장음표시 사용
61쪽
Contra id negare videtur Alexahiter Imp. LSenatusconsuri . . C.eo .Senatusconsul uin inquit, nan habet is eam obluationem qua in alterim persona con inmutire in se transtulit,vὰρ armciparum era m abin pecuniam acciperet, ima se ab initio ream constituit. in rerum earum habiras pro alijs obligationibus ,vissum eis. S E D si praedia tua annis maior quintusuinque vendi.
disti, Opro marito pecuniam semisti, deficit auxilium Senaι μκ- soli, ,1 -2ι- , istud selemne ita vulgo solvitur , quod in specie
d. Quasit. g. 1. mulier sollicitata merit ab emptore; ve-ia ipsa mulier emptorem sollicitaverit. Quam quidem conciliationem Auctorem quoque meum pro more suo dc institutcst retulisse, ac non etiam ilico probasse,reperio: Nam&aliam
mox subjicit , mod videlicet posμ υκ 4. referri ad mutierem quὰ
fundum toruamsuos in usis vendiaeis. Et sarie ulitata illa ha rum legum conciliatio plane inanis est: Neque enim in in- . tercessionibus mulierum id iure.civili attenditur,ultione mulier intereesserit,an vero spllicitata: unum illud quippe providetur, ne mulieres facitu Metixus fortunarunt1 suarum eluavium patiantur.
Longe alia igitur conciliatio & distinctio quaerenda nobis
est:quam sane ves ipsa d. lex A. suppeditae, puta temporum distinctio; virum videlicet mulier ab initio, cum alius pecu niam acciperet, fundo vendito pretium in solutum dederit vel sut loquitur cui addatur & lex zo feod. obligatio ex mulieris persona, calliditate creditoris, sumpsi e primordium: an vero post contractam obligationem , venditit di pecunia pro alio obligato solverit: quo 'pertinet finisgis . Nempe in specie lesis uti. g. 2. cum Ego a Te pecuniam mutuam sumpturus essem, mulier fundum suum Tibi vendidit,ea conditione, ut quantam Tu Mihi pecuniam credidisses , eam Mihi accepto ferres . & cum pretio venditionis compensarest Sane aperta haec mulieris intercessio est, cuin ipsa se ab initio ream eonstituit, rei suae inita pro Me obligatione, ut loquitur Esex 4.is in. --staudem Senais . tusconsulti Velleiani, de intercessionis obtegelidae causa mu
liere suppositai vinde iis apparet de duobus in specie δώ-
62쪽
Lex si mulieri a Fad SC. Vellii. .
ult. g. 2: Primo , creditorem i bi dici per prolepsin , qui sciu
editurus erat, vel iam in eo erat ut crederet. Secundo apparet, acceptam pecuniam viro referre ea lege dici emptorem eun demque creditorem , cum videlicet pretium rei emptae tanqtram in solutum acceptum Cum mutuo a se mox mox damdo compeii sal: quomodo etiam Accursus ea Verba recth accepit. At in specie legis .ins post natam demum obligationem mulier prae ala sua vendidit, M pro marito pecuniam selvit:. id coque deficit auxilium Sematusconsulti, quod solventibus mulieribus denegari palam est. Denique,ut cum Baldo loquar, mulier btest pro alio solvere citra intercessionem: secus, lipe I riis intercesserat: Vel, Mulieri se pro alio obligantisiiccurritur,sed sine obligatione pro alio solventi minime sub venitur : vel tandem, ut Paulus de Castro ad hanc l. loquitur: quando fuit color quaesitus, quia erat intercessura mulier & inceptura a promissione, sed fraude creditoris incepit a dimin tione, M venditione rei suae,iuvatur Velleiano. Haec aperta distinctio est, quam ut dixi in suppeditat vel i psa illa se . Pars scilicet eius prior ad primordialem, sia. ut dicam solutione.&sic intercessionis speciem pertinet, pariter Ut d. lex uti. g. 2r Pars posterior ad solutionem , ex post facto : Denique pars prio tui dationis pro aliis, pro quibus riore Capite iam actum cst Atque ita etiam aliorum quorundam haesita trini succurritur, qui ad Emendationem confugies fit, expunctis vocibus ex Llolt. g. r. cse tradidiι . Proculdubio etiam ex eorundem mente expunctis illis , o tradita. ina si haec distinctio adhibenda sit: .fundo tantum vendito,ac non etiam tradito,& sie lutione non facta, mulierem Senatusconsulto juvati : Se ita accipiendam d. legemuit. 1 . traditione vero facta , pretioque soluto, non iuvari,quae sententia sit d. legis Perperam omnino : Nam & solutum ex intercessione contra Senatusconsilium condicitur: si creditor, qui contrahere cum alio propolaetat, mulieris personam elegit: Tum demum enim repetitio. Hulga est, si pro aliis cum obligatae non essent , pecua viam mulieres exsolverint, Contra, si praemi
mulier intercedit, de qua supe-
63쪽
dente obligatione solutionem fecerit mulier, locum habet tepetitio, I9. C.b.tit. C Α p v T X I.
PAPINIANI Lex,mandatum.17. mandam ex lib.1o. Responsorum.
VAEs Tio est circa Mandatumri vendendo, morte man-
e, quod tamen heredes mandatarii per erro- teme)cecuti sunt: Vtriam videlicet vel aditione ab his juxta mandatum a defuncto susceptum facta, emptoribus usucapionis ius, & Publiciana actio exinde quetratur Species isthaec esst i Mandavi ego Tibi,uti servos meos, quorum gregem habebam, distraheres: Tere integra destincto qui mandatum susceperas sacproii Ide soluto morte tua mandato) ni- hilominus h*s est Tui per ex rem aut im- tes videlicet inndatum silua ad curari niam sertinere, exe- icuti sunt quod Tu curae et soceras,t servos vendiderunt va-rpem Wibu riitur, quid iuris emptoribus exinde quae ratur Papinianus d.ί17. libris Responsorum,adhinc quaria 'stionem sibi propolitam ita respondit: Mandatum distrahensu cepit, intracidisse constitis: Mniam tamen heredes eius errore lusi, non animo furandi sed exequendi quod defunctus curae suae fecerat, servos vendiderunt, os ab emptoribus Vs VCAPTos videri placuit. SED VENALI-ci AR IvM exprovincia reversum, P V BLICi A NA Uione Noret vetivi TER AGHum, cum EXCEPTIO tVSTI DOMI Nir calta .s crinita,rituraneque oporteat erem qui certi Mi is a molestis ι .errarem aut imperitiam heredum LM Amnae. ' - Prius equidem Papiniani Rest iasium planum est: Nempe, 'emptores si servos a se ab lihredibus mandatoris emptos Iegitimo tempore ps ederint ,rςcte quoque eos usu pisse vide
64쪽
posterior Papinianei responsi par, liri crprctos varie admodum exercitos habuit: duplici ferme ratione, tum quia minus inter cos liquerer, quis per Venaticiarium hic intelligendus esset, num videlicet de emptoribus unus, an vero dominus ipse
servorum venditorum: tum quia non liqueret, utrum una tanis
tum species seu quaestio hoc Responso contineretur, an velo duae. Hinc iam enatae variae interpretationes : imo & emendandi lubido quosdam incestit, nonnullis pro non utiti er hic' legentibiis, non inutii: er : Quod quidem non ex coniectura
tantum multos notasse reperio, verum etiam vetus exemplar
Ranconeti id praetulisse scio: Sed S: Basilica id is sum ingerere, ubi diserte Graeci Giλως. Eoque res processit, ut Antonius Augustinus ille, lib. I .em .c. l. 28. pronunciarer, sibi videri in hoc re si onlb priora cum pollerioribus minus cohaerere: cum tamen, ut breve faciam , planissima sit haec huiusce legis totius interpretatio squam etiam vidit) Duas videlicet quaestio sies hoc reipons, contineri & dccidi; quarum prior est de usucapione expleta ab emptoribus servorum: Posterior velo squae ab illis verbis incipit, Sed Venulti larium de nodum expleta,cuius hic sensus est, Emptore, qui ab heredibus Mandataris venditum sibi bona fide servum per absentiam possidere desiit,&sic ullica Dionem non explevit, reversum non possis Publiciana actione utiliter agere adversus dominum qui ipse servorum suorum venditorum possessionem recuperavit. Et rationem subjicit Papinianus, geminam: Priorem,ex vulgata illa Iuris Regula. puta quod adversus Publicianam exceptis i i domia, causa cognita istam. i. si is adversus quem Publiciana agitur, dominus iustus probetur, Publiciana excludatur. Nam & viceversa, ubi dominus pristinus dominus non est, vel esse desiit ex aliqua causa, tum sane exceptio dominia adversus Publi Clanam non datur: ut in specie, quam idem Papinianus tractat ἱρ culpa. 6 st de rei vindia aliis casibus qui notari solent ex L I. ex quib. V. ma
Quare & Paulus apud eundem Papinianum, sed ex ipso proculdubio Papiniano ιpo. de Paulerana: Exceptio iusti δε-
65쪽
mini Publicis objcienda est. Quod hic plenius adhue in
culcatur, nempe duabus formulis : cum exceptio invit, IV-sTI dominis, C Avs A COGNITA , detur: Catia cognita, id est, iusto dominio probato , iusti domini, titulo excusso. Atquin in proposito casu iustum omnino mandatoris domunium est,& titulus apertus iusti dominij meque quidquam est, quo dici possit,mandatorem in hac specie non iustum domi, num mansisse. Posterior Papiniani ratio , ab aequitate desumpta,isthaec est, quod non oporteat,id est,aequum non sit,eum qui certi hominis fidem elegit,ob errorem aut imperitiam he- . tedum,adfici damno. Error quidem aut imperitia culpare-ximit heredes, qui rei ad se non pertinenti se immiscuere; sed - .non ita, ut damno dominum adficiat:Non debet alteri per alterum iniqua conditio inferri, quod idem Papinianus di- .cebat
Et haec quidem apertissima est huiusce responfi Papinianei
resolutio & sententia, sarta tecta undiquaque Florentinarum Iectione:quam 5e vulgatae tuentur; sed &CL. Robertus a. recepta Iuris Cis.sectionis e Is. adversius Zoanrietum iam pro Ac
cursio iure defendit et si non ubique inoffenso pede)ut miret duos quoque summos Iuris nostri Semones apices S proceres ' . Antonium Augustinum,& Cujacium in eam plana via haesi tare potuisse,qui aliorum haesitationibus ipsi caeteroquin succurrere felicissime solent. i Histia distincte propositis, de tribus iam liquet: I. Per βω- nabeiarium, in hoc papinianeo responso unum ex emptoribus intelligendum esse: 2. In proposita specie, emptorem unum emptos a se servos, vel etiam unum servum possidere desiisse: 3. Dominum seu mandatorem istius servi possessionem recuperasse. Quorum omnium probatio non aliunde aut Ionisgius petenda est,quam ex ipsismet huiusce legis verbis. Venaticiarium igitur de emptoribus unum hia esse, non vero dominum qui tervos suos distrahi mandaverat, squod etiam Accursius recte vidit, neque tamen probarunt duo illi Iuris Pro ceres,& acerbe nimis alij reprehenduntὶ apparet primum ex eo, quod totus legis contextus in personam empIorum dirigitur, ita quidem, ut prior pars responsi casum expletae ab emptoribus.
66쪽
ptoribus usucapionis respiciat,posterior casum usucapionis ab uno emptore non expletae. Secundo id ipsum ex eo quoque liquet, quod de Publiciana actione quaeritur, utrum scilicet venaliciarius ea agere possit:Vnde liquido apparet,de empto. re bonae fidei quaeri, qui usucapionem nondum explevit,non vero quaeri de domino, quandoquidem publiciana soli non domino competit. Tertio id ipsum apparet &ex eo, quod de exceptione iusti dominij subiicitur , quia scilicet actio venaliciarib repelli dicitur: Inde enim Tane quoque apparet, Uenaliciarium, non dominum fuisse. Quarto ex eo liquet, quod si ibiicitur,mandatorem non debere damno adfici: Vnde sequitur, dominum & venaliciarium non eosdem hic esse , quia per v maliciari, Publicianam damno adfici dominus negatur.
Et tamen Venaliciarium hic eundem esse cum mandatore seu domino tribus argumentis persuadere conantum Primum est etiam CL. Antoni3 Augustini,quia venaliciarius seu venalicius,ut alibi. ita & Iure nostro sit mango,qui venalium mancipiorum negotiationem exercet,denique venditor .
27. de V.S. Verum hoc argumentum iam Robertus, Alciatum secutus,re ste refutavit: quasi vero non venaliciarii uariusque partibus fungantur, di emptoris dc venditoris: Prius enim,opinor,emere eos oportet, quam retro vendant ipsi. - Secundo aiunt illi, emptores hic opponi venaliciario. Et
quomodo id probant' Quia scilicet in priore parte huius I.
dicitur,ras ab emptoribus usucaptos videripticuis, in posteriori ili co subiicitur SED Venaliciarium exprovincia reversem, de C. FHas scit. particulam adversativam Sed satis ostende: e, emptorem non fuisse hoc casu venaliciarium. Sed,ut respondeamuS,Verum equidem est,particulam, H, hic adversativa esse: Sed cuiusnam quaelo rei adversativa esse potest 'No personarii diversarum, sed casuum diversorum. Nepe de Servis a caeteris emptoribus usucaptis priore responso actiim est: Posteriore nunc agitur de Servis ab emptore uno non usu captis per absentiam. Tertio aiunt, etiam CL. Antonius Augustinus libro I. emendat.cap Ap. 28. ex eo quoque apparere , Venaliciarium G ij
67쪽
hie pro domino accipiendum esse, eo quod unus venaliciarius hic proponatur in posteriore parte , Plures vero emptores in priore, Quare diversos esse oportere. Sed duplex ad id responsio. Primum dicere possem, passivam in scriptis I Corum hac numerorii mutatione esse, & a plurali ad singularem in cuius rei exemplum quoque praebebit vel proximo capite sex Drari. Sed illud potius, quod M. verissimum, secundo loco dicam uu nempe in sp. hac unum ex pluribus emptoribus, eumque professione venaliciarium, possessionem servorum emptorum amisisse, & sic usucapionem 'non explesse,cum caeteri emptores forte non venaliciarii) a se emptos usu cepissen r. Ex eodem scilicet contractus genere . 'emptores ut variae professionis esse possunt, ita & alio atque alio deinceps iure fieri seu essici possunt: aliis videlicet usticapionem explentibus: uno vero ex his non explente. 'Et haec de Venalimrij nomine, ubi clare ostensum est,in Pa-
pinianeo responso eo nomine unum ex emptoribus omnino
accipiendum esse. Proinde secundo ex superioribus apparet, in eadem postrema huius responsi Papinianei sertiremiaptorem possidere desiisscte, seu servos ab emptore nondum uia tu captos fuisse. Id vero ex eo liquido apparet, quod, ut dixi. de fictilia seu actione Publiciana hic agitur; quae sane 'in id omnino prodita est, ut qui rem bona fide acceptam pos sidere desiit,eam usucepisse, retroque possedisse fingatur.
Tandem, quod tertium est,apparet, dominum seu manda- torem servi possessionem reciperasse absente venaliciario emispiore qui usii capionem non implevit; non mera divinatione, verum certissima omnium interpretatione ,ex eo scilicet quod 'de exceptione iussi dominbadiicitur, quae utiquedomino possessori tantum competere potest; quod de ipsa excretionu appotatio satis ostendit;dominum videt possessorem tuisse. Possessoris est excipere.
Atque ita iam undiquaque stabilita est vera huiusce responsi species : stabilita proinde firmataque lectio vulgata. inare iam concidunt aliae species & interpretationes omnes : Quas alii mutata,ut dixi,lectione,ctiam viri magni tentabo : Nis vulgatam lectionem quidem tuentes,ita tament tuentur, . . DisiliZod by Cooste
68쪽
Lex mandatum disr 7. mandati. Is
tuentur, ut alienas prorsus species au fingant. De utroque genere tres reperio, quae in id coincidunt, quod unicus casus hac l. contineatur, putide usu captis iam servis ab emptoribus: Verum alia atque alia interpretatione adhibita. Pars ita cessent, posteriorem parte piloris correctoriam esse, seu hac l. id dici, usucaptos quidem servos: sed tamen emptoribus exceptionem iusti dominii obesse, & sic vocem Sed correctorie accipiunt. Quae ut iuri contraria, ira falsa sententia est. Nam sane Papinianus ex selle ait,Sermos ab em'ptoribus usucaptos VIDERI PLACUIT: Quae vel ba sunt, at antea dixi,de iure omnino respondentis, S iustam usucapionem an erentis, qua legitime dominium quaelitur. Sed & cae. teroquin inauditum ii ire es quid usucaptu videri dici, neque legitimὰ per id dominium adquiri, Deinde, quod ipsi met vident, omnino hanc sententiam refutant,ea quae postea dicuntur de Publiciana actione: Na sane si in posteriore parte servi - usucapti fuit Tent, Publiciana actione agi non oportuisset: Imo& refutant superiora ; nam initio dixit, morte quidem mandantis solutum fuisse mandi um, sd tamen usucapioni his locum esse. Verba suiu cxprellia Mandatum in recidis consisti: ADOmam
Alius vir Magnus tum mutata lectione in non inutiliser , tum S: venalitiario pro domino acccpto, hanc sententiam a Ds gebat, quasi is cuius nomine venditi servi fuerunt, fuerit & ipse tantum bonae fi l ei possessor, qui videlicet mancipiacmerita non domino: eique publicianam actionem tribui ad versus novUS emptores qui usu ceperunt. Ac proinde hunec stim iis accent et, quibus ex ccptio iusti domini, Publicianae non recte opponitur. Sed multa hanc sententiam refutant: Tum quod is, citius nomine servi venditi fuerant,omnino ve rus,iusius dominus fuisse in hac l. praesupponitur: tum quod, ut ad sit petiorem quoque interpretationem dixi, iuris ratio refragatur,ut vides. iustam usucapionem possic bonae fidei posisessor,nedum verus dominus, retractare. Postrema superest iii terpretatio, quae hoc vult,eadem sena pet specie de quaestioner retenta, in posteriore parte legis id tantum dici, quod dominus set vorum venditorum contra em
69쪽
te ii quibus emptoribus exceptione iusti dominij repellatur. Et si his credimus, haec interpretatio hic & facilis & pe spicua est: gravibusque argumentis suffulta, de Accursianam
denique sponte sua refellensi sensus hic verus,certus, unicus; Quam tamen prae aliis omnibus & ratio iuris,& series verborum,&scripta IC orum omnia eierant. Primum enim, quid hoc quaeso monstri est, Publicianam actionem a iusto domino moveri: quae ideo tantum a Praetore comparata est,ut non domino tribuatur, & per eam non do- . minus,dominus tamen esse fingatur Denique ipsi iusto domino Publiciana nunquam datur, quia inutiliter daretur, cui in rem actio directa competit l. i. g. seruo e Publiciana de pignoribus. . ' Secundo, quid hoc viceversa monstri est, quod exceptionem iusti dominb emptori contra Publicianam domini tribuunt: cum imo exceptione iusti domini j veri domini Publiciana emptoris excludatur, ut cς teioquin fictio veritati cedit st Quod eos docere potuit insuper lex noli. de ipsa ex Papiniani libris desumpta: Potuit Ad docere, quam tamen in sententiam suam trahere audent,& emblemate corrumpunt,
Sed & ipsa lcgis verba, ipse contextus,hanc sentcntiam apertissime respuit; vox, inquam, Dd; item verba illa Neque
oporteat, quae cum mperioribus alioquin non cohaerent. Et tamen haec ipsa eludere conantur : Gravibus puto argumentis. Primum cnim vocem Sed quae mere adversativa dictio est, modo continuativam seu confirmativam faciunt , modo coniunctivam, modo dubitandi rationem indicantem : Confirmativam seu continuativam, scit. primum esse ajunt, ac si Papinianus dixisset, servos ab emptoribus usucaptos, inlupervenaliciarium non utiliter acturum. Hoc sane si voluillet Papinianus, num ita locuturum putaremus Sed venalici iritim
Imo ita dixi isset, in ideo vembriarium; quandoquidem nihil his postremis vcrbis ad superiora adjicitur ι Non etiam dixisset Sed, aut Sedes Quia dictio is, posita sine copula, denotat divet sitatem facti Miurist quo trahunt in choc amplius 9 3 21. dedamno .H6e Decium conss 86.num. p. tomo 2. . Imo
70쪽
Imo & dictio sed, posita cum copula licet denotet identitatem iuris, attamen denotat diversitatem facti. v. . sed eis. 2s .inmn. Τde haeredis petis. ω quae ibi notantur L 2.f. ne quis eum qsi in ius vocivi ex: dc ibi Glost. Everardus loco Io9. a natura copuia nam 9. Vtrovis tandem modo,sive cum copula , sive sine copula, SED , semper contrariae sententiae significatio est, & transitum denotat ad aliam rem ab ea quae antea a-gsatur; quod non uno loco etiam Donatus monuita Riquin ex illa interpretatione , iam in hoc versiculo neque diversitas facti neque diversitas iuris contineretur, sed consequentia tantum superioris sententiae. Secundo iidem Sed vocem quae apertissime diversum casum seu diversitatem facti indicatὶ in ει mutatum vellent; Et hi tamen ipsi sunt, qui eandem 'particulam supra velut advcrsativam urgebant, ut inde emerent,venaliciarium hic diversum esse ab emptore. Tandem eo convertuntur, quasi Sed novam difficultatem Ae dubitandi rationem indicet;quia,inquiunt,venaliciarius fuerat absens, mox rediit ex provincia,& ideo aliter hoc casu videretur iudicandum. Quid audiot imo nulla haec ratio dubitandi esse potuit: Praescntiae enim aut absentiae in hoc usucapionis argumento nulla ratio habetur, nis ubi de temporibus usucapionum quaeritur: & quidem in praesenti specie, ubi de usucapione rei mobilis vel se moventis agitur, anni vel biennij. Deinde si hic huiusce loci sensus esset, id m novae huius difficultatis decisio requireret Papinianum dixisser nimo venaliciarium, dcc. Et haec de particula SED.
Superest nunc videamus,quomodo vocem Neque eludant, ac proinde totam eam seiarentiam , quae illius vinculo continetur: Nempe cam ita accipiendam ajunt, quasi Papinianus dixisset, etsi dominus inutiliter agat adversus emptores; attamen dominum non esse damno adficiendum. Vetum quid hoc monstri rursiim est: Primo, ut vox Neque adversative hic accipiatur, quae omnino c5iunctiva seu copulativa est,& . alterius rationis demonstrativa: seu ut Doctores notant, requirit ista dictio concursum utriusque alicuius rei,& copulativam in se continet L is qui ducenta g item spater,ssis reb.