장음표시 사용
221쪽
duas libras cum semisse, quum idem assis ac librae pondus esset, apud Romanos valuit. Inde hoc ei inditum nomen est quasi semistentius, id est, ex tribus assibus, sublato dimidio , constans et quemadmodum Attici τρέτου ἀροταλαvetos, tertium semitalentum, dixere ut talenta duo et dimidium significarent. Inde quoque ea apud librarios fluxere signa, quae sestertios indicarent LLS, hoc est, ligrae dum cum semisse, quae cito hanc in formam HS ex celeritate et consuetudine scribendi degeneravit. Fuere etiam qui olim scriberent Ili, scilicet integrae duae partes, seu librae cum ejus
dimidia; quae etiam nota in hanc IlS hodie vulgatissimam
Nunc autem quoniam singuli asses sunt ad libram argenti, ut unum ad mille, sestertium pondus, h. e. duae librae cum dimidia, si argento conflatur, his mille et quingentos asses, seu mille aereos sestertios, sequarint necesse
est. Inde est quod dicitur sestertium munum, et quod sa pius apud auctores latinos per genitivum exponitur. Itaque ut sestertiorum viginti millia significes, dici possunt sestemtia Niginti magna , seu sestertium sparvorum) viginti, ita
ut millia subintelligas. Nunc vero quum numerale adve hium occurrit multiplicandum, V. gr. ter, quater, decies, centies, etc. tune Compendiaria est locutio, et subaudias oportet centena millia, ut supra monstravit De ard. Si sesterti m decies dicitur, pro decies centenis millibus sestemtium. Ceterum haec passim in notis explanavimus, atque etiam quoties occurrunt ad nostrae pecuniae formam, ex
Dummorum tabula quae apud T. Livii vol. XII nost. edit. pag. ra5 invenitur, redegimus. Diuili do by Cooste
224쪽
. Pompeio primum et M. Crasso coss. C. Verres perfunctusquεestura , legatione et praetura urbana, vivo Patro C. Verre et praetextato filio, ac filia nupta, uxorem habens , quum succcssisset in Sicilia C. Sacerdoti praetori, eamque non Succedente sibi Arrio, per triennium tenuisset, atque in ea fuisset libidi-HOSE, aVare, criideliterque versatus, succedente tandem in eadem provincia L. Metello, repetundarum reus ab Siculis postulatus est; qui Omnes praeter Syracusanos et Mamertinos M. Tullium illo tempore florentem defensionibus amicorum ad accusandum
descendere compulerunt, jam pridem illis necessitudine copulatum, quod qiuestor in Sicilia suisset praetore Sex. Peduceo, et quod quum decederet, in illa oratione, quam Lilybaei habuit, multa iis benigne promisiisset. Accessit his, non ignobilis sutura de Verre victoria, quia a Metellis, Scipionibus et multis aliis nobilibus viris, et praecipue ab Hortensio ipso defenderetur, facile et principe in senatu propter nobilitatem, et in soro obeloquentiam rege causarum, et eodem consule designato cum Q. Μetello, fratre Metellorum, alterius praetoris Siculi, alterius praetoris urbani. His ita constitutis exstitit Q. Caecilius Niger, domo Siculus, et quaestor Verris, et eiusdem . ut ipse dicebat, inimicus, qui se potius accusator m contenderet constitui oportere, has asserens causas: tinam quod ab eo laesus, et ob hoc jure illi sit inimicus, quare praevaricator e&se non POMit; alteram, quod, quum quaestor ei tum fuerit, etiam ipse in quaestura Crimina noverit Verris; tertiam, quod Siculus pro Siculis agat. Hujuscemodi propositionibus Cicero designatus aedilis his sex capitibus respondet, accusatorem eum esse oportere, qui invitus cogitur religione officii, rogatus ab omnibus Siculis; qui prorcpublica agat; quem volunt, qui accusant; quem nactuit, qui accusatur; qui idoneus est facundia et innocentia; qui hoe facit imitatione majorum.
225쪽
Divisio principalis, una de se ipso, altera de Contentione sui et Caecilii. Divinatio dicitur haec oratio, quia non de facto quaeritur et conjectura, sed de suturo, quae est divinatio, uter debeat accusare. Alii ideo putant divinationem dici, quod injurati judices in hac causa sedeant, ut, quod velint, Praesentire de utroque possint. klii, quod res agatur sine tostibus, et sine tabulis. Di his remotis argumenta sola sequantur judices, et quasi diVinent. Cogitur autom causa, senatoriis iudiciis in invidia apud Populum constitutis, corruptione multorum, vexatis Pro vinciis omnibus, ac sociis populi romani sessis toto orbe terrarum , libidine et iniquitate romanorum magi stratuum , aCeusatoribus praevaricatione infamibus, flagitante plebe judicia equestris Ordinis, quae sere ante annos X victor Sulla sustulerat, cognoscente de pecuniis repetundis M' Glabrione praetore, et amplissimis quibusque senatorii ordinis judicantibus, summa
Genus causae honestum. Status qualitatis negotialis comparativa de constituendo accusator , qui potissimum do duobus, aut qui solus accuset: dicit enim Caecilius, aut a se accusandum esse Verrem, aut a Se quoque.
. Gmn. legendum censuit: a quia non de iacto quaeritur, sed de suturo, quae est divinatio et coniectura M.
226쪽
Caius Cornelius Verres Cati filius, familia nobili ortus, quum post peractam juventutem turpissimam flagitiosissimamque, ad rempublicam accessisset, tandem Siciliae praetor, in hac
provincia avare, ac libidinose versatus, per triennium Pr rogato Propter successoris Arrii mortem imperio, nullam sero horam egit vacuam a furto, scelere, flagitio et crudelitate. Tot igitur tantisque injuriis amicti et exhausti Siculi, post ejus dis- cossum se ad M. Tullium Ciceronem contulerunt, qui in ea provincia quaesturam gesserat, sequo moderatione et integritate provincialibus probaverat, eumque orare non destiterunt, ut Verrem repetundarum postularet. Cicero, quamvis ad hanc diem defensionibus tantum amicorum nomisset, omninoque ab accusationibus abhorreret, hoc tamen tot hominum honestissimorum suique amantium studio et flagitationi tribuit, ut Verris nomine delato, se Siculorum suturum Patronum profiteretur. Illud praeterea Ciceronem non minime accendebat, quod hac in Causa summo cum oratore Hortensio de maximis robus colluctaretur, et magnam sibi populi gratiam conciliari cerneret, si Verrem totius nobilitatis insolenti praesidio subnixum, nulla non fraude ad corrumpenda judicia abutentem, nihilominus prosterneret. Sed derepente exstitit Quintus quidam Caecilius Niger, civis Romanus, homo Siculus, religione Iudariis, quaestor Verris Lilybaeianus, et ejusdem, ut ipse aiebat, inimicus, qui se Potius accusatorem constitui oportere contenderet. Scilicet iste verris scelerum adjutor et particeps, hanc accusationem, favente Hortensio, a judicibus postulabat, ut hanc sibi commissam provinciam proderet. Verremque turpissima praevaricatione
Inter istum igitur et Ciceronem quum decernendum esset, uter accusationem institueret, habita est oratio haec, quae Disinatio inseribitur. Diuinatio autem est judicium, quo duo, pluresve qui se proponi in accusando, sive de ambitu, sive de repetundis, seudo quovis alio crimine publico, volunt, de accusatione sibi deserenda contendunt. Nam, quum omnia judicia de praeteritia
227쪽
instituantur, hic judices non de praeterito, sed de suturo statuunt, uter sit rectius accusaturus: quod totum quia conjectura nititur, in nare dicuntur, eorumque judicium distinatio appellatur. Quintil. VII, 3. A. Gell. II, 4. Hotom. Prol g. ad h. Orat. Hermog. Digest. XL, I 6. Forsan miretur quis, quod, quum Siculorum rogatu ad causam accedere Ciceronem constet, alius cum eo de hac re contendat. Quid igitur, nonne Siculis liberum fuit, Parare sibi quem vellent, qui Verrem inimicum accusaret 8 Minime. Romae enim in judiciis publicis, quale erat istud Verris judicium . cuivis cpopulo licebat, vel inconsultis iis, quorum intererat, a VSar . Atque inde judicia illa publica dicta sunt. Iustin. Instit. IV. 18, g 1.
Iane orationem Cicero, annum aetatis agens 37, designatus sedilis, habuit in foro, M. Licinio Crasso et Cn. Pompeio COSS. A. U. C. 683, circa mensem a Prilem, tres mensos amplius antequam coepit Verres accusari. opinatur Holomannus judicem quaestionis duntaxat, ei Praefuisse contentioni. Ei aderant in consilio complures senatorii
ordinis, ex eo numero judicum, qui postea M'. Glabrioni praetori in judicio adsuerunt. Eventus fuit selix. Caecilii fraudem sacile ostendit Cicero, citeri uom rius in dicendo vim ita elusit, et per iocum elovavit, ut
eum non solum non primas in accusando partes, sed ne secundas quidem aut tertias agere posse demonstraret.
Quaestio est in genere deliberativo, an Cicero sis eligendus aecusator Verris. an C ecilius e sed miscetur demonstrativum , quia Caecilius vituperatur. Partes hujus orationis sunt: Exordium adusque tertii capitis dimidiam partein. Constitutio causae. ad tertii capitis finem. Contentio, quae Confirmationem ad cap. Is, et Consulationem ad U complectitur: et Peroratio. In ExonDro invidiosum ae satoris nomen a se amoliri quaerit Cicero, stenditque se, qui tot annos in causis iudiciisque publieia missatus sit, ut defenderit multos . laeserit neminem, propterea uunc ad aee Isandum verreri descendere. quod hac a satione neΘlestissimi ae audacissimi hominis, lolius Drovinciae Siciliae deis ici contineatur, simulque in ea hersetur judiciorum existimatio, I, 2, 3.
228쪽
Inde eausam constituit, et ni haberent iudIees, quod in eligendo actore sequi possint, demonstrat, si eertamen inter alἱquos sit, euI potissimum delatio detur, haec duo in primis speetari oportere : quem maxime velint aetorem esse ii, quibus saetae sunt iniuriae ; deinde quem minime velit is, qui eas iniurias secisae arguatur; 3 anti fin. Iam eon mal simios se ipsum aetorem anae eansae eontra Verris iniurias quaesisse, 4. Eorumque voluntatem apud iudices valere oportere. 5. Praesertim quum Caeellium sortunarum a rum defensorem habere prorsus nolint, 6. Deinde in altero ConνIRMATIoma memhro Ostendit Verrem a se minime accusari velle; nullam rem in se esse, quam ille eontemnat; nullam in Caecilio, qlaam ille pertimeseat, et, A. In a maiore vero esse oportere Integritatem et innocentiam singularem, delado fr tatem et veritatem; neutrum in Caecili esse, quippe eui ipsi eriminum permuItortim eum Verre meietas suerit, in II. Praeterea et deesse iustam agendi saevitatem et Seendi eousnetudinem, II. 33. Quod eo gravius sit, quod ei eum homine disertissimo Q. Hortensio stitia. rum sit eertamen, I 4. Neque id ideo compensari, quod a seriptores habeat exercitatos et disertos, 25. Absoluta Consmatione, semitur Consuet Tio. Tripliei de causa contende
bat Caeeistis Verris aeensandi munus ad se pertinere, x' quia injuria assectus a Verre snerat. α' QMa I illi erat Inlmἱetis. 3' Quia quaestor Verris suerat. Nihil esse do a Cieero, quod Caecilius meat initiriam ath; a Veret factam , aeque ejus inimicum prosteatur, r6, 3 . Et quod quaestor suerit, tantum
abesse, ni propterea sibi In aeeusando Verre anteferendus sit, ut potIus hanc unam ob eausam repudiari eram oporteat, r8, I9. Deiaque mesto magis a se quam a CaeHIIo exspectarὲ posse, causam hanc severe, ae rate, ae diligenter actum iri, quod ipso nulla privat Iniuria aeeepta , foetorum populi rom. injurias persequatur. Ille illustratur doctis et amplificatur timore noceutium, ne ab imperitis et inertihus hominibus ad viros fortes et diligentes nee usandi
munus transferatur; consuetudine majorum, et elarissimorum virorum exem plo, a , II.
In Pano Amosκ amplIneat pignora, seu rationes quibus reipubl. ipse, non vero Caecilius, obsteIngitor: indiei hus se eommendat pulcherrἱmis virtutibus; denique eis indignationem populi eomminatur , si contra se iudicent. Hune
in eorum animis aculeum relinquit, II, 22.
230쪽
I. Si quis vestrum , judices, aut eorum qui adsunt , sorte miratur, me, qui tot annos' in causis judiciisque publicis ita sim versatus, ut defenderim multos, laeserim neminem, subito nunc mutata Voluntate, ad
rationemque cognoverit, una et id, quod iacio, pr
I. r. Si quis vestrum. Videtur ad-umhrasae initiora orationis resehinis Eontra TIinaretium , qui in eamdem sere est aeuientiam. Nonet DIOmed. d. Pulaeh. p. 464 e . non deesse qui Ciceronem reprehendant, qui principio Divinationia metrum Sotad; miseerit: si quis ... adsunt . Quid autem pervulgatius quam versus alἱquanis do sum a viris imprudentibus exei dissep Et, eredo, Omnes taeeroni de tam hello versu Ignoscent. Vid. Quintil. I x, 4. I. Matine. Populum sἱgniseat, qui Mahal cireum subsellia. 3. Tal annos. Undecim selliret ex uno tempore s. Roselum Amerinum defenderat. sed Ipse in Brut. hos annos. Omissis iis quos in Graeeia egit, ad quinquennIum redigit. 4. Habent eodd. nonnulli doseon derim, quod iam legerat AsconI . Leetionem hanc, Passeratio probatam , Meh. sublato commate post miratur, admisit. I. V. L. - Qtium moliorum in Ieitias it sul Irent qni alios aeensabant, simulque aecusandἱmuntis olim n hile et praeelarum, salis lanis tempori hcis, polluerant delatores, ideo hane a se invidiam in prin-eipio purgat Cicero. Aeensandi a tuis ditim laudine an vitio duei oporteat. praeelare dἱaputat Quintil. lib. III,