Collectorum medicinalium libri XVII. Qui ex magno septuaginta librorum volumine ad nostram aetatem soli pervenerunt / Joanne Baptista Rasario ... interprete

181쪽

s s. assresoluta corrigit: robur naturae atque animo adiungit sudores colaibet iis uero,qui ex medicamento purgantur, ut usque ad persectam purgationem uigilent, imperadum est post etiam sumptum tunc cibum totum, item l .m accessione, ante accessionem, ut cum de nano loqueremur, memorauimus, uigilare lio mines debent. Vigilias inducunt frictiones duriores sine pinguedine. magis etiam, si ex lineis panis crudis obeantur. praecipue autem crura fricetur: Unguina liconueniunt, quae acriora sunt, quae nitrum, aut euphorbium, aut inanesten, aut cachry, aut cardamomum, aut pyrethum, aut uuam taminiam, aut granum gni dium, aut sinapi capiunt. Cataplasmata quoque cruribus ex sinapi superdentur. Vigilias etiam faciunt haec, pruritus uiolentus, pilorum euulsio digitorum tractio, stomachi uellicatio digitis iniectis facta quae ano admouentur, atque induntur, quorum cstiam descripta materia ex iis quae odorari solemus, quae foedi sunt odoris: quae sternutamenta cient acria medicamenta oculis admota aut oleum ipsit in insusum cucurbitulae inguinibus affixae clamores continui: nunci turbulenti sermones qui affigunt, cruciant. Spectacula uero non solum uigiliarum sunt efficientia, ted etiam propensionem in somnum nimia di sibi uunt ergo quid sae incommodi, si adhibeantur Eiusdem, de sermone, ex eodem libro P. V I T. SE R uim quandam habet, ut caput impleat,&grauitatem afferat . quin etiam uires dissi, luit, idq; praecipue in febribus, magis quoquc in accessionibus sitim etiam ducit ac linguam siccat. est itidem lippientibus,&quibus sanguis e naribus sunditur, maximei; , qui sanguinem reiectant, incommodus est autem aptus iis, qui praeter odia ad shmnum sunt propensi.

Eu dem , de uociferatione, ex eodem libro . C A P. I VOCIFERATIO et thoracis,&uocalium instrumentorun prius etiam, quam horum, naturam lis caloris eaercitatio calorem nanque auget pyirgat,

182쪽

io G nfirmat Ec attenuat solidas uero corporis partes,robustas, puras, istensae minime obnoxias reddit vociferatione autem utimur quandoque ad morbi medelam uel uocis desectae, uel totius etiam corporis quandoque uero, ut uocem uel ex morbo, uel suapte natura male flectit in emendemus. Conuenit autem a ec stomachicis, uomentibus acidum ructantibus, aegre concoquentibus . atque etiam accommoda est ijs, quibus pituita redundat in corpore, mulieribus praegnantibus, fastidio, cui piciae nomen est, oblessis Capitis uero flectionibus rion est idonea cum estio quid facultatis ad replendum caput, instiumenta sensuum a pite contento tum,habeat. Iam uero iis qui cibi fastidio

tenentur, Ut i , nona uatur, conuenit praecipue uero

languidis, livdropicis, Masthmaticis , tenaci resectionibus ex Otho, acco nam adnissima est. Nunc uero quo

Diana uox laborat, partim propter longam nimiam loquelam partim propter clamoris magnitudine, partim propter acumen , contentionem, partim uero

propter de aliun liquas suarum actionum oblita adeost ut in hisce omnibus, quae dicta sunt, uociferationis usus sit utilisci cum longam loquelam disso iat, io

Xae, quae ex clamoris magnitudine contracta est, placida&quieta imminutione medeatur: acumini uero Occurrat, grauiores sonos inspergendo. Qui uero ex si lentio oritur, quamuis non proprie uocis sit labor, tamen cum uocis labore proportionem quandam habet: quocirca ad eum quoque uocis eratio et utilis, quae uocem exerceat si denique uocalia instrumenta desecta sint,totumq; corpus suum tenorem non seruet, aut lassi situdine obsideatur tunc ad eorum restitutionem &curationem, utilis est uociferatio. in t sit uocifera tionis modus, eiusdem et ' eodem

ex libro C A P. IX.

uociferaturus est, debet, cum aluus deiecit, fricari leniter ac praecipue partes in seriores faciem'; spongia madefacere, aut abluere, prius sensim loqui, ac per interualla mediocria sed melius est, ut prius deambularit:

183쪽

sEVTVS. στambularit post uero,ad uociferationem accedat. Is uero ciui doci rinae expers est, uociferando dicat, quorum meminerit, quaeq; clara, multas habere lenitatis, Roasperitatis mutationes uideantur. sin autem uersus sciat, iambicos dicat: tertius locus elegia detur quartus modulis numerisq;. qua in re praestat etiam, memoria recitare, quam legere. In primis autem uociferanduin

est, iocem, quam grauissimis fieri sonis potest , producendo, tum ad acutissimos eundem redigendo deinde cum non multum in acuto sono permansum sit, retro uicissim paulatim reflectendum, uocem diminuendo, donec ad grauissimam a qua ductum initium est, reuertatur Modus uero a uiribus, animi alacritate, S consuetudine sumendus est. Anulli, desalubri uociferatione. C A P. . C, M uocis exercitationem rite initam,omnivir ceptorum ad sanitatis tutelam conscruationem, esticacissimam esse usu atque experientia didiccrim; dedi operam , ut Mauxili naturam . qua uti ratione ad hibeatur, quoad eius feri a me potest, describerc. nunc igitur, quisnam iriodus uerae exercitationis uocis, ad firmam diuturnam corporis ualetudinen sit, dicendum est nobis. Vox omnis sita spiritu per respirationem atque inspirationem de propto,oc formato ab ijs instru-

mentis, quae natura ad hunc usum est abricata ut eius materia sit resipiratus aer, ars uero, si ita dicendum est partes corporis, quae aerem extendunt, atque dilatant. ergo necesse est, eius praestantiam C litium, aut in sipiritu , aut in spiritum formantibus instrumentis uersari. Instrumenta autem sunt, extremorum asperae arteri flocorum , eius , quae epigi otiis dicitur, oris partium, lingua , palati dentium, labrorum harmonia commoderata, atque ad actionem rite disposita Considerandum igitur est, qualis aer, quomodo dispe satus,optimam uocem ess ciat ac in acutissimis quidem sonis usu uenit , ut comprimatur, e angustetur collum mentum compressum uehementer supra a locis quae ad gurgulionem sunt, ad extremas linguae partes comprima

184쪽

is Rtur, angustetur atque etiam ut ad praedictarum par. tium proportionem,totum corpus simul attenuetur:&ae ad mensuram distantiae locorum pertranseat, in pronunciationibus , melodijs, quae ex ipsis sunt,&collum,quam maxime fieri potest, dilatetur, atque amplis cetur, os ad extremas linguae radices, locis quae ad gurgulionem sunt, maximopere abscedat, diducatur: in pronunciando multus spiritus exsufletur: totumq; reliquum corpus remittatur, propter raritatem relaxetur ergo acutiorum sonorum exercitationem,inutilem intentionem, quam laypate paulatim es scit, aut artificiosam accrescendi industriam, ut multum ualeat, sinere deberet quod si ad corporis tutelam

suauitas cantus, uocis piae stantia conducat, grauiorum inorum uocem exerceamus etenim aer quamplurimus respiratione in corpus per arteria, per caeteros apertos cutia meatus occultos attractus, maximumna omentum ast erre,&praecipua praellantiae uocis se uidetur portio .id uero at uel maxime a multa ua rumae rem atti alientium latitudine latitudo uero a concin

na exercitatione conscitur, cum nos meatus accommo

date diducimus,& dilatamus paulati in quam plurina iam excipere aerem , rursus eundem exsufflare conamur parum enim dς est, quin omnes uirtutes, quas

pronuciatio assert, aspiritus multitudine& copia r ilari comperiamus nam neque quispiam uehementem sonum unquam edere nisi uehementi, propter copiam, spiritu uteretur neque magnum quippiam, nisi ei magna spiritus copia abundaret. Sed nec etiam lonoti tempus dii raret, si no uocis productioni spiritus multitudo suppeditaretur: sicut etiam nec densiuna,aut claru ,aut plenum quid emitteret: aut propter paruitate, an becillitatem spirationis inanem, raucum, solutumq; num ederet, cum persectas, perspicuasq; dictiones reddat: aut cum propter spiritus exilitatem , quasi coelet, qu edicuntur, atque impediat nec ad pronunciandum sit satis quo tempore, nulla re alia uocem corriget, nisi multo spiritu utatur. Cum igitur copia aetas per spiratio'

185쪽

s s. Is snem attracti, maximum pondus asterre ad uocis pristantiam uideatur, inprimis eius habenda est ratio ei, qui uocem exerceat quis autem sit modus huius curae, diligentiae , expone dum est ergo cum spuitus in nos attractio sat,diducto pulmone, uentre, meatibus qui in tota sunt carne aerentin intro ui pellitur ad eam capacitatem a diductione factam,naturali quadam necessitate, ut quod uacuatum est, impleatur,nos eum per

nares, atque os ingredientem videmus ac multu ctiam eius per totius cutis meatus ingreditur eo plus autem externi aeris intra nos recipiemus, quo maiorem fecerimus capacitatem eorum locorum, qua sunt eundem attractura . quam ob rem quoiu densa cutis st, ct catus angustos habent, exiguae uocis sunt, ad sonos edendos imbecilli rari uero, quibus uasa aperta sunt,

uehementem uocem edunt ac puer quidem, mulieres,&eunuchi uocem imbecillius, quam uiri emittunt. id quod eis propter meatuum angustiam contingit atque etiam ae Irotantes, ob eandem causam, minorem uocem, quam bene ualentes habent. Cum ergo ostenderimus causam, Ccis corrigendae esse aerem spirando attractum, aerisque causam esse meatuum dilatationem

diductionem consequens est ut quo modo haec ipsa

stat, considerandum esse uideatur quoniam igitur Omnis corporis capacitas, cauitas duobus modis auxetur, paulatim diducitur uel cum tuniciae, quae caui tates amplectuntur, ex omni parte in orbem concluduntur uel cum corpora ad id accommodata, ex additione

augentur utriusque iatio nobis habe iacta si ci meatus dilatandi in qua re densationem omnem, Meam quoque inducentes causas fugere debellatas ut maxime renaittatur,quod non tensum est, in longitudinem quod uero usum est, in latitudinem LMmoles corporis conseruetur praeterea uero aerem augere Opo tet, tum per

inspirationes paulatim adductum res pii ad , S ana plius uasa ad ipsum excipiendum accommodata diducendortum etiam conando ex additione quamplu: imum oras ς cernere, iaspiritum prius ingressum exprimere,&uacuare

186쪽

uacuare uiolentius nam carnis remissio, atque fusio latitudinem meatibus praestabit, cum copiosioris aeris per respirationen adductio eos ad maiorem semper a titudinem diducat: exspirationis assiduitas, quo plurimus spiritus reddatur, magnopere meatus diducit quo enim quispiam maiorem diligentiam adhibuerit, ut thoracem spiritu per exspirationem acuet, eo copiosiore aere, ut in illius consumpti locum sufficiat, indigebit ex quo conficitur, ut uocis exercitat lo corpus naea tu una diductione rarefaciat caeterae uero eXerclia

tiones omnes carnem stipant, densant, constringui: illa uero leuem molem corporis, meatus dilatando,caeterae uelo solidam, duram, grauem esiiciunt. atque ex ipsa uocis exercitatione. raritate, quam ipsi inducit, uidere est carnem obsequentem,&ad omnem actionem raraxime tractabilem reddi ex alijs uero exercitationibus , resistentem, duram, adore sentientem ideo

sit , ut idiotae . plerique athletae nigenio sint stupido,

tardoq; ergo uocis exercitatio est caeteris anteponenda. In primis enim, in ipsis lectionibus accommodatis perspicuas humorum redundantium excretiones facit: qui uero naaiore ui legunt, maiores , atque adeo etiam per sudores qui uero lenius legunt , per occultam ex lialationem, quae in tota mole corporis esticitur atque in omnibus simili modo per effluxionem, cum exspi- rado multi humores extra esieruntur: ex irritatione

facta a uociferatione, attenuatione ut multa e X cre inerata, sputa, Minuci, lituitae proruetes excreentur Iana uero ex robusta respiratione, quam uociferatio praeparauit, praeterquam quod uase absterguntur, multi etiam humores consumuntur, qui ita per corporis extremitatem, ter nares, per os efflantur. Iis uero qui recalfaciendi ex frigiditate sunt, ecquod maius auxilium asterri potest, quam actio resin rationis exercitate Spiritus enim calorem nostrum assiduo motu ex collisione attritu i excitat, tu scitat talemq; reddit per uices antem actionis in corpore nostro seruorem

quocirca si non singulas in nobis partes, respirationis refrigeratione

187쪽

s s. et Trrefrigeratione refrigeramus, lateat nos, similia pati, qualia patiuntur ij, qui in maiore hunaiditatem ad ut, cquam sit in nobis, atque etiam uehementissima res rii erationis corrcctionem eos recte consequi , qui rite uociferatione usi fuerint, dictum est. Quin etiam si in nostris corporibus siccitas, calor praeter modum redundare uideantur, multus aer per meatuum latitudine respirando ingrediens, tua exsiccata sinit, a Xl me hume-etabit,&cum sit tenuiorum partiti, liquidior quam omnis aqua, duritiem a siccitate induciam emolliet. porro autem calorem, qui in corporibus prae ter modum sit, quid ait me dicere quam a nullo alio magis, quam ab aere continenter per resipiratione attracto refrigeretur, atque extinguatur Oportet ero saepe legere, corpus Q totum laxare rem utere, carnemq; raritate persundere, arteriam, caeterosq; transitus spiritus

studiose diducere,vi per grauissimas uocis terminatio nes modulari. Ut autem procul a nobis ualeant soni, qui ex additione ad notas studiose conscendunt, faciendum est . Scimus enim, uiribus, Minietioni meatuum

alienissimum esse uocis acumen Sonorum Uero Oncinnitates, uarietates, mutationibus cantus teperatis

conueniunt sed nihil est quod ad salubrem corporis tutelam conducant uocis erationibus uero quae per livi atas sunt, quam maxime feri potest, sonum dilatare coguntur at in js, qui legunt ita, ut audiantur, aut disserunt, internam humiditatem euidciatissime consumi, le- clarat densus uapor ex ore legentium prodiens . superfluitates uetustioru humorum, qui unicuique nea tui adhaerebant, quae excernuntur non solum in praedictis exspirationibus, sed per alias, quae extemplo appareant, ut per puta, mucos, pituitam, quae expellutur. quibus omnibus corpus ipsium causas morborum este trices extrudit&reijcit. praedictis autem uocis aetionibus neque temere, neque inconsulto utendum est, ac praesertim iis, qui huic exercitationi non aflueti, incipiunt; neque etiam cum prauorum, corrupto ruq humorum adsit copia quin etiam uox non est exercenda

188쪽

turn, cum magnis cuidentibus cruditatibus stomachus obsidetur: ne ex actione inspirationisvi exspirationis, quae firmior, citatior facta sit, dum uox in magnitudinem, multitudinem accreuit uapores corrupti largius per corpus distribuantur.

Galent, de exercitationibus P. VI.

in omnis motus exercitatio est, sed solum uehementior quoniam autem id quod uehementius est in js est, quae cum aliquo conseruntur, fit, ut idem motus alteri sit exercitatio, alteri non sit. terminus autem uehementia est anhelitus alteratio ut motus qui anhelitum non mutant, nondum exercitationes uocemus.

Cum igitur uehemens motus exercitatio sit, necesse quidem est, haec tria ab ea persci in corpore, quod exerceatur, duritiem membrorum ex mutuo attritu in nati caloris incrementum, spiritus citatiorem motum: sequi uero haec reliqua omnia priuatim commoda, quae corpus ab exercitatione consequitur ut ex membrorum duritia, tum ut minus ex labore patiantur, tum adactiones robur ex calore, tum deducendorum In corpus ualidiorem attractum, tum alterationem magis expeditam, tum nutritionem pr stantiorem, tum singularum corporis partium fusionem cuius fusionis beneficio, solida feri molliora, & humida tenuari, meatus dilatari contingit ex vehemcntiore uero spiritus impetu,& meatus purgari, excrementa expelli necesse est Calefaciunt igitur, ac refrigerant exercitationes, superuacaneas humiditates per halitum digerendo. ac morbos ctiam frigidosvi humidos ex accidenti faciti t. ergo in js, qui pituitam aceruant, humorem continuo

diffindit, Malaliquent principem partem fluere cogit,

atque ita principe parte humectata, aut refrigerata, totum corpus risida, aut humida astectione corripitur. Octauero ut plurimum frigidi humoris copiam congregant, raro etiam calefaciunt, cum scilicet natura corporis intemperata sit, ut acres defluxus habeat; qui Lia omnimodo ocio cohibiti sebris calorem asserunt. sco siccat quoque ocium ex accidenti, cum uires a 'becillas

189쪽

tes siccat. Corporis autem exercitationes non sunt contemnendae, quemadmodum contemnere eas solent

ii, qui in disciplinis studiose uersantur sed & totum apsum corpus, quoad eius feri potest,mouedum, particulae motibus,qui uiribus aequales sint, tractandae, dimouendae in omni genere exercitationum, in quibus singulae suo munere fungantur motus autem utilio res lint, qui e nobis eduntur, cum ab interioribus partibus seruntur, nostrae actiones sunt. 4odnam tempus exercitationum esse debeat.

CAP. XII.

s ergo exercitatio haec efficit,non dissicile erit tempus eius usus statuete . nam quoniam digestionem in corpus adiuuat, non debct, cum administratur, crudi, incocti lici bi,aut succi multitudo aut uentriculo,aut vatis contineri: unde periculum sit,iae prius,quam permaturam concoctionem utilis sat,in omnes animantis partes rapiatur . quoniam meatus expurnat, excrementa expellit, praestat eam ante cibos ad liberi quando quidem impura corpora quo magis nutries, eo magis laedes ex quibus perspicuum est , tempus ad exercitationem commodissimum esse, cum hesternus cibus duplici concoctione,&ea quae in uentriculo,&e que in vasis iit, prorsus sit confectus, atque concoctus:

l alterius cibi si mendi tempus iam inllet quod si aut

prius, aut posterius exercitatione uteris, aut crudis humoribus hominem implebis, aut pallidae bilis prouen- tum augebis huiusce autem temporis nota est, urinae coi sor. quae enim aquae speciem pia fert, crudum adhuc esc in venis indicat cum succum, qui a uentriculo submittitur: itaque roru fabiliosaq; est,ian ludum huius modi succum concoctum es e si ira inodice pallet,le actae modo secunda concoctionis est signum eo igitur tempore adeunda exeicitatio est, sed expulsis prius excrementis, qua vel in uesica, vel inferioribus intestinis

continentur periculum enim est, ne quid ex his in habitum

190쪽

ris, quem accendit exercitatio. Deficitione praep.irante. - I. ERGO si cluis posita iam ueste, protinus ad ualentiores motus prius accedat, quam totum corpus molliatur . excrementa extenuentur, naea tu laxen

tu , periculum est ne aliqua solidarum partium rumpa tur, aut conuellatur . periculum praeterea est, ne excrementa impetu spiritus impulsa, meatus obibuant. Vt igitur lux non hant, oportet linteo corpus mediocri ter fricando prius ale lacere, mox oleo sta care neque enim protinus accedendum ad pingue cesco, antequam cutis incaluerit, is datus laxentur, , ut uno verbo dicam, quam pr paratum corpus sit ad oleum suscipie- dum huic rei fatis omnino sunt pauci manuum circu actus Qui nullo comprelli sint graues, Odicecclea es ut corpus citra compressum calefaciant siquidenabis pera iis,cernere licebit floridum ruborem per tota cutim diffundi ac tum quidem pingue inducendum,&nudum manibus D candum, quae medium niter molle,

durumq; , modum seruent ne corpus coactum, con

ili totumq; neque ultra quam, par est axum , resolutum'; reddatur sedis sua natura conseruetur Fricandum uero primo contrectatu blandius, inde sensim augendum eatenus aucta semper ad ualentius frictione, quoad iam carnem manifeste premat ne tamen contundatur . non tamen tam ualida frictione diu utendu est, sed semel aut bis in quaque parte quandoquidem none Osricatur ad hunc modum pueri corpus, ut duretur,

cum id iam ad labores producimus sed quo ad actione eX citetur, robur colligatur,4 raritas, quae Ol'lem frictionem consequuta est, constringatur siquido in medio temperamento seruari huius corpus portet nec usquam durum siccumq; reddi, ne aliqua ratione naturale eius incrementum inhibeatur. progressu QPoris, quando iam nobis sit facitus adolescens, tunc duriore frietione utemur. praeterea frigida post exercitationes lauatione. ariet autem ex manuum inier