavisset. Quare nullam mihi ex alieno labore gratiam comparabo; tantum hoc cum bona venia peto, ut mihi Iiceat eX multis unum aut alterum, sed nobile, virtutis exemplum seligere, quod pulchre instituto respondeat meo. Itaque Mumultum ab eruditione laudabo. Is etenim, praeterquam quod adolescens in literis profecerit, accepto patris Φegno, quod brevi per omnes Britanniae fines dilatavit, ita studiis indulsit, ut nullo alio magis nomine gloriam sibi compar verit aeternam. Cujus rei vel hoc manifestissimum indicium esse potest, quod cum videret rempublicam sine bonis legiabus salvam esie non posse, animum ad scribendum appul rit. Neque tamen hoc fecit, quod Britanni ante suum imperium , sine ullis prorsus legibus vixissent; sed quia abare ora, & alii mores alias sanctiones desiderabant. O quanta in principe virtus,publicam utilitatem laboris sui unicum scopum faceret Quam ego nunc vellem, ut omnes reges
27쪽
xa Jo. LELANDI COMMENTARII reges ex hujusmodi Hritanno exemplum caperent. Nobilitas vero, populusque Britannicus, audita honestissimi operis, quod prae manibus habebat, fama, magna quidem expectare. Quam expectationem adeo non fefellit princeps
optimus, ut multis merito modis, edito sanctissimarum Legum pernecessario volumine auxerit. Porro si quis nunc quaeret, quis novi operis fructus fuerit, dicam. Ex optimis legibus optimi mores nati sunt: rursus, ex optimis moribuS quies, pacis alumna, nata est. Denique, ex quiete rerum omnium, quas sol videt, longe optima opulentia orta. Non potuit igitur tantarum autor commoditatum justa gloria carere. Justa autem gloria immortalitas erat, quae ne hac quiadem nostra aetate, si quis penitius rem inspiciat, obscura est. Sed ut id manifestius fiat, ab ovo facti gloriam repetamus. Britanni acceptas leges, quod nunquam antea privato aliqμo nomine fecerunt, Mummianas, vocabulo diconditore sumpto, appellaverunt. Mansitque hujus appellationis gloria integra, quamdiu insulae imperium penes indigenas stetit: truncata vero per Saxonum victorias bona
imperii parte, Et si non cecidit, mitiis cecidisse videri.
Revera Molmatianae leges, quas Gudas, declinante insulse
fortuna, Latinitate donavit, non modo apud Cimbros, indigenarum reliquias, usque ad Nortomannorum in Aitanniam adventum in pretio fuere, verum etiam longo post tempore rdonec Ea veredus, cognomento Longus, totam late Cambriam victor possideret. At ne sic quidem MolmuIianarum legum extinctus honos. Nam & Saxones, & qui in regno secuti sunt Noraomanni, Molmutis operam non contemplerunt. Inter Saxones exemplo esse possunt Ethelbet Ius magnus Cantiorum rex, Ina & Alfridus M axonum reges, ac Aea us ejus appellationis inter Saxones tertius; qui cum leges in rei publicae usum sancirent Molmuriana decreta, utpote antiquissima, simul & necessaria, per Latinum interpretem in consilium vocabant; demumque ea, quae insiti saeculi usus accommoda esse judicabant, una cum aliiS novis, Saxonibus religiose observanda praescripserunt. Praecipue tamen elucebat in hac parte diligentia Asredi numquam satis laudata , qui non contentus tantum multa ex
Matio in situm de Legιbus librum transferre, sapientisnfimi priucipis sanψEoqςs umnes, ne per vim temporiS ali-
28쪽
a gloria ca. ne hac qil, at, Obscua
vocabulo illlill, appel la penes iseirias hosti
se viam, inae insuli bros, indi laeto m
UM MDg SCRIPTORI Bus BRITANNI cIL I3 quando deperirent, in linguam.Saxonicam vertebat. Quantum vero ad Nortomannos pertinet, qui nec Britannicas, nec Saxonicas leges lubenter admittebant, in rebus adve sis tantum non coacti sunt veteres leges, id est Saxonicas, cum Hritannicis mixtas in usum, pondus, & autoritatem, dempta aliquid de Wrannide, vel, ut mitius loquar, severitate suarum sanctionum, revocare. Quo pacto factum est, ut vel hodie pars aliqua Molmutianaram institutionum i ter forenses, quamvis id quidem ignorent, legatur. Haec ego, ne Molmutii gloria per scriptorum incuriam aliquando marcescat. Quanquam aliud est, si vera sunt quae ab autoribus reseruntur, quod aeque, forsitan & magis, L -- vallonis gloriam aeternitati consecraret. Nam quatuor vias illas publicas, quae, per totam Hritanniam hinc illinc extensae, ad celebria loca, utpote oppida & civitates ducebant, plaustris equitibusque partim ingesta arena, partim etiam stratis lapidibus comi nodissimas fecit. Fuit certe opus illud, si quod unquam in Disannia, regium, & undecunque magnificum. Ideoque locus ipse quodammodo poscit, ut albquid de tantae rei magnificentia dicerem. Sed quoniam de his stratis frequens est apud nostrarum rerum scriptores mentio, malo in praesentia tacere, quam pauca loqui. Ascrit tempus aliud, quando nostra in hac parte opera non desiderabitur. Interea aliquam lectori dabit lucem Ranu has gerinus, Castrensis, antiquarum rerum, ut illa serebant saecula, non imperitus. Sint haec satis de Mummio legifero : nam Martia regina legifera & ipsa instat, petitque non tam proximum locum, quam aequalem, licet scemina,
MARTIA, clarissimarum virtutum hemina, mortuo Hentesino, Britannorum rege, marito suo, regnum, quia Sicilius parvulus nondum gubernationi reipublicae maturus erat, accepit. Tantumque abfuit, ut coeptum non
recte administraverit, ut foemina illustrissimos viros, qui in imperio insulae praecesserunt, si non superaverit, saltem, duce Prudentia, aequaveriti haec illi ad publica munia obeunda sola auxilio suit. haec pacem prae bello amplectandam do-
29쪽
IO Jo. LELANDI COMMENTARII cuit: quae igitur pacis erant, omnia diligentissime curavit. Utque tuum cuique jus integre staret, ac sua quisque sorte Iibere frueretur, Leges magno consilio usa scripsit, ac publicas secit. Continuo quo quisque inter Britannos cordatior erat, hoc magis agnovit optimae principis in si s pietatem. Sed & felicia rempora, quae secuta sunt, non modo pondus novis legibus, verum etiam immortalitatem addiderunt : nam fere religio erat tam salutiferas sanctiones vio-Iasse. Praeterea ne Maritae fama aliquando interiret, curatum est, ut quemadmodum uIio leges Molmusianae, sic λ Martia leges Maraianae dicerentur. Quis ramen longo post tempore Martianas leges in Latinum sermonem transtulerit, me fugit. Illud certe constat, Ag dum MVRfaxonum potentissimum regem, qui toties cum mos aperto marte pugnavit, Marsianas leges h Latina lingua in suam , id est Saxonicam, transtulisse. Unde occasio
enata est, ut Artamicae leges, etiam inter Saxones, cum dignitatem, tum autoritatem pristinam retinerent. Nec d
bium est, quin bona pars Martianarum legum deliteat inter illas, quas ego Saxonice scriptas, sed titulo Afrid regis, Medimni CE Vtichirehensum, & vidi, & multo cum labore legi. Utinam aliquando ad manus veniant & Martianae legere, si non Eritannice, saltem Latine loquentes. Sic enim fieret, ut quae a Martia profectae sunt, ab Afriῶ-nis sive A uredinis discernerentur; & neuter suo defraudaretur honore. Sed quoniam in hujusmodi rebus facile quidem optare, at non perinde adsequi, quicquid in hoc voto est, fortunae & diligentiae committam; ac alio, relicta
DE R DICIS prophetae meminit historia Britannica ,
quam in Hibernicis inventam insulis citramontanus quidam Blastis Brigus, equorum domitor, sed interim eruditus in Italiam traduxit. Fingit autem historia, perdicem avem H Ecim, Britannorum regi, sacra facienti intemplo apparuisle, & prophetice multa admonuisse; quae jam ut apertius, fusius, denique significantius appareant, ipsa Pontici Hru .iu, qui nutannicam in epitomen rede
30쪽
DE Sc RIPTORI Bus BRITANNICI s. Iς
git historiam, verba in medium adducam. Post hunc suc- cessit L sano; cum triduum pluvia cruenta pluisset, & muscarum affluentia, quibus homines mo antur, huic sacrificanti in templo Dianae, perdix magnitudine, & va- rietate pennarum incredibili advolans, locuta est pro- phetiam. quam quia Gildas nobili epigrammate est comin plexus, & grandi marmore in eodem templo res notata
idiomate pervetusto, non curo memorare.
Hactenus Epitomarius. Me quoque in p sentia juvat
Perdicis causam, diligenter, curiose, accurate etiam excutere ς ne posteritas aliquando causetur umbras luminis pos sidere locum. Perdicem avem locutam fuisse, quantumvis verborum detinear metaphoris, & poetarum figmentis umbraticis, non possum adduci, ut credam. At facile possum credere vati divinarum rerum studioso, & prophetiae coelesti dono insigni, Perdicis fuisse ab excellentia consulto in ditum nomen. Inter aves, si phoenicem excipimus fabul siam, nihil perdice elegantius, venustius nihil: sed neque sagacius. Qua autem industria, qua cura, quo denique ingenio nidificet, narrant rerum naturalium investigatores , prudentiae miracula avi attribuentes. Ovidius quoque in Τransformationum libris, ingeniolum perdicis inventum in Daedalo narrat. Si laudem Naso inventori dedit famamque carmine, ipse interim laudandus, qui rem tam elegantem elegantius expressit: quid obstat, quo minus & ego a Perdice Britauno collaudato, si non gloriam, at interim gratiam consequar. Et quoniam quae, paulo superius, ex Νι- rannica desumpsimus Hisoria, non modo ad Peraecis laudem plurimum conserunt, verum etiam majestatem quandam incredibilem , & antiquitatis sacrosancta ipsissimam imaginem prae se serunt, lubet singula ibidem expressa, depulsis tenebris, lucidissima facere. Principio, ubi de sanguineo imbre fit mentio, neminem attonitum, & incredulum ' minus detinere debet: cum constet interim, & sanguinem aliquoties pluisse in Hritannia. Haccus Abinas, Goracenses, in epistola quadam ad Ethebedum, Nortabrinorum regem, sic scribit: Quid significat pluvia sanguinis, quam quadragesimali tempore Eboraci vidimus nonne potest putari . borealibus poenas sanguinis venire saper' populum Muscarum etiam plaga, quoniam & hoc ad