장음표시 사용
181쪽
septem tantum in senatu reliquerit, moriens, ex iis quos censor
legerat. Plin. VII, 48. Val. Max. VIII, I 3, 4. Acta videtur causa A. U. C. 677, Cn. octavio, Μ. Scribonio
Curione Coss. quarto anno post causam Sex. Roscii Amerini de- sensam, quum Cicero ex Asia reversus annum ageret aetatis suae primum et trigesimum. Fannii causam agit P. Saturius,
cui rerum capitalium quaestionem A. U. 678 sortito ingenii, diligentiae, religionis laudem tribuit Cicero pro Cluentio, c. 38.
Oratoriam autem ejus tacultatem nunc irridet infra cap. Io; at adversarius adversarium Pungit, et ea semper oratoribus lex est, ut causae primum, dein veritati serviant
Causa vicit Tullius, ex ea nempe ratione quod judicibus demonstravit Fannium quoque pro damni ilati injuria pecuniam
Huius orationis vIx sola pars ad nos pervenIt integra. Deest enim exo dium , narratio, maxima para contentionis et per ratio. Quod superest de contentione partes habet duas, eonfirmationem et Con
Propositio Conpia M vionis trIa in argumenta distribuitur. Pecunia, quam Fannius petit, a Roseio non debetur, quia x' FannItis muttio niuit dedit noscio Fannius societatis nomine pecuniam non eIPendit. 3' Fanesti Roselus nἱhil promisit. Primiam argumentum, temporum iniuria periit. Secundum non est Integram 2 in ea, quae reliqua est parte, demonstratur non tabulis suis probare Fannium posse ae societatis nomine Pecuniam expendisse, I, 2, 3. si vere ei serta peeuniae summa deberetur, non ad arbitrum primum , deinda ad iussi-eem iturum fuisse. Θἰ nempe ad arbitrum eonfugiunt, non des nitam summam repetunt, sed plus aut minus impetrant. Prout arbitro aequum videtur. Ergo male agit Fannius, qui nune eertum petit; et eausa eadat necesse est. Judex enim formula sua Constringitur . Et ab ea reeedere ne uno quidem verbo potest; Ita ut, etiam sἱ plus ant minus Η-s quinquaginta militibus δε- heri intelligat. ex formula tamen reum absolvat. De formulis vIde plura ad Ieem voluminis huius, In excursu Da ordine exereendorum iudiciorum. Nnno confirmationi CoaνDYLTron is an tingit orator, s. Demonstrat in Roscium, ut visum optimum, non eadere auspieionem, eum aOetiam auum raudare voluisse, eontra in Faunip ingenium eiusmodi malitiam convenire ,
182쪽
s, . Porro ea am non fuisse, eue RoseIus Fannium fraudaret, quippo qui non solum locuples, sed etiam semper liberalissimus suisset, g. Consessum ipsum Fannitim qui non eum hoc nomine sit persequutus, in II. Neque ab iis quae Panurgi mortem sequuta sunt, argui posse Roseu sdem. Demonstratur enim Roseium illo tempore quo agrum a Flavio solutionis causa accepisset, cum eo pro sua parte, non pro tota foetetate pactionem secisse, II. Tum Ostendit Fannium postea tantumdem, quantum Roseius a Flavio acceperat, ab eo exegisse; id quod T. Manilii et C. Luseii Oereae testimonii eonfrinmatur, quἱ hoe se ex Cluuio audisse dixerunt, r3-II. Postremo oecurritur calumniae Fannii, qui, quamvis partem suam a Flavi Obtinuerit, quod sibi exegit Roseius, id e mmune foetetatis saetum esse contendit. Reliqua tinius orationis desiderantur, non sine magno dolore eorum, quibus oratio placet gravIs et ineltata, distincta luminibus sententiarum atqde
184쪽
Multa, qum desunt, quia Enda. I Malitiam naturae, crederetur p. . Is
scilicot vir optimus', et Singulari fide praeditus, qui, in suo judicio, suis tabulis δ testibus uti conatur. Solent sere dicere, qui per tabulas homines citi pe
cuniam expensam tulerunt: Egone talem Virum corrumpere potui, ut mea
I x. Deest principium OrationIa una eum narratione et prima parte eonfrinmationis. - Primae aententiae eonii eitur gen os : Illine fidem adhibmbunt. qni malitiam eius naturae N .acunt pa. optamus. Hoe ad C. FannIamiro se refertur, qui quum rea ipsius agitur, quasi testea asseri suas ta hulas. 3. Tribtilis. Noa erat patrumfamilias, quaeeumque me singulos dies aut aeeiperen aut expenderent, ut
ea primum in eodice quem ad maaria voe hant, deinde eadem Perotium in tabulis stin registro perseri-herent. Ex ii vero quinto quoque anno uniuscujusque civia cenaua aest,mabatur. Vid. Vossit Elym. Salmas. do Usur. P. I 4 . . Ernestius conjicit is hominIa ceris lis; P. Manutiva, inhonesti ἔ F. I sinua, . acciti, Ant. Aumat. ω Citialii alitee, ut in omni hae parte . sionis. I. V. L.
185쪽
rcferret λ Exspecto, quam mox Chaerea hac oratione utatur: Egone hanc manum, plenam perfidiae Τ, et hos digitos meos impellere potui, ut salsum perscriberent
suas quoque Roscius : erit in illius tabulis hoc nomen; at in hujus non erit. Cur potius illius, quam hujus, credetur Scripsisset ille 7, si non jussu hujus expensum tulisset 3 Non scripsisset hic, quod sibi expensum serri
jussisset Nam, quemadmodum turpe est scribere, quod non debeatur; sic improbum est non reserre, quod debeas : aeque enim tabulae condemnantur ejus,
qui verum' non retulit, et ejus, qui falsum perscripsit. Sed ego copia et lacultate causae confisus, Vide, quo progrediar. Si tabulas C. Fannius accepti et expensi
proteri suas, in Suam rem, Suo arbitratu Scriptas; quo
minus secundum illum judicetis, non recuso. Quislioc frater fratri, quis parens filio tribuit, ut, quod- Cumque retulisset, id ratum haberetp ratum habebit Roscius; profer : quod tibi fuerit persuasum, huic erit persuasum ; quod tibi fuerit probatum, huic erit probatum. Paullo ante a M. Perperna P. Saturii s tabulas
s. Plenam perfidio. suspectum hoc habet Ernes t. quum Npmo sie in sua de naἱone meat. sed potest quasi a parte oratoris et intra parenthesim diei: et saepius ita loquentes adver Eoa Indueit Cleom ut propriam caninsam laedant. sie Divin. I Hortensius. do infami et nefaria erea a ipse Ioiaquitur, quam olim dederat iudieibtis. 6. Nomen. Debitum.
I. scripsissee ille. Ohiectio. Anne
seripsisset Chaerea, at, non permit tente Roscio, eicis dehittim in tabo Ias tulisso p - Respondetur: Annon vi eissim scripsisset Roscius, quod , etc. - Expensum ferre, est in tabulas saetum pro aliquo expensum a. sum ptum referre. Inde expensi et vieeepti
tabulae gall. registis de depense et de
r erito. 8. Vertim. Quod revera debet. Non rem it, in suas tahulas. s. Sic nonnullae edd. vett. et tin. eod. Oxon. et Pantagath. Vulga amseruant Ieetionem vi Μ. Perpernae , P. saturii tahnias. Grae v. Em. Beck. hoe potissimum argumento, quod duorum hominum vi Perpernae et saturii tabulae . opponuntiae vi Fanniἔ-litia tabulisis. Ceterum a M. Perisperna saturii tabulas poscebant, non
tamquam a iussiee, sed tamquam a
186쪽
PoscebamuS : nunc tuas, C. Fanni Chaerea, solius flagitamus, et, quo minus Secundum eas lis detur ', non recusamus. Quid ita non prosors 3 Non conficit tabulas 3Imo diligentissime. Non refert parva nomina in codi
ces Θ Ιmo Omnes summas. Leve et tenue hoc nomen pH-S ccciooo sunt: quomodo tibi tanta pecunia ex
traordinaria' ' jacci Θ quomodo ΙΙ-S cccis o in codice accepti et expensi non sunt 3 Proh dii immortalesl cssene quemquam tanta audacia praeditum , qui, quod nomen referro in tabulas timeat, id petere audeat quod in codicem injuratus referre noluit, id jurare in litoni non dubitet 3 quod sibi probare non possit, id persuadere alteri conetur
ΙΙ. Nimium cito, ait, me indignari de tabulis : non habere se hoc nomen in codico accopii et Expensi relatum confitetur; sed in adversariis patere Contendit. Usque eone te diligis, ut magnifico circumspiciS', ut
Rosesi pariter et Chaereae amico, et extra jud Iei m. Ille autem Saturἱus Ρatronus erat Chaereae libertini, qui a prioris patroni nomine C. Fannius Chaerea appellabatur. Tabulas istas Perperna, quasi arbiter, habere poterat , aut asserendas curar . Ceterum amissa orationis parte ad quam patillorante resertur, hane rem perspicere Plane non possumus. - Dat I. V. L. Perpenna ; verum in no a monet seritii reetina sotto Perpernn e NSSet nummis et Fastis Capitolinia. ro. Lis detur. I. e. pronuntietur. Sie Val. Max. II. g. Gell. V, Io. I . CCCto . Centum millia aestemtium IO,5oo D.). Vide ad eate. huius orat. de Romanorum notis Numeralibus tu. Eal ordinaria. Non suo or-d ne in tabulas relata. C s. err. I, 39. I. cic. pars secunda. I 3. Iurare in litem. Est tantἱ rem aestimare, jurejurando delato. Itisuti. randiam in litem. voeant ICti, quum iudex propter rei eontumaciam et fraudem . actori, quanti litem illam i. e. adverearII sui injuriam aestimet.
jurare permittit. Porro in iudieio x eietati, oh dolum in litem iurat aetcir, et in omnibus adeo judiciis bonae fidei
II. a. Ad rarariis. dientitur ta-hulae. gall. b ιιilion, ad quotidianum D um paratae, in quas Cur Irti et ne gligenter coniicimus quae γε ea ineertas tabulas ordine perscribamus. die circumspicis. Imago venusta. et pavonibus non sime ioco translata, qui adverso sole plumis expansis se cireumspectant, ac magnisἰce ine dunt , ita ut maiorem in modum sibi placere videantur.
187쪽
pecuniam non ex tuis tabulis, sed ex adversariis petas pSuum codicem testis loco recitare, arrogantiae est: sua-
non amentia est Θ Quod si eamdem vim, diligontiam, auctoritatemque habent adversaria , quam tabulae: quid attinet codicem instituere 3 conscribere ordinem
conservare 3 memoriae tradere litorarum vetustatem, λSod si, quod adversariis nihil credimus, idcirco codicem scribere instituimus; quod etiam apud omnes leve et infirmum est, id apud judicem grave et sanctum esse ducetur λ Quid est, quod negligenter scribamus adversaria λ quid est, quod diligenter conficiamus tabulas p Qua de causa quia haec β sunt menstrua, illaestitit aeternae; haec delentur statim, illae Semantur sanctae ; haec parvi temporis memoriam, illae perpetuae existimationis fidem et religionem amplectuntur; haec sunt dri octa si, illae in Ordinem consectae. Itaque adVem saria in judicium protulit nemo : codicem protulit ,
tabulas recitavit. III. Tu, C. Piso, tali fide, virtute, gravitate, auctoritate ornatus , ex adversariis pecuniam Petere non auderes. Ego, quae clara sunt consuetudine, diutius dicere non debeo. Illud vero, quod ad rem Vehementer
3. Perseriptionum. Adversaria sua proferre, in quibus eo fuse, nee aἰneliineis dierum aeta perseriti niur. 4. Vetustatem. Curare ut tabulaed mesticas vetustatem habeant, tit rem memoria in Iongum aevum pedidiseet, Et vetusta debita eo ervet. ιωνα pro tabulus privatis h. I. usurispantur, ut Verr. IV. Idi. s. Η-. Ad remotius reseruntur, illis ad prosamum, non Praetex Conis cietudinem , ut ait Hotom. sed saepius a d Latinos, ut videre eat, apud Gron. Ohserv. III. 6. sanet. NIn. II, 9.-Mensima. Ad singulos men
6. Cod. Ursini. ω eonjeeraa; Η -t m. Lamb. vi disiee ais. Guliel. via secta v. Ceterum adversaria dejecta idem facillimo aensu sonant, quod perluctatae paginae, dissipatae, nullo ordine digestae. . Pro lis. Suhaud. quilibet. Sic Horat. Sat. I, I, 1 sqq. III. r. Frustra Gulielm . damnatornaιtis. I. V. L.
188쪽
Portinet, quaero : quam pridem hoc nomen, Fanni, in advorsaria retulisti Erubescit; quid respondeat, nescit; quid fingat extemplo, non habet. Sunt duo menses jam,
dices. Tamen in codicem acceptum et expensum' referri debuit. Amplius sunt sex menses. Cur tamdiu jacet hoc nomen in adversariis λ Quid si tandem amplius triennium' est quomodo, quum omnes, qui tabulas eonficiant, menstruas paene rationes in tabulas transserant, tu hoc nomen triennium amplius in adversariis jacere pateris p Utrum cetera nomina in codicom accoptiet expensi digesta habes, an non 3 Si non; quomodo tabidas conficis Θ si etiam ; quamobrem, quum Cetera Domina in ordinem roserobas, hoc nomen triennio amplius, quod erat in primis magnum, in advorsariis eo linquebas 3 Nolebas sciri, debere Roscium: cur scribebas 3 Rogatus oras , ne reserres : cur in adversariis scriptum habebas λ Sed haec β quamquam firma esse video, tamen ipso mihi Sati Siacere non possum, nisi a C. Fannio ipso testimonium Sumo, hanc pecuniam ei non deberi. Magnum est, quod conor; difficile est, quod polliceor: nisi eumdem et adversarium et testem habuerit Roscius, nolo vincat. IV. Pecunia tibi' debebatur certa, quae nunc Petitur
. Em est. . acceptum et Expensum momnino sporium esse opinatur . et . stulta glossa natum. Forte tamen π tusi e , pro a Beceptorum et ETyn-- Tum in. I. V. L.
3. Trienniam. Tantum temporia Intereessit, ex quo Panorgus interfectus est, et Roseius eius nomine sestertium nitim mἰilia ab interiae ore aecepit. 4. Rogatias. Ab Ipso Roscio. 5. Sed haedi Transit ad argumentum
quod petitue ex ipsius Fannii testiis
monio. IV. r. Pectinia tibi, etc. Urgetur Fannitia ah inconstantia guarum aetI
num. Tota autem loci hujus disputatio hae e est: Certa pecunia petitur aditidi m. incerta ad arbitrum e a j v die. ad arbitrum itur; quia judex sommula sua eo tringitur, arbiter autem plus minusve dare potest. At Fannius stat Im ad arbitrum iit , et ab arbitro ad iudieem confugit; primo ineertam. deinde certam 'euniae summam p tiit: ergo male egit. et iudieavit ipse .ibi pee iam non deheri. ID
189쪽
348 M. T. CICERONIS per judicem, in qua legitimae ' partis sponsio facta os t.
Hic tu in si amplius t Η-SJ nummo potisti, quam tibi
debitum ost, causam perdidisti : propici ea quod aliud ost judicium, aliud arbitrium M. Judicium est pecuniae
certae: arbitrium incertar. Ad judicium hoc modo vo-nimus, ut totam litem aut obtineamus, aut amittamus; ad arbitrium hoc animo adimus, ut neque nihil, neque tantum , quantum P Stulavimus, con Sequamur. Rusroi ipsa verba formulae testimonio sunt. Quid est in judicio λ directum, asperum, Simplex : SI PARET HAE I ID DARI OPORTERE. . Hi C, nisi planum facit. Η-S i is ad
lihollam sibi deberi. causam perdit. Quid est in arbitrio Θ mite, moderatum : QUANTUM AEQUI Ussi MELIUS.
in D nt. Illud tamen si confitetur plus se petere, quam
2. Legitimo. I. e. iege seu edicto praetoria desinitae. Haee autem pars in litibus, quibus certa Pecunia petebatur, erat tertia totius summae r in iis vero, quἰhus incerta Pelehatur ad arbitrum , legitima pars erat quinta, vel dee; ina totius summae . de qua lis erat.
Ido ad calcem huius voluminis In Exetirati De Orssine exercend. itidie. S do sponsione. 3. me eti. Si ad iudicem titio am. plius sester Io petiisti ,' ete. Nempe iudieos nullam iudieatim pote talem habent. nisi ex praetoris formula. V. g. in hae causa dat iudicem pra tor C. Pisonem eum hae sormula :- si paret I in inno Fannio dari opor
tero a Roscio, eum tantae peeunia condemnato is. Si, re diligenter exa
minata . compertum habuerit judextitia libella plus aut minus deberi. quam Pelitum est, pronuntiat Η-s innotion deberi ; atque iis ea sa radit
actor, quia male petiit. JCti Id plus
petere dicunt, quod sit quatuor in dia. Re, xi decem pro quinoue petantur e tempore, at ante daem petatur : Oeo, vi alio lOeo, quam quo promis-fium est agitur; causa. si ex duabus rebus disjunetim promissis, altera praecipue Petatur.
4. Arbitriam. Arbitriam est lati juria. Quum praetor litem dirimendam permittit arbitro ex bona fido, in initam illi pote,tatem tribuit, ita ut in iudieiis nempe honae sdei, vel totum. vel partem ac ciri lue addieme possit. At judietam atrieti iuris est, ut ex
5. Quonitim re nitis. Vertia praetcris ad arbitrum ex bona fide : jub non quantum petitur, sed quantumiihI hcinum et sequum videbitur. P litori darI. In vulg. ee melitis. sed in talibus formulis solemnibus Romanos
opulas omittere Grae vitis merito adnotavit.
6. Illud tamen. I. e. quivis litiga
tor, quamvis certam Meuniae summam
apod arbitrum designet, hoe tamen fatetur, etc. - eo illud, IIo Otra Graev. habent ille.
190쪽
delicatur; sed satis superque hab re dicit, quod si hi
ab arbitro tribuatur. Itaque alter causae confidit , altor
dissidit. Quae quum ita sint . quaero abs te, quid ita de hac pecunia, de his ipsis II-S ioIo, de tuarum tabularum fide compromissum' seceris, arbitrum s sumpseris, quantum aequius et melius sit, dari, r promi
live, si pareret 3 Quis in hanc rem fuit arbitor λ Utinam
is quidem Romar esseti Romae est. Utinam ' adesset in judiciol Adest. Utinam foderet in consilio C. Pisonis lIpse C. Piso est. Evindemne tu arbitrum et judicum sumebas idem et infinitam largitionem ' remittebas, et oui idem in angustissimam sermulam Spon Sionis concludebas λ Quis umquam ad arbitrum, quantum petiit, tantum abstulit nemo: quantum enim aequius esset sibi dari, petiit δ. De quo nomine ad arbitrum
adisti, de eo ad judicem venisti. Ceteri quum ad judicem causam labefactari animadvertunt, ad arbitrum
r. Confine. QuIa apud artiItrum pluris petitio nihil est oblatura. Diff diu. Quod apud iudicem, si plus
petat quam debeatur . eausa excidit
8. Compromissum. Compromi timsa re diurantur, qui, sub poena certae pecuniae se arbitet sententiae parἰtur spromittunt. Vid. Digesta de receptia, qui arbitrium reeeperunt. IV, 8. 9. AHis m. sensus est e Cur, quum hare pecunia in tubtilis es otaeripta, arbitrum adiἱin . quasi de Incerta pecunia ageretur, rit, ex eius aententia, qtiantum aequ*tas postula inret, tantum tibi Boseius daret, vel sedati rum promitteret, si modo appareret eum aliquid debere. io. Nonnulli rodd. jam titinam. Al. nam titia. Delent Grut. Creteu. Lall. II. Largitionem. GNev. ad h. l. legendum putat . Potestatem permit totias M. At mihII Opus correetione. Remittere enim pro eoncedere ne permittere usurpari ostendunt Cinae. XXI, Obs. 29. Lips. ad Tae. Annal. I, 8. Duker. ad T. Liv. XXxII. u. Itaque verba haec: institiam largitionem remittebas . , significant, arish;tro Iatissimam potestatam trἱbuebas
q antum ad sensum apectat, idem valet. I. V. L. xia Ad arbitrum. In eamdem rationem senee. de Mnes. III: ω melior vIdetue erandἰtio eansae licinae . si ad iudἱ-eem . quam si ad arbitrum mittatur, quia Illum formula inelud; t. et Cert qnos non excedat, terminos ponit; hujus libera et nullis constricta vineu