장음표시 사용
421쪽
i pSD, et memoria patris, animos imperitae multitudinis concitarem. P. Iunii erat, hominis de plebe romana, filius : quem pater moriens tum tutoribus et propinquis, tu in legibus, tum aequitati magistratuum, tum judiciis vestris commendandum putavit. Hic istius scelerata locatione, nesarioque latrocinio, bonis patrii S rtunisque omnibus spoliatus, venit in judicium : si nihil aliud, saltem, ut eum, cujus opera ipSe multOS
ADDOS eSt in sordibus, paullo tamen obsoletius vestitum videret. Itaque tibi, Hortensi, non illius aetas, Sed CauSa; non Vestitus, sed fortuna, popularis Videbatur; Neque te tam commovebat, quod ille cum toga praetexta, quam quod sine hulla vota erat: vestitus enim neminem commovebat is, quem illi mos, et jus ingenuitatis dabat; quod ornamentum pueritiae pater dederat, indicium atque insigne fortunae , hoc ab isto
Praedone ereptum esse, graviter et acerbe homines serebant. Neque erant line lacrymae populares magiS, quam nostrae, quam tuae, Q. HortenSi, quam horum, qui sententiam laturi sunt: ideo, quod communis eSt CariSa, Commune periculum; communi praesidio talis improbitas, tamquam aliquod incendium, restinguenda est. Habemus enim liberos parvos: incertum eSt, quam longa nostrum cujusque vita sutura sit: consulere vivi
ac prospicore debemus, ut illorum solitudo et pueritia quam sirmissimo praesidio munita sit. Quis est enim, qui tueri possit liberum nostrorum pueritiam contra improbitatem magistratuum p Mater, credo. Scilicet
magno praesidio suit Anniae pupillae mater, femina
3. obsoletitis. Quum in sordἱhias aemἱseria sIt Iunii filius, voluit Verrem
quoqtae . reorum de more. sord;datum
4. Ins. foretin . Qui et Im non erant ingenti; . torram tantum eum nodo sine bulla gestahant. Vide auP. P. 44 , in no .
422쪽
IN VERREM AC T. II, LIB. I. 38i
primaria: minus, illa deos hominesque implorante, iste insanti pupillae fortunas patrias ademit. Tutoresne deseriderent 3 perfacile vero apud istiusmodi praetorem, a quo M. Marcelli tutoris, in causa pupilli Iunii, et
oratio, et Voluntas, et auctoritas repudiata est.
LIX. Quaerimus etiam, quid iste in ultima Phrygia quid in extremis Pamphyliae partibus secerit 3 qualis in bello proedonum praedo ipse meritὸ qui in foro p
puli romani pirata Desarius reperiatiar. Dubita natis, quid iste in hostium proeda molitus sit, qui manubias sibi tantas ex L. Metelli manubiis fecerit 3 qui majore pecunia quatuor columnas dealbatidas, quam illo omnes aedificandas locaverit P Exspectamus', quid dicant ex Sicilia testes : quis umquam templum illud adspexit, quin avaritiae tutae, quin injuriae, quin audaciae testis esset λ Quis a signo Vertumni β in circummaximum venit, quin is in unoquoque gradu de avaritia tua commoneretur λ quam tu Viam thensarum at
que pompae ejusmodi β exegisti, Ut tu ipse illa iro non audeas. Τe putet quisquam, quum ab Italia freto disjunctus esses, sociis temperasso p qui pedem Castoris. testem surtoriam tuorum esse VolueriS; quam Populus
4. Thensa m. saces erant currus.
In qoibus deorum eollocata simulacra gestabantur. Usum ab diis ad Iutitii Caesarem primo , deinde ad alio, im peratoren adulat Io transtulit. Vἱdo Sueton. in Iul. eap. 6. Pompae rIreensis descriptionem sane longam leges apud Dion3a. Halicam. VII , aut,
5. 0tismodi. Adverbialiter pr sis. - Exigere viam sauhaud. munienis dum di euntue iis quibus ea est Drois euratio ut vias ornari, et parietes aedium pannis intensis Obvelari ii heant. Cons. Maerob. Saturia. I, 6. LIX. r. Ea L. Mel. mantibiis. Ex Castor;s aede, quam de hostium ma-Dtibiis L. Metellus ampliscavit. I. Vulgo exspeetemus. Quoil iam Sehiita reete mutaverat ex Herellieoniectura. Fecimus et nos , sie inter Pangendo, ut nunc vides. I. V. L. 3. Vertumni. Nereaturae dei, erias signum In vieci Tnseo fuisse dIeItur. Hae iter erat senatorum, qui toga palmata insignes. deos, honoris atque omeli eausa , prosequebantur e Capitolio in ei retim maximum; in quo Indi magni. sen Rcimani, Celebrabantur. ide Tertuli. de Cor. Mil. e. a 3.
423쪽
romanus quotidie , judices etiam tum, quum do tosententiam serrent, viderent λLX. Atque etiam judicium in praetura publicum Qxercuit: non enim Praetereundum est ne id quidem. Petita multa est apud istum praetorem a Q. Opimio tqui adductus est in judicium , Verbo, quod, quum esset tribunus plebis, intercessisset' contra legem Corneliam; rein, quod in tribunatu dixisset contra alicujus hominis nobilis voluntatem. De quo judicio si velim dicere omnia, multi appellandi laedendique sint β; quod mihi non est necesse. Τantum dicam, paucos homines, ut levissime dicam, arrogantes, hoc adjutore, Q. Opimium per ludum et jocum sortianis omnibus evertisse. Is mihi etiam queritur, quod a nobis, Ixsolis diebus, prima actio sui judicii transacta sit: quum apud ipsum tribus horis Q. Opimius, senator populi romani, bona, sortunas, ornamenta' omnia amiserit pcujus propter indignitatem judicii, saepissime est actum in senatu, ut genus hoc totum multarum ac judiciorum ejusmodi tolleretur. Iam vero in bonis Q. Opimii vendendis, quas iSte Praedra, quam aperto, quam improbe fecerit, longum est dicere. Hoc dico : nisi vobis
I x. r. Publicum. Quamvis publiea judIeia ad praetorem urbantam non pertinerent, tamen quum de irrogata multa pecuniaria ageretur, itidietum illod non eapitale ah nrbano praetore
α. volgo intercessit. I. V. L. Stillae lege anno 6 3 lata vetabantiarii. qui magistratus plebIs fuerant. alIa postea munera gerere. Contra tulit C. Anrelitis Cotta constit A. V. sos; quam legem Aureliam Q. Opi intu . tribunus plebis, suasit. Quam ob causam. anno sequenti, in judicium voratus apud C. Verrem , majestatis eausam dieere coaetus est; atque , snatantibus nobilihos aliquot, pnblIcatis honis damnatu . 3. Re ante quod primum repor; in edit. Lambin. 35 6; qucid satie ahe se non potest. sie et edidit Aldus nepos. Ernest. I. . L. - Idem eori. diale aut dixerat. I. V. L. 4. Alie M. Catulum signiseat , stillana, saetionis tune prine;pem.
5. Alii, sunt. - Paticos . Catuliam . Curionem , Hortensium . homines estillanis partibus, eosdem hae In eansa Cieeroni adversarios. s. ornamenta. Senatoria. Amisso
424쪽
IN VERREM AC T. II, LIB. I. 383
id hominum honestissimorum tabulis planum secero , fingi a me hoc totum temporis causa putatote. Iam qui ex calamitate senatoris populi romani, quum p tor judicio ejus praesuisset, spolia domum Suam referre, et manubias detrahere conatus est; is ullam ab sese calamitatem poterit deprecari pLXI. Nam de subsortitione illa Iuniana judicum nihil dico. Quid enim Θ contra tabulaS, quas tu Pro tulisti, audeam dicere Z difficile' ost. Non enim metua solum, et judicum auctoritas, Sed etiam annulus aureus scribae tui deterret. Non dicam id, quod probaro difficile est: hoc dicam, quod ostendam, multos ex te viros primarios audisse, quum diceres, ignosci tibi oporter , quod salsum codicem protuleriS; nam, qua invidia C. Iunius conflagrarat . ea, nisi providissos, tibi ipsi tum pereundum fuisse. Hoc modo iste sibi et saluti suae prospicere didicit, referendo in tabulas et privatas et publicas, quod gestum non eSSet; tollendo, quod esset, et Semper aliquid demendo, mutando, curando', ne litura appareret, interpolando. Eo enimusque progreditur, ut ne de sensionem quidem male-
enim senatorio censu. ordinem retin me non m erat. LXI. I. Ati/sortit. Itiniana. C. Iu
nius. Oppianici qnaestioni quom praeesset iudex, alἱos ab iis itidἱeibus.
quos subsortitus erat, suppomisse suit insimulatus ae damnatus. Acilicet supis
positi fuerant iudiees, sed inscio Iunio, ah ipso Verre, qui ut Iunio maiorem conflaret invidiam, eodicem
etiam suum. In quo descripta erant indirum nomina, annulo non solum suo. sed etiam scribae s I Ohsignatum, interlitum nefarie protulit, qua ἰ eum Iunius adulterasset. Itaque Iunius, i ἱ-eet innocenti Imus , iudieii eorrupti
nomine, tamquam araetor corruptionis quae tota Verris stra . damnatus es .
Vid. pro Cluent. cap. 33 aqq. . Dissipeiae est. Ironia. - AnniaIus. De quo vid. Vere. III. 8 . 3. Grando n. l. appareret. Non hahet Nonitis Marcellus v. in tempti, I. I 4s. x s. Glossam eredunt Lainb. Deq. Beelia dele .it sebiit r. Serva Wimus eum I. V. L. eo quod congesta illa verba ae repetita magis singularem
Verris euram demonstrant . nec videntur abundare. ranslatum a fullonibus, qui, poliendo vetera quamne d ἱ-ligenter. quasi in novam speciem
425쪽
ficiorum suorum sino aliis maleficiis reperire possit . Rusdem modi sortitionem si homo amentissimus suorum quoque judicum fore putavit per Sodalem suum, Q. Curtium, judicem quaestionis: cui nisi ego vi po
puli, et hominum clamore atque Convicio restitissem; ex hac decuria si nostra, cujus mihi copiam quam largissime factam oportebat, erepta eSset sacultas eorum, quos 7, ubi iste annuerat, ita suum consilium Sine causa subsortiebatur
4. Nonnulli eodd. posset. I. . L. 5. Ase n. stibsortitionem. Putavit Verres lare ut Curtius, sodalis suus, judex quaestionἱs, in locum e minjudi eum. quos subsortitus erat, alios ex Verris voluntate supponeret, qui eam absolverent. Apparet ex iis quae sequuntur, Curtium a Cicerone suisse reiectum iudicem, eum convicio populi circumstantIs. sie Ascon. et Desi. Frustra, ut videtur. Optime eontra explieat Sehii tr. Curtius ille tum aliam quamdam e quaestionibus perpetuis xercebat; et suum habebat eotisIlium , in quod ut Verris sodalis utilitatibus Inserviret, mulios ex ea deeuiaria , ex qua Cicero quam plurimos volebat iudiees causae Verrinae habere, praeter necessitatem subsortiebatur, ideoque eorum saeuitatem Cieeroni eripere volebat. i. e. impedIte ne in
consilio Glabrionis, qui iudicio do
Verre Praeerat, adesse Possent.
s. metiria. Tabula erat In qua judi-
eum nomina seribebantur . seu classis iudietim. Tunc in illam soli reserebatiis tur senatores. Sed hoe ipso anno te gem promulgavit L. Cornelius Cotta praetor, qua judicia inter senatores, et equites, et e plebe trihutios aerarii eommuniearentur ; quae lex, quum ageretur Verris causa , tantum pro mulgata , nondum lata erat . nec ullam adeo vim habebat. Non autem ad omnia jumeta ex omnibus deeuriis, quae Cieeronis aetate tres s erant, Ie- gebantur iudices ; sed una ant altera deeuria hoe illove tempore erat imis mutiis. vid. pro Cluent. 3 . Apparet quoque ex ti. I. aliam alia suisse honestiorem. Vid. Ind. Verti.
HOlom. ω cum iis, quos ἔ. a. is Lamh. ω quum eos, quibus i. a. in Roseripsit SchutE, aequos, ubi ἱate, Mil. erres annuerat M. Quem cum I. V. L. sumus sequuti, ne manea et imperfecta sententia relinqueretur.
426쪽
PRAETORIs nomen ejusdem serme cum Urbe est antiquitatis. Veteres Latini omnem magistratum, cui pareret exerincitus, a praeundo, praetorem appellaverunt. Varro de Ling. Lat. IV. Itaque consules, penes quos summum belli pacisque imperium erat, initio praetores dicebantur. Idem apud Xonium. Hinc ducis tabernaculum praetorium; et in castris porta, quae ad Praetorium spectahat, praetoria appellabatur. Postea vero quum saepe bellis avOCarentur, nec esset in
urbe qui jus diceret, peculiaris magistratus ei rei institutus est, qui assidue ius in Urbe diceret, et proprio nomine praetor appellaretur. Initio unus creatus est, qui rebus iudicandis sufficiebat; dictus collega consulum, quod iisdem auspiciis crearetur. T. Liv. VII, I. A. Gess. XIII, 14. Digh. ad annum 387.
Quum vero crescenti negotiorum moli deinceps praetor unus non sufficeret, huic collega adjunctus est, circa annum 51o: ita ut illi veteri iurisdictio inter cives solos relinqueretur, et ob eam rem praetor urbanus vocaretur; hic vero novus quoniam peregrinorum, quorum multitudo major in dies in Urbem confluebat, causas cognosceret, Peregrinus nominaretur. Quas distinctio nominum ultra reipublicae tempora duravit. Liv. Epit. 19. Pigh. ibid. Honoratiorem peregrina urbanam fuisse praeturam constat tum ex Appian. Beli. Civ. II, tum ex eo, I ' quod praetori peregrino civium causas Cognoscere non liceret, nisi hi cum peregrinis litigarent; α' quod apud eum lege non ageretur; δ' quod ex edicto, quod praetor urbanus in albo proponebat de quibus rebus suo anno ius esset dicturus, ius dicere deberet;
427쪽
4' quod ex jure gentium, hoc est, communi omnium h minum, ei causas judicare liceret, praetor Vero urbanus jus civile, id est, proprium civibus romanis, semper applicare deberet: ceteroquin par erat utriusque potestas; adeo ut praetor peregrinus rescindere, et abolere aliquando posset, quod urbanus constituerat. Exempla suggerunt, Cic. lib. I in Verr. cap. 46. Caesar, de Bello Civ. lib. ΙΙΙ, cap. ao. Remansit duorum praetorum numerus quamdiu in Italia imperium populi romani se continuit. Verum Sicilia atque
Sardinia in provinciarum sormam redactis anno 526, praetorum numerus ampliatus est, ut essent quatuor. Li V. Epit. α . Causam cur duplicaretur hane subjicit Pomponius, de Orig. juris, ut nempe essent qui in captas nuper Sardiniam et Siciliam insulas rootores quotannis mitterentur. Crescente provinciarum numero, et latius patescente imperio, creati sunt sex praetores anno 556 Liv. XXXII, cap. 27): ut su acta Hispania, et in duas provincias distributa, citeriorem nimirum et ulteriorem, duos etiam praetores haberet. L. Sulla dictator factus anno 67a, duobus adjectis, instituit ut o to praetores quotannis Crearentur. Victor praelio Pharsalico Caesar decem creari voluit; deinde quatuordecim; postea sexdecim. Caesare occiso ad veterem octonarium n merum praetores rediere. Pigh. ibid. Initio, praetorium munus annuo spatio continebatur. At
circa annum Urbis 6O9, in annum sequentem prorogari coepit, duabus de causis, I' Asrica, Achaia, et Asia nuper subactis, provinciae plures quam antea, suerunt regendae; div eriminibus ex divitiis et otio inter cives quam maxime in dies invalescentibus, publica de iis, et assidua judicia instituere, et tribunalia in Urbe plura erigere necessarium tisit. Quapropter institutum est ut sex praetores omnes integro sui magistratus anno deinceps in Urbe juris dicendi Causa manerent: e quibus duo urbanam et peregrinam jurisdictionem de more obirent, et causas civiles cognoSCerent; reliqui quatuor publicas criminum capitalium quaestiones
428쪽
seu causas criminales, de repetundis, de ambitu, de maj state, de peculatu, vel quovis alio crimine exercerent si j: tum demum finito anno, et exaeta urbana jurisdictione, sex illi ad provincias, quas sorte obtinuissent, adryinistrandas in annum alterum proficiscerentur. Pigh. Annal. tona. II,
Iisdem temporibus nova jurisdictionis forma adducta est, et quaestiones factae sunt perpetuae: institutum est enim ut quaestiones sic appellantur, quasi quaesitiones, judicia publica quibus inquiritur de iure, aut facto) singulae, V. gr. de repetundis, de majestate, etc. non jam ut olim huic, aut illi praetori ad arbitrium senatus mandarentur, sed Proprium deinceps haberent tribunal, et praetori peculiari in singulos
Quaestionum perpetuarum exordium repetitur ab anno Urbis circiter 6os, ad quem annum vide tamen Pigh. Praetoris urbani munus erat ut jus inter cives diceret; viduas pupillosque defenderet; ludos solemnes, et sacra
quaedam faceret; sarta teCta, Vacante cenSura, exigeret; senatum absentibus consulibus rogaret; comitia et conciones haberet. Pigh. ad unnum 387. Iurisdictio praetorum Spectabat, ut jam dixi, ad judiciatam privata, quam publica. De his infra ad finem volum. Iudicia privata pertinebant ad Privatas controversias, et ad jus omne Quiritium tuendum. Ea praetor urbanus tractabat. Rus jurisdictionis erant partes, non ut ipsct judicaret , hoc perquam dubium est an praetor umquam de causa cognosceret vide Excursum supra citatum); sed ut alterum judicare juberet, et tum judices judiciurnVe, aut actionem dedisse dicebatur. Praetores certis insignibus ornati, certo in loco, certis diebus, et certis horis jus dixerunt. Sedenti praetori ad iurisdictionem adstabant lictores duo:
i) Vide ad ealeem hujus volam. Exeura. de publieis judiciis.
429쪽
ad pedes erant scribae et accensi; illi, ut in tabulas actiones referrent; hi, ut litigatores citarente lictorum usus erat, ut Coercerent, aut summoverent. Rus lateribus assidebant viri prudentes decem, quinque senatores, et quinque equites , quos in consilium adhibebat nec sorte, nec arbitrio suo; sed certi erant et perpetui, a decem viri litibus judicandis appellati .. Raevard. Protrih. cap. I 8. Praetoris judicantis insignia erant, praeter ministros, praetexta, sella curulis, hasta et gladius. Praetexta, toga suit cum limbo purpureo praetexto, quam kalendis januariis in Capitolio, votis solemnibus nuncupatis, sumebant una cum Cetoris insignibus; quod eis commune quoque cum consulibus fuit. Sella curulis, fuit sella eburnea, qua in publico et privato loco, sedendi Causa, utebantur Hasta et gladius praetoris suerunt insigne; illa, ad jurisdictionem, quod ex eo apparet, quia Censores quoque hasta posita vectigalia publica locaverunt: bio, ad imperium, sive ad quaestionem significandam. Sigon. de Iud. lib. I, ORP. 7. Praetores urbani magistratum ineuntes habita concione,
ot iurati in leges. Cic. de Fin. II, 74) edictum, seu formulam iuris dicendi proponebant in albo, hoc est, in tabula , seu charta expansa Ulpian. Digest. II, 1, 7ὶ tribunali praetoris affigi solita, ut inde populus intelligeret quod jus
praetor anno suo dicturus esset de causis ad suam iurisdi. ctionem pertinentibus; utpote de testamentis Cic. Vere. I,
45 , de hereditatibus, quarum petitio et possessio a praetore postulari solebant sibi d. c. 44): de pecuniis creditis,omancipationibus, tutelis, vindiciis, manumissionibus, possessionibus, limitibus , et aliis quae privato Quiritium jure
continentur. Etenim non ita Scribi potuerant leges, ut omnes, qui accidere possint, casus complecterentur. Varii Nepe emergebant, qui aut nimia antiquarum legum severitate obruebantur, aut nulla lege cavebantur, aut denique
in quibus nisi aliquid detraheretur, aut suppleretur legi, Diuiliaco by Corale
430쪽
pugnasset haec cum aequitate. Hanc cum legibus antiquis in
concordiam adducere, munus erat praetorum, et hoC est
praetoris edictum Ciceroni toties memoratum in Verrinis, et alibi. Ex eo more, veluti aequitatis totius origine, omnia ea suxerunt edicta quorum interpretatione utuntur hodie jurisconsulti. Ne vero quis existimet scripta illa fuisse pro libidine praetoris ; in eis constituendis observabantur ea Praecipue quae more maiorum constituta essent, id est, ex legibus romanis, et ex superiorum praetorum edictis; unde translatitia appellabantur. Itaque Verres, cui pro lege fuit
libido, eam ob causam a Cicerone perstringitur non semel, quod inulta edixisset, quae nemo superiorum Praetorum
Pro Verre tamen contra Ciceronis accusationem Pugnat Holom nnus, observ. lib. I, cap. I et 2, atque istum Pur gare velle, sed frustra, videtur. Edictum praetoris perpetuum appellabatur, quia toto anno Praeturae perpetua erat regula a qua recedere in jure dicendo praetori non licebat, ex senatusconsulto anni 585.
Neque eo minus tamen edicta sua mutaverunt Praetores,
atque deinceps eo anno, quo magistratum gesserunt, jus
aliud, quam quod polliciti erant, dixerunt; quo nomine
Verrem Cicero passim exagitat, uti v. gr. lib. I, cap. 46, et Pass. Quam ob causam C. Cornelius tribunus plebis anno 686 legem, etsi nemo aperte repugnaret, multis tamen invitis, tulit, ut.p tores ex edictis suis perpetuis jus dicerent. Quae res tum gratiam ambitiosis praetoribus, qui varie jus dicere assueverant, sustulit. Moon. P. I 23, et Liv. Suppl. XCIX, 44, tom. X, pag. 38o nostrae editionis. Edictum praetoris in eum annum tantum valebat, quo praetor erat is, qui illud proposuerat. Hinc appellatur a Gcerone alex annua. , Iib. I in Verr. cap. 42 : at praetoris
ipsius tribunal aram legum magnifico titulo idem appellat, lib. II, cap. 3. Diuili rod by Cooste