장음표시 사용
51쪽
sECVNDVS. 3snus sicco est temperamento, quam bos a sui comparata, multum superat. Porcelli uero alimentum nobis dant eo magis excrementis redundans,quo ipsi sunt magnis humidio resci ac merito etiam inmus nutriunt. agnorum quoque caro humidissima pituito aq; est sed jecudum caro plura habet excrementa ac peioris succi si caprarum uero caro habet praeterea acrimoniam hircina autem ad coquendum δε ad succum bonum faciendum est pessima : hanc sequitur, arietura, tum uero taurina. In his autem omnibus castratorum carnes praestantiores sunt Annos uero ad concoctionem, adsicci bonitatem, ad ali mentum sunt deterrmaae . quocirca sues quoque ipsi quamuis humida temperaturae sint, si consenuerint, carneia fibrosam , siccamq; propterea concoctu dissicilem habent Leporis autem caro licet crassiorem sangumem faciat, tamen melioris succi est qua in caro boum,&pecudum. Nihilo minus his mali succi est ceruina caro, estq; dura. dissicilis ad concoquendum huic propinqui sunt asini agrestes bene habiti, ac iuuenes atqui nonnulli quoque asinorum domestico rum senio consectorum carnes, quae pessimi succi sunt, difficulter concoquuntur, alienae sunt stoinacho atq; etiam insuaues, comedunt quemadmodum equor uni camelorum carnibus uescuntur, cum ipsi animo corpore sint asinini . Ouin etiam sunt, qui ursorum carnes in is peiores, leonum, ac pardorum edant. De canibus uero quid lana attinet dicere, quos itidem iuuenes tingues, ac praesertim cum castrati fuerint, apud nonnullas gentes comedant , cum pantheris quoq; uescantur Vulpium uero carnes uenatores apud nos autumno comedunt. Hoc uero est sciendum animalia quae herbam altiorem debent pascere, ea hyeme, pri'na uere gracilia ac praui succi fieri: ueluti boves, qui progrestu temporis melioris succi, crassiores manifesto apparent , cum herbae crescunt, ac dens a funi, ad semen serendum properant quae uero humili herba nutriri queunt, ea primo ac naedio uere praestantio-
52쪽
caprae; cum ruticum germina, quibus uestica praeco-sueuerunt, sunt frequentissima.
COCHLEARVM dura est caro, ob idq; dissiculter concoquitur: quae si concocta fuerit, ualentissime nutrit Succus eis, ut etiam testaceis, inest, qui uentrem subducit quain ob rem quidam oleo, garo, uino ea condiunt, ac iure, quod conficitur, ad aluum deiiciendam utuntur. Sin autem huius animalis carne, ut solo cibo esculento, uti uelis, cum prius in aqua el 1-xaris, in aliam aquam transferes, in qua iterum coques, ita condies, donec caro diligenter flaccida reddatur. ita enim praeparata aluum quidem sistet, caeterum corpori alimentum egregium dabit. De animalium pede rium partibus extre
PORCELLORVM pedes piissanae incocti aptios mi sunt. Extremae uero corporis partes omnes ut minimum pinguedinis, ita quoque naturae carnosae mini naum habent. ne rue enim utaceaq; natura in eis excellit cuiusmodi etiam cutis tertii sint in toto corpore sed in extremis magis exercentur,& idcirco magis lenti sunt. etenim neruus atque cutis omnis dum elixantur, ad talem naturam perueniunt ergo iure sit, ut corpus minus alant: sed propter lentorem facilius per aluum dei j ciantur. Pedes autem porcellorum sunt grunno praestantiores , sicut etiam grunnus auribus
praestat squidem ex sola carthilagine seu te constant. ac chartilago quidem in adultis animalibus omnino c5 coqui non potest in ijs uero, quae adhuc augescunt, si inoi probe laevigata, in uentriculo concocta suerit, exiguum alimentum dabit. Quod uero nunc diximus, in alijs animalibus ad proportionem est intelli
genduna quantum enim ipsorum carnes alimenti bonitate suillis cedunt, tanto etiam illorum partes extre
imae partibus suillis extremis deteriores sunt.
53쪽
sECUNDVS. 3γDeterre'inmanimalium lingua P. YNx I. I hac parte subflantiae proprietas quaedam ineli, ut carnem laxiorem, ac magis sanguineam habeat musculi enim, S potissimum pirum partes mediae sunt carnes exquisitae. De glandulis C A P. XXXII. Vm lingua a carnis substantia, tantum glandulae a linguae siubstantia distinctae sunt ergo glandularuna omnium commune est ut m cibo suaves, ac Diabiles appareant quae uero mam miliarum sunt, cum lac habent, ipsius quoque dulcedinem prae serunt. quapropter cum lacte sunt plenae, magnopere gulosis expetuntur alimentum autem, quod exi; probe concoctis praebetur, prope ad carnis alimentum accedit si uero minus, quam par est, coniiciantur, crudum, aut pituitos in succum faciunt . una uero testes ex glandularum sint genere, non tamen tam boni succi sunt, ut glandulae manam illaruna: sed habent uiro sum quippiani, seminis quod gignunt, naturam reserentes ut etiam renes, urinae . um etiam animalium terre strium testes multo distacilius concoquuntur . nam allorum gallinaceorum altilium cum uaties sunt, tum uero etiam optinaum alimentum corpori praebent.
R E N Era praui adniodum succi sunt, ac disticulter
concoquuntur. in testibus. CAP. V XIIII.
Obi Nouem quadrupedum animalium testes sunt concoctu difficiles, ac praui succi probe uero concOeni nutriunt. Soli autem gallorum gallinaceorum, ac praesertim altilium sunt omnium praestantissimi.
CEREBRUM omne cibus pituitosior, prauici, succi est, ac tarde permeat, difficulter concoquitur,&non minimum stomacho nocet. Quidam eius mollitie decepti, ipsium osserunt: cum praeter caetera nau'seam, quoque excitet cuinq; crassi succi sit . excre mentillum, melius redditur cum incidentibus, cal-
54쪽
I nsacientibus paratum si uero bene concoquatur, ali-rnentum corpori notabile praestabit. De sinunt medulla. CAP. NπXVI. M E D VAE L A quae in ossibus inuenitur, est cer bro dulcior, suavior, ac pinquior ita, ut si quis facta comparatione gustet, cerebrum aliquid etiam austeri habere uideatur. Praeterea medulla largius sampta perinde ac cerebrum nauseam ciet quae quidem si belle concoquatur, ipsa itidem nutrit. spina limedulla. IL NXY VII. PINGUEDIN Is minimum habet: idcirco nauseam non prouocat si uero probe concoquatur, non mediocre alimentum dat corpori. Depinguedine, eradipe CAP. XXVIII
E pinguedo&adeps exigui alimentissent, potius carnilim, quibus alimur, sunt condimenta.
De terrestrium animalium tisceribu . A P. XXXIX.
I E Vin omnium animabunt crassi sicci est, dissiculter i , concoquitur, ac tarde pertransit est uero omnium praestantissim una non modo ad uoluptatem, sed etiam ad alia omnia, quod συκι αἰν appellatur, quod quidem inde nomen uenit, quia mactandi animalis iecur, multarum siccarum scutam elu sic praeparent: quam rem insilibus maxime faciunt propterea quod suilla uiscera sunt aliorum uisceribus multo strauiora. Ex reliquis autem uisi eribus lienis non est gustui sit auis perspicua enim acerbitas quaedam in eo inest ac merito quoque praui se succi creditur, quippe quinae lancholicum sanguinem ciunat at pulmo ut est rarior utroque, sic etiam est ad concoquendum facilior: quantum uero ad alimentum pertinet, est iecore multo inserior quod alimentum corpori praebet, est etiam multo pituitosius Cor, substantia quidem caro est fibrosa, atque dura, ideoq; dissiculter concoquitur.5 tarde permeat, sed tamen si probe conficiatur, alimentum corpori non paucum, neque mali succi prae beto De quadr=se-
55쪽
sECUN DV s. sDe quadrupedum ammadium ventriculo, utero , Crint in s. C A P. XL. His partes carnibus duriores sunt . quocirca etiamsi probe concoquantur, succum tamen non X-quisite sanguineum, sed frigidiorem, ac crudiorem a ciunt multoq; te inpore indi erat, ut conficiantur, ac in sangumem probum commutentur. De agrestium, O domesscorum animalium disse
DOMEsΤICORVM animalium temperatura est agrestium humidior agrestium uero est durior, pinuedinisq; aut nilai omnino, aut certe paucissimulta et quam ob rem eorum caro phiribus quoque diebus quam domesticorum, is in octo educatorum imputris
seruatur . Estq; perspicuum , ah remum quod inde
prouenit, multo minus excrenienti habere quod uero a domesticis, atque ociosis sumitur, csse excremen' litium alimento, quod a uolucribus animalibus fumi
VAE V M omnium uolucrium genus gressilium generi, ac praesertim ud hae carni comparatum minus alimenti praebet Aio lucrium tamen caro est ad concoquendum facitor, praecipue perdicis, attagenis, colum' bae, gallinae,3 galli gallinacei turdorum uero in rularum larvorum passerum, inter quos sunt etiam, qui turricolae nominantur, caro est praedictorum carne durior atque horum quoque multo magis caro turturis, palumbi atque anatis . Phasianorum , quod ad concoctionem Malimentum attinet, gallinarum carni est similis uoluptate tamen in edendo excellit his durior, concoctu difficilior, ac fibrosior est pauonum caro. In omnibus autem uolucribus animalibus perinde ac in quadrupedibus generatim sciendum est, carnem augescentium multo ei se carne relinatium meliorem: prauam uero admodum nouellorum sed longe alia ratione, quam senio consectorum siquidem senum caro dura, meruea est, de idcirco praua ad concoquendum,
56쪽
sso M a i n alimenti exigui est: at corpora animalium quae nuperrime in lucem edita sunt, mucosa, humidaq; sunt,
ideo excrementorum plena. omnino uero per aluum secedunt.
D anseribus o strui iocamellis C A P. XL III. Hi caro ex cro mentitia est, multoq; ad concoquendum ilhcilior, quam praedictorum animalium caro: ac potissimum quae parua sulit, ct carne dura sunt praedita. alaruni natura abrosa est, ac dura quorundam uero caro tota est huiusmodi quales sunt grues: quas comedunt, cum prius inultos dies mortuas tenuernat. Inter grues autem, an sei es, caro tardarum, quaeωα , appellantur , est quo lana modo media.
De uolucrium animalium uisceribus. C A P. VIIII.
Hi Vm uentriculi esculenti sunt, ac nutriunt. quidam uelo sunt etiam periucundi , ceu anierum, deinde gallorum gallinaceorum altilium . quemadmodun iecur in suibus adhuc uiuentibus est caricarum iucundum praeparant, ita in anseribus alimenta sero lactis imbuuntur, ut iecur non modo suauissimum sit, sed ut etiam ualentissime nutriat, optimi succi sit, ton disse ficulter deijciatur: pariter, ut in uentriculo probe concoquatur Alae quoque anierum ad concoquedum,
alendum sunt idoneae: lis magis gallinarum pessimae sunt annosorum, optimae uero iuniorum, ac probe nutritorum Gallorum autem gallinaceorum testes sunt optinai praecipue auten altilium ac multo magis, si cibus eorum sero lactis uerit inabutus . nam ioni succi sunt, is utriunt. facillime concoquuntur. Nonnulli autem stultio canael uentriculum, tanquam medicamentum concoctionem adiuuans, falsio laudant: ali uero magis mergi uentriculum commendant uerum haec neque facile concoquuntur, neque medicamenta sunt alios cibos concoquentia.
GALLINARUN, ac phasiano ruitiai teris praestant anserum uero, ac struthiocamelorum sant deterior . recentia quoque veteribus quaeq; minus cocta sunt
57쪽
sACUNDV s. acta sentiis, qua plus, praestantiora sunt tremula autem ad corpus alendum sunt omnium praeliantissima: sorbilia uero minus nutriunt illa quidem, sed facilius subducuntur elixa uero Salsa, di culter concoquuntur , tarde transeunt, corpusq; alimento crassis nutriunt. quin multo etiani tardius transeunt crassiusq; alimentum praebent, quem calido cinere allantur. Qvquero in sartagine ursipillata sunt, αγluuT propterea dicuntur alimenti sunt ad omnia pessimi. Quae vero sussocata appellantur , elixis e assis meliora sunt ea sic parant. oleo garo, ac modico uini inspergunt, uas, quo continentur, caccabo, in quo aqua calida insit, impo nunt , ipsum operculo totum obstruunt, gnem substruunt , quoad ova mediocrem consilientiam sint consequuta nam quae supra modum crasa sunt, elixis Massis similia redduntur. Eidem etiam mediocritati consistentiae intentos esse nos oportet in ovis, quae superne caldarijs insunduntur, ut ne ipsa omnino incrassari permittamus sed cum adhuc succum ii theata es, uas ab igni
CAno mugilum, qui in aqua palustri sordida ; vi
vunt, excrementitiae it, atque admodum mucon optima uero est eorum, qui in puro mari erunt. Sed mugiles quoque praui sunt, qui in stagnis vitam ducunt: ac praelertim qui in paruis uersantur, magis etiam, cum aqua non effluit, sed stabilis est inter fluviatiles autem praestantiores sunt, qui oriuntur in sum inibiis quorum aqua rapide sertur, ac copiosa est qui uer in stagnantibus, i non boni sunt clam vero gustus tibi
mandenti pr stantiorem mugile indicabit acrior enim, iucundiorq;. pins: redinis expers eius est caro . at pingues, S gustui exauti, cum ad uescendum deteriores sunt, tum peius cocoquuntur, Δ a stomacho sunt ali ni, prauumq; succum faciunt . quamobrem ex origan eos parant.
58쪽
Hic piscis pelagius est . alimentum uero quod ex
hoc, c teris i piscibus liabetur, sanguinem iacit tenuio ris consistentiae, quam id, quod animalia terrestria suppeditant ut copiose non nutriat,&citius discutiatur.
IN pelagios hic quoque numeratur . omnium serme aliorum carnem habet durissimam, Triabilem. nutrit, cum probe concoctus uerit, valentiusquam caeteri pisces hi uero tum propter purum mare, tum propter cibum ut etiam ah pisces omnes, optimi sunt ergo qui cancellos comedunt, 'rauiter olent,&insuaue sunt,&difficulter concoquuntur, praui sunt succi . hos dignosces, si prius quam escare, uentrem reseraris inter uescedum uero primus statim odoratus , atque gustatus tibi eosdem indicabit. D piscibus; oatilibus. C A P. 4 Lo X. Hi s omnibus scarus excellere suauitate creditur. secundo loto censentur, merulae, ac turdi tertio aut sq, fucar, ac percae. Alimentuna uero, quod suppeditant, non modo est concoctu facile, sed hominum etiam corporibus, ut quod sanguinem mediae consistentiae gignat, est saluberrimum.
G o Ba v s littoralis est piscis ex eorum numero, qui parui semper manent praestantisiimus autem ad suauitatem, concoctionem, distributionem, succi bonitatem est is, qui in arenosis littoribus, aut saxosis promontorijs degit at qui in ostijs summum, aut stagnis naaritimis uiuit, neque ad concoquendum facilis est, neque boni succi Si uero limosa quoque uerit aqua, aut struitis urbem expurget, sobius ibi genitus erit pes imus quales sunt caeteri pisces omnes, qui in eiusmodi aquis uitam exigunt porro gobiorum caro, ut est saxatilibus durior, ita est mulorum carne certe mollior ergo uescctium corpora pro portione nutrit.
59쪽
A ME DI si probo alimento utantur, cita mari puro deoant carnis bonitate cum sexatilibus contendent: atqui alimento prauo utuntur, m aquis mixtis uersantur, mollitiem quidem carnis non amittunt, sed tamen pinguedmem acquirunt, propter quam norarique,
ut prius, suaves manent atque alimentum excremen
torum plenum corpori praebent C terum in omnibus piscibus hoc est communiter, ut diximus, memoria tenendum, pessimos gigni in ostiis uuiorum, qui latrinas, aut balneas, aut culinas, aut uestium ac linteorum sordes expurgant, Iam caro etiam muraenae, quae
in huiusnodi aqua uersatur, pessuna inuenitur bu glossus uero mollior, suavior, omnino naelior est passere Lacerti uero medium quo lana modo inter pisces quorum mollis caro est, quorum est dura oo- cum tenent horum autem piscium apparatus ad concoditionem optimus est is, qui ex albo iure conscitur, quod quidem paratur hoc modo. In aquam copiosam olei quod satis sit estis indit, parumq; anethi torri addit, cum pisces semicocti fuerint , tantum satis adhibeto , ut totum ius nondum salsum trideatur hic apparatus uel ipsis aegrotis est accommodatus. Omnium autem praedici orum piscium alimentum hominibus, qui non exercentur ociosis, imbecillibus. aegrotanti bus aptum est qui uero exercentur, cibos alentioris
materiae postulant saepe autem diximus, molles, si labileq; alimentum , uel ex eo, quod optimi icci est, ad bonam ualetudinem esse accommodatissimum . nihil enim est, quod magis quam succi bonitas ad tuendam
sanitatem pertineat. De piscibus, quorum dura caro est C A P. I. DRACONES, accucuti omnibus ijs, qui eos comederunt, duram habere carnem perspicuouidentur.
galeonymi uero duram ipsi quoque carnem habent, prater eum , qui apud Romanos initimino pretio est, quem galaziam uocant: qui mollis est carnis . est uero hic
60쪽
64 I i Rhic etiam ex genere musteloruin Iam scorpij, trachuri, Orphi . muli durae carni piscibus adnumerantur. Est uero perspicuum pisces durae carnis dii scilius, qeos, qui molli carne praediti sunt confici siquidem concoctio quae ala uentriculo, ecquae in iecore, uenis sanguinis origo quae in singuli s corporis parti bus alendis assi inlatio fit in mollioribus facilius, in durioribus aegrius est citur . praeterea ex umoribus piscibus crassus succus, ex mollioribus uero tenuior gignitur.
1 e turm jus te aceis. C A P. I. B, C IN AE, purpurae, ostrea, hiat is, his similia cum in tes: umentum quo extriniciati citata Iuntur testae sit per simile, testacea nominantur. Est autem horum omnium commune, ut succum salsium in carne
contineant aluo subducend* idoneum, qui in unoquoque magis, nain usq; ad hanc rem pro qualitatis, ac ualilitatis ratione sit proprius squidem ostrea carnem aliorum omnium et aceorum tollissimam habent: at par-ue hiatula: purpurae, luccinae, quaecunque huiusmodi sunt, duram . erpo iure sit, ut ostrea potius aluum subducant, nam usq; corpus alant duriora uero difficilius concoquantur, magis nutriant quemadmoduna enim exanimalibus testaceis quae durae carnis sunt, carnem ad concoquendum , ita etiam ad corrumpendum difficilen habent quam ob rem ea saepe ijs damus, quibus cibus uitiatur in uentriculo ob prauos succos qui uel ex ecore in ipsum confluant, uel in suismet
tunicis contineantur . nam ex eis plurimus succus crudus, quem uocant, ex ijs, qui mollioris carnis sunt, pituita gignitur ut i itur, cum siccum falsum abiecerint, eorum caro difficulter corrumpitur aluumq; si
stit, ita si quis consectum ex ipsis ius biberit, aluus quidem ei abunde deiicietur, id tamen corpori nihil alimenti offeret. molli testi inte Iis. CAP. LIIII.
S in I, paguri, cancri ocustae, carides,&alia consimilia tenui testa ducitie quidem simili testaceis, sed