Hieronymi Fracastorii Veronensis operum pars prior posterior. Philosophica et Medica continens, quorum elenchum pagina sequens indicat. Accessit huic postrema editioni Index rerum ac verborum memorabilium locupletissimus

341쪽

r98 Ho Moin Luna aute no in i dem,sed in diuersa. Sit Zodiacus a b c

nea visus per Lunae k:Luna ubi sipro . pinquior alijs planetis .manifestum se ogitur quod centri linea in Zodiaco in alium locum cadit, utini, linea visus in alium , ut in k: inter quae spatium quod intercidit sensibile est,& loca diuersa refercns : quod in alijs planetis non accidit proptet distantiam. Sit enim Sol, aut Iuppiter,ubi D. linea quidem centri per Iouem cadet in q , line visus per Iouem in r. at spatium quod est inter q,&t: ensibile non est,& loca illa,ut unum, repraesentantur. Quam ob causam in planetis aspectus non diuersificatur,in Luna autem,quod propinquior caeteris sit, diuersificatur, & tanto magis, quanto propinquior terrae fiat, quod in quadraturis contingit.Atque haec quidem sunt per quae Astronomi ea demonstrat.quae circa Lunam ap

parent.

De causis per nostraprincipia. CAP. XXII.*utem inter diuina illa & perseetis

luna corpora chasmodi monstrosi orbes e si e non possint , tentandum est per alia principia praedicto ruin omnium causas assignare.

in ptimis igitur,. quae dicta sum de sectionibus.

342쪽

mur,eundemque illum orbem ψonimus. qui semper polis Zodiaci aduersus signorum ordinem diebus singulis mi,.3.mouetur,1 quo & sectiones Lunae simul quoque trahuntur: potest autem & idem orbis in causa esse , cur Lunae sphaera non si muta Mercurij sphaera circumducatur. Quod vero modo tardior, modo velocior feratur Luna Circitori suo ascribendum est qui tum circumductione.tum & proprio motu tardior Luna est:

circumducitur autem non praecise eo tempore,

quo Luna circuitionem facit, sed paulo tardius: Luna si quidem diebus 27. horis 8. orbem peia

grat, at Circi toris circundiaetio diebus 27. horissere I s. fit: quo euenit, ut pcriodus citc uitionis' non omnino aequalis sit perio inaequalitatis. quoniam autem modo in idem cum orbe Lunae, modo in oppositum fertur Circitor, hinc accidit, ut modo velocior, modo tardior conspicia- itur Luna, nu quam autem retroducitur, quo Riam tardior illa est Circitor, non est autem inaequalitas haec in una medietate magis, sed successitieybique , quoniam non aequantur periodus inae qualitatis,& periodus cir uitionis. Ad Solcm autem relationem non paruam ha - 'bere Lunam necesse est, Sole iter per eclypticam habente , Luna vcro per circulum suum qui eclypticam secat: nec ab ea plus recedit,quam grad. I. aue enim alter sub altero est in eadem linc ba, aut erunt e diametro oppositi, aut in as pectibus aliis. Esse autem in eadem linea. non uno modo dicitur, sed multipliciteri una enim est interdum

343쪽

HOMO linea respectu centri, quae per utrunque transit, una interdum est respectu visus. neque enim in

idem cadit centri linea,& visus ut dictum est.2interdum una dicitur linea respectu gradus, quu' enim uterque sub uno gradu sunt, in una esse dicuntur linea , protracta scilice d linea i polis Zodiaci ad gradus eius, quae per utrunque Sole sci licet & Lunam pertranseat. In uniuersima igitur. cum Sole coniuncta Luna dicitur, cum sub una linea cum Sole fiserit, quocunque contingat modo : simpliciter autem & proprie coniuncta est. quum sub linea centri uterque cadit: ad nos autem coniuncta dicitur, quum aut sub lipea visus,

aut sub uno gradu coniti ictio fit. Si qui igitur

, intra Zodiaciam habi- . 'tant, iis omnibus m

dis esse una linea , &co iunctio potest, quus ipra eorum vertice, coniunctio fit.tunc e

nea potest: at quibus extra Zodiacu est habitatio iis nunquam est una linea centri,& visiis. si ensin coniunctio fiat in medio coeli, centri linea superi',visus inferius cadit: at si ante mediucceli coniunctio acti dat, tunc semper coniunctio visas piae cedit, centri sequitur: si vero accidat post medium Coeli :, semper centri praecedit conluctio, visus sequitur. Sit linea centri b d, &

344쪽

ante medium coeli s 8,post mediu coeli es. Coniunctio autem gradus de centii esse una potest, quum in sectionibus coniunctio fit: quum vero fit extra lectiones , tui ac semper diuersa est linea gradus,& centri: visus quoque & gradus coniunctio esse una in sectionibus potest, extra sectiones non . Ex his multa eorum contingunt, quq in coniunctionibus dc opposithonibus apparet:quotiescunque enim talis est coniunctio,vt visus per Lunae, Solisque centrum pertranseat, tunc ecly

psis fit Solis maxima, quae esse possit, quod in sectionibus Solis habere locu potest: quod si tune

maioris etiam diametri appareat Luna,quod saepe accidit cui dicemus tunc obscurari etiam totum Solem contingit, non quidem terris omni bus, sed quibusdam, extra sectiones autem ecly- psis Solis non fit,nisi forte prope ipsas, quae e ely psis in parte est solum. In eo niunctionibus vero lucere desinit Luna, quoniam ex se quidem ha men ipsa non habet,sed totum, quicquid demit tit luminis, a Sole recipit: superiore igitur existente Sole, neque pars Lunae , quae Solem spectat, videri a nobis potest, neque , quae ad nos obiecta est: haec enim illuminata non est, utpote atreris a Sole, illa vero illuminata quidem est, sed auersa est a nobis. obscuratio vero haec in Luna eclypss no appellatur,quoniam inter nos & Lunam interponitur nihil, tuod requiri videtur in ea, quam eclypsim appellare Astronomi voluere. Non solum autem in coniunctionibus lucere definit Luna: sed etiam post donec interualla gr.

saltem sq. amo in a Sole sit, quod breui conficit

345쪽

2o2 ' HOMO propter celeritatem.Qubd autem quandoque citius,quandoque tardius sese nouam terris ostendat,causa in uniuersum est,quomodo citius,sese a Sole amouet,modo tardius,citius quidem,quuvelocem ipsa motum habet, Sol tardum , item quum & in rectum amouetur: tardius verb,quviatdum ipsa motum habet. Sol velocem, aut cum in obliquum amouetur. Igitur si causae omnes

concurrant, quae celerem amotionem faciunt,

prima etiam die sperare nouam Lunam possimus: si vero omnes conueniant , quae tardam νmotionem apportat,non nisi die tertia expectaere debemus Lunam .Extrema autem rarius quam media contingere solent,quare secunda ut plurismum die sese nobis noua ostendit Luna. App.ret autem primum figurae, quae inde Lunaris dbcta est,quoniam sphaerica est Luna:omnis autem circulus in spnaerico corpore arcuatis est,nis1 sub alternus sit visui. quoniam igitur semper secun-' dum sui medium illuminatur a Sole Luna,circulus quidem ille terminans illuminatam medietatem a principio subalternus visui non fit, quare

arcuatis videtur. Exiguum autem est,quod apparet per nouilunia, quoniam, & si Syl semper m dictatem illuminet, non tamen tota pars illumbnata videri potest a principio:quia maxime auer sa est a nobis: mox vero, quanto abscedit a Sole magis, tanto plus eius partis quae auersa crat, sese

ostendit.Cornuum vero,quein Luna apparent,

ea ratio est,quod semper pars Soli obiecta vetto seu deuexum in Luna facit,opposta concauum, ubi cornua sunt, quonia igitur ante oppositione Sol

346쪽

Sol semper praecedit, Luna sequitur in diurno

motu,inde fit,ut ante oppositionem cornua semper Orientem respiciant, quoniam deuexum & enter occastim respicit, ubi Sol post oppositionem autem contrarium fit, quoniam Luna praecedit,Sol sequitur:quare tunc venter respicit Orientem, ubi Sol concauum & cornua Occidentem respiciunt. eadem de causa, quod ante oppo

sitione na Sol praecedit , Luna vespertina in occasu apparet,seost oppositionem vero quod Luna ipsa praecedit , matutina in exortu spectatur

In oppositionibus vero si pe ipsa eclipsatur Luna

modo tota, modo in parte,& non alibi, quam in oppositionibus aut prope, quonia obiectas terrae non potest umbram in Lunam iaceremisi quuplaneta uterq; e diametro oppositi sunt, aut pro-pὸ. Sut aute eclipses Lunae maiores Luna in me- iridie existentc, Sole in Septentrione, quam e cu-tra, quia Sol in Septentrione minor apparet

ut di istum es, quare Vmbram longiorem a terra iacit & latiorem , ubi eclipsis fit. Existus vero in Meridie maioris diametri fit, quare & umbra angustiore & breuiore producit. Sit Solis diameter in Septentrione a b, in Meridie c d , terra sit e L

347쪽

ao Ho Mometro a b umbra a tetra fiet e f o,iata,vbi Luna per tota g h: a diametro vero c d mbia a terra producetur e fia,lata, ubi Luna, quantu est tota k l: at multo maior est g h,quam h l. in Septentrione igitur existente Sole eclipsis i tot & diuturnior Lunae est. Eclipses aute solis,quae in Seqptentrione fiunt, maiores videlitur, quam qu in Meridie : quoniam in Septentrione tum Luna, tum Sol minoris diametri redduntur,in Meridie vero maioris.Crescentibus igitur in Meridie v-triusque proportionaliter superat quidem sol Lunam maiori excessu , quam in Septentrione se habebant, quare minus eclipsatur in Meridie. Si enim a.&q. propartionaliter crescant, z. quide ad A. q. autem ad 8. tunc j 8. maiori excessu superabit q. quam A. superet 2. proportio quidem eademanet, dupla scilicet in Vtroq; , at excessiis est in

pter quod minor in Meridie Solis eclipfis videtur. sed de eclipsibus multa sortasse dici possent, quae ad praesens institutum non pertinent.

: De diuersiaie affectus in quadraturis,

in motu veloci ct tardo.

CAP. XXIII. Vncile diuersitate aspectus , quae in Luna apparet,prosequaninu,quae duplex erat , ab

348쪽

C E N T R I C Α. - 2Pstera in quadraturis,altera in veloci Lunae motu, in utroque enim Luna & maior, Sc propinquior apparere dicebatur, ae loca aspectus maxime c- uariare. Necessarium autem est, aut ita re esse, vepropinquior fiat, aut apparere tantummodo. Α-stronomi igitur, quum viderent, quomodo comtingere pouet per apparentiam , existimassentque causam omnem exclusisse , quae ad medium reduci posset, ita esse re ipsa dixere. at vero non ita certe fuit,ut causam omnem excluserint,quae e medio pendere posset. nam tametsi causam aere omnem, & ex aqua, & eiusmodi exelusere,

non tamen, quae ad coeli partes referri possent, animaduertere. diximus enis supra non solum acrem, & aquam, & id genus posse esse medium ecierum,quae astellis veniunt ad visum nostru,

sed de coelum ipsum, & coeli partes,quarum aliae sunt specula reflectionis tantum ut stellae I aliis medium restactionis esse possunt eo pacto , quo

aer, & aqua,& vitru,& in summa diaphana omnia corpora densiora. Haec igitur omnia in memoriam reuocanda sunt, necnon & illud quoque repetendum est, ac supponendu, nobis non, solum maiora propinquioraqae videri, quae per

desum medium speeses mittunt: sed & illa etiam, quae per plus densit medij veniunt:quo pacto ea.

quae in fundo aquae cernaentur, maiora apparet &propinquiora, & ipsa etiam L a talis fit prope

tu fuit. Quod igitur in quadraturis maior appareat Luna & propinquior, causam esse dicimus,

quod speetes Solis in Luna incidens Per plus ot-

349쪽

bis refrangitur in eo loco , qua in omni alio ex tra quadrati iras. Sit orbIs Lunar g fd h, latae crasse sitiei, quanta est kh: Sol ubia, super' renim est: Luna in quadratura, ubic, vel ubi e. manifestum

igitur quod species Solis seu radi j ad Luna veniunt

alij per linea b c , alij per l

c, illi scilicet, qui in sumore frangui ut, ubi L similiter in alia quadratura alij veniunt per de , alij per i e: , nullae autem longiores li- lneae esse possut potita Lu- na in omni alio loco, qua Isint praedictae , quod satis manifestum est quare per

plus orbis accidit rcfrangi speciem Solis in quadraturis quam in omni salio loco,unde & maiorem dc propinquiore videri Luna accidit non aliter qua ea, quae in prosti-do aquae cernuntur. Quinimo quaedam i pecilla ocularia fiunt tant et de statis, ut si per ea quis aut Lunam, aut aliud lyderum spectet,adeo propinqua illa iudicet, ut ne turres ipsas excedant: qua-'re nec mirum videri debet si per orbium partes idem quoque contingat. Cuius rei Sc illud quoque signum cst, quod planetae reliqui es etiam maiores apparent, quoad quadraturas accedunt. ipsi etia in obseruauimus Iouem in quadratura mullio maiorem solito. Maior igitur de propinquior cum apparet iii quadraturis Luna, magis etiam eo tempore aspectam euariabit, dc. ' loca

350쪽

loca in Zodiaco eludet, ad aspectum enim euariandum nihil refert,sive re ipsa propinquior sit,

sile appareat, idem enim omnino fit Nunc autem & quo etia modo maior & propinquior videatur, quum motu veloci sertur expediamus. Verum nobis unum licere,ac concedi' rogamus,quod aliis Astronomis nemine aut admirante aut reclamante semper licitum, ac concessum fuit: omnes enim sub Luna unum orbem statuunt, quem Deserentem vocant:id etiam nobis licere existimamus: ut nemo turbari debeat,

si sub Luna olbem alium ponamus, eo rectius, quam alij,quod no Eccentricum ponimus. hoc,

si ulli in conueniens videtur, illi nolumus haec fuisse se tipta. Porio R si orbi huic partes no vni sermos demus,sed alias rariores, alias densiores, nunquid& hoc inconueniens existimabitur at certe neminem aut tana ignarum, aut tam iniquum fore existimamus , cui hoc inconueniens videatur,

quando & in Luna ipsa,& in tota Aplaiκ ea par. tium diuersitas manifesta omnibus osse potest. Ergo sub Luna orbem unu ponimus, qui partibus quidem magnopere distorinis & inaequalis sit,sibi quidem densior, alibi rarior,perspicuum

tamen undequaque transparens corpus. Videtur autem densitas eius per longitudine n media portendi, quasi zona quaedam densior totam mediam longitudinem ambiat,partibus aliis, successive magis & magis rarescetib. ut si orbis hiesit a b d e,zotia delior erit a c d L reliquς vero pat res ramores et ut,prξsertim ubi bie. Hur igitur