장음표시 사용
61쪽
pes eluunt,a a r onducunt consiliariorum operam in omnibus, ω objiciunt, rebin ur causas agor, lues ιν mus, rationi ltrapromt, armasumans, cpnstitutioues Imperuexerceans; M. O rores se legatos agant, smo Medicum Mathemancum, opificem
Sed haec videri possint cuiquam aliena. Ad statum controversiae igitur ut redeamus, observandum est, quod falliissima sit corum opinio, qui in omni rerum praesertim Germanicarum historia faedi hospites, imperium nostrum esse laciniam ac partem quandalia veteris Imperij Romani censeot: adeo quae olim Romanis easdem quoque nostri hominibus latas sitis te leges, ac eosdem obligare, & nescio, quae alia soliania pro si bibenda aut oritate juris Romani ho iminibus obtrudere satagunt. Quid enim Θ An unquam. meminit Roma se in provinciam xedegisse Germanipua qVae liberam adeo semper constituebat rem p., ut libertas undi- .) Lis .. quςx Grum pulsu sibi toti relicta videretur Unde re Po 'lib.vii r tacecinit: μ) i Liberiar ulrira Tanaim Rierums recess/. D
Quin ipsi Cermani curtinarum ierum fuem tandem domi ni, & nihil non vi uicibus Usorum armis cessit. Disperii.
quidem suerunt quondam , ut comμune erar omnitus ,
62쪽
um quae tum temporis erat Germaniae facies V
pre 'agrarum ignoram coieηδενμm, o propter inopiam ρο- eunia=u m; sed tandem felicitate armorum Francicorum non solum in unum corpus sunt lecti, sed & attritis viribus Romanis, horum, quod dicitur, Occidentale Imperium illis est subjectum. Quid ρ quod viduati glorioso illo nomine Romani perpetuo Iugeant, ipsa dignitas Caesarea una cum Imperi j Romani juribus ad Cardinam Francorum Regum familiam, & hinc ad Germaniae Reges
pervenit. Non autem sive belli aliquo jure, seu spontaneo quodam consensu in jus veri Romani Imperij transierunt sed tamqtsi in nomen illud sensim adoptati sint, ante omnes tamen terras Carolus, cui ingentia facta &pares la ccessus gloriosum Magni nomen peperere, in O cidente titulo adhuc Francorum & Longobardorum Resis suae ditioni subjecit. Quemadmodum igitur victo- pikt res nunquam adigi possunt, ut jurent, in verba & leges v, rinibus ctorinn; ita quooue nunquam fieri potuit. ut iura Romana oblisent nostros homines. Leges enim eos obligant, quibus iunt latae : at nobis ferri haud potuerunt, utpote cum Justinianus, caeterique legum Romanarum latores, nihil juris ita Germaniam habuerint. Quod autem Iussinianus statim initio institutionum juris dicatur Alemannicus, Goticus, Francicus, Germanicus, Anticus, manicus, Vandalicus, ea cognomina nactus est a populis partim nunquam, partim semeI victis, non autem planὸ domitis. ix li I. Hisce ita constitutis facile constat, non ex illis di dum exoletis veteris Imperii Romani rebus sed aliunde longe jura nostra essepetenda, cum illud insuper nunc fa
cito probatum ac certum iacere possinus , quod populi
63쪽
nostri propriis semper usi suerint institutis, ac propriis, ex quo literarum usus aliquis este coepit . legibus quo
que scriptis. Ac initio quidem singuli populi proprias
observabant leges & quan singulas constituebant resp. quae leges hodieque nonnullis in locis municipalium sese jurium autoritatem habent ut paulo infra dicemus. Pomquam autem hi populi in unum coaluerunt, Regemque unum agnoverunt, multae aliae in plenis Ordinum Combtiis leges sunt latae & sancitae. Appellantur hae legeson unones Imperm , seu ut Germanice loquimur , die Sciu:s i abs hcide. Obligant hae omnes Imperio subditos, ni quis exemtionem ab iis legitimo modo aliqua in re consequatur ac derogant cuivit scripto juri, ita, ut merito vocare eas possis ius nostrum commune. Scribi, ut hoc quoque moneamus , caeperunt hae Constitutiones primum Latino sermone, utpote cum hunc & scribendi. elementa a Romanis sint mutati, donec anno ira6. ut
autor est Lelim annus in Chronico Spirensi se tempore
Frulerici li. vernacula quoque lingua coeperint leges condi. Post Constitutiones Imperij secundum nunc locum obtinent leges Justinianeae, quae in Gςrmania Olim quidem observantiam meruerunt nullam, nisi quod a nonnullis rationis loco, & privata quorundam autoritate, non jus tu regio obtinuerint, donec superiori seculo per comitiorum regni decretum in supremo judicio Ca, merae Imperialis in tantum fuerint receptae, in quantum receptis moribus non adversarentur, deque iis statuerent rebus, quae Constitutionibus I inperij haud fuerint decisae.
iro ictum. Sed observare licei inquit Ampliis. Dii Praeses lib. de Origine Juris partim coasum ine quadam cuπήr
64쪽
rim Principum , Comitum, aliorumve, quilus inferendorum tutorum arbitrium, constitutontatu , diversis temporiarui, diser i locis, o mari lania cinpisse. Ex qua enim ju- . Romani te juris Doctoribus μοι commissa Idri vix
a ter potuit, quis eorum multi tanus juris, cujus audieban/Doctores, quam priscarum Germaniae legum ac consuetudinum cum ferisores,tum observantiores Hus Romani juris usum m introducerent: praesertim ud plebem quoque enata jurisi jus Arvir ignori ae antiquis restitutis singuiari ex imatione; nec.amptius, Vr e , plebe IGVm siuarum curam gerente, sed
omni loc negotio pocis, qui qu si legum domini hinc re uiso concrearas. De jure Pontificio, quod seculo κiv.a Gr sorio pono confeci una m Germania observari coepit dicere hic nihil attinet, cum Papae autoritas multum de H cincuti palla si secundum ius Pontificum in paucissimis rebus & bonis forsan quibusdam Clericorum I o. manensium, inter Evangelicos quidem, fit decisio,
Haec igitur sunt jura, quae in Imperio nostro cona-mpniter obtinent. Praeter quae nihil obstat, quin pecul, aria ac municipalia cuilibet populo sintjura, qualia a multis retro seculis eis observata esse legimus. Sic Nisi. gothi, Ostrogothi, Goti, Burgundiones, Franci, Alemanni, Ripuarii, Longobardi, Saxones, eo quo nunc recenseo, ordine propria jura accipere. Cum primis vero nomen ac laudem invenerunt Speculum Saxonicum, s. ius provinciale Saxonum,& VVichbildicum, scit jus municipale Mased burgense, quae hic memorari debent, cum adhuc apud nos in quibusdam locis autoritatem obtineant.
litis juris compilator est Epho a Repho, oriundus vicino nobis pago, ut videtur Ampli: simo Dia. Prauidi se . Insti.
65쪽
tutum autem est hoc Speculum non a Carolo M. cou. di inchoatum sub Ottone demum iv,& sub I riderico iti bai, iri. Imperatore absolutum, ut autumat Goldastus. Q. Jusi erim id V Vichbildum, seu ut alii legunt V Veschbildum, exara tum est circa initia sicculi xiv. praeterpp. Fuere haec Saxo, si uilo,u nica jura tanta semper autoritate, ut & Poloni non tan. Imetiali si tum olim Magdeburgum provocarint, scd & postquam illuc appellare, ob pecuniarum impensas, & longinquae viae difficultates, edicto regio vetitum est, hodieque tamen illud observent constituto jure Theutonico in supremo. castro Cracoviensi. Qua de re datum privilegium a Casi miro, & confirmatum per Vladiolaum lagello in Colloetioni suae legum imperialium praemisit idem ille Goldo . In Germania hodieque tantam obtinent autoritatem, ut multi Saxones iis contrarias constitutiones Caesareas recipere recusent: cum reliquis statutis Provincialibus Caesar, seu potius Imperium eo casu, si totius Imperii aliis η ita postulet, derogare utique possit. inod fit non tantum propter antiquitatem, sed etiam regionum & populorum, qui eo utuntur & correctionem haud facile a Gmittunt , amplitudinem: praesertim cum di vjcti a Carolo M. semper prae reliquis liberius fuerint habiti.
Praeter haec sere nihil ex veterum statutis provincia i-.bus observari videas, sed plane alia nova in singulis provinciis sunt condita nuperrime. V t enim Germania sub uno capite in varia ac diversa membra est dissecta, ita Principes, Comites & Status Imperii generaliter omnes, scut & nobiles immediate Imperio subjecti, pro modo& ratione jurisdictionis eis competentis, statuta condere di confvςtudiata introducere possunt: uti res ipsa s
66쪽
iis demonstrat,&totum typis divulgatae & omnium ni
nibus passim tritar constitutiones re ipsa comprobant,
Hanc αυπιο atra Principes nostri semper retinuerunt, se Bersius do secundum eam jurisdictionem in suis territoriis exer 6 P '' . icuerunt; siquidem tales leges seu statuta vim ratam sena- per habuerunt, modo ne quicquam contra statum Imperii publicum statuant ac moliantur. Quod enim ab im- peratore confirmari soleant, sit non quidem, quod ne cessario tali confirmatione indigeant, aut sine illa pos iaci. lo modo obligent, quibus sunt latae leges, sed quo faci- . in .lius in extraneis iudiciis & cumprimis Camera Imperia. b, quae statutorum provincialium rationς habita sententi miserre debet, rata h/beantur. E
LXVI. Similiter ordines quida Imperii potestitem habent condendarum legum familiarum: quibus determinetyr, qui . in Principatibus succedere debeant, stituantque multa de dispositione Principum inter liberos Principes, tui la, bonorum alienatione &c. Quales & similes leges in
multis familiis obtinent, & ipsis tape Constitutionibus 'Imperii, & juri Roman0 , quod appςllatur hodie jus
commune, expresse refragantur. Quae quidem ita esse constituta, Germaniae partim profuit, partim obsuit ὐ- quidem saepe motibus obnoxium fuit, si secundum ejusmodi leges, nimiae opes ac potentia in unam familiam conserrentur, contra quoque non solum illustres multae. . familiae, sed & res publicae haud aliter ab interitu vindi cari potuerunt. Obligantur autem in singulis . provis-
ciis tali jure gentilitio succes res non nisi quatenus ipsi I a pro
67쪽
praebuerint assensionem. Vide Bodinum & Nicola is 'i, 3 um Bellium integro tractatu de pactis familiarum illu
Ex his utique apparet quanta sit iam autoritas legum Romanarum in Imperio , tum quae praeterea apud nos leges vigeant, obtineantq;. Quod cum ultimum sit, quod circa hanc disputationis nostrae partem de legibus monere voluerimus, pergimus ordine supra nunc dicere, quaenam prudentiae nostrae Legislatoria sit causa Efficiens. Oportet enim cuilibez rei in actum deducendae adesse causam suam proximam , directricem atq; persectivam; cum positis omnibus instrumentis ac mediis intra & extra advenientibus, nihil tamen sequatur, aut
sequi possit, nisi polita ac determinati certa quadam calisa. Sic quoque in civilibus rebus, licet adsint ad omnia, de quibus leges serri possint, nihil tamen sequitur, si d sitis, qui possit leges cratere atque procri re
signanter dico i leges scribere atque praescribere: cum ex hisce duabus quasi causis quicqpid est legum ina ep. profluxerit. Utrumque proprium est Notiiothetas; illud Theoretici, hoc Practici. Nomothetae T co- retici unicum requisitum est ut sit sapiens y ac prudens. Qualis est is qui novit, quid in vita utile sit & inutile , quid iustum seu injustum; & speciatim quae leges reip. sint utiles, quae inutiles, quae justar, c prae injustae, quo ipso vir prudens boni & mali, justi & injusti, prope lex est & norma inflexibilis. Paratur vero haec cognitio Partim ex universalibus , partim ex singularibus: cujusque reip. circa leges. Vniversalia constant scientia Po-
68쪽
sitica eaque non plebeia, & vulgari, sed exacta. Haec
ova cunque praecipit, sunt vel principia, vel concitatio. nes, quae medios subministrant terminos: unde si pro .
be subsumas facile est quasvis leges apodictice de
monstrare,& bonas a malis, utiles ab inutilibus ditas guere. Ouandoquidem autem legum silvelatarum, Live be-rendarum causae atque occasiones tape solent in occulto latere, atque illi quae non nisi ex accidente cum iis con. junguntur pro veris ac proximis causis sese offerre, hinc adeo sciciatifice' subsumere iisque conclusionem subnoctere, ita ur verum sequatur, magnum est, plenum cit-scultatis: & non nisi vere prudentis Politici opus. Quare cuivis haud quidem facile aut in proclivi est bonas inrep. leges condere, aut de latis utiles sint nec ne, prudenter pronunciare., Et inde est, quod superiori anno ab illustrillimo Dominosincrus, Coaringius& Bodeserus viri doctissimi, ut legum
Imperialium si historia quadam Coniun ip .
perii comprehenderent, tantum opus aggredi nis lasterecusarint; quanquam tame haud multa diligentem acinarum rerum numanarum & praecipue nostrarum indagiorem, si haud destituatur ad id quibusdam requisitis mediis fallere posIe & ipsi affirment , ut patct ex illorum. Ereris ad Illustrissimum dictum Baronem responsorii .mn rintima Clarissima cujusdam Viri pace descriptas servo Singularia porro cujuslibet legis consistunt in legum uiri seu co nitione eorum, quae legibus sunt consti-
69쪽
quare quid si constitutum prudentia. Est tamen neceDi laria legumlatori, cum cognitis iis quae te bus sunt con- stituta demum quae in rep, mutanda sint nec ne perspexerit exactius. -
LXIX. Haec de prudentia ejus, qui leges seribere easque ju
dicare in animum inducet. Cum autem lex non Alum scribi, sed & praescribi ac juberi debeat, altera haec No-
mothetices causa injubendi potestate h. e. majestate consistet. Quae nihil est aliud, quam legibus in cives ac sub- .ditos soluta potestas, quae quod iustum est, legibus po- . sitis imperare, quod injustum iisdem potest vetare. Talis potestas aute in omni est rep. quae qui lcm sui est juris, nec '1uperiorem recognoscit; ita quidem, ut leges obligent,
modo omnes praeter unum, modo excludant paucos, modo singulos. Ad quae postrema verba observandum, aliud esse universos, aliud singulos obligare: Gue singuli. . squandos furaxr in leges, universi n/n juravi, qui in gnti κοιversorum imperio renentur. a Illud quoque notandum, cum legibus solutam potestatem dixerimus , hoc minime accipiendum de omnibus legibus Primum enim legi- bus naturae sive parentes sive imperantes utique tenen- tur: deinde quoque ad decorum & ordinem rei p. qui in eo consistit, ut decentior membris cum capite sit c'im venientia ) pertinet, ut imperantes suis legibus ultro suconforment, nec subditis quicquam pracipiant, quod θ- bi ipsis non prius imperaverint. Quae hactenus suntaccipienda in quaestione honestatis & voludiatis, non violenta obligationis. Obligatio enim talis nulla est. Voluntas a modestiam, verecundiam,& bonitatem imperantium reser . . xur, ut cogitent, non omne quod licet ere honestum,
70쪽
nec revera illud omne esse bonum, quod lege non sit
vetitum. i. . V 'LXX. Dicto hoc modo. duplex Nomothetices est causa Esciens. Haec tamen, quam imperantium imprudentia i scet,e disjungit si una fieri & in quavis rep. conjungi possit, ita ut iidem, qui legum condendarum potestatem habent, legum quoque vere sint prudentes, essct e re cujusvis reip. cum ita demum non posset non bonis uti legibus. Hinc in vera Aristocratia cu optimi regnent necesse est, ut . . iidem sint prudentissimi. In Democratia quoque ita debet esse constitutum, ut, postquam coierint, facile ea, quae publice prosint in medium possint consissere : fiqui dem probabile est, multos haud dissicile id quod utilest vel inutile, esse deprehensuros, non tamen, ut singulos, sed ut universos; On aliter atque canae costata furio H plurium suaviores Funt tM , oua unius seu tu structa fuerint, quo simili bis utitur Aristoteles in Politicis Ini statu monarchico nihil quoque existere potest laudabili- i.D.talitatis, quam si ille qui summa rerum potitur, adeoque le-
gum serendarum potestatem habet, idem per se intellipat, quid in civitate sua justum quid injustum, utile veImutile fit. Hoc si minus sit in eo, sufficiet, si saltem ex iis quos Amplissimus Dia. Praeses in Anima hersortibus. ad Machiau. a) recenset prudentiae gradus quidam in A RPrincipe insit. diuorum, primin eis, inquit eorum, qui os ipse consua invenire n. ni Uri, quae ab aliis ramen sunt data
possunt exacte dijudicare, idque expensis eorum rationibus. Alter, eorum, qui ne hoc quidem possunt, consuarium tamen idoneum ab inidoneo accurate 'orun disernere. Terrius rigorum, qui e/s ne εις suidem valeor, ea ramo sunt facilitauiue is,