장음표시 사용
121쪽
amens, qui odisset eum sine causa, quem procrearat.
At is quidem fuit omnium constantissimus β. Ergo illud jam perspicuum profecto est, si neque amenS Pater, neque perditus filius fuerit, neque odii causam patri, neque sceleris filio suisse. XV. Nescio, inquit, quae causa odii fuerit; suisse odium intelligo : qui antea, quum duos filios haberet,
illum alterum , qui mortuus eSt, Secum omni tempore volebat esse; hunc in praedia rustica relegarat. Quod Erucio accidebat in mala nugatoriaque accusatione, idem mihi usu venit in causa optima. Ille, quomodo crimen Commentitium confirmaret, non inveniebat; ego, res tam leves qua ratione infirmem ac diluam
Quid ais, Eruci λ tot praedia, tam pulchra, tam Ductuosa Sex. Roscius filio suo, relogatiotiis ac supplicii gratia, colenda ac tuenda tradiderat 3 Quid hoc λ patresfamilias, qui liberos habent, praesertim homines illius ordinis , ex municipiis rusticanis, nonne opin-tissimum sibi putant esse, filios suos roi familiari maxime servire, et in praediis colendis operae plurimum studiique consumere λAn amandarat hunc sic, ut esset in agro, ac tantummodo aleretur ad villam p ut commodis omnibus careret λ Quid Θ si constat, hunc non modo colendis praediis praesuisse, Sed certis fundis, patre vivo, si uisolitum esse, tamenne haec attenta vita. et rusticana,
relegatio atque amandatio appellabitur λ Vides, Eruci,
s. constantissimus. Qui vel maximexibi eo tabat animo. xv. r. Illitis ordinis. suortim muisnIeipiorum ditissimi ae nobilias i, qualem fuisse s. Roseiam dixit.:. Ad miliam. In villa. sie Vere. Irvi hare duo signa quae nune ad impluvium tuom stant M, I. e. ἱn impluvio. 3. Attenta. Suhand ad rem. Integra Ioetitio apud Terent. Adelph. V. a tis attenti ad rem nimium in sen inte unius is, i. e. nimium Paret.
122쪽
quantum distet argumentatio tua ab re ipsa, atque averitato. Quod consuetudine patres faciunt, id, quasi noVum, reprehendis; quod benivolentia fit, id odios actum criminaris; quod honoris causa pater filio suo concessit, id eum supplicii causa fecisse dicis. Nequo haec tu non intelligis; sed uSque eo, quid arguaS, non habes, ut non modo tibi contra nos dicendum putes,
Verum etiam Contra rerum naturam, Contraque Consuetudinem hominum, Contraque opiniones omnium.
XVI. At enim , quum duos filios haberet . alterum aso non dimittebat, alterum ruri eme patiebatur. Quaeso, Eruci, ut hoc in bonam partem accipias : non enimox probrandi causa, sed commonendi gratia dicam. Si tibi sortuna non dedit, ut patre certo' naSCerere, Ex
quo intelligere posses, qui animus patrius in liberos
ossot, at natura certe dedit, ut humanitatis non parum habores. Eo accossit studium doctrinae, ut ne a literis
quid in alienus esses. Ecquid tandem tibi videtur, ut ad sabulas veniamus, senex illo Caecilianus minoris sacere Eutychum, filium rusticum, quam illum alterum, Chaerostratum nam, ut opinor, hoc nomino est 3
altorum in urbe secum honoris causa habere 3 alterum
rus supplicii causa relegasse Θ Quid ad istas ineptias rabis inquies. Quasi vero* niihi difficile sit quamvis
multos. nominatim proserre, ne longius abeam, vel tribules , vel vicinos meos, qui SNDS liberos, quos plurimi faciunt, agricolas assiduOS eSSe CuPiunt. Vorum
XVI. I. Aι enim. Objeeiἰo euina sensus est: sὲ tu ex Ineerto patre natus, neseia quIa sit patrius in liberos amor, tamen vel literia aeire potuist; a quibus non es alienus, quemadmodum 1ἰlios patres diligant. u. certo. Legitimo. A matris insa. mia mordet Erucium. I. Ge. pars secunda. 3. c. eitiantis. Induetus a taeeIlἱo, qui, poeta comicus, Romae florebat , Ennii temporibus, ei rea annum rη ante Christum.
4. Quasi vero. Auriertio. Quasi penuria exemplorum ad sabulas distaria xerim ; non mihi disicile, ete. s. Tribtiles. Qui ex eadem tribra
123쪽
hominos notos Surnere odiosum est, quum et illud incertum sit, velintne hi sesct nominari; et nemo vobis magis notus futurus sit, quam est hic Eutychus; et certo ad rem nihil intersit, utrum hunc ego comicum adolescentem, an aliquem ex agro Veiente Dominem. Etenim haec conficta si arbitror a poetis esse, ut effictos nostros mores in alienis perSOniS, expressamque imaginem nosim vitae quotidianae Videremus. Age nunc, reser animum, sisy, ad Veritatem, et considera non
modo in Umbria atque in ea vicinitate, sed in his veteribus municipiis, quae studia a patrihusfain ilias maxime laudentur : jam profecto te intelliges, inopia
criminum, summam laudem Sex. Roscio vitio et culpae dedisSP.
XVII. At non modo hoc patrum voluntato liberi sa-ciunt; sed permultos et ego novi, et, nisi me sallit animus, unusquisque Vestrum', qui et ipsi incensi sunt studio, quod ad agrum colendum attinet; vitamque hanc rusticam, quam tu probro et crimini putas esse
oportere, et honestiSsimam et suavissimam osse arbitrantur. Quid censes' hunc ipsum Sex. Roscium, quo studio, et qua intelligentia osse in rusticis robus λ Ut ex his propinquis ejus, hominibus honestissimis, audio , non tu in isto artificio accusatorio callidior ' os, quam hic in suo. Verum, ut opinor, quoniam ita Chrysogono videtur, qui huic nullum praedium reliquit, et
non Insolens. Ordo vult ut verbum censes ecillo tur Post esse : el ut pri
ma vox id pronuntietur per interis rogationem : Quid μ sie de orat. I, 2I. Agrae. II, II, etc. 3. callidior. Peritior, exeret alior. uni meeurn. et vieini urbis Arpini
6. Conscia. DIxerat jam antea Livius Andro eus, qui primus apud
Latinos doeiat eomoedias Et tragost dias, .eomoediam esse quotidianae vitie speculum .. - eo videremtis odit. V et vid iamus. o. Sis. Si vis verbum Eomleum.
124쪽
artificium obliviscatur, et studium deponat, licebit . Quod tametsi miserum et indignum est, seret tamen aequo animo, judices, Si per Vos vitam et saniam potest Obtinere. Hoc vero est, quod ferri non potest, si et in hanc calamitatem venit propter praediorum bonitatem et multitudinem ; et, quod ea studiose coluit, id oritet maxime fraudi : ut parum miseriae sit, quod aliis coluit, non sibi; nisi etiam, quod omnino coluit, crimini fuerit. XVIII. Nae tu, Eriaci, accusator esses ridiculus, si illis temporibus natus esses, quum ab aratro RrCeS- Sebantur, qui consules fierent. Etenim, qui praeesse agro colendo flagitium putes, profecto illum Attilium',
quem sua manu Spargentem Semen, qui mi SSi orant, con Venerunt, hominem turpissimum atque inhonestissimum' judicares. At herculo majores nostri longe aliter et de illo, et de ceteris talibus viris existimabant. Itaque ex minima tenuissimaque republica maximam et florentissimam nobis reliquerunt. Suos enim agroS studiose colobant, non alienos cupide appetebant: 'quibus rebus , et agris, et urbibus, et nationibus,
rempublicam atque hoc imperium , et populi romani
Neque ego haec eo prosero, quo conserenda sint cum hisce, de quibus nunc quaerimus; sed ut illud in tolli-
4. Liaebit. Vehemens Ironia, ex qua mox in vividissimam assurgit indignationem orator.
XVIII. a. Ab aratro. De Us plura vide apud Plin. maj. VIII, 4. A. Gell. IV, ix. Columell. praefat. Viatoriatis autem nomen erat ita qui antiquit Romanos procerea ex villia et agris
a. A titium. Qui a serendo serra utis dictus est. Virgil. 2 . VI, 844. Consul fuit A. U. C. 496, et de Poenia
eodem anno triumphavit. 3. Insonestissimum. Mnesitis diei tur qui honorἱbos aes dignitatibus quas aut ipse, aut majores eicia sunt asseqo uti. eat insignia. Contra infimnesitis, vilia et abiectae sortis homo; vilia operaritia. 4. Rebtis. Artibus. 5. Qtio. Negantius pro quod. Sie orat. Pro Quint. Q.
125쪽
gatur, quum apud majores nostros summi viri, clari si iniquo homines, qui omni tempore ad gubernacula reipublicae sedere debebant, tamen in agris quoque colendis aliquantum operae temporisqtie ConSUmpserint , ignosci oportere ei homini, qui se fateatur
osse rusticum , quum ruri aSSiduus Semper vixerit:
quum priesertim nihil esset, quod aut patri gratius,
aut sibi jucundius, aut revera honestius facere posset. Odium igitur acerrimum patris in filium ex hoc, opinor, Ostenditur, Eruci, quod hunc ruri esse patiebatur : numquid est aliud p imo vero, inquit, est: nam istum ex herodare in animo habebat. Audio : nunc dicis aliquid, quod ad rem pertineat: nam illa, opinor, tu quoque concedis levia esse, atque inepta. Convivia
cum patre non inibat: quippe qui in oppidum' qui
dem, nisi perraro, Veniret. Domum suam istum non sere quisquom vocabat: nec mirum, qui neque in urbe
viveret, neque reVocaturus 7 esset.
XIX. Verum haec quoqtie tu intelligis esse nugatoria. Illud, quod coepimus, Videamus; quo Certius a gumentum odii reperiri nullo modo potest. Exheredare pater filium cogitabat. Mitto quaerere, qua do Calain; quaero, qui scias : tametsi te dicere atque onumerarct causas omnes oportebat; ot id erat certi' accusatoriscissicium , qui tanti sceleris argueret, oxplicarθ omnia vitia atque peccata filii, quibus incensus parens potuerit animum inducere, ut naturam ipsam vinceret; ut amor in illum penitus insitum ejiceret ex animo; ut
6. Oppidum. Ameriam. . Re-ealiartis. Reν eno est eum . a quo vocatus ad eonvivium fueris, .iei,sim Invitare. Vid. Phaed. I, αε. I ael an V . II, et Martiat. III, ur: ia Numquam me revoras, venias quum saepe voratus : Ignosco, nullum aimodo, GaIle, vυrasis.
XIX. x. Qtii. Quomodo. u. orti. Fide digni, eui merἱto
eredas, quia certis argumentis ne uin tionem auam probat.
126쪽
. denique patrem esse sese oblivisceretur: qu- Sine magnis hujusce peccatis accidere potuisse non urbitror. Vorum concedo tibi, ut ea praeterea S, quae, quum. taces , nulla PSSe concedis. Illum quidem voluisse
exheredare, Certe tu planum sacere debes. Quid orgo assers, quare id tactum putemus Vere nihil potes dicere. Fingo aliquid saltem commode , ut ne plane videaris id facere, quod aperto facis, hujus miseri sor-
Exheredaro filium voluit : quam ob causam λ Nescio. Exheredavitne λ Non. Quis prohibuit Θ Cogitabat. CO-gitabat λ cui dixit J Nemini. Quid est aliud, judicio, ac legibus, ac majestate vestra abuti ad quaestum atque ad libidinom, nisi hoc modo accusare, atqMe id objicere, quod planum sacere non modo non P sis , V rum ne materis quidem p Nemo nostrum est, Eruci, quin sciat, tibi inimicitias cum Sex. Roscio nullas es- : vident omnes, qua de causa huic inimicus venias; sciunt hujuscosi pecunia te adductum esse. Quid ergo est 3 ita tamen quaestus te cupidum PSSE OPOrt bat, ut horum existimationem, et legem Remmiana' putares aliquid valere oportore. XX. Accusatores multos esse in civitate utile Ost, ut metu contineatur audacia : verumtamen hoc ita ostutile, ut ne plane illudamur ab accusatoribus. Inno-3. Viromιm taliam. Iadieram, qui titia illudere videria. 4. Non possis. Modus es rendi mis entialis, qui non ad Erueium reseris tur, sed generatim ustirpatur, quasidieat is non possit aliquia ... Iudicea enim allimuitne, ut apparet ex verbia
5. Η0nue. T. Roseii Magni, qui hie adest. Meunia eorruptum, ad accusandum s. Roscium deseendisse.
Vide Ind. Legum. Olim . Nemmiam ri . . iii se XX. r. Aeetisato M. Aeeusatorum Romae triplex genua nempe adoleisaeentium, qui gloriae spe . potentissi-nxuria quemque acetisahant. Alterumgonus sciit virorum sortium et in arte oratorἰa iam eonfirmatorum . qui aut privati odii eansa. aut re; p. atradita adducti, alios persequebantur. Tez-
127쪽
86 M. T. CICERONIS .cens est quispiam : Verumtamen '. quamquam abest a culpa, Suspicione tamen non caret. Τametsi miserum est, tamen ei, qui hunc accuset, possim aliquo modo
ignoscere : quum enim aliquid habeat, quod possit
criminose ac suspiciose dicere, a porto ludificari et calumniari sciens non videatur. Quare facile omnes patimur osse quam plurimos accusatoreS, quod innocens, si accusatus sit, absolvi potest; nocens, nisi accusatussu Orit, condemnari non potest. Utilius Est autem absolvi innocentem, quam nocent m GUSam non dicero.
Ansoribus) cibaria publice locantur, et canos aluntur in Capitolio, ut significent, si fures Venerint. At suros internoscere non possunt: Significant tamen, si qui noctu in Capitolium venerint; et quia id est suspici sum , tametsi hostiae Sunt, tamen in eam partem potius Peccant si, quae est cautior. Quod si luce quoque canes latrent, quum deos Salutatum aliqui Venerint; opinor,
iis crura sumin gantur, quod acros Sint etiam tum, quum suspicio nulla sit. Simillima est accusatorum ratio. Alii vostrum anseros sunt, qui tantummodo cla-
εἰ im denique eorum quI aecusatorIam .luebant vitam, improbam mercedemox aliena calamitate quaerentes. Hi
quadrulatores appellati, quod quartam honorum partem Hos qui suerat
damnatus , conseqtiebantur ἔ postea Caeaartim tempori titia detritores vi Ieceperunt. Sullanis vero temporibtis ita pollutum fuerat accusatoris nomen, ut
memo illud, nisi pravissimus quisque
moleatam repetitionem tollat. I. V. L.
elo ascendem ea in Capitolini Gilli proditi sunt. T. Liv. V. 4r. Virg. AEn. viil. 655. Et Plin. XX : o Est et an seri vIgil eum, Capitolio testata deis senso. per id temptis eanum silentio Proditis rebus. Quamobrem eibaria
an ertim censores in primIs locant is.
4. canes vitantiar. Hoe, inquit Na-nutius, nulla traditur hIstorIa; et Η tomarino salsum vἱdetur. Verum quis dubitet de CIeeeon;a sdep Neqtis enim quod eanes silentio suo semel Capitolium prodidissent, ideirro diei dierant, sdissim; ceteroquin ens odes.satis poenarum dabant aliqui eorum quotannis in sambuera arbor i. in pristinae oblivionis supplicium. Plin. XXIX. 4. 5. Pecerant. Ea parte Peccan quae est magnae diligentiae indietum.
128쪽
mant, nocere non possunt; alii canes si, qui et latrare et mordere possunt. Cibaria7 vobis praeberi videmus; vos autem maxime debetis in eos impetum facere, qui merentur : hoc populo gratissimum est. Deinde, Si Voletis, etiam tum, quum Verisimile erit aliquem commisisse , in suspicione latratote : id quoque concedi poteSt. Sin autem sic agetis, ut arguatis aliquem patrem occidisse. Deque dicere possitis, aut quare. aut quomodo, ac tantummodo sine suspicione latrabitis; crura qUidem vobis nemo sussi inget ' : sed si ego hos benir novi, lituram illam '', cui vos usque eo inimici
estis, ut etiam cas omnes oderitis, ita vehementer ad
caput assigent, ut postea neminem alium, nisi sortu
6. Alii eanes. Apposita CIeero hoseanthus assimilat, tum ob Impndenistiam , unde et cyniei philosophi, tum in primis quod omni eloquentia destituti, iatrarent verius quam causas orarent. Vid. Verr. III, ar. Senec. de Brev. vit. II. Colum. pretes. lib. I. r. cibaria. Nempe in praemium accusationis. qtiariam Partem hon rem eius, qui fuerat damnatus, consequebant T. 8. Commisisse. Antianti. aliquid.
s. ringet. De erori fragiἱ poena, vidi, se e. de Ira, III, ag. Ceterum T suit paene servito supplicium , eanibus
aptissimum. quamvis eis vere Crura non frangerentur. Vid. Grtiter. in Putit. Mil. II, 2. IO. Liseram illam. Nempe literam K. quae calumnia cirum fronti inureotiatur. Italiamnia enim tum seri ha
et r. Eias omnes. subaud. liter . Ioetis ex ambiguo in hostes humanitatis et MettInae qui clamatores sunt, ' odici. Non ora torva, canes non homines. Mi a. FGrinnas. Malam vestram socia
autem explieatur r Accusatores literam a. i. E. eius lIterae inuntionem tanto pere timere, ut etiam valendas Omnes oderint, quod ea litera feribantur. Erit quoque loeus, quod valendis Ermditores aes alienum exigant, unde ab Horatio tristes voeantur , ah OvIdio eri res, quod citIus recurrant. Magno ae nonsitie duae interpretationes tuentur . quum priori Hot mann. Lai in
Grae. . posteriori vero Pigh. Vos,ius. Garatoci. faveant. Mihi prior magis arridet, eo quod sibi uniuersos sere Nys haheat, et magis eum Ciceronta
ingenio eonsentire videatur. Neque contra eam Deit, quod supra Eruci tima litaris non alienum dixit ; quom
nune de omnibus generatim aec sat Hhas loquatur, qvi et virtutem et doetrinam eodem prosequetantur
129쪽
88 M. T. CICERONIS XXI. Quid mihi ad do ridendum dedisti , hono
accusator λ quid hisco autem ad suspicandum p Ne exheredaretur, Veritus est. Audio : sed qua de causa vereri debitorii, nemo dicit. Habebat pater in animo. Planum fac. Nihil ost: non , qui cum deliberarit, quem
certiorcin secerit, unde istud vobis suspicari in mentem Venerit. Quum hoc modo accus , Eruci, nonne
hoc palam dicis 3 ego, quid acceperim , scio; quid di
Cain, n scio : unum illud spectavi, quod Chrysogonus aiebat, neminem isti patronum suturum; de bonorum emptione, doque ea societate neminem esse qui Verbum facere hoc tona poro auderet. II c te opinio salsa in istam fraudem impulit: non mehercule verbum s cissos, si tibi quemquam responsurum PritasSOS. OPerse Pretium erat, si animadvertistis, judices, negligentiam' ejus in a Cusando considerare. Credo, quum Vidi Sset, qui homines in hisco subselliis sederent, quaeSiSSO, num illo aut illo de sensurus osset; de me ne suspicatum quidem, quod antea causam publicam Α nullam dixerim : posteaquam in v nit nominem eorum, qui poSSunt et solent, ita negligens esse coepit, ut, quum in mentem Voniret ei, resideret; doinde spatiaretur β; nonnumquam etiam Puerum vocaret, credo, cui Coenam impe-
innam in ne a lammodo accusandi
vobis erIt loeus. Quem enim iudex
calumniatorem pronuntiavera . is amplius accusare non poterat. Lud;t ora tor in verbo acetisare. Nam a Censare nostrea fortunas dicimur, quum de elaquerimur.
dioia mortis se eomperisse manifes icidioeret , solute tamen et Oscita ter
4. Causam Ptihlicam. Non semeliam causas Oraverat cicer ut pro . Quἰnt. videre est cap. r). Aed tantum in prἰuatis itidie;ἱs. mblieam vero cansam, i. e. quae de his liabetur erimini a quorum eastigatio ad retras. pertinet, nullam antea gesserat. s. Spatiaretur. Causas aequo itit o dIeebant, et Interdum inambulabant in spatio quod inter advocato
130쪽
raret : prorsus ut vestro consessu, et hoc con Ventu, pro summa solitudine abuteretur.
XXII. Pororavit aliquando ; assedit; surrexi ego: respirare visus est, quod non alius potius diceret. Coepi dicere. Usque eo animadverti, judices, eum jocari, a que aliaS res agere', antequam Chrysogonum nominaVi; quem simul atque attigi, statim homo se erexit: mirari visus est: in tollexi, quid eum pupugisset. Iterum ac tertio Dominavi. Postea homines cursare ultro et citro non dostiterunt, credo, qui Chrysogono nun tiarent, esse aliquem in civitate, qui contra Volunt tem rius dicere auderet; aliter causam agi, atque illo existimaret; aperiri bonorum emptionem; vexari PeS-sime societatem; gratiam' potentiamque ejus negligi; judices diligenter attendere; populo rem indignam videri. - Quae quoniam te sesellerunt, Eruci, quoniainque
Vides Verrea esse omnia; causam pro Sex. Roscio, Si non
commode, at libero dici; quom dodi, putabas, defendi
intelligis; quos tradituros sperabas, vides judicare : restitue si nobis aliquando veterem tuam illam calliditatem atque prudentiam; confitere te huc ea spe V niSSe, quod putares hic latrocinium, non judicium futurtim. De parricidiost causa dicitur : ratio ab accusatore red-Tum a seilla reliquum erat. Sic Quintil. inambulantem Imni ita deismiam oportet, in eausis publicis, in quibos multi sunt iudices, si q ioddielmus, quasi singulis peculiariter ineuleare velim m. At paullo post. Cieeroni ram Incessum . neque ita longum probar; in subjicit. XXII. i. Aliquando. Tandem. a. Alias res agere. sie dleutitur 'qui non attendunt.
5. Restime. ostende veterem tuaruealliditatem; die aliqvid nune dignum
te: consilere te antea oscitanter egIaae . quod, ete. Interpolari vult Hot m. ω aut confitere t. h. ., quod recen- ἱores edd. recepere; sed non neces sario. 6. De parrietaso. Magnum scelus non temere, aut sine causa creditur.