장음표시 사용
51쪽
terialiter considerata, & ipso homine dixinius, absolvat omnia , quae circa prudentiam legislatoriam versantur atque adeo primae disputatonis nostrae parti finem is
XLVIII. pHactenus igitur cum latere minime possit, de quibus leges in quavis rep. a prudenti Legum latore sint se rendae , porro quid leges ipsae, di quae sint , ordine est dicendum , quae deinceps Nomothetices nostrae caussam ut in scholis loquuntur 4 constituent Formalem. Initio autem non varias hic vocis legum acceptiones enucleo , aut omnia, quae huc pertinent agendo, brevitatisque lasdem amittendo, distertationem hanc in librum excresce. re patior, sed omissis his & multis aliis saltem ad divisio. nem legis me accingo. Est igitur haec vel divina, & autorem habet Deum vel humana. quae ab hominibus condita .lllam vicissim divido in naturalem & positivam i hanc in communem & propriam. E
cain de a B. naturale pro ut definit Grotius fio est dictarum
recta rariouu, indicans actui alicui, ex ejus conveniensia aurdisconvenienIta cam i a natura rarisnati, inesse moralem rura rudinem, aut necessi arem moralem. ac conseque rer ab auro. re natura Deo Ialem actum aus vetari auipraecipi. Est aurem
ca) i Rhet. Iustum quo am natura se ιHnsum, ut inquit Aristoteles Mix H, de quo homines divino quodam instinctu varici Hur h. e. t cito quodam instinctu & velut divino amatu commoti idem omnes pronunciant setiamsi nasia de eo inter Agis com
52쪽
didicimus, non ειν simuι, stedia ipsa rura crepimus. Obigat haec lex omnes homines, sive imperio parentes sive imperantes: & quod de maiestate imperantium dici- tui, quod sit soluta legibus potestas,in tantum tolerari de- bet, qatenus accipitur de legibus civilibus. Quod Dionysius quoque Syracusanorum tyrannus pessimus agninuit; qui malle, cujus praeterierat jam ad nubendum aetas, marito se dari postulante: Ego, inquit civitatis legibus vim facere possum, naturae legibus nequeo
Leges divinae positivae sunt, quae quamvis destitu- i'
untur naturali quadam bonitate & iint ex iis, quae jure dr. io So. naturae non praecipi, sed licere dicantur; divino tamen f arbitratu factum, ut iis necessitas adderetur , adeoque' ' 'homines obligarent, cosque vel universos , vel ex bis quosdam. Posterioi i hoc modo leges deditDeus populo Hebraeorum, quae continentur libris Mosis, & insignem
halor aequitatem, or adflicitarem humanam mulium suns a Amplissp μὶ Non autem solas ad divinas positivas legcs, pertinere dixeris eas, quae decalogo comprehenduntur, ut pin Vii. rin tu que sere mere sunt naturales, & non nisi per promulgationem divinam videntur quasi novae este factae. Prior illo modo postquam Deus universis statim a mundo condito, deinde post diluvium leges dedit, tertia iisdem vice per . natum Christuin vivendi normam praescripsit; quae leges immutatae manciat, & obligant omnes ad consumationcm usque seculi. Lcges enim eos obligant, quibus a compotente superioritate sive Majestate sunt latae, & tam diu obligant, donec nihil a competente illo judice, vel a
rogetur, vel surrogetur. Deum autem verum esse ac atteomun hujuo quicquid est, universi ac terrarum orbis d
53쪽
minum, eumque esse, quisere quidquid Codice sacro tutineatur, a cunctis in aeternum Observandum velit, ex m-
dubitata Christianorum fide & scholis Theologorum hiepraesuppono: ad quas & nominatim ad Hug. Crotium de Veritate Religionis, ut&Mornati& Calixti de eodem
hoc argumento libxos lectorem remitto.
Praeter haec autem alia juris ac legum origo est, quae non quidem a divina sed libera hominum voluntate pro
manat, quamvis tamen per bonam consequentiam ex divino natu iae iure debeant primo quidem deduci. Juris enim naturae varii sunt gradus, ita ut quaedam, jure natu rae omnino praecipi, quaedam licere dicantur. Illius seneris quae lunt illa mutari nequeunt, &lmanent semper eadcm, haec autem prout ratio cuiuslibet reip. postulat modo iuberi modo vetari postunt, & sunt ea circa qu rvertatur leκ humana , quae modo laxius iaccipitur pro consensu omnium gentium, modo strictius , ut unius populi centcnstim includat. Quod enim ex certis prin- , . T cipiis serra argumentatione squo ius gentium a iurem Hr i turae distinguit Crotius in prole menis suis ad ybrum de L B. & P. ) educi non potest, & tamen ubique observa tum apparet sequitur ut ex voluntate libera ortum habe.at. Sunt eius generis hodie multa instituta Germanica, universa stre suropa Gurmanicis gentibus inundata; ut olim jura Graeca gelaribus. plerisque fuere recepta. Dcinde qui se coetui alicui aggregaverant autritumini hominibusque subjecerant. bi aut ex prcise promiterant aut crinegotii natura tacite promisite debebant intelligi, secuturos se id . quod aut cCetus pars major , aut hi quibus
54쪽
sibet pamo est lex civilis, ah aequ/uquam nuti potest proli. lere , quop D natura prohiber, or prohibere quod praecipis, Diestrame Gertarem naturaiam circum ruere se vetare quod ruraliter ebar , ut praeclare disserit idem ille Groti- , iis , cb libi x. . LII. deI. Boc Dividitur autem lex civilis in scriptam& non scriptam. Eorum quae scripta non sunt bipartita etiam est divisio, ut inquit Aristoteles 3ὶ Nam alia quidem sor, qκα cum exim ce i. Rhetimia quadam, aut virtute, antprolitate conjuncta flore qui- μμου laudes, honores, dona, or contra de eos a quZ infamia ''
Moposita est. Alia vero sunt quasse plementum quoddam legis scripta. Iustum videtur etiam iis, quod aequum bonum est: sequum bonum est jus quoddamscripta lege Aratremissum. Eu
nit autem hocparrim in viris eis,qui legerscribun partimspo re tuorum. Invisis quidem, cum qui dipsorum iure genuam e Vi ore autem, cum quid certo de ire non Aossun/: imo vero universe loqui oportet, res autem non ira se haber sed piserremque sec. st res igitur inde tract se eaeramenserenda sui, se m auiveris Aqui mecesse es. Hactenus ille.
iis traditur atque consignatur. Cum enim undique nullus hominibus peccandi in remp. positus esset modus, i ges quidem tanqtram obices humanae malitiae, sunt positae sed quae in tantum excreverunt numerum , ut memoria neutiquam comprehendi potuerint, adeoque scripto mandari adliteris consignari debuerint; quae scriptarum utique lcgum est origo. LIV. - . . Partes legis scriptae substantiales sunt prooemium,
55쪽
consti tutio, sanctio. Quarum media demum ad essentiam legis adeo esse necessaria ut sine ea legis nomen sustine re nequeat, estque jussio ejus, quod juiluin ,& prohibitio ejus quod est iniustum . quae duo ipsam virtutem logis ingrediuntur vimque obligandi habent. Prooemium tanquam caput legi praeponitur, eiusque rationem, ae lubtalcm , justitiam, necessitatem , utilitatem demonstrat quo facilius a populo recipiatur. Quare Plato in librodeLegibus & alibi, magnam in eopositam esse vim, ait, reci-- - iis i tateNeo HOpperiis c AE με leges proarma habeant, eaque a Foe Mi. I.- co ripianture id ue hau paulo rectius, quam inpus, cantibus Di νrudend citia di, se covcionibus Oratoressolent. Idens luislatores, in sin prooemio leges condunt, similes ste edicis, quiservo curant, quibus nuEam pharmaci, quoa exhibent, rationem re . den tes, ut domini imperant: alios aurem qui exoria iis WVσ-xunt Vis esses miles, qui ingenuis hominibus curis is a L en rur, quibus ansequam med camentum praebeant rarionem ejus Eant, ut tanquam boni parre persuadeant. Haec ille: pulchro .
admodum & apposite iis, qui ingenuis se gloriantur eo parentibus natos: Si quidem contra is qui suis plus quam heriliter imperant, illud senecae in ore habent : Legem oportere tale brevem, quo facilius ab imperitis teneatur, di velut illam divinitus vocem iubere, non disputa' debere e praeterea nihil frigidius, nihil ineptius esse, quam lcgem Aina prolegon cniS. Sanctio, quam denique ii ter partes numeravimus, nihil est aliud, quam epilogus cuiuslibet legis , spondens bene meientibus praernia,
Privilegia, immunitisses i contra autem .peccantibus lim, tentans vel mala corporis, ut verbera, carceres, tormenta, membrorum mutilationes, & mores; vel mala for-
56쪽
annexam leges sere semper habere solent: siquidem iusti
tiae norma exigit, ut praemia ac pamar bene vel male acta comitentur, ac quemlibet flagitijs aut virtutibus suis diana ct apud magistratum, & cujus ille vice in hisce aerris sua. situr apud Deum ipsium boni & mali remuneratore maneant. Unde illud est apud Poetam: Sigenis humanum O morialia remnitis arma , At derate Deos memores fodi ars ne odi. LV. Dividuntur leges scriptae in publicas & privatas, pari modo atque cuncta rei p. negotia sunt vel publica vel privata. Leges publicae sunt, quae seruntur de iis rebus, quae cuique reip. pro ejus forma ac scopo publice sunt utiles. privatae sunt quae agunt de rebus atque actionibus, quae intersersenas privatas intercedunt. LVI. Numerus ac multitudo legum in quavis rep. debet esse tanta, ut nihil aut quam paucissima in eorum, qui judicant, arbitrio relinquantur. Caussam hujus rei affert Aristoteles Primum quoniam unum aut paucos deligere facilius eis ea predentia praealios, ur leges ferre ac judicare u i 'ρρου, quam multot. Deinde leges seruutura dira di turna consideratione; judicia autem re adhuc recenti. Itaque dissetis eis iis, qui judicant de ire , qui ustum atque Micis r. Iam quod maximum, legumlatoris quidem Dicium eis nou de una aliqua re, neque de praesentibu , sedes defuturis se univers . - is qui deliberar, quive judicium exercet, jam de Hae tibis ac definitis judicani ; erga quos saepe aur mor, or odium eis, auratiqua'oprtaurilitaris eo unctio,ir ni non posimi amplius liquidρperficere, quid verumst, aut propria volvtas aura lesia tenebrin judicio fundar.
57쪽
titudo bonitate & utilitate debet esse definita. Malae enini statum reip pervertent, inutiles eum laborare & instabi lem efficient. Unde illud est, quod in tanta legum, ut deinceps patebit, multitudine Germania nostra sese male habeati destituitur enim earum justo numero, quae statui nostro sint convenientes , abundat autem iis, quae starinutiles. Quare esset cur nostro quoque regno novum quendam optaremus Justinianum, qui utilia addae, inutilia vero resecet indigestamque legum nostrarum molem in mensurabile atque utile corpus redigat. Est namque,
In universum tamen in legum mutatione aliqua camtione opus est. Fit enim ut quaedam in rep. sint non optisma, quae tamen non sinat mutanda , nempe cum plus mali est in mutatione . quam in re ipsa boni. Praeterea illud accidit, quod eo ipso lcgum vis infringatur ac impune peccandi libido accendi soleat, si saepius mutentur leges, quantia roboris habent, ut inis pareatur ,'aeter id quoa M'cipiunt a cς ueruatne, hoc vero non contingit ipsis nisi θήo.
Hoc est quod de legibus scriptis est observandum,cui addendum est illud, quod, cum paucissinu, ut nunc sunt mores, citra legibus expressam necessitatem probe segerant, adeo sint necessariae, ut sine ijs nullo modo bcnEPossit in societate civili quis vivere. QEod autem popu simul.
58쪽
mi illu*3bus non scriptis aut scriptis valde paucis uti m
luerinti haut alia de causa factum arbitror, quam quod velliterarum usum ignorarint, vel quod senatus atq; magistra- tus eo ipso majorem sibi vellet concessam autoritatem, dum pro arbitrio sententias ferrenti Sic nostra Gexinania pras aer paucas quas habuit leges, scriptas post seculum a nato Christo quintum, quo aliquis literarum coepit esse usus, emper coosvetpdines veterum, seu leges non scriptas controversiarum habuit arbitras; quae judicandi ratio observa ta fuit usq; ad seculum XI v, quo jura Romana nescio cujus bonitatis nomine lensim sunt recepta. Hinc Lehmannus quoq; autor probatissimus de suis Spirensibus ita loquitur:
usu erat a p. rui quos Germanos non tantum omnes. Quando vero lites essent ejusmodi, ut ex consuetudinibus & pr
iudiciis praejudicia enim erant instar legis,ut hodie in Ca-viera quoquet Imperiali sere obtinet, quamvis tamen hodierna sint facta lecundum jus Romanum in decidi haud poti
erint, juraverat Senatus, se destitiitum coiquetiidinibus y e terum ex animi sententia judicaturum quemadmodum Α- Oenienses se optimo animo δικαιοτάν, γωρο, secundum ae quuies & bonum, quod Graeci uno vocabulo ra ἄλωκὶς U- cant, sic judicaturos esse jurabant.
Inter Iura autem scripta cumprimis nomen atque Ha laudem
59쪽
laudem invenerunt iura Graeca&Romana; inque his Iusti.
Uanea quidem tanta coeperunt esse autoritate, ut naturalem quandam bonitatem , adeoque vim omnes homines obligandi habere vulgo crederenrur. Qui error posta quam inolevit, capitalis cist &cum interitu rerump. coimiunsi alicubi coepit. Primum autem constat haec esse iura pontiva, ac mutabilia: quo posito deinde sequitur, non quasvis positivas leges reip. esse accommodandas, non a p. quibusvis legibus. r me LXI Hic error autem cumprimis Germaniae nostrae gravis fuit, eique alter ille geminus factus & conjungi coepit, quo cumprimis Itali, invidi Germanicae gloriae arrosores, leges
Romanos non tam bonitate quadam naturali , quam quod ab Imperatoribus Romanis tanquam Germaniae do minis sint latae, nosmet obligare, in totalem pene rei
nostrae perniciem prodidere. Sic quoque Arturus Dii HICtus Anglus libro, quem conscripsit de autoritate Juris civilis Rona norum 6 haut dubitat hisce verbis sen
rentiam suam claudere: Hactenus de Imserio Romano Cer manico: in quo legum Romanarum auctoritas necessario xx
jestatem Impero Romani, quior. Supra enim jam sati, sibi demonstrasse videbatur, Imperium nostrum adhuc vere esse Romanum, in quo majestatem Romani ob neant & in quo leges Romanae tanquam commune jus , proprium vero tanquam municipale observari de beat, & eatenus recipi, quatenus juri Romanorum n, hil dero ei. Similem errorem errarunt multi e rutis Germanis , qui suae reliquorumque leguletorum autor tati velitantes obnoxie infrunitum hoc dogma foveiit. Hinc adeo si de rebus nostris quicquam statuendum, cun Oa eX
60쪽
m ex veteri aevo metiuntur, & simul ac sermo de Caesari .
bire incidit, plaustra aliquot legum Romanarum ex G. dice, Pandectis &c. ad nauseam producunt, eandemque, quae olim fuit, hodiernorum Caesarum potestatem esse clamitant; ordines imperij ut Duces, Comites &c. non nisi magistratus aut praesectorum numero esse; nec Episcopis hodie majora deberi quam olim, pleno ore profitentur. Digni eo ipso, qui damnati ad suos Bariolos ac
Baldos ab omnibus muneribus publicis arceantur, iube- araturq; domi meliorem mentem sumere, ac discere rei' suae operam navare potiorem. Qualem paenam jam olim exegit ab omnibus squod tamen videri posset iniquum P legum Romanarum Doctoribus secuto xiv. con- scii pia Reformario se attributa Triderio Caesari ae ex Gol-dasti pari. r. Icidi S Sahungin p. 166. citatur ab AmpliLsimo Dii. Praeside lib. de Origine Juris c. xxxii. illud tamen observandum quod olim apud ipsos Romanos vel res Iurisperiti raro ad clavum reip. sederint, sed in praecipua dignitate fuerint rusq; publicas curarint frequentius Oratores, qui norant disterere de eo, quod publice utile &inutile sit reip.; in causis vero privatorum, quando ipsis
agendum, quid justum & injustum, a leguleis, qui inde
forsan dicti sunt Iurisconsulti, docebantur, eaque quando dicendi locus erat ex horum sententia in medium pro ferebant. Longe autem aliter sese res habent hodie in, Germania nostra, siquidem passim Jurisperiti Politicorum nomine ac loco censentur, iique qui vel legem e Corpore Juris possunt citare, quovis alio habentur pru dentiores, & ad res gerendas aptiores. Quare non immerito effuse admodum risit Principes quosdam Germa- . In meniae Everhardus a Uether se, Ouid in Germania hodie pro