장음표시 사용
571쪽
i ap. I 4. Divina t. in Caecil. cap. I7. Ad Quintum Frair. Epist. I, I. Hoc autem loco illud etiam observandum monet Sigon.
de Iure provinc. lib. II, cap. 5, praesides, quum legatis jurisdictionem mandarunt, publicarum quaestionum exerciti nem non mandasse, Sed tantum privatarum Controversiarum cognitionem , quae proprie jurisdictio dicta est; quae
quoniam a magistratu tota ProseCta est, cum qiuestione, seu causarum publi Carum cognitione conjuncta non fuit,
quae a lege tota pependit. Erant enim de singulis criminibus latae leges, ut de adulteriis, vi, salso, etc. quibus quid cuique observandum esset, qui aut Romae quaereret, aut provinciam obtineret, sciscebatur : ex quo intelligi potest publici judicii exercitionem mandari non licuisse, nisi sorte lege, quae de quaestione illa scripta esset, Dorninatim cautum esset, ut is cui exercitio hujus quaestionis obtigisset, posset
Praetoriam potestatem divisimus in cognitionem et curationem. Primae parti divisionis satisfactum est : nunc de altera disserendum, quae tota ceteris in rebus curandis, atque provinciae imperandis Versata est. Hae suerunt, re frumentaria, tributaria, VeCtigalis, Viaria. Ista omnia a praesulibus per edicta administrabantur; non perpetua illa quidem , sed repentina, hoc est, do singulis rebus, prout cujusque postulavit Occasio, interposita. Testii Cicero in ipso hujus disputationis sonte, Siciliensi praetura Verris, lib. III, cap. I 4, et aliis locis.
Iam ut quaeque modo memorata praetor curaverit, exquiramuS.
Frumentum in provinciis aliud vendebatur, ut decumanum in Sicilia snam aliarum provinciarum decumae Romae a censoribus vendebantur ; aliud emebatur; aliud in cellam praetoris aestimabatur; aliud imperabatur; aliud honoris causa accipiebatur. Ergo ex legibus, et senatusconsultis aut veteribus, aut recentibus omnia haec praetor curavit; Duiligod by Cooste
572쪽
totumque jus vendendi, einendi, aestimandi, imperandique frumenti habuiti Testis Cicero passim in Verrinis. Iam vero, ut alio loco dixi, ut vinum fuit honorarium, quod praetori honoris causa dabatur, et cujus meminit Cato in oratione de innocentia sua, apud Isidor. Orig. XX, 3;sie honorarium frumentum, quod praetori dabatur, appellat Cicero in Pison. cap. 35: quam vectigalis praetorii partem Ciliciae remisisse se Cicero gloriatur in epistola quadam ad
Atticum. Ac rem quidem vectigalem frumentariam ordine ita corarunt. Extra ordinem autem vectigalia nova instituErunt, ac tributa imperarunt; verum non sine Crimine, quoties e
ipsorum libidine imperata Sunt. Α provinciis exegerunt praetores jure, siVe ex foedere, sive ex senatusconsulto, tributi nomine pecuniam, naves, nautas, milites, in quorum sumptum Civitates dare solebant. In Verr. lib. V, cap. 24. Tributorum contra leges imperatorum exempla suggerunt Verres, lib. II, cap. 55.
Piso, in Pison. cap. 35. Appius, lib. V ad Attic. epist. 16. Scipio, Caesar in Beli. Civ. lib. III, cap. 32. Viarum publicarum curatio minima pars praesidum officii non fuit. Ad illud pertinuit ut viae publicae sternerentur,
aperirentur, signarentur, EVersae reStituerentur, tum ut
exercitus romani commodius Per provincias ducerentur; tum ut majori celeritate Roma in provincias, et inde Romam nuntii commearent; tum denique ut ipsi cum comitatu suo facilius provinciarum suarum urbes obirent. Sane
rudis sit, qui intra Italiae fines, qua Urbs adibatur, stetisse putet viarum magnificentiam ς ab ortu enim ad occasum , regionum itinera strata, et lapidibus milliaribus dimensa suerunt. Isid. Orig. XV, I 6. Praetores, quum majoribus curis impedirentur, legatis suis hoc viarum muniendarum negotium dabant. Praeerant ipsi; imperabant pro dignitate sua quod videbatur, et probabant. Cic. pro Font. cap. 3.
573쪽
Νeque solum regiarum cura viarum ad reCtores provinetarum pertinuit: iisdem et stationes naVium, portus, litora, turres et castella in limitibus, omnesque provinciarum abseessus commendabantur. COd. Th. de Itinerum muti. et da litorum et itin. Cust. Ulpianus etiam inter officia proconsulis retulit, ut, si in celebrem civitatem, Vel provinciae caput adveniret, aedes sacras, et opera publica circumiret, inspiciendi gratia an sarta tectaque essent; et Si qua Coepta essent, curaret ut consummarentur, prout Vires eius reipublicae permitterent; curatoresque operum diligentes solenniter praeponeret. Digest. lib. I, tit. I 6, l. 7. Congruit, ait idem Ulpianus, bono et gravi praesidi curare, ut pacata atque quieta provincia sit quam regit: quod non diffficile obtinebit, si sollicite agat ut malis hominibus
provincia Careat, eosque Conquirat: nam sacrilegos, Iair
Des, plagiarios, fures conquirere debet; et prout quisque
deliquerit, in eum animadvertore, receptoresque eorum
Coercere, sine quibus latro latere diutius non potest. Ibi d. l. XIII. In mandatis principum est, inquit Paullus, ut curetis qui provinciae praeest, malis hominibus provinciam purgare. Ibi d. lib. III. Peractis iis quie ad potestatem praetoriam pertinent, jam ad explicandam alteram partem provincialis officii, quod est imperium, pergimu S. Imperium hoc loco nihil aliud est, quam jus habendi exercitus, belli gerendi, et rei totius bellicae capessendae : ui rei praesides non minus, quam jurisdictioni operam ded
runt, neque iniuria : hac enim sociorum quidem commodis consuluerunt; at illa eosdem in fide continuerunt, exer- eitus terrorem, bellique minas, si deficerent, ostentantes: atque provinciam ipsam a finitimorum hostium incursionibus, aut latronum populationibus tutam praestiterunt.
Ergo praesidi qui habebat imperium, jus suit exercitui imperandi; bellum auspiciis suis gerendi, et totius rei milita-
574쪽
ris suo consilio atque arbitrio in sua provincia gubernandae. Tria haec breviter explicanda. Exercitum praeses aut novum conscripsit, aut Veterem ab ipso praeside decedente, aut ab ejus legato accepit: aC-ceptum lustravit; et, concione habita, si qua corrigenda in eo, aut immutanda vim sunt, proposito edicto, emendavit et immutavit. Cicero lib. V ad Atti c. epist. ao. Livius,
XXXVIII, ra, et XLV, 41.Lustratio, erat solenne sacrificium, quod faciebant sub dio ad expiandum exercitum, censorio non absimile, quo populus romanus in campo Martio lustrabatur. Plutarch. in
Bruto. Liv. XL, 6. Q. Curt. X, 9. Disciplinas militaris emendaue dabunt exempla P. Scipio ad Numantiam, et Q. Metellus in Numidia. Appian. in Iber.
Sallust. in Iug. cap. 45. . Imperator in exercitu non privatas solum Controversias, sed publicas cum consilio ac sine consilio cognovit; ac demum summam Vitae necisque cujusque potestatem et tu socios, et in cives ipsos, habuit; ac persaepe in cives militeSque romanos severe a C vehementer vindicavit, ut ait Cic. in Verr. lib. V, cap. 5 r. Argumento sit illud P. Scipionis, quo in auctores seditionis ad Sucronem animadvertit. Liv.
lib. XXVIII, cap. 29. Appian. in Iber. De auspiciis imperatoriis id fuit ejusmodi. Institutum ab initio Romae fuerat ut nihil neque domi neque militiae, nisi
auspicato, gereretur. Pa II v. de civit. Rom. Cap. 17. HariCcausam assert Cn. Manlius apud Livium, quod nullius calumniae subjicerentur ea quae dii comprobavissent. Auspicia in exercitu unius tantum fuerunt imperatoris; ceteri auspiciis ejus pugnare; ipse bellum ut ductu, sic auspiciis suis gerere dicebatur. Unde dixit Scipio ad seditiosum exercitum, apud Liv. XXVIII, 27: α Quin mihi ne hodie quidem scire videmini quo amentiae progressi sitis: quid facinoris in me, patriamque vestram; quid in deos sacramenti testes; quid adversus auspicia sub quibus militatis; quid adversus m
575쪽
rem militiae, disciplinamque majorum ; quid adversus summi imperii majestatem ausi sitis M. Itaque nec imperatoris nomen, nec supplicatio, nec triumphus dabatur aut legato, aut ulli alii exercitus praefecto ; ne si eorum quidem
opera, atque Virtute imperator absens, aut aegrotus, Victoriam adeptus esset; quod non eorum auspiciis res esset
gesta, sed ipsius imperatoris. Sigon. de antiq. jur. prov. lib. II, cap. 6. Auspiciorum v e denotatur, ut dixi alio loco , vis ipsius
summas potestatis, et eminens quaedam rerum gerendarum auctoritas ac efficacia divinitus imperantibus concessa. Auspicia in castris duo adhibebantur. Unum, coactum; alterum, ex acuminibus. Coactum auspicium illud erat, quod petebatur ex pullis, quos fame antea domitos e cavea pullarius objectam ad ossam emittebat: si aliquid e pullorum pascentium ore in terram cecidisset, tripudium soli stimum dicebatur, ac prosperum habebatur: Sin minus, infaustum. Coactum autem dicebatur, quia, ut ratum esset
auspicium, ut ex olla caderet aliquid oportebat. Cicero. de Divinat. lib. II, cap. 33. Illud autem observandum, quod magistratus quidem, qui in Consulatu et praetura Provinciam obtinuissent, non, nisi addicentibus pullis, rem ullam aggredi solitos fuisse: prOConsules vero, et propriutores, ut qui sino magistratu essent, ea non ObSerVRSSE.Quod elici posse videtur ex verbis Ciceronis. Ibid. cap. 36. Auspicium ex acumin Ibus militare suit, sed cujusmodi fuerit eruditi certant, et adhuc sub judice lis est. Meminit Cicero ibid. cap. 36, et de Nat. Deor. ΙΙ, Cap. 3. Ego acumina interpretari posse reor quasi cacumina, loca collium editissima, ubi colles deficiunt; unde quid boni portend
rest avium volatus obsorvabatur .
i. T to Caelo quod ad hoe auspieit phaenomena quaedam electrica fuisse .genna pertinet, sallitur Des M sr equo goneis ost illud quod Livius apparet enim. ut optime explienit narrat Ninr. XXII. t : Aragebant me. Hor ingrrus ad loca hi pra lauda a , itim pr digia ex pluribna simul locis
576쪽
Neque auspicia solum, sed et omina Observabant. Fuerunt autem omina ex dictis, ut quum Paullo paranti expeditionem adversus Perseum Macedoniae regem, filiola n ices te occurrit, dicens, a Persa periit. . Cui pater, naccipio omen. . Erat autem catella mortua eo nomino. Ex factis, ut quum Flaminius exercitu lustrato, quum contra Hannibalem legiones duceret, ipse et equus eius concidit. Ex auditis, ex visis. Neque solum auspicato, sed et litato rem aggrediebantur. Ostendit multis ex locis Livius. Erat autem litare, Pacem deum immolandis hostiis impetrare: id autem fiebat, quum, mesa hostia, aruspices exta diligenter aperientes atque i Apicientes, ex quibusdam aruspicinae praeceptis propitios aut in stos deos interpretabantur. In cxtis autem, ut iecore, pulmone, et corde, Caput et fissum observabant, in primis an aucta aut imminuta essent, quum in iis partem familiarem, atque hostilem, sic enim vocabant, Constituissent. Itaque si caput in jecinore non fuisset, auspicia pestifera esse; si auctum esset, laeta POrtendi Omnia, existimabant. Docent Cicero et Livius. Ac de auspiciis imperatoris haec dicta sint. Dct ratione, rei gerendae satis constat summam belli ad eum pertinuisse, atque de ea illum ita decrevisse, ut penes eum jus ipsum fuerit dimicandi, oppugnandi, obsidendi, insidias striiendi, signum pugnae ac receptui dandi, castra locandi, muniendi. movendi; praeterea milites in aestiva atque hib una deducendi , obsides hostibus dandi aut ab iis accipiendi, quae omnia Cicero in arte imperatoria complexus est, de Orat. 1,
cap. 6o. Ea imperator aut per se. aut Cum consilio administrahat.
Duntiata: In AIeἰlia militἱbiis aliquot apicula, in Sardinia antem in mur eiretimentiti vigilias equiti seipionem ,
quem manu tenuerat arsisse M. Idem ,
XLIII, r3 : is Fregellia in domo Atre; hasia quam 1;lio milii i emerat, inter. diu plus duas horas arsi M. ita ut nihil ejus amburerat ἱMIs. die batur Cui quidem Interpretationi tum alia multa, tum hoc quoque savet, quod Cicero dieit anapi elum ex acuminthraa
577쪽
Nam ut in rebus Capitalibus cognoscendis, sic iii militaribus consilium adhibebat. Erat autem consilium castrensis quasi quidam senatus, ex senatoribus, si qui sorte in castris aderant, .et aliis hominibus idoneis constitutus. Salhist. Iug.
Quamquam diximus summum jus penes imperatores omnia pro suo arbitrio perageruli fuisse, fatendum est tamen nonnullis in rebus eorum imperii vim legibus compressam fuisse, ita ut neque exercitum contra quoscumquo Vellent hostes educere, neque apud quoscumque socios vellent, hibernare eis liceret. Ac de hostibus quidem extra provin- Ciam non persequendis video, quum aliis legibus, tum Cornelia majestatis, et Iulia repetundarum postremo PSSe Sancitum.
Hinc est quod Cicero invehitur in Gabinium, quod exercitum eduxerat e Syria, sua provincia sin Pis. cap. Irin. De sociis autem, legibus erat cautum, apud quos, milites in
stativa deduci, ac non do luci, liceret. Haec autem stativa duo suerunt, aestiva et hiberna. Addo etiam imperatorem Don potuisse exercitum pro arbitrio dimittere. Testis Cicero
'Hoc satis sit dictum de praeside, et de toto ejus munere provinciali tuendo. Iam ad decora pergimus. Genus eorum fuit duplex, pro duplici ratione earum rerum, ob quas veniebant. Praesides qui nulli rei alii, quam commodis et ornamentis sociorum in provinciali munero obeundo studuerant, honores summos ab ipsa provincia reserebant, statuas, fana, dies festos; ut passim in Verrinis fuit videre. Qui autem imperium recto ac feliciter administraverat, huic, quod maximum decus fuit, absenti nomen imperatoris et supplicatio; praesenti triumpsus, Romae docernebatur. Vocabulum imperator duplici modo acceptum fuit; et pro quolibet exercitus duce, qui suis auspiciis rem gereret; et pro eo, qui hostibus magno pradio fusis,
o nomine, militum acclamatione esset ornatus. Ergo im
578쪽
DE PRAETORE PROVINCIALI. , 537
peratoris nomen, quo sensu hio accepimus , fuit titulus honoris, appellatione militari delatus, quo praesens re bene gesta dux exercitus, militum acclamatione in castris, deinde sententia senatus in Urbe, est honestatus. Supplicatio, ruit honos, qui una cum imperatoris nomine praesidi victori decernebatur : nempe quum senatus templa deum aperiri, ac diis gratias imperatoris nomine agi jubebat. Mos erat enim ut praesides, postquam a militibus a P. Pellati imperatores fueram, fasces laureatos ad senatum de re bene gesta mitterent, quibus imperatoris nomen, aC supplicationes a senatu postularent. Primis temporibus supplicatio in unum, alterumve diem aegre decernebatur. Anno Jo4, M. Valerio et M. Horatio COSS.. ob devictos Sabinos supplicatio in unum diem decreta est. Sed dierum numerus crevit postea. Camillo, Veiis captis,
quatuor; Pompeio, Mithridatico bello confecto, duodecim ;Caesari, bello Gallico, primum quindecim, deinde viginti; .
Hirtio Pansae et Octavio Caesari, Mutina colonia liberata, quinquaginta dierum supplicationes decretae fiunt. Quoniam jus universum in provincia praesidum aperuimus, et quomodo in eam venirent ostendimus; restat jam ut quemadmodum ex ea discesserint exsequamur.
Moris ergo fuit ut praeses annuo provincialis imperii munere terminato su Cessorem , si mature venturus esset, inprovincia exspectaret; atque ei advenienti obviam prodiret, ac praesenti praesens provinciam atque exercitum traderet;
deinde inter triginta dies stot enim lex Cornelia L. Sullas dedit) decederet: verum interea nullam provincialis administrationis partem attingeret. Quocirca Appius aegre ferebat quod quum Lentulus sibi, ipse Lentulo processisset in Cilicia obviam, Cicero sibi decedenti noluisset : quod Cicero ita Purgavit, ut omnem eius rei culpam in Appium ipsum rej eerit. Ad Div. III, epist. 7.
Quod si decessor ante successoris adventum decessisset,
579쪽
rem aut legatum, cum imperio relinquere suit macitas. Cicero ad Att. lib. VI, epist. 3, 4, 6. Qui vero sic provinciae
praeponebatur, sive quaestor, siVe legatus, is aut propraetoris, aut proconsulis nomen Obtinebat, prout aut praetoris aut consulis Rices Sustinebat. Si praesides rem triumptio dignam gessissent, ac de eis postulando cogitarent , e provincia reversi, ad Urbem manebant, et lictores lascesque laureatos, donec triumphassem, retinebant; ac se Data in aederu Bellonae evocato, res a Se gestas
exponebant; et triumphum petebant. Liv. XXXI, 47. Decreto inde a senatu triumphos lex ferebatur ad plebeii , ut quo die Urbem triumphans inisseι, imperium haberet. Id. XXVI, ut. Urbem ingressus, pompa quam maxima iri Capitolium ascendebat, ac sacrificio iacto convivium ibi Celebrabat; atque ad vesperam, positis imperii insignibus,
Alter erat triumphus ovatio dictus; major ille, hic minor; ille ob insignem victoriam , hic etiam ob levem. CODCeSSuεἰ in illo, quadrigis; in hoc ψpedibus, aut equo triumphabatur; in illo taurus, in hoc ovis in Capitolio immolabatur. Pluria vide apud A. Gellium, lib. V, c. 6. Ubi, sive triumphautes,
sive privati, Urbem introierant, tum alio die rationes res erre ad aerarium cogebantur; nec multo post Centuriones , Ceterosque provincialis curae socios ad perarium in beneficiis, si liberet, deserre. Anto legem Iuliam laxius rationum reserendarum tempus suit: nam ea lege cautum est ut rationes, quas in provincia apud duas civitates reliquissent, eas statim atque Urbem inissent ad aerarium totidem verbis roserrent; atque triginta diebus quibus rationes retulissent, comites in beneficiis deserrent. Quaeris quid sit . in beneficiis ad aerarium reserre o. Beneficium in re militari vocabatur provectio ad altiorem gradum : quod ut ratum esset, debebat, ut diximus, ad aem-rium referri. Qui promoti fuerant, beneficii esus dicebantur esse, a quo Promoti su orant. Suot. Tib. c. 3I: - Venit in
580쪽
suspicionem per quosdam beneficii sui centuriones . , id est, quos ipse ad Centurionatum promoverat. Hi tales hene-1ietarii appellantur.
Porro comites magistratuum ex cohorte praetoria deser hantur, non ut beneficiarii milites crearentur, sed honoris et commendationis causa, ut is honos eis aliquando Prodesset,
aut in honoribus consequendis, aut periculis declinandis. Lips. ad Tac. Ilist. IV, c. 48. Ut praesidibus, qui bene se in provincia gessissent, magni ibidem et in Urbe honores sunt habiti; sic contra, si quid deliquissent, judicium ex legibus subire jubebantur. Tribus autem quaestionibus potissimum fuerunt obnoxii; peculatus, si praedam, aut pecuniam publicam avertissent; quo judicio
etiam quaestores, legati, scribae eorum obstricti fuerunt: majeStatis, si aut exercitum, aut provinciam hosti prodidissent; aut ultro exercitum e provincia eduxissent; aut bellum sine senatusconsulto intulissent: repetundarum, si se in socios aut avare, aut superbe, aut libidinose, aut crudeliter, aut injuste gessissent.
Lex de repetundis maxime socialis fuit; ea provinciarum Salus continebatur : ea postulati plurimi, damnati, florente republica, multi, pauci absoluti sunt. Initio diximus quaestorem fuisse alium provinciae magi-
Stratum , atque separatam fuisse eius, et praesidis Potestatem, apud quem non assectae, sed filii locum obtinuit. Nunc reliquum est ut quae ad eum pertinent, paucis expediam. Quoniam quaestor saepe Sine suo praetore in provinciam prosectus est, Saepe etiam non idem quaestorii muneris ineundi fuit
dies, ac praetorii. Quod ubi evenit, simul illud etiam contigit ut duos quaestores praeses unus eodem anno aut sane
aliqua parte anni habuerit; ut Cicero Rufum et Caelium; et duos praesides quaestor unus, ut qui in Sicilia Verre, ac Metello praetoribus quaestor fuit. Dixi provinciale munus quaestorum fuisse craram peCuniae publicie. Ea mit duplex. attributa ot vectigalis. Illa depro- Duiliaco by Corale