장음표시 사용
131쪽
V si si in uentriculo diutissime moretur, cum nec in totum: se profundum immergat, nec quod qualidum est Garoret porro aquam non alere, sed uehiculum tantum modo alimenti cssis. Hippocrates, caeteri pisllan- tissimi medici dixerunt ob eamq; causam non potest a uitalem facultatem roborare . hoc suit in causa, ut
Hippocrates ab aquae usu in aegrotantibus abstinens
ad mulsam, Oxymel, Muintimi contulerit atque his quidem rationibus nemo unquam aqua uteretur ple-
xl l tamen in alijs decepti ad aquam confugiunt, . qua nihil est, quod magnopere contia animi sententiam suctu cedat, cum ipsa quoque non magna ui sit praedita. at oxymelitis, uini,&mulsis usus est uitiosus propter re pentinas mutationes S propter sinceram permixtio nem,quae a medicis plerunque seri solet Vinum enim quod tanquam manu qu dam ad distributione aquam trahat, et omnino paucissimum aquae miscendum, ut aqua sinceritatem tollamus. eademq; ratione Oxymel aquosum laudo cuin minore quoque periculo quos a mulsa quis uti poterit nam impermixta, nisi subdu-rcere aluum properet, maxime noxia est, praesertim
in amarae bilis hominibus, utq; magna habent uiscera, quibus ipsa quoque aqua est noxia, cum in bilem con ' uersa in hypochondriis diutius manet ad lis enim o- mnia mala, quae in ea sunt, hoc accedit etiam, quod cum
stercoris sit expers, aluum non subducit. aquam uero in principiis accessionum potam laedere,perspicuuom -
nibus est. Ecquando igitur aqua potui utiliter datur'
nimirum cum agi Otus ex sola potione uiuit, nec adhuc ptisanae cremorem sumit. tunc enim in medio aliarum
potionum aquam in tempore quispiam dederit,&pre- cipue cum aegrotus siti enectus sit quandoquidem co tempore inundationem quandam, hoc est humiditatis copiam ab ea induci, scriptum reliquit Hippocrates.
quocirca inter mulsam&Oxymel, parum quae adhumectanda ea quae expuenda sunt, accommodatum prae bet quin etiam ubi uinum magnopere noxium sit,ium etiam aquam exhibet nocet enim uinum cum oro-
132쪽
tans uel delirat, uel capite uehementer dolet. Hanc u ltem propriam naturam humida frigidam habet aqua iaduentitia uero caliditate acquisita calefacit lumectat lipsa quidem ea, quibus admouetur: sed tame ut utrunque aeque faciat, non est ei natura comparatum Uerum humectat quidem sum me, siue temperata, siue tepida, siue etiam calidior sit calfacit uero non sum me, nisi . quae extremeserueat. quod dicimus, in temperata natura prius exploremus ergo si huic naturae aquam temperate calidam osteras, siue lauans, siue perfundes partem aliquam , prosecto ipsam partem humidiorem, calidiorem in ipso perfusionis tempore factam uidebis is postea quiescas, nec corpus frigida cotrahas, d constipes,paulo post eandem partem ieipsa facta mirio idiorem comperies, quod calor innatus immoderatius perspirauerit non tame quemadmodum frigidius postea aquae calidae usius, ita etiam siccius corpus destituit.&tamen hoc quoque debere feri uidetur, cum ob meatuum raritatem corporis mollitudinem, tum uero ob substantior fusionem. plus enim in huiusmodi assectionibus evaporetur necesse est uapor autem est humor attenuatus Ueruntamen non ita se res habet hii
mores enim, qui in uasis, hisq; vacuis spatiis continentur, Omnes eXhauriuntur: corpora uero uasorum,&uniuersiim carnosum genus humidius se ipso redditur atque hanc solam facultate, ut uidetur, aqua nunquam deponit neque enim cum seruens comburit corpora facit ut quae ambusta sunt, sicca sint, ut quae igni assata fuerunt. simili quoque modocti summe frigida facta est, totoq; die, aut etiam logiore tempore super aliquam partem persunditur , eam non efficit sicciorem quamuis rugosa, admodum exilis uideatur uerti haec ideo eueniunt, quod qui inuasis, aliisq; spatiis est humor, euacuatus est partes uero genuinae, atque solidae nihil se ipsis sicciores redduntur. De a qua frio da aer x melite aegrotantibuspotui
Q Naram ostendimus omnem corporis aste-ctionem
133쪽
ne orta est, confestim a frioida sit restineo, altera tau men deinde sebris grauior accendetur aucta allectione, quam potio frigidae oblaeserat. Laeduntur autem frigi a tectiones partium quae inflammatione Obsidentur, in quibus in cocit humores siunt: quorum indicium t est urinarum incoctio si is itur concocta urinae sint,ti l nullaque princeps pars inflamnaatione uexetur, fatis' erunt, ut ad frigidam potui dandam impellamur. siuero aestiuo tempore ueheinentia febris quandoque ur-
geat, laborans i iuuenis sit, frigida potioni astite- . tus,si cu sipecitu consistentia urinarum laudabile sub
ilinamentum uideas, tum, etiamsi pars aliqua inflamma tionem patiatur, frigidam dando non errabis siquidein debes anteponere, ut febris uehementiam eo tepore se
des, pluribus diebus, quibus ad reliquias inflammationis tollendas opus sit quas quidem Sc magis sicirrho a &solutu difficiliores euadere necesse est Si uero non admodum adurentes febres sint, Frigidam dederis particulis inflammatione laborantibus, magnopere tua te fallet opinio. febres enitia, quae uehementer sam meae
sunt, insammationem erysipelatis speciem reserentem quodam modo subesse nobis ostendunt, ideo frigida quoque eandem iuuat ut in exterioribus etiam parti bus per picitur ergo in iis, in quibus incipiunt in ieco- re, uentriculo. aliis huiusmodi particulis inflamma tiones, dili rentius considerandum est. nam i omnes magnopere laeduntur, etiamsi in tempore jumpserint, D potio fuerit paulo arstior. Etenim cuna pricipia in-l iam mationum, quae sine ictu uulnere sunt, uel ex particularum imbecillitate, uel ex innea caliditate quadam oriantur eas quarum origo est inbecillitas, frigi- sena per laedet: quae uero ex ignea quadam caliditatet Siliunt, moderata frigidae potio iuvabit periculum
134쪽
ris LIBER lenim est, ne ili' largiore potione propinada pars ad con
trarium excessum traducatur praeterea uero huiusmo id potio tales assectiones magis iuvabit, si dum benesua
terent, ea utebantur ergo uehementes morbi, qui in uentriculo, in iecore, in collo, e toto capite sunt, prius considerari debent artus enim fortasse non magnope re laedentur, tamen ipsi quoque ostendentur m qui
busdam affecti ovibus, quas deinceps exponam . Sed horarum fore tantam noxam, quantam partes uehementer affectae cotrahent, ne ignarus quidem affirniaret. Si igitur flectio erysipelatis aut ei petis speciem reserens in hypochondri sit, aut inflammatio erysipelatis natu iram reserens, aut aliqua alia flectio summe calida ex in litem perie sine succis exorta, frigidae potio iuvabit sicut eadem mirum in modum laedit,cum abscelliis, Cedaenaa, scirrhus, ulcus, frigidae flectiones partes obsederint. . Ac quoniam de artubus me dicturum promisi, illud sciendum est,inflammationes neruosarum partium,que in eis sunt, a quibus alioqui periculum conuulsionis in liminet, frigid potione laedi, hici maxime . si uero incarnosis artuum partibus flammatio gignatur , libere frigidam homo poterit, si parti inflammatae foris admoueat, noxam quidem inuehet, sed neque notabilem, neque manifestanis ac praecipue si frigidae potioni fuerit assuetus . Ergo cum febris sit, non adiuncta ulla alia allectione, quam frigida possiti dedere, tantum frigidae dandum est, itantum uno haustu aegrotus possit haurire OXY me uel aestiuo tempore frigidum datur, ne laborantis sitim exacuat quam ob rem aestate frigidum oxymel dare audemus etiam ante morbi cococtionem, cum aquam frigidam in eiusmodi astectione ad satieta liqua datur non essemus tunc enim inflammatione dens iret , si febris ex infamatione orta esset ac succos incoctos seruaret, si illi morbi causam attulissent. Sed tu cparum Oxymellis damus, ut quod in uentriculo prius
intepescat, quam ad costa usque frigiditas eius distribuatur quod si quid exiguum suerit etia distributum, id ab ipso oxymel ite, in quo uis incidendi inest , corrigetur. Ex Aust
135쪽
Ex Rus commentar de aquis. Ut in secundo libro de diae
R E so quae ita enim aquas puteorum O c, quia non satigantur, ideo non ad modun sunt tenues. cum intro ingressae suerint, minus madefaciet cibos, atque dissi, luunt, minusq; concoquunt, S pi 'crassitudine, ct quia frigid sunt, non bene per urinam excernuntur. aptiores autem potui redduntur crebro hauriendo, ac si effluerent , puteorum expurgatio ne quae uero fluunt, multo tenuiores sint, praestantiores ad madefaciendum , concoquendum, Masurinam reddendam quae e stagnis sunt, pessimae sunt om nes nam odorem absurdum, ueluti putrescentes habent aestate calid e, atque hyeme frigidae sunt, quod
ego uiti aquarum maximum esse signum statuo. ideo fit, ut aestate uentres perturbent, tarde in uesicam transeant ac saepe etiam tormina,& leuitates intest morum hominibus pariunt, ex quibus in aquam Inter cutem cadunt layeme uero, quae frigidae sunt, uentres non admcdum perturbant illae quidem, sed anien&ruptiones, lateris dolores, tu se asterunt: ad lienem etiam repunt, postremo in aquam inter cutem desinunt. ex liene autem etiam pedes ulcerantur,eaci, ulcera non celeriter curantur Solae palude Aegyptia: inter omnes, quas quidem ego nouerim,salubres sunt: quia byeme qua non putrescit, siquidem non supercal sit autumno uero Nilus palud c exples, ueterem aqua pro ij cit, Maliam nouam uehit. De aquis pluuiis ita statuo. aquae pluuia leues sunt, tenues, purae,&gum stanti dulces sici; in eis aliquid elixes, celerrime elixabitur siq; eas calfacias,celerrime calefient. uino perexiguo temperantur quocirca bonae sunt Mad concoctionem Mad urinarum excretionem itemq; acco modatae iecori, lieni, renibus, pulmoni, nervisq; cuenim uis non admodum refrigerans in eis sit, idcirco benigniores hisce partibus sunt. Vernae igitur atque hybernae maxima opportuna sunt, atque Optimae quas ego laudo uel maxime. autumnales uero atquc
136쪽
aestiuae fuerint quidem alijs meliores, sed non omnes omnibus nam uiribus quidem antecelluleas, quae sunt
in terra uerum quantum superentur a uernis, atque hybernis, ne dici quidem potest. nam state atque autumno terra sicciores uapores edit, aerq; multas terrae
sordes habet, qua pluuia expurgantur idcirco fit ut tales aqua sicciores . nitrosiores sint . ad abstergedum, ac per intestina descendendum accommodatae, sed neque renibus, neque pulmoni, neque arteria idoneae. quin etiam plus uini has serre necet se est, ut nitrosa facultas uincatur an uero aque non parua differentia exuentis aquilonalibus,&austrinis accedit. nam antibus aquilonalibus, dulcior pluit quidem, sed frigidior:
austrinis uero spirantibus, minus dulcis, sed a idior. ad summam uero tempora pluuia, dulciores,non nimbosa&squalida magis nitrosam aquam efficiunt. quaecunque autem ex Diue fluunt, glacie, durae omnes fiunt, frigiditate excellunt sed gustanti dulces at aqua dura,&fracida neque ad concoquendum, neque ad meiedum accommodata est item l , noxia est neruis, pectori. costis nam ion utilitones, 4etanos inducit,&ruptiones facit in peetore, ut nonnulli sivb-
cruenta expuant, suppurentur. Fontane aquae ad orientem vergentes caeteris praestant humiditate, tenui tale, odoris suauitate. moderate refrigerando mo
derate i calfaciendo . quae ad septentrionem , dulces sunt ili quidem, sed immoderate res rieterant quae ad occidentem uiolentae sunt restager ione, duritie quam ob rem raucitates, laterum dolores, S conuulsiones pariunt. quae ad me ii diem spectant, magis salta sunt, calidiores, ad metendum non idone cised ad descendendum per intestina , praestantiores
quanquam autem aquas quae ad meridiem fluunt, non laudo, Nilum tamen ita commendo, ut aquae bonitate
paucis fluminibus comparari posse uideatur nam S aluum subducit, purgationes mulieribus ciet, si in puerperio bibatur. Sed pleraeque cx aquis ad meridiem, resides sunt, quibus duplex est noxa coniuncti, alterae regione
137쪽
cLVINTVS. Iare regione contracta, altera quod non es fluant. Pro terrae autem natura sic de aquis decernendum est terra enim alia plana est, alia collibus, alia montibus continetur. plana est ad aquarum effluxiones deterior: multiq; in ea putei fossiles, 4el es sontes colles uero montes potiores sunt nam iuriores. tenuiores, odoratiores. dulcedine suaviores aquas emittunt. caeterum ex planis alia salsuginem S nitrum aestate S autumno producit, alia nihil sed eam terram, ut cena uocant in hac igitur praestantior, ct potui aptior, in illa uero falsa. nitrosa aqua est. Ex naontibus praeterea ali terret,ali petros siunt terret aquas serunt, rq stantiores ni ollitie,& quod minusita idae sint. saxei aquas habent deteriores tum duritie, tum si is ore: pu riores tamen quam hae sunt, mini ine , habent subsi- dentia. Maxima autem maximeq; notabilis disterentia i quis inest ex metallis, S ex herbis eis innatis . ac me- talia quiden cum ad aliam habitationem, tum uero ad
aquarum potum sunt noxia. herba uero quandoque' mirum in modum laedunt, quandoque etiam ualde aquam corrigunt tale autem est sium, nepita, adiantia. etenim hae plurimae riuis innascuntur quae quidem bonam aquam uitiant, malam uero alioqui iuuant, cum ab eis quoddam quasi medicamentum aqua ina pertiatur. suntq; huiusmodi aquae ad metendum potiores ergo diligenter etiana atque etiam considerandum est, ne u luna uitium aut a terra, aut aliunde aquis accedat tum non satis site sontibus hic quidem praestantio em potui , aptiorem, illic uero salsam iitrosam aquam scaturi-re,nisi etiam quae per rivos derivantur, sint et tis deria generis . hactenus quae maximi momenti sunt, Oratione complexi sumus nunc alia quoque aquarum bonitatis signa recenseantur aquae omnes quae hyeme calidae, ae
fiat frigidae sunt, optimae esse quodammodo uidentur. quae uero frigiditatem caliditatem habent anni tem- poribus parean, pessimae aestate enim calor extimam terrae partem occupat: hyeme uero mergitur in pro- fundum atque ideo mihi uidetur fontes,quia profundissimis
138쪽
dissimis partibus suunt,&speluncas cauas, omnes hyberno tempore calidissimas aquas continere,aestate frigidissimas idcirco aquae omnes qui in terrae sunt extremitate, ad temporum uarietatem, tuoquo modo tepora frigida sunt aut calida , commutantur. De fonte , qui in Looia ad Chimaeram montem es ,
quem 'Cayis fuisse apertum serunt.
MIRABILE est, aquam hyeme euanescere,aestate autem apparere in tamen contra deberet continge
re sed huius etiam rei causa calor est , qui prosundas aquas secus uehit quidem hae quoque calore in sentiunt. Omnes enim prostandos sontes, quique parum admodum ab externis imbribus suscipiunt, hyeme,
pcruehementissimas ri ora minimos, aestate maximos
comperies: ut stagnum itidem, quod in Delo est, id ipsum propter eandem causam patiatur atque etiam putei, qui Pythopoli uisuntur. Est autem una haec bonarum , prauarumq; aquarum ignotio, si hyeme calidae sint, aestate uero frigidae altera uero est, si nihil ori gustantis notabile asterat: ita non multo uino ad
eas temperandas opus eri . atque omni uino conuenient est uero etiam pura ea, quae pr stantior est me que alioqui colore i :a secto nec seceia habeat,nec subsidentia nam&quae pura est, eadem etiam pondere est leuis nam quae pondere leuis est, semper terrae impermixta est quae uero grauis terrae ratione plus grauat. sed &l c non minus co sideranda sunt,ut si cito calefiat, ac refrigeretur, quoniam haec caeteris praestat. quomodo ad coctiones, quomodo ad secessionem assecta sit nam quae citius coquuntur, praestatiores sunt quae que siccedunt, meliores, si per uesicam secedant at aquae per intestina secessio, teterior est quarum uero nostrae artis non est flecta perdiscere, ea debemus ab incolis perquirere nullo autem pacto facile est, ea quae pr terrationem fiunt, intelligere.
Historiae rerum admirabilium , quae in aquis contingunt.
At ne longe abeam, aqua in leontinis est, ex qua siquis bibat, moritur alia talis in Phaene Arcadiae est, quam
139쪽
αvINTVS. quam aquam Stygis uocant alia quoque talis in Thracia uisitur itemq; stagnum apud Sauromatas, quod ne aues quidem transvolare queunt aliudq; apud Medos, in quo ni rum choren dicunt supernatare quo ubi usus sit quispiam, si igni se admoueat, accenditur . eo medicamento Creontis siliam a Medea suis perditam serunt. Est etiam Susis aqua, qua epota dentes excutit. Sybaris fluuius tomines facit ins ecundos Aqua uero quae apud Aethiopes est, quam rubram nominant. .iorem inducit at quae in Aegypto est, capita bibentius ilis nudat. Harum rerum nihil sciri sane potest, quam Obrem plerique qui illis nulla consideratione adhibita usi fuerunt, mortui sint, alij uero aliquod aliud incommodun sint perpessi. uerba ex tra Iatione de quo desipia adiui ecta sunt, quae eius leni Rusisunt.
V etiam aliae quam plures aquarum secultates: quae non communi natura allectae sunt nam qu in Lycestis est, bibentes ebrios facit. in aqua uero quae in
Clitorio Arcadia est, siquis se lauerit, uini odorem ferre amplius non potest Aqua Arethusa in Chalcide
mulieribus prodest: aliae uero animantes ex eius potu dolores pedum contrahunt Cydnus dolores pedum sedare creditur, quamuis rigiditate excellat. Qui ha bitat, ubi praua aqua est, dare opera debet, ut eam potui magis idoneam reddat erit ergo optimum, ut in uasissctilibus elixetur, de ubi nocte refrigerata fuerit, atque iterum calfacta, potui detur. In exercitu uero si ex pra ua aqua reddere bonam opus sit, foueas ex ordine ex locis altissimis ad decliues sidere, perq; eas aquail du'cere oportet terra dulci ac pingui, quae acicndis si ii libus idonea sit, in soli eas coniecti si quidem ita semper aquae prauitas in foveis remanebit.
Dioclis, de aqua corrigenda. P. IIII.
Am maxime imbecillam facies,si tertiam partem decoquas, alba ouorum similiter incc quas . in haec ipsa inijcienda est argilla siccae gleba, donec mace' retur mensura uero est ut emi sextarius amphorae in
140쪽
1a L a i in datur ubi decoxeris, bibatur odorem etiam ab aqua remouebis, si calfactam naanu ad uentum serias,&sub dio in uase ininaenso teneas, in multa uasa paulatim
Athenaei, aquaepur elatio. C A P. V.
A LV A desecatur partim stillaci lijs, quae stacta dicuntur, ut sit Alexandria: partim colis ijsq; interdum simplicibus, interdum uero duplicibus, vel triplicibus, ut aqua purissima per eadem excipiatur. Fiunt etiam iuxta mare, iuxta stagna foueae,illic cum aquam potabilem a mari secernere uolumus , hic uero , ut cum stagnum fuerit turbatum, hirudinesq; , aut alia quaedam uitia contineat, aqua purissima. maxime innoxia per terram transiliens in fossis colligatur. Vbi uero multa aqua copia sit haurienda, ut nixercitu seri si, let, latera fouea lapidibus, signisq; ambiunt, cum pauimentum simili modo instrauerint, puras seruare
aquas nituntur aquae autem quae purgantur, leuiores,
ac puriores fiunt, ob eam ipsam causam etiam frigidiores . multae uero, licet fuerint percolatae, tamen su- cultates a sordidis corporibus contractas adhuc seruat. De uino. Galeni CAP. VI.
a V aquosum homines uocant, quod colore&consistentia aquae simile est. nam tellucidum, splendens, purum est. consistentia tenue uidetur:&gustanti nullam aster qualitatem insignem: siq; ipsum aqua diluas, non multum aquae feret quam Obrem pauci serum ueteres appellauerunt huiusmodi autem uinum non plane adstrictionis expers est sed an Ruidam omnino adstrictionen habet quoniam si ipsum aqua compararis, ex ipsa quae comparatione exi Euam adstrictionem quandam factam fuisse senties . ac lacultate quoque est aquae persimile . nam neque imbecillum caput tentat, neque neruos debilitat cum ne perspicue quidem calefaciat quin etiam nullam aliam
qualitatem insignem, ut neque austeritatem, neque a cerbitatem, neque dulcedinem, neque acrimoniam gustui fierat. Accommodatum hoc uinum est ad educendum