Collectorum medicinalium libri XVII. Qui ex magno septuaginta librorum volumine ad nostram aetatem soli pervenerunt / Joanne Baptista Rasario ... interprete

31쪽

in intestinis sunt, subducendos ualet. Et quia abstergendi iacultate praeditus est, ideo intestinum ad excretionem tritat. De phaselis,et eruilia . P. X X Io I. H Am quoque semina perinde ac so num grae cum, mortales aqua prae macerantes donec radicem produxerint, ante alios cibos garo intingentes alui subducendae gratia comedunt. succum uero, cum concocta distributa suerint, copiosioris alimenti, quam C Dum graecum, habent. hac porro media quodammodo fiunt inter ea quae boni succi sunt, quaeque facile , cquae dis sculter concoquuntur quae tarde, Squae celeriter transeunt, quae flatu lenta sunt, quaeque flatus non excitant, quae denique exi quum qu e multum dant alunenti. neque enim ullam qualitatem eiu-cacem habent.

De cicercula. CAP. XXIIII.

H uescuntur homines, ut pha copiis sana. habet uero succum facultate quidem phasebs, Meruis j quodammodo similem, sed consistentia crassiorem ex quo sit, ut circerculae magis sere, quam illi nutriant.

De aracis. C A P. XXV.

Ho C semen est cicerculae semini persimile atque etiam usus omnis, itemque eorum uis cicerculis est sit milis nisi quod duriores sunt, S minus facile elix an tur ex quo sequitur, utaraci quoque dissicilius, quam cicerculae , concoquantur . Apud nos uero agreste quoddam, ac durum iotundum semen, eruo longius in cerealibus fructibus inuentum, quod arachum perch nominant, seligunt, non secus, quam elect-nuni, abiiciunt.

De dolichis, hoc est, phasiolis P. N VI. Hi s si qui siliquas, aliqui phasiolos appellant se cilius autem deijciuntur,quam pisa, minusque inflant atque etiana alunt

32쪽

MAGNA quando a fame compulsi homines hoc

uescunt r. nainus uero medicamentosum est album, quam lubit adflatium, pallidumve colorem abscedit. cum uero coctum bis erit, in aqua persaepe dulce redditum onsuauitatem quidem deponit, sed cum ea facultatem quoque abstergendi, Scincidendi amittit, ut sola substantia terrestiis ei remaneat: ὀ iae facit, ut edu lium citra insignem amaritiem exsiccans sat . De se samo era imo. CAP. XXVIII. est sesami semen, ideo celerrime sit oleosum quam ob rem eos, qui ipsis uescuntur, celeriter implet, stomachum que subuertit, tarde concoquitur: corpori alimentum pingue asteri quoniauero crassi succi est, idcirco non celeriter secedit at crysimum corporis quidem substantia est quodammodo simile sesamo, sed in cibo est insuauius,o corpus minus alit 4 est omnino deterius ambo uero sunt calido temperamento, ob eam quCque rem sitim asserunt. De papaueris semine. P. X XI X. S A es V i papaueris semen panibus ceu condimentum, utiliter inspergitur. ac semen quidem, quod candidius est, pr aestat ei, quod ni irrius sit uim refrigerandi habet quam ob rem im num quoque conciliat. sique liberalius sumptum uerit, grauem etiam soporem inducet, & aegre concoquetur. Praeterea uero u ex thorace, ac pulmone tussi ei jciuntur, cohibet iuuat eos, quos tenuis a capite distillatio exercet alimentum non notabile dat corpori. De liui semine . C A P. , ππ.AL stomacho est. concoctu dissicile lini semen, exiguum alimentum corpori praebet nullam uero habetasu deijciendae lacultatem labet quidem exiguam uim urinae ciendae, ac praecipue frixum

33쪽

H os frixo utuntur, ipsum i laeuietant, & mel adii

ciunt parum uero in eo inest alimenti. Decii bis ine. P. XX II. CANNA Bis semen aegre concoquitur, stoma cho alienum est, caput serit, mali est iucci, Meor gie calefacit.

D uilicissemine. CAP. XXXIII. hoc semen venereas appetitiones

cohibere . corpori uero parum alimenti, eius si cantis, ac refrigerantis fieri flatus ualde discutit quibus omnibus rationibus, ij qui se a rebus uenereis, ros seruare student, conuenit. De Aphace, Cruicia. CAP. xxx xxx.

H hi seminum figura est fabis similis cum sames est, iis etiam uiridibus, sicut ciceribus, sabi;

mortales uescuntur, praesertim uere sunt autem non solum insuauia, sed etiam concoctu dissicilia, Maluum sistunt, malumque succum, atque etiam melancholicum gignunt. De cucurbita C A P. X X π V.CUCURBITA probe cocta nullam euidentem saporis qualitatem habet quocirca merito multis modis apparatur; utpote quae in medio excessuum omniust constituta atque ipsa quidem, quantum in se est,humidum, frigidum si, propterea etiam exiguum corpori dat alitiaentum . Facile autem subsidet suae substantiae lubricitate concoquitur uero non male, sitio prius fuerit corrupta Asiata autem aut in farta in frixa,

plurimum quidem humiditatis propriae deponit, sed quod reliquum est, nullam insignem facultatem obtinet ueluti nec cum simplici iure fuerit parata. Merito autem propter aqueam qualitatem origano gaudet. Nom

34쪽

lut caro, exsiccant, in hyemem reponunt. Illis au tem ita repositis omnino aliter uescuntur, quam Ut cucurbitis: si quidem iucco uacanto. . siccae, perinde

ut coria, redduntur. Depes Ombin C A P. XXX Q.

TO T A peponum natura rigidior est cum humiditate copiosa coniti octa habet autem Vandam abstergendi ii in idcirct, urinam mouentes melius,clua incucurbitae, melope pones, subducuntur. Corum se mei potentriis, quam ipsorum ueluti caro deteriret. Succum in corpore uitiosum facit, potissimum cum non probe suerit concoctum quo quidem casu cholericos efficere consueuit. Quinetiam prius, quana corrumpatur , ad ciendum uomitum ualet . ij, largius eo quispiam uescatur, neque quicquam eorum, quae boni succi sunt, super mali dat, omnino uomitum excitabit. De melo ovibus CAP. XXXVII.

MELOPE PONES minus, quam pepones, humidi sunt, minusq; mali succi,cc minus urinam cient,&minus infra subducuntur neque parem uim cum pe-ponibus ad uomitum excitandum habent. fructibus autumnalibus tomacho idoneis multum absunt. xi men non ita, ut pepones, stomacho sunt noxij. De cucumeribus CAP. XXXVIII. HII quoque cienda urinae uis , ut peponibus, sed minor inest qui uero eos probe concoquunt, cum ijs affatim se expleuerint ongo temporis spatio accidit, ut succum cras ria immoderate aceruent, qui in ea

concoctione, quae inuenis sit, non sacile in probum

sanguimem commutetur

D sicubus.

35쪽

est omnium fructuum non modo autumnalium, sed etiam horaeorum commune, id quoque ficus habent, cuna succi prauitatem estugere non potuerint minus tamen, quam reliqui omnes horae fructus, eius participes sunt in eis haec insunt bona, it errem pertranseant, per totum corpus facile secedant. habent etiam uim abstergendi notabilem . cum uero autumnales fructus omnes parum alimet corpori praebeant, id minime omnium inscias cadit: carnem neq; compaci ana, neque firmam, sed sublaxam, ut faba', Ω-ciunt. sed ipsae flatu uentrem implent . uerum quia celeriter descendunt ideo breuem flatum cient. Quae uero exquisite matura ficus est, prope est ut nihil omnino laedat, sicut etiam caricae, quibus multa quidem insunt commoda, sed noxam tamen quandam ijs, qui liberalius eis uesicuntur, asserunt: siquidem non admodum probum sanguinem faciunt. ex quo sit, ut ex eorum usu pediculorum copia exoriatur habent autem attenuandi , incidendi a facultatem quain uentrem ad excretionem impellunt, tenes expurgant Iecori lieni inflammatis noxiae sunt no propria cultate quadam excellent; sed communi omnium dulcium duliorum ratione obstructis uero, scii rho obsessis ipsis per se neque prosunt, neque obsunt; at caeteris medicamentis abstergentibus cincidentibus adiectar, non parum utilitatis flerunt. Quicunque autem caricas, s-cus i cum aliquo crassi succi cibo mandunt, ij non parum laeduntur.

Ex Rufo de subus. CAP. XL.FI sunt caeteris autumnalibus meliores: tamen noxam quandam asserunt caricae satis alere corpus queunt cluam ob rem ueteres permittebat, ut athletae caricis uescerentur Goras primus Eurament Samio

carnem asterens hunc usum antiquauit, atque ita illa ui

36쪽

ao I RDe unis ex Galeno in P. NI I. TI uuae inter autumnales fructus primat serunt nam is agis, quam reliqui omnes fructus horaei, nutriunt, minimum i praui succi habent, praesertim cum exquisite maturae fuerint caro tamen, quae ab eis esticitur, neque firma, neque densa est, sed laxa, atque fluida quam ob rem cleriter contrahitur. Vuae autem minus, quam scus, nutriunt maximum uero hoc eis bonum inest, quod cito subsident. quocirca si uando contineantur, egregie nocent, cum hoc iiij cubus non insit. nam si non, ut consentaneum est, deijciantur, innoxium alimentum corpori praebent. at uuae neutrum horti habent nam retentae neque probe concoquuntur, dum in iecur, uenasq; distribuuntur succum crudum faciunt, qui in sanguinem non facile commutatur. Potius enim per uentrem transeunt,s grana sine acinis deglutiantur adstringunt nanque acini, cum neque concoquantur, neque mutentur. Inteleas, quae reponuntur, qua in vinaceis asseruatur, uentriculum roborat, accibum fastidientibus appetentiam excitat non tamen per aluum subsidet: siq; largius ea Quispiam uescatur, caput seriet qua uero in musto c6citur, magis etiam caput tentat at pensilis neque caput laedit, neque aluum sistit, neq; proritat est autem omnium compositarum uuarum concoctu facit ima Caeterum uuae dulces calidiorem succum habent: propterea sitimasterunt: austera uero,&acida frigidiorem uinose denique inter calidum frigidii sunt mediae Dulces aluum subducunt praesertim uero ubi humidae fuerint acidae uero Mausterae no modo huic rei, sed etiam coctioni, quae in uentriculo fit, sunt incommodae Oninium uero usus est tutissimus , cum uuae suapte natura sint carnosae, ei Ciem optime maturisquisii iam moderate uescaturo idq; siue in uite summam maturitatem sint consequutae, siue, quod deerat, ex suspensione sint adeptae. Secundo uero loco censentur humida acida, aut austera qualitate uacantes quas

37쪽

alui deijciendae gratia copiose possumus ingerere nonnulli quoque mustum idq; dulce eiusdem rei causabi

bunt. id enim maxime subducit quod uero ex uis austeris, aut acidis exprimitur ad omnia pessimum est. Iam uero dilutum uuarum ad ciendam urinam ualet. De uuis passis in P. 4 I I. ENADΜoDVM u passae dulces calidiores sunt, ita quoque austerae tenaperatura sunt frigidiore, stomachumq; roborant Quentrem constringunt. sed perspicuum est, acerbas id etiam magis, quam au steras , efficere dulces uero medium quodammodo statum inducunt utpote quae neque stomachum aperte dis luant, neque uentrem subducant. Et tamen uis quaedam contemperandi, sicut etiam facultas modice abstergendi semper inest dulcibus: ut utriusque facultatis ratione exiguos oris uentriculi morsus obtundat siquidem planum est, maiores morsus ualentiora remedia postulare. Inter uas passas caeteris praestant pinguiores, quaeq; ueluti corticem habent tenuem. Nonnulli autem , recte quidem , e dulcibus magnisq; , cuiusmodi sunt Scybeliticae, prius quam uescantur, semina eximunt. atque ea quo'ue inueteratae duram,

crasIamq; cutim ahent easq; in aqua prius oportet macerare . ita enii a semen facilius eximitur. Aliae quaedam sunt his contrariae, auster. eo paruae, quae nullum omnino semen habent. Quod autem ex passis alimentum coΠ ori astertur tale qualitate est, quales pas se fuerint. Quantitate uero, copiosius ex pinguibus

dulcibus parcius ex austeris, maceris caeterum mavis, quam caricae, stomachosint idoneae.

sv CAMINA si inventriculum purum inciderint, primo i loco sumpta sint, celerrime pertranseunt, &alijs cibis praeeunt. sumpta uero post hos cibos, aut ii malum succum inuenerint, in uetriculo celerrime cor rumpun

38쪽

runa puntur absirda quadam corruptela, quae explicari

uerbis non potest, ut in cucurbitis usu uenit. Cum autem minus noxia sint horaeis cibis, si non celeriter subsederint, noxiam habent corruptelam peponum corruptelae consimilem . quanquam pepones si celeriter subducantu , nullam magnam noxam inuehunt Tempus autem, qu sycaminis, est id, quo etiam peponibus utamur, cum squalidum, aestu a pressum est uentriculi corpus tunc enim tale quodammodo iecur itidem esse necesse est labent sycamina uim quandam ad stringendi omnino uero humectant, non tamen omnino refrigerant, nisi frigida sumantur alimentum minimum dant corpori, ut etiam pepones faciunt. De rubi seu L. CAP. LIIII.

R fructus magis, quam mora adstringunt: siq; largius quispiam eis uescatur, capite dolebit ali stomacho etiam anguntur ergo diligenter abluendus seuectus est prius, quam eum comedere aggrediamur quod non amus in sycaminis est faciendum . ventrem tamen

non subducit hic fructus, sed potius cohibet.

C A Nam 1 rubi fructus paulo maiorem adstringendi uim , t iam rubi fructus habet quam ob rem aluum quoque magis cohibet, corpori uero exiguum alimentum praebet.

De seri Abus iuniperi. C A P . ma a. IVNI PER I fructus exiguam dulcedinem,minorem ci; adstrictionem habent, praeterea aromatici quippiam eis inest, eos calefacere propter acrimoniam perspicuum est corpus parum alunt. Siq; liberalius eis quis pia in uescatur, stomachum mordent, caputq; calfaciunt,&dolore uexat. Urinas uero mediocriter cient. persici . CAP. LVII. HORUM quoque succus,&quae veluti caro est,facile corrumpitur, prauaq; est omnino quocirca nodebenti

39쪽

bent, ut a quibus lan a feri consueuit, post alios cibos

sum, nam superfluitati coriumphantur;&c tera quo'que simul uitiant. De armeniacis , praecocibus CAP. XLVIII. II AEC quoque persicorum genere Continentur. illis tamen bonitate nonihil, rq llant neque enim que, atque illa ua uentriculo cortia puntur, neque aces uni. Vulgo autem iucundiora apparent: propterea stomacho magis idonea porro his fructibus exiguam alendi uim ne e prius dictum eli caeterum praecocia sunt

armeniacis praestantiora. malis C A ira M A L A quae adstringunt, succum si totaluin a ter reum habent: quae acida videntur, succum quidem frigidum habent, sed qui sit tenuium partium Mediae .v ro temperaturae sunt dulcia, quae ad calidius vergunt: ut qua plane qualitatis sunt expertia, ueluti queaad frigidius inclinant Eli autem perspicuuin mala adstringentia alui deiectiones cohibere acida vero crassi

sum iaccum,quem in uentriculo inuenerunt, incidunt, ac deorsum subducunt,&propterea deiectiones humectant. cum uero purunt uentrem inueniunt, eum magis sistunt. Dulcia potius distribuuntur quae uero qualitatis sunt expertia, cu n neque iuchida sint, neque uentriculum roborent, neque ipsum sillant, merito dispiciuntur, sivibus proiici utur quae uero probe in plantis maturuerunt, ac reponuntur, in morbis se penumero sunt utilissima, siue ad moduni catapusmatis cum farina adhibita, siue m calido cinere mediocriter asstata; siue in uapore bulliciatis aquae probe cocta . statim autem a cibo danda sunt quandoque uero cum pane uentriculi& stomachi roborandi gratia ijs, quibus p costratus appetitus, qui si tarde concoquunt uomitu, fluore alui, ac torminibus uexantur. ad quem usum acerba sunt accommodata apparata enim, ut nuper dicebam, mediocrem adstrictionem habent cum ea, quae medio

40쪽

bent. cum enim adstrictionem maiorem laabent, tum uero eorum succus perdurat, siquis coctum ex melle uelit adseruare. aliorum autem malorum succus repositus cum copiosum frigidum humorem habeat, acescit. Struthiorum uero malorum succus diutius durat atque adeo in multos annos manebit, cum os vasculi densem crustam habuerit quae in melle atque alijs quibusdam saepenumero concrestit: hancq adiacentem seruare oportet, cum diutissime citra nautationem seruare medicamentum uelis Cydoniorum uero succus minus mauis est, is agis adstringit idcirco ad roborandum uentriculum dissolutum hoc etiam quandoque

utemur.

si si , quid malis diximus, ad pira, punica tras

seras omnia , nihil erit, quod nos noui quicquam de eisdem asseramus Punica uero omnino perexiguum alimentu corpori dant ac pira, pr sertim magna, tuqmenatet a nostratibus dicuntur, aliquantulum nutriunt. Mis Oilis o sorbis in P o. HAE adstringunt ambo, sed mespila multo magis quam sorba quocirca utilissimus est uentri fluenticibus: rba tamen sunt in cibo suaviora. Constat autem, omnibus huiusmodi parce, non autem larse, ut uuis ictibus,este vescendum. Defructu minis. C A P. a III. Ex palmis quaedam sunt siccat&adstringentes, ut Aegyptiae, quaedam molles, humidae, dulces, ut quae eariotae appellantur: quae praestantissima in Palaestina

syria