장음표시 사용
61쪽
aΟ Μ. Τ. CICERONIS monstrabant, de re' judicium fieri oportere, ut aut
uterque inter se, aut neuter satisdaret; non necesse
esse samam alterius in judicium venire. Clamabat porro ipse Quintius, sese idcirco nolle Sati Silare, ne videretur judicasse, bona Sua ex edicto posse a esse; sponsionem porro si istiusmodi faceret, Sc, id quod nunc evenit, de capite suo ' priore loco causam esse dicturum. Dolabolla quemadmodum solent homines
nobiles : seu recte, Seu perperam facere coeperunt, ita in utroque excellunt, ut nemo nostro loco natus assequi
possit ' ), injuriam facere sertissime perseverat: aut Satisdare, aut sponsionem jubet sacere; et interea r
cusantes nostros adVocatos acerrime Submoveri.
Ιx. Conturbatus sane discodit Quintius : neque mirum, cui haec optio tam misera, tamque iniqua daretur, ut aut ipse se capitis damnaret, si satisdedisset; aut causam capitis, si sponsionem fecisset, priore loco diceret. Quum in altera re causae nihil esset, quin secus judicaret ipse de se, quod judicium gravissimum est; in altora' spes esset aa talem tamen viruin, judicem voti tendi, unde eo plus opis auferret, quo mini S attulissct gratiae, sponsionem sacoro maluit : socii. To judicem. C. Aquilli, sumpsit : ex sponso ogit. In hoc summa judicii, causa quo tota consistit. Iudicium esse,C. Aquilli.
dere, se, at iudieatum fuerit bona sua
Possessa exse, e maru Pecuniae nummam soluturum.
s. De re. Dieebant a eὲ Qultitii utile Omnia quaeri oportere, uti Naevi deberetur ex ineleiate Pecunia. xo. capite suo. Nempe ai lito deeideroi Quintitia, insamἱa erat et evita demistitus. Vid. aia P. 2. Priore loco Nam qui sponsione provom , is aeto ris partes obtinet. ra. Alii, posse . I. V. L. IX. r. Qtiis sectis Dd aret. I. e. quin desertum a se vadimoesum esse fateretur. Sectis minus recte, minua
2. In alteria. si sponsionem saceret. 3. Sumpsit. Aetoli liberum erat ere jussieem adversaeIo; et si de eo convenisset, a praetore is dabatur eum itidieatidi poteatate. 4 . Passerati et Manu . malebant eae moriare. I. V. L. - sponsionem feeit eum Naevio.
62쪽
non de re pecuniaria, sed de sama sortunisque P. Quintii vides. Quum majores ita constituerint, ut qui pro capite diceret, is posteriore loco diceret; nos, inaudita
Criminatione accusatorum, priore loco causam dicere intelligis; eos porro, qui defendere Consuerunt, vides accusare, et ea ingenia converti ad perniciem, quae antea vorsabantur in salute atque auxilio serendo. Illud etiam restiterat=, quod hesterno die fecerunt, ut te injus adducerent, ut nobis tempus, quam diti diceremus, praestitueres : quam rem iacile a praetore impetrassent, nisi tu, quod esset tuum jus, et Omcium , partesque, docuisses. Neque nobis adhuc, praeter te, quisquam fuit, ubi nostrum jus contra illos obtineremus; neque illis umquam satis fuit illud obtinere, quod probari omnibus posset: ita sine injuria' potentiam levem atque inopem esse arbitrantur. X. Verum quoniam tibi instat Hortensius, ut eas in consilium δ; a me postulat, no dicendo tempus absumam; queritur, Priore patrono' causam defendente, numquam perorari potuisSe': non patiar, istam manere Suspicionem, nos rem judicari nolle; nec illud mihi
arrogabo, me posse causam Commodius demonstrare, quam antea demonstrata sit: neque tamen tam multa
verba faciam; propterea quod et ab illo, qui ante dixit,
s. Restiterat. superfuerat ad nostra Ini Ias eumulandas. - In Da. Ad praetorem. 6. Sina injuria. Non magna Conistenti anni potentia, nisi eam iniuria comItetur. x. r. Eas in consititim. Ut causa Peroretur ἔ qua utrimque Per rata. indis Ibat in eonsilium cum assesso ribus. Si vero long;or videretur ora
tor, in privatis judiciis, poterat illi
iudex silentium imponere, et aentenistiam dicere. a. Priore patrono. N. Iunio. 3. Fiamquam perorari mitiisse. In causis ex sponsione oportet at ni aetor et retis eodem die perorarent; tum iudex pronuntiabat: alioquin diis mittebatur indietum. Quom autem auis spiraretur Hortensius diffsnm eatismaciae M. Iunium rem dicendo protra. xisse: ne eadem alte Tollina elnderet
63쪽
in formata jam causa ost, et a me qui neque excogitare, neque pronuntiare multa possum, brevitaS Postulatur, quae mihimet ipsi amicissima est. Faciam, quod te saepe animadverti lacore, Hortensi : totam causae meae dictionem certas in partes dividam. Tu id β semper sacis, quia semper potes: ego in hac causa faciam, propter a
quod in hac videor posse facere. Quod tibi natura dat, ut semper possis, id mihi causa concedit, ut hodie
possim. Certos mihi si nos terminosque constituam, extra quos egredi non possim', si maxime velim : ut
et mihi sit propositum, de quo dicam; et Hortensius habeat exposita, ad quae respondeat; et tu, C. Aquilli, jam ante animo prospicere possis, quibus de rebus au
Nogamus, te bona P. Quintii, Sex. Naevi, possedisse
ex edicto praetoris. In oo sponsio lacta est. Ostendam primum, causam non fuisse, cur a Praetore postulares,
ut bona P. Quintii possidoros; dein do ex edicto te possidere non potuisse; postremo, non POSSedisSe. Quaeso, C. Aquilli. Vosque, qui estis in consilio, ut, quid pollicitus sim, diligonior memoriae mando tis. Etenim rem facilius totam accipietis, si haec memineritis; et mosa cito vestra existimatione F revocabitis, si extra hos cancellos' egredi conabor, quos mihi ipse circumdodi. Nogo fuisse causam, cur postularet; nego ex edicto possidere potuisse; nego possedisse : haec tria quum
eonsilium. 4. Informata. Alἱqua ex parte δε- monstrata. Translatum a pictura , quum post adumbrationem quasdam formas inducimu .
S. N M. Haec, usque ad facere. spuria selitiis;o. I. V. L. - NImitis fuit in partienda oratione HortensIns; quare hie eram, ut saepe alias, irridet Cicero. Vide etiIntilianum lib. IV.
p. s. 6. Vulg. possum. I. V. L. I. Vestra existimnlione. Et dum ver bor ne, si, aliter atque promisi, rem trariavero, male de me existim iis, motus ille me saeile revoeati ν. g. Concellas. Metaphora sumpta de
64쪽
XI. Non fuit causa, cur postularos. Qui hoc intelligi
potest y Quia Sex. Naevio, neque ex societatis ratione,
neque privatim quidquam debuit Quintius. Quis huic
rei testis est 3 Idem, qui a corrimus advorsarius. In haere te, te, inquam, testem, Naevi, citabo. Αnnum, et co diutius, post mortem C. Quintii fuit in Gallia tecum simul Quintius : doco, te petiisse ab eo istam, nescio quam, innumerabilem pecuniam; doce, aliquyndo mentionem socisse; dixisso doliori : debuisse concedam. Moritur C. Quintius, qui tibi, ut ais, cortis nominibus grandem pecuniam debuit : horos ejus P. Quintius in Galliam ad te ipsum venit in agriam communem; eo denique, ubi non modo res erat, sed ratio qNoque omnis , et omnes litem . Quis tam dissolutus in re familiari suisset, quis tam negligens, qui S tam tui, Sexte, dissimilis, qui, quum res ab eo, quicum contraxisset, recessisset, et ad heredem pervenissot, non heredem, quum primum vidisset, certiorem saceret pappoliaret rationem assorret si quid in controvorsiam veniret, aut intra pariotes , aut summo jure experiretur βλItane'
quod viri optimi saciunt, ii, qui suos propinquos ac
Deccssarios caros et honestos osso atque habori volunt; id Sex. Naevi us non saceret, qui usque eo servet sertu
XI. I. Certis nominutis. Non dubitandia ea pitthua, et rebus in tabulia inseriptis. vid. Benti. ad Horat. Epist. II, 1. 1 os α. Literre. Tabulae gall. Ira regis res, Ies reristites . 3. Hotom. Lambiti. O NAS. Olim qui contraxisset a. I. V. L. 4. Intra parietes. Privata disceptatione et honorata amICi opera. 5. Eaperiretis . ExpetἱrI, id eis apud inesseonsultos ae .lege agere. ivdIeIo PersequIis. Stimmo iure experiri dietitur Is qui, quam strieusaimo iure. quam durissime eum adversario convitendit.
testatur ipse, Var. Leet. XVI. I9. Antea vulgo editum . . Itane est a. I. V. L. - Argumentatur a mἱnori, hoe sensa : Viri minima avarἱ appellan propinquos auos, quos caros habent,
si pecuniam sibi ab eis deberi putant:
65쪽
que avaritia, ut de suis commodis aliquam partem nolit amittere, ne quam partem huic propinquo Suo ullius ornamenti rolinquat λ Et is 7 pecuniam, si qua deberetur, non peteret, qui, quia, quod debitum numquam est, id datum non est, non pecuniam modo, verum etiam hominis propinqui sanguinem vitamque eripere conatur λ Huic tu molestus esse videlicet noluisti, quem nunc respirare libere non sinis 3 quem nunc interficero nefarie cupis, cum tu pudenter uP-pollaro nolebas ΘΙta credo: hominem propinquum, tui Observantem , Virum bonum, pudentem, majorem
fit, quum ipse te confirmassos, quum statuiSSes de pecunia mentionem sacero, quum paratus meditatusque venisses; homo timidus, virginali verecundia, subito ipse te retinobas; excidebat repente oratio; quum cupereS appellare, non audebas, ne invitus audii ot: id erat profecto. XII. Credamus hoc, Sex. Naevium, cujus caput oppugnet, ejus auribus pepercisse. Si debuisset, Sexte, petisses statim; si non statim, paullo quidem post; si non Paullo, at aliquanto; sex quidem illis mensibus
profecto; anno vertente sino controversia. Anno et
Sex mensibus vero, quum tibi quotidie potestas h minis suisset admonendi, verbum nullum Cis : biennio jam consecto sero, appellas. Quis tam perditus ac profusus nepos, non adesa jam, sed abundanti etiam pecunia, sic dissolutus ' fuisset, ut suit Sex. Naevius 3
g. meti. Annos natum sexaginta. cap. 32. XII. r. caput. Assectatu antithesis, qua figurate caput, proprie vero aia res sumuntur ἔ qnasi dieat: NolvI,iἱ eius aures obtundere, ruitis existimaritioni et sortunis non pareis lm. Vertente. i. e. absoluto, post
Cati QuIntii mortem. 3. Disso Itis. Vestihus ad talos destientibus Romani olim Hiebamur.
66쪽
Quum hominem nomino, satis inihi videor dicero. Dobuit tibi C. Quintius : numqtiam petisti. Mortulisost ille; res ad heredem venit : quum cum quotidio videres, post biennium doniquo appellas. Dubitabitur, utrum sit probabilius, Sex. Naevium statim, si quid deberetur, petiturum suisse; an, ne appellaturum qui
dem biennio p Appellandi tempus non erat Θ At tecum plus annum vixit. In Gallia agi non potuit 3 At ot inprovincia jus dicebatur; et Romae judicia fiebant.
Restat, ut aut summa nogligentia tibi obstiterit, aut unica β liberalitas. Si negligentiam dices, mirabimur; si bonitatem, ridebimus. Neque prpeterea quid POSSi S . dicere, invenio. Satis ost urgumenti, nihil esse debi
tum Naevio, quod tam diu nihil petivit. XIII. Quid si hoc ipsum, quod nunc facit, ostendo testimonio osse, nihil dotiori 3 Quid enim nunc agit
Sex. Naevius 3 qua de re controversia Qst λ quod est hoc
judicium, in quo jain biennium versamur 3 quid negotii geritur, in quo ille tot et talos viros defatigat 3
Pecuniam petit. Nunc denique 3 Verumta inen petit':
audiamus. De rationibus ot controversiis societatis vult dijudicari. Sero; verum aliquando tamen : Con
cedamus. Non, inquit, id ago, C. Aquilli, neque in eo
nunc laboro : pecunia mea tot annos utitur P. Quintius : utatur sane : non peto. Quid igitur pugnas λ an . quod saepe multis in locis dixisti, ne in civitate sit; ne locum suum, quem adhuc honestissime dosendit
quas Eonis, Mi quid agendum esset, ad gentia reducebant: quo EX more strenuos et esseaees homines acinctutos, praecinctos, alte einetosis; inertes vero, luxnr a diffluentes, diseinetos et dissolatos appellaverunt. sic ap. Hor. Epod. I, 34, indiscinctus Dep s.. 4. Ilaee est vera lectio ed. ald. Aliae, ut Brimana, dederunt anno. a. v. L. s. Uniea. SIngularia. XIII. r. Tales miros. Tum itidi mei assessores, tum potentes viros qui Naevi praesentes patrocinabantur. a. Aliquot Μss et edd. antiqua . petrat. I. V. L. 3. Locum. Ne ordinem Equestrem,
67쪽
obtineat λ no numeretur inter vivos decernat de vita et ornamentis suis omnibus p apud judicem causam priore loco dicat; et, cam quum orarit β, tum denique Vocem accusatoris audiat Z Quid λ hoc quo portinet 3 ut o cytis ad tuum pervenias Αt, si id velles, jampridem actum osse poterat. Ut honestioresi judicio conflictore 3 At si no summo scelere P. Quintium , propinquum tuum. jugulare non potes. Ut facilius judicium sit At neque C. Aquillius de capite altorius libenter judicat, et Q. Hortensius contra caput non didicit dicere. Quid a nobis autem, C. Aquilli, refertur λ Pecuniam petit; nogamus deberi: judicium fiat statim; non recuSam US. Numquid praeterea 3 si voretur , ut res, judicio iacto, parata sit; judicatum solvi satis accipiat: quibus a moverbis satis accipiet, iisdem ipse, quod peto', satisdet. Actum jam potest esse, C. Aquilli: jam tu potes disce-doro liberatus molestia, prope dicam, non minore,
quam Quintius. Quid agimus, Hortensi 3 quid de hac conditione dicimus 3 possumus aliquando, depositis
armis, Sine periculo fortunarum, de re pecuniaria disceptare λ possumus ita rem nostram pei Sequi, ut hominis propinqui caput incolumo osso patiamur ppossumuS petitoris' perSonam Capere, accusatoris de-
quem satis amplis rei familiaria eopiis adhue tuetur, retineat et conservet. 4. Inter mi s. Ninc quum quis .am;ssa eluit te, In eam restitueretur, renasei dicebatur. Et dies eius rest tu.llonia dies nntalis appellabatur. sie Cie. ad Att. VI. 6. S. II tomannos et Lambintis eo ἱ-eiunt, in eam qnum perorarit a. I. . L. 6. Non stiore. Nonestiores partea speeie agebat Naevius, qui desertum uad Im nitim a debitor querebat iret odiosiores re ipsa , qui a Iam, familiarem . propinquum tam atroeiter Impugnabat. r. Si meretur. AI metuit ne, iudieio laeto , pecunia parata non sit a Quintio, dabimus sdeiussores, qui promittant Naevio Aolutum iri qtiod fuerit iudiea itim. Eadem vero se cibstringat formula satisdationis Naevius, qua nosmetipsi.
8. P. Hi VIus mal;t legere, visi quid peto m. I. V. L. 9. Petitoris. Quἰ in ptibi Ieo indi eici accusiator, in privato petitor dicebatur.
68쪽
ponere λ Imo, inquit, abs te satis accipiam; ego autem tibi non satisdabo.
XIV. Quis tandem nobis ista jura tam aequa describit quis hoc statuit, quod aequum sit in Quintium id iniquum esse in Naevium 3 Quintii bona , inquit, ex
edicto praetoris possessa sunt. Ergo, id ut confitear, POStulas; ut, quod numquam factum esse judicio de-sendimus, id, proinde, quasi iactum sit, nostro judicio confirmemus. Inveniri ratio, C. Aquilli, non potest, ut ad Suum quisque quam primum Sine cui usquam dedecoro, infamia, pernicieque perveniat λ Pr secto, si quid deberetur, poteret: non omnia' judicia fieri mallet, quam unum illud, unde haec omnia DR- Scuntur. Qui inter tot Minossi ne appellarit quidem Quintium, quum potestas esset agendi quotidie; qui, quo tempore primum male agere β coepit, in vadim ni is disserondis tompus omne consumpserit; qui POStea' vadimonium quoque missum socerit, hunc Perinsidias vi de agro communi dejecerit; qui, quum de
re agendi, nullo recusante, potestas suisset, sponia O-nem de probro sacero malu orit: qui, quum revocetur ad id judicium, unde haec nata sunt omnia, conditionem aequissimam 7 repudiet; lateatur, se non pecuniam , sed vitam et sanguinem petere. Is non hoc pa
lam dicit Θ mihi si quid doboretur, peterem, atque adeo
3. Omnia indisia. De vadimonio
deserto, de satisdatione. Ilitiae Dere peeuntaria. 4. Faeeiolat. eo . . Inter duo an nosis , vel vi Integua anno in. Sed huisa ra turbare monet Goereur. ad Arad. I. 1. I. . L. S. Male agere. Formula male conrepta uti. Naevius, ubi Intellex;t, se usa apud praetorem easti rum, si ita ageret, vadimonium distulit. Male agit,
inquit C Ieeto in Partἱt. qui plus Petit, qui sero petit, quἱ non hae lege. hoe iudieio , his verbia quihua petera oportet, petit, ete. CL inis. 3 a.
6. In eod. Oxon. additur quam. Idem anadebat Manut. et Lamh. . AEqtiissimam. Ut aut nterque, aut neuter sali det.
69쪽
jampridem abstulissem: nihil hoc tanto riogotio, nihil tam invidioso judicio,nihil tam copiosa advocatione ut rer, Si Petendum esset; extorquendum est invito atque ingratiis; quod non it bot, oripiendum atque exprimendum est; de sortianis omnibus P. Quintius deturbandi S est; potentos, diserti, nobiles omnes advocandi sunt; adhibenda vis ost veritati; minae jactentur; Pericula intenduntur; formidinos opponantur, ut iiS rebus
aliquando Victus et porterritus ipse C dat. Quae mo- hercule omnia, quum, qui contra pugnent, Video, et quum illum confossum' considero. adesse atque impendere Vidolatur, noque vitari ullo modo poSSe: quum autem ad te, C. Aquilli, oculos animumque retuli; quo majore Conatu studioque aguntur, eo lovior ab infirmioraque existimo.
Nihil igitur debuit, ut tu ipso praedicas. Quid si ii
buisset λ continuone causa fuisset, cur a praetore PomStulares, ut bona possideres Non opinor id quidem neque ' jris osse, nequo cuiquam expedire. Quid igitur domonstrat adimonium sibi ait esse desertum. XV. Antequam docoo id factum non esse, libot mihi,
C. Aquilli, ex ossicii ratione, atque ex omnium ConSUE-tudine, rem ipsam et sactum simul Sex. Naevii considerare. Ad vadimonium non venerat, ut ais, iS, qui Cum tibi amnitas, societas, omnes denique Cau B et IleCES-situdines veteros intercedebant: illicone ad praetorem ire convenit 3 continuone verum fuit Postulare, ut exodicto bona possidero licoret 3 Ad haec extroma et inimicissima jura tam cupido decurrobus, uti tibi Dihil in POSterum, quod gravius atque Crudelius sacero posses, reservares 3 Nam quid homini polost turpius, quid
3. Consessum. Illos Naevii tot ad. erit praesidio solitudini et Inopiae ad- Catos. versus vim et potentiam. s. Eo kMiora. Eo enim magis judex Io. Non vinor ... neque. Nota duae
70쪽
viro miserius aut acerbius usu venire quod tantum v nire dedecus. quae tanta calamitas inveniri potest Pecuniam si cuipiam fortuna ademit, aut si alicujus oripuit injuria; tamen, dum existimatio est integra, facito
consolatur honestas egestatem. At non nemo aut ignominia assectus, aut judicio turpi ' convictus, bonis quidem suis utitur; alterius opes, id quod miserrimum
est, non exspectat: hoc tamen in miseriis adjumento et solatio sublevatur. Cujus Vero bona Venierunt; cujus non modo illae amplissimae fortunae, sed etiam victus vestitusque necessarius sub praecono cum dedecoro subjectus est; is non modo ex numero Vi orum extra batur, sed, si fieri potest, infra etiam mortuos amandatur. Etenim) mors honesta Soepe Vitam quoque tu pem exornat: Vita turpis ne morti quidem honestae Iocum relinquit. Ergo hercule, cujus bona ox edicto possidentur, hujus omnis sama et Oxistimatio cum bonis
simul possidetur: de quo libelli in celeberrimis locis Proponuntur, huic ne perire quidem scortui tacito ob
negantes, quae magis negant Graee
XV. r. Viro. Distin it ab homine virum. Turpe quidem est Onan;hus, inquἰt, existimationem amittere; eἱ vero qui ait Inter homines vir, i. e. magnci et excelso animo praeditus, miserrimum et acerbissimum ext. u. Itidiato turpi. audieἱtim turpe illud appellatur, in quo per sententiam damnati insumia notantur : V. g. in aetione surti. vi honorum raptorum , pro a io, et in aliis easibus quos videas in Inst. Inst; n. IV, I 6, 2. Totἰus hrius intricati Ioe; sensus est: Aliquis ex divite pauper laetus est; grave hoc quidem: verumtamen, dum existimatio et fama salva est, habet unde egestatem suam consoletur. Alius est. qDI Ignominia affecto, bona tameti servavit; non opus habet, ut vivat, aliena eommiseratione : hoe illi iti calamitate solatio est : ω h Ie enim . ut a It Iuvenal. snt. I, 4 , damnatus ina.
ni Iudieἱo, quid enim salvis infamia nummis 3 Exsul ab Oetava Marius hi iabit et linitur Dia irat Isis.
3. Reh. eoniicit: ω Etenim ... vitamqtioque miseram exornate vita itin is et misera .. Faceiolatus felleius, vi vita ita turpia...is. I. V. L. - Lorus amisti; guus, et antithesi magis qtiam satio iudicio subnixus euius primum mem-hrum generatIm de vita quavia turpI-iudine deserviata aecipitur; alterumant m membrum ad eum solum re