장음표시 사용
601쪽
pristinum dignitatis splendorem recupet et, impediri. Iod eo mihi esse videtur indignius quo da per eos stetit,quo minus eximia reliquarum ardi monumenta, paulo ante pernicioso barbarorum impetu labefactata, conciderent, ab ijs oppugnantur , a quibus ira erit praesidi aliquid expectare debebant. Nam, si qui huic studio iniqui sunt hoc tempore,atque infesti, ex eorum sunt potissi iuum numero , qui se philosophiae studio dediderunt. quorum eam fere rationem esse, possis animaduertere,ut nobilissima, purissiana q. veterum philosophorum decreta aut des Ormato, inquinatoq. Latino sermone explicent, aut, si qui paulo,quam ipsi,emendatius,atqueCIna tius ea tractent, eos leues homine S, dc parum,
quid maiestati philosophiae conueniat, attendentes appellent Qua in re illud primum mihi pergraue videtur, quod orbem ipsum doctrinarum,quas mirifico quod a inter se vinculo
iuncta Pelia accepimus, dissolvere,ac reuellere, linguarum vituperatione , conantur: deinde,
quod ea despiciunt, quae omnium hominum' conssensu fit missima sunt quasi omnium disci plinariam, rque artium fundamenta. quasir aut ars ulla sine ope alterius probe intelligi, aut doctrina aliqua possit sine linguarum po tis Dum notitia comprehendi. Ac apud vete 1 cs.quulem quanta diligemia', ae prope reli-
602쪽
mone haec ipsa bonarum artium societas,atoue o natio culta sit, hinc intelligi potest, duo iaminem in una excellere arte,qm non Smnes attigisset, posse opinati unt adeo ut non philosophis solum cognita esse oportere omnia, sed ne artifices quidem humiliores ne philosophia id est sine uniuersa quadam omnium disciplintirum scientia, recte in suo munere versariis, osse existimarent. Quae con- eoidia si cui tuenda est , eis in primis merito videtur tuenda esse,qui se omnium studio fil-simos esse sapientia profitentur. quod quemadmodum assequi sine singulari quadam lin quarum intelligentia possimi, profecto ne plicuidem credo iacile demonstrabunt. Nam ii,
duo quisque sentit, id ipsum quale sit, si
verbis enuntietur, apparere non potest, Scit omnino nostrae mentis est interpres oratio Aa
illud perspici aperte potest , si , quae quisque
acute inuenit, ea alijs tradere , vel alienae Utilitatis,vel sua ostentationis gratia, velit,ne haec quidem esse,quabus illa quasi contineri videntur, ornandae ac quodam modo iaciendae orationi studia negligenda ut enim nobiles architecti in construe da praeclara do
mo non parietura magis, aut culminis ratio
nem habent, quam fundamen i sic nec egre- qij philosophis eximia potius sapientiae praecepta uota esse opor ςre , quam verborUin xl l bus
603쪽
litibus illa quodani modo sustinentur, subsidia, statuendum est. Aam ratio ueri. certe philosophi, qui soli hoc grauissimo momine digni fuisse uidiatur studio sillinae ob servarunt. Nam Theophrastum qui clem ,
Acistotelen adeo oro ille dicendo accepi Inus, ut ille diuinitate loqueladi non E HI Uznerit, b hic etiam auret finiaten prationis su disse sit existiniatus. Non quid de Xen Oidi Onte dicam , atque Platones quorum alterius voce Musas quasi locutas ferunt,alterius , O-uem ipsum, si graece ψcutus esset, locutus umi uideo Complo ar no tib C. Nemo fele ex veteribus illis philosophis, a qui ou , tanquao ab uberrimis quibusdam sontibus,Om- .nis ad nos philosophiet cognitio emanauit, bonus intelligendi ag ster ivit, qui non tuemctia dicendi grauissimus auctor extiterit. Cur autem non utὶ quia verborum , inquiunt, e uissimum studi uia est .ac ite . an vel cuiquam Vnquanta leue vicieri illud demum studium de
bet, in quo sura in philosophoricii principes, Plato. Aristoteles, rant Spere vigilarunt m uatiunt enim huius quasi doctrina
partes, Vna,quae podiam alcesa, qua Oratorem informat has ambas adco accurat , atque eleganter j,quos paulo aut comm mota Iaui, commentari j etiam alti pertracta
604쪽
dignitatis, id omne iure acceptum duo, bus illis maximis te feratur audioribus. Quodque praestans illorum de grauitate horustudiorum apertius demonstrare iudicium potest,Aristoteles ipse ad ea , quae tam praeclare
de dicendi artifieio scripsit, non pulcherrimi sui studi contentus gloria, Isocratis rhetoris
laude ncensus accessiet. immo vero, cum forere eum nobilitate discipulorum videret, p-r laetoricam docere se ludum habere voluit,cum diceret, indecorum esse se tacere , Isocratem loqui. sanquam quid aut oratoruartem potissimum nominem , aut poetarum3 quam, vel usus, vel doctrinae ratione optabile, nemo unctuam, in Graecia praesertun, barum Onanium disciplinarum parente, atque altrice,
contempsit Qui diRomae , ubi quondam propter perpetua milites aestudia,nulla ex graecis artibus in pretio fuit, quippe qua ex Ioe philosophi, ac rhetores omnes acerbissimo etiam decreto aliquando sint exacti, Gne eius enia a ti. pro certa,quae non Ormate, lod emcndate loquendi principia continet', Varro Caesar sim movi odio tradiderunt at qui risi ii, quorum alter Liminarum disciplinarum cognitio'
aie Romanos ante se omne alter rei una gestatui magnitudine omnes X omni nemoria ac in s. lane cθι rouersia vicit. Ergo veteres illi no stilum de philosophia ornate scripserunt,
605쪽
sed rationem etiam ornate dicendi aliis tradiderunt nos no solum ina pure de nostris ipsoru studiis disputabunus, sed, si qui paulo casti is
loqui studuerint, eos leues in contemnendos homines esse ducemus illi in maxima aut scientiae, aut imperi gloria ne gramaticae quid cartis tractationem sibi indecoram esse duxe Iuni nos neminem , nisi qui praecepta prorsus omnia grammaticorum contempserit, repudiabimus maec igitur cita ondam principium philosophorum , atque summorum irorum ratio fuit, quam nescio cur nostri non hoc te pore mirentur,ut .ipsi secum, quantum profiterentur. quotidie cogitaren , cum q. se rationem intelligendi profiteri ait nimaduerterent, ne loquendi quidem artem a sua cognitione a
lienam eis arbitrare iri ur. Quamobrem noutam quid sentirent,au agerent, quammuzim ad modi in ea dicerent, quaerebant: neque re
rum solum , sed etiam verborum a se exempla peti sollere censebanta neque in hoc studio tantum , quia recessarium , verum etiam quia graue inhonestum ducebant , diligentissim eversabantur. Ostendi hanc quasi verbor uras csentiam, qua solam oratoribus, atque poetas
propositam e Te isti putant,plurimum in se habere necessitatis, dignitatis quid , si , eosndem illos non verborum magis esse, quam rerum undo gatotes, atque arti lices, probem Ec-
606쪽
inim potest oe aut res exprimi sine verbis , aut oratione quissquam nisi res aliqua , demonstrari Ouid autem vel oratores Oratione,
vel curae versibus suis aliud complectun- ia , quam quae retestantissimis philosopho rci libris cotinetur,atque praeceptis' Dica pri-ιraudi poetis, uore quibusda dissicilior fortalie ratio esse videatur. Pocraru igitur dico reco is ita quanda es e do frina, ead Emque ex ipsius
philosophia penetralibus else depr5ptam Atque hoc quide nusquisque , qui nobili uirat sertim poetaru scripta paulo accuratius legem , facile eo probabit. Eteni quis est in philosophia
. cus, siue de naturae primordiis quaeras, siue de etcru caelestiu caussis iisq, quae fiuith aere, per turbationibus sine 'e natura animoria, siue de
rebus expetedas, fugi edas, siue de ratio rerupub quis est, inquam locus in philosophia eiusmodi a bonis poetis unquam is termissus Q aod ver multo in ore habet admiratione, 'bi, non quid unus, aut alter eiusmodi de rebus se serit, tenet, sed omnes omni u semetias habethrotas,neq; perpetuo, ut iis, opinione una, sed modo hae modo illa pro libertate artis tuetur. 'putat enim eo admirabiliore sua scriptione scire, quo plur: ea, iisq; inter se dissimilioribus,
sapiet sentetiis, quasi dissimiliu quo ruda pig-
mctoria varietate, distinxerint. Ia vero,quati illud faciendii videtur , qu bd in scribedo poetae
607쪽
no cteria magis decreta philosophoria sequi solet,qua ipsi ratione uti philosopho tu quid est enim ta philosophi, qua eximiainia ada virtutis specie, qua ipsi dea appellat, posse exprimere a poetas non semper animadueitas res tales,quales sint, fuerintve , essingere, sed pleruque a rei varietate recedetes, aut fama secutos hominu eas eiusmodi simulare, quales popula' ris oratio celebrarit,aut certe, perfectione qua-da virtutis exquirentes, quales oporteat,opor tueritve,c6 fingere,eos deq; no in singuloru virtutib expone. sis, seA fere uniuerso virtutis e nere,& natura describsida, philosophorum mi re versari. Qua obre iure Aristoteles poetas omnino philosophis esse similes assirinauit Pudearet me,ire maxime seria id, P dictu fu,dicere, nisi huius dicti graui illarii omni u philosophoria, Platone auctore habere.Tata,acta admirabilis poetaria doctrina est, ut ea no e humano, sed ex diuino emitti pectore aliqurias arbitra
ta sit si quide, poeta Apollinis,Musaruque affatu versus fundere, Da Musaru etia bortis quibusda, ac siluis carmina id nos afferre , tradita est neq; vero ante efficere quidqua poeta possise,qua diuino quo da instinctu cocitatus sit &ὰ sua sede mes pulsa, atq; dimota Deu a uic, eo-ria me te elata, iis ministris P pterea vix, vatibus, vinos, gaudim',intelligam', nsi eos esse, stilla ta praeclara dicat,qui me te careat, sed Deu
608쪽
esse,qui loquatur Dixi de poetis, nunc de ora toribus est dicendu quori scripta si quis propius inspexerit,ea no magis ex rhetorci,aut gramaticorum si holis,qua ira ex eruditissimis dia
let ficorum, & philosophorum spatiis prodiisse
fatebitur,quippe quoru praeceptis intormatos, atq; imbutos eos ad dice divenire oportere,Aristoteles etiam prudentillime, verissime l. cc fuerit . Atque hoc quidem studium cum a communi vitae via, tum maxime in gerenda repub.& humana soci etate concilianda quantum valeat, illud esse arguoaento potest , quod quae homines vi saepe facere recasarunt,ea prud ratione viri delini tisic' , ac libent et secesunt praeclare eloquentiam enim quod 'dam quasi reget Hlq;.ςjuitatis instrumentum
esse , veteres , prudentissimi homine P cIegIderunt odi, quemadmodum naul non a gu-.bernatore solum, sed etiam a clauo in equus non ab equite tantum sed etiam a fraeno regeret ut sic nec respublica prutantia magis, quam eloquentia magistratuum administraretur. Itaque scite Homerus magnos illos reges , Qui ipse inquit , Iouis satu genitos, non magis imperio , quo plurimum valebant, quam oratione populos sibi dicto audientes reddidisse, nec studiosius Iouem , consili; parentem , quam Musas, eloquentiae matres, veneratos esse inducit. Quod si hoc a regibus
609쪽
Factum est , quibus aeterna prope concessa est ad imperandum, cogendum potestas quanto a magistratu es , qui paulo post priuatus
futurus est , obseruari dis gentius debet, ne multitudinis animos,qud ait, aliqua imperij vi, sed solis blanditiis orationis adducat 3 Est
autem ita comparatum , ut quemadmodum homo constat ex animo , corpore, atque is
quidem imperat, hoc vero paret, sic, mentem linguam ciuitatem administrandam adhibeamus: atque, ut ubernatoribus nauium imperantibus praesto sunt,qui mandata excipiant, atque aliis tradaut, sic reipublicae procurator mentem quidem, quae imperet, habeat, lingitam autem quae imperata accipiat, atque ad alios deserat. Quamobrem, si nenti lingua obtemperat,&ad occulta eius sensa prome da,Cuod ei munus natura tribuit,parata sedet:
quid interesse inter eorum,qui mentem, 'uilinguam excolant, studium potest Z aut quis est tam ignarus rerum,qui non intelligat, ma- terram utrique esse subiectam re eandem , retione dissimilem quod cum sapientissimus olim poeia quidam intelligeret, propterea recte, quod tres linguas te ueret, tria se corda habere gloriabatur ut enim palatus sine corde
sapere non potes, sic nec lingua , nisi quod in intimis cordis sedibus sit, potest efferre. Quae
cum ita sint: quis est,qui haec studia aut super- uacat
610쪽
uacanea,aut leuia aut plena verborum, inania
prudentiae ducat nisi qui , quod ipse esse qui vel propter ingenii tarditatem , vel ob laboris magnitudinem posse dissidit, id ita alio damnandum esse existimet 3 neque vero hoc mihi videor, Auditores , temere sentire noui enim eorum, qui haec laetant,industriam , atque docti inam .Etenim , cum ipse ab ineunte aetate publiciis in gymnasiis assidue philosophiae
causa versaret, cum eiusmodi hominibus via essem quotidie me autem domesticus sus,& communis vitae coniunctio docuit , eorum quibus inprimis haec studia sorderent, doctrinam esse exiguam, infantiam singulare pauca enim eos uaedam Peripateticorum decreta tenere, eaq; tanquam religiosissima, atque sanctissima custodires tribus, aut summu quatuor iam peruagatis responsionum generibus omnibus , quae in naturae cognitione propositae essent, qu stionibus occurrere solere: has autem noti Graeco sermone explica te,de quo nihil nisi fama accepissent, non Latino, quem irrideretit, sed nouo quodam in ante inaudito loquendi genere, de quo ne inter omnes quidem eos conueniret, cum suo rum sibi quisque non verborum , sed portentorum faber,atque opifex esset, eX ponere Dre. liquarum artium omnium, quae ad humanitatem pertinet,eos plane expertes,ac rudes esse