De capella regis utriusque Siciliæ et aliorum principum liber unus auctore Josepho Carafa c.r

101쪽

sessari uin dignitate superasse , neque semper Presbyteratu initiatum fuisse, illique subditum fuisse Clericum, qui Sub-ele

mosynarius, vel Clericus Eleeinosynae dicebatur. Attamen , Eleemosynarii munus magno in honore fuit, ut colligitur ex monumentis a Tilletio relatis, tandemque sub Carolo VIII. adaam excrevit dignitatis amplitudinem , qua nune temporis es-

fulget. In Hispania Major Capellanus, est idem Regis Magnus Eleemosynarius, ut testis est Turturetus. Reges Angliae, Lusitaniae, Sardiniae habent itidem suos in Aula Eleemosynarios , uti jam diximus. Fuere & Siciliae Regibus Eleemosynarii; plerumque iidem ac Magni Capellani. Nam Pirrus in notitia Ecelesiarum Siciliensium testis est, Nicolaum de Papalla Franciscanum egisse Eleemosynarium, & Capellanum Frideriei III., & Consessarium, ac Magistrum Capellanum Mariae Frideriei III. filiae , tum Episcopatum inivisi e Melitensem et

Fr. Joannem Pino Franciscanum , & Philippum Ferrario Carmelitam, utrumque Eleemosynarium & Magistrum Capellanum Martini Regis, utrumque Epistopum Agrigentinum. Idem Pirrus memorat Bernardum de Figuera a sacris eleemosynis Martini Regis, Cantorem Capellae Palatinae, tum Episcopuli Paetensem: Franciscum de Uelletia Eleemosynarium, & Capellanum ejusdem Regis, & Archidiaconum Agrigentinum: Andream quoque de Argento, ejusdem Ecclesiae Archidiaconum , eodemque persunetum munere apud Regem Martinum.

Quidni Neapolitani Reges Andegavenses &Aragonii, quo rum in extruendis ditandisque Ecclesiis ac Monasteriis, in rebus pauperum & viduarum adjuvandis, eximia fuit munificentia, praesertim vero Roberti & Sanciae conjugis, habuissent in Aula religiosissimos Clericos ad id muneris designatos t Iino eorum Aulam, uti de Regibus Francorum Ciroici vingiae stirpis dietum fuit, audiendis, sublevandisque miserabilium personarum rebus patuisse, testantur nostrarum rerum Scriptores.

Ad hanc rem Carolus Dux Calabriae, Roberti Regis filius, Uicariusque, memoriae numquam interiturae, ne ullis hominum intercluderetur ad Principem aditus, simitu tintinnabuli ad Palatii sores appoliti, praesto erat cuique petenti. Habuere ita

que Neapolitani Principes, qui elargiendae stipi incumberent,

102쪽

& lape a Coenobitarum numero. In quodam Instrumento amadingo relato , quo Sancia Roberti Regis coniux , Clarissarum Instituto nomen datura , plura statuit anno 136 eirca suoruna bonorum distributionem , subscribit: Petrus Eue

bliotheca Neapolitana laudat Ioannem Marinum Uaranum Aprutinum Magnum Eleemosynarium Ferdinandi L Regis: de Petrum Hospitalarium Eleemosynarium Caroli I. ejusque Lingatum ad Venetos , ut Balduino Imperatori orientis opem krrent , & ad Regem Hungariae pro conciliandis nuptiis inter Carolum II. filium , & Mariam illius filiam. In Annalibus Fratrum Minorum , & in Italia sacra Ughelli occurrit Ani nius Bonitus a Caecharo Franciscanus, Eleemosynarius Alphon si , & Ferdinandi I. tum Episcopus Montis-Marant , dei de Acernensis. ad ingus etiam in Ann. Min. ad annum I 87. Iaudat Fr. Michaelem de Neapoli , Eleemosynariam Ducis Calabriae, ejusque comitem individuum . In Diariis man scriptis Dannis Brocharti adest prope Alphon sum II. Regem eoronandum , Fr. Michael de Neapoli ejus Eleemosynarius , una cum Consessario , & Magno Capella no . Tandem in quodam marmore Ecclesiae S.Ioannis Majoris relato in Engenio Iegitur: Hane cui Ciminius hujus sacrae AEdis Retur Pro Marius Aristiaeus rideries Arago,ii Regis Euemo narius.

Cui praedecessorum Regum exemplo adhaerens CAROLUsB-BONius omnium antehac Principum Clementissimus , habet in

Aula Magnum Eleemosynarium Iosephum Bega de Castro- monte Hispanum , summo loco natum , virumque Ornatissimum , olim Regis Oratorem ad Uenetos , & inter Socios Regalis Ordinis S. Ianuarii adscriptum. XIV. Tandem de Concionatoribus Aulieis dieendum est, quod hi quoque reserantur in Clerum palatinum. Censet Petratius lib. I. de Orat. Reg. Galliae ex antiquissimo more Reges Francorum concionibus intersuisse . Nam Childebertum I. frequenter conciones audivisse S. Germani Parisiensis Epistopi, colligitur ex quadam illius Charta data in favorem Parisiensis Ecclesiae, ubi ait: Domnus di Pater noster Germa

nos Parisiacae Urbis Esis mi , nobis innavit 'critatione

103쪽

sua , quia dum Inhoe faetulo hab mus , semper de futuro ta-gitare debemus , ct admonuit nos , ut fanctarum Ecclesiarum memoriam haberemus , ct semper bonis illarum potiora adλ-

remus , ut in augmentum nobis proficeret , admonens etiarn

eleemo narum larguionem non omittere , ut consuetudo IIIIus

erat. Praesertim vero audiendis crebris concionibus S. Ludovicus addictus erat , quas alte animo infigebat , ita ut non semel easdem repeteret , quemadmodum str ibit Gauffridus de Bello-loeo in illius vita. Hi ne in navi ipsa, qua e Palestinata, in Galliam redux vehebatur , ter singulis hebdomadis conci nes haberi jussit. Hinc etiam inter ea , quorum monuit filium Regnique haeredem , illud addidit , teste Gaguino: Sermones, qui fiunt de Deo publiceqsrisatim audias. Successoribus itidem Regibus euindem morem fuisse eoi gitur ex Bullis Romanorum Pontifieum a Tilletio relatis . Nam Nicolaus IH in gra- tiam Philippi Pulchri Regis concessit , ut qui cum Rege audiendis concionibus adessent , centum dierum Indulgentias consequerentur. Et Clemens UII. anno uno Indulgentiarum eos donavit , qui conciones audivissent , quae praesentibus Carolo VII. vel ejus conjuge hiberentura Carolus IX. & Henricus III. habuere a sacris concinnibus Arnaldum Sorbinum , deinde Episcopum Nivernensem. Gaspar Dinetius e Minimorum ordine,& Nicolaus Coeilatau e Dominicana Familia eodem munere olanisti sunt apud Henricum IR Galliat Regem. Exinde Capella Regis Galliae habuit octo Concionatores stipendia percipientes , & ad Magnum Eleemossynarium spectat Regi exhibere snomina illorum , qui ad hoc munus sunt accersendi. In Hispania Concionatores Regii recensentur inter Clericos Palatinos, uti testatur Turturetus cap. q. In primis etiamfaerae hujus 'dalitatis Palatinae pari censentur Regii Contionatores , qui fl-dendi Di habent in scamno Capellanorum. Atque omnium fere Religiosorum ordinum lumina agunt in Sacello Aulae HIspanae risianos vere egregios oratores. Add it ibidem , Capellanos & Concionatores Regios in eadem dignitate esse, atque adeo in eodem scamno sedere , & alternis se mutuo succedere, eumdemque ordinem in supplicationibus servari. Q d A

104쪽

82Regum aetate Concionatores Aulici . Nam Plaeidus Campulus Melsanentis, ordinis S. Benedi sti, eo munere functus videtur apud Alpitonsum Regem . De eo scribit Mongitore in Bibli theca Sicula: Ob eximiam prudentiam , dinrisam, eruditio nem , ac virtutum omium splendorem Alphonse Regi gratissimus M. eoque praesente non Eos dixit muggestu sermones. Idem Mongii ore in additionibus ad Bibliothecam Siculam laudat Bernarduiu λIija ordinis Praedicatorum , Theologum d istissimum, & mphonii Regis Consessarium , atque Oratorem , tandemque Epist apum Dolensem in Gallia. Fr. Simeon de is Leontino ex eodem Pnedicatorum ordine suit a Confessionibus& a coneionibus Friderici III. Siciliae Regis , ut idem scribit Mongitore. Caeterum cum Andegavensibus & Magoniis Rogibus tot adhaeserint in Aula Caenobitae dostissimi , verisimila est, eorumdem opera cipe Reges usi, et se ad conciones habendas. Serenissimus Rex CA Lus M ONius sibi ad id munus exercendum in Capella sua Palatina adscivit Fr. Philippum Jacobum Galli Augustinianae familiae , doctum virum , &Theologiae Prosessorem in Neapolitano Gymnasio. Nuper vero huic e vi vis sublato successit in eodem munere Concionatoris Aulici P. D. Dominicus Andreas Cavalcante Teatinus, exi inius Concionator, quique in praecipuis Italiae Urbibus , sum ino cum plausu conciones habuit.

105쪽

CAPUT III.

DE MAGNO CAPELLANO.

ε. De Protompa Palatia Imperatorum Orientis. H. De Abbate Oratorii Palatini Regum Francorum primae stirpis. iii De Arehicapellano Regum secundae silassis. iv. De Magno Eleemorirnario Franciae. v. De Magno Capellano Regum Ilio

nix. vi. De Magno Eleemo nario Regum Sardiniae . vi I. De Magno Capellano sub Normannis. VIi I. Suevis. IX. Ara

goniis. α er Austriacis Siciliae Regibus. κi. De Maino Capellam sub Asdegavensibus. κH. Aragoniis. XIii. ρο -- 'laeti Neapolitanis Regibus. xiv. De variis Magni Capta Iani titulis. Ostquain de Capellis, Clericisque Palatinis egimus , ipsb rerum ordine ad illum ducimur , qui caeteris omnibus imminet, quique sacrum ministerium in Aula moderatur, Magnum sci licet Capellanum. In Aula Imperatorum Orie tis praeerat Clero Imperatorio Protopapas Palatii, seu primus Palatii Presbyter, cujus meminit Codinus in libro de Offetis Ecclesiae, & Aulae Constantinopolitanae . Ibi etiam memorat Magnum & Minorem Sacellarium: is tamenta, non a Sacello , seu Oratorio Principis ita dieebatur, sed a sacculo , quod esset aerario praesectus, ut notat Gret serus in eommentariis ad Codinum. Quo sensu apud Latinos quoque vox Sacellarii usurpata suit: siquidem Gregorius M. lib. q. ep. ἶφse nominat Sacellarium Romanum , hoc est Thesaurarium, quod saccello pecuniarum praeesset. Attamen apud Graecos Ma

gnus Sacellarius praeter aerarii curam alia obivit munera : ete

nim , ut ipse scribit Codinus , illi incumbebat cura Monasteriorum omnium, tam virorum, quam mulierum . Non is ita

que suit Cleri Imperatorii primus; sed neque Protopsaltes Pinlatii , seu primus Cantorum, quem Codinus dicit Exarchuni Cleri Imperatorii, uti Domesticum dicit Exarchum tauri Im-yeratricis, & hinc nonnulli putarunt Protopsaltem omnibus L a Cle-

106쪽

Clericis Auli eis praefuisse. At Exarchus idem eratae eum- tenens, quare Exarclii dicti sunt, qui ab Imperatoribus Constantinopolitanis Ravennam mittebantur , ut vice sua Italiam administrarent. Praeerat igitur Clem Imperatorio Protopapas Palatii, cujus munus suit, benedicere mensem Imperatoris, eumdem singulis mensibus inungere oleo sanctificato ; absente Patriarcha consecrationem aquae peragere in die Epiphaniae , Evangelium legere in lotione pedum, & ad ejus lectionem tradere Imperatori lampadem , uti tradit Codinus . Uerum in magnis solemnibus non is, sed Patriarcha, vel e Patriarcha Tum numero aliquis , coram Imperatore Sacris operabatur; &si Patriarcha abesset, ejus vices Protopapas implebat. Constat insuper ex Cedreno, Protopapam Palatii venisse quandoque ad exercitum cum venerandae Crucis ligno, quod in Oratorio Palatino asservabatur, ut juramento milites omnes adstrinireret ad Religionem, ad Imperium sanguinis impendio dese sandum. Idem Cedrenus narrat Patriarcham Polyeuetum remisisse at uid de eo gelo, quo cuinmunionem suam interdixerat Ni horo Iniperatori, quod commatrem suam spiritualem duxisset, postquam juravit , pejeravitque Stylianus Proto papas Palatii, nihil umquam assinitatis inter Imperatorem,& Imperatricem intercessiste. Caeterum praeter sacrum minist rium, non constat aliquod Aulae, vel Regni ossicium Prot papae Palatii addictum fuisse. Non ita tamen in Aula Imper torum incidentis e Caroli M. stirpe , ubi diu viguit Archicapellani munus; & is idem erat Archicancellarius Imperii, ideoque vetera omnia Imperatorum diplomata ab Archicas Hilanci subscripta leguntur . Translato deinde a Francis ad Germanos Imperio, perduravit adhuc Archicapellani Iniperatorii di xn tas, tandemque hoc donati fuerunt titulo Abbates Ful denis: eoque nomine , anno IIS . in die Pentecostes, in Ecclesia Moguntina, quum Fridericus I. Imperator creavit Equitem , R Regem Henricum I. filium , noluit Abbas Fuldensis Archiepiscopo Coloniensi primas concedere, quod nempe perpetuo jure esset Summus Capellanus Imperatoris, uti narrat Mundirus in Cosmographia agens de Ecclesia Moguntina.

II. In Aula Regum Francorum a Clodovaei tempore sem-

107쪽

per Episcopum aliquem, sub Apocrisiarii nomine obiisse munus Magni Capellani, scribit Adelardus in libro de ordine Palatii , cujus libri fragmenta quaedam ad nos transmisit HincmDrus in epistola tertia ad Episcopos Franciae. Cum enim Adelardi aevo Archicapellanus gereret omnia ecclesiastica Regni negotia apud Principem , cumque jamdiu apud Imperatores Orientis , Clerici quidem Apocrisiariorum, seu Responsalium nomine incumberent negotiis gerendis Ecclesiarum , & Episeop. rum ; hinc a veteribus illis Apocrisiariis duxit Adelardus originem Archi capellanorum . Atqui tamen non leve inter utrosque' intercedebat discrimen , quod Apocrisiarii ab Episcopis eligendi , mittendi , revocandique essent λ neque unus esset communis omnibus; neque singuli singulos haberent in Urbe Regia: e contra Archicapellanus a Rege deligebatur, & a Rege commissa ei erant negotia omnia ecclesiastica Regni. In Adelardi sententiani it Petratius lib. I. cap. I. asserens sub prima Regum Franeorum stirpe principem Cleri Palatini dictum misso . Amerisiarium: cujusmodi fuit S. Audoenus Episcopus Rotomagensis, regnante Dagoberto , ut in illius vita apud Surium die a . Augusti; & in vita S. Austremonii Episcopi Claromontani memoratur Ioseph Regis Apocrisiarius: tum etiam inter veteres epistolas Regum Francorum exstat una Childeberti II. i nscripta Honorato Apocrisiario. E contra Thomassi no suspei est fidei Adelardi narratio; eo quia Gregorius Turonensis rem tanti ponderis intactam minime praeteriisset; sed in decurrendis tot Principum annalibus aliquid commemorasset de Episcopis illis, qui in Palatio Regum huic officio vacarent. Ille tamen nullibi huius rei meminit. Praeterea Honoratus ille Apocrisiarius , cui scribebat Childebertus, eo sungebatur munere nomine Romani Pontificis apud Imperatores Orientis,

haud vero in Aula Regum Francorum. Si qui vero Episcopi diciti sunt Apocrisiarii Regum primae stirpis, non inde fuit, quod sacris rebus in Aula ministrandis, & Palatino Oratorio incumberent, sed quod Regum Legationes, & aliqua Regni negotia obiissent. Sane, qui sub prima illorum Principum dynastia, saera munia in Aula administrarunt, Abbates dicebantur Palatini oratorii. In vita S. Desiderii Episcopi Cadur-

108쪽

censis, Rusticus eius frater, & successor in ea Sede , gessisse dicitur Abbatiam Palatini oratorii, & Archidiaconatus officium . Bertharius postea Carnutensium Episcopus, qui floruit stib Clotario II. dicitur in ejus vita Abbas Palatini oratorii. Et ex vita S. Sulpitii Episcopi Bituricensis constat Clotarium Regem ad id muneris illum adsicivisse: Illi Piso π poseu, ni proselut is, ae exercitus fui licentia daretur, ut vir bea tus in suis easeris Abbatis ossicio potiretur. Quibus verbis in digitatur, ossicio Abbatis Regii Oratorii administrationem si

crarum rerum demandatam filisse. Idque ex eo comprobari

potest, quod non facile Reges tulissent sibi Episcopum ali

quem , cujus non satis probata esset fides, sacra mini lirare . Narrat enim Gregorius Turon. lib. 8. His . Franc. cap. 7. Gun

trananum Regem , quadam die Dominica , in Ecclelia gravi ter commotum, quod Palladius Episcopus, qui illi insensus erat, Sacris operaretur ; ac voluisse quidem e vestigio Ecclesia abire, nisi Episcopi, qui aderant, illum his verbis leniissent: Vidimus eum eonvivio tuo adesse, ac de ejus manu te benedictio nem accipere,inest eum Rex aspernatur Z Si enim scissemuiribi exosum, declinassemus utique ad alium, qui haec agere

debui. , nune sistermittis, celebret, quae coepit, imposerum autem saliquid opposueris, Canonicae sanctionis censura s niatur: jam enim Palladius in Sacrarium eum grandi humili late disseserat . Tune Rex Aset eum reetoeari, se quae etc

re c erat expedivit. Ne itaque Antistes aliquis ipsis invisus sacrum ministerium eis praestaret; facile Reges ad Divina sa-cienda uti sunt opera Abbatis Uratorii sui Palatini. Sed & alii memorantur, qui apud Reges Francorum primae stirpis hoc munere functi sunt; quos subsequens aetas Archicapellanos nuncupavit. Nam in actis S. Aigliber i Episcopi Cenomanensis , quae protulit in suis Analectis Mabillonius, dicitur Aiglibertus nedum Archiepiscopus, quod honore Pallii donatus ese set, sed & Archica pellanus, tum princeps Episcoportim , &Magister totius Regni cunctorum Episcoporum . Floruit vero

ille regnantibus Chil derico , & Theodorico filiis Clodovaei. Et Ricolsus, alias Ricolinus sub Dagoberto , in hujus Regis diplomate quodam Mogunt dato, quod lib. I. Dipl. Bel D

109쪽

exhibet Miraeus, nominatur Regis Archi capellanus. Pro comperto itaque habendum est , jam a primis Francorum Regibus fuisse in Aula, qui Capellis, Clericisque Palatinis, & sacro ministerio praeesset. III. Is vero sub secunda Regum Francorum stirpe, nomine Archica pellani, praestantissimum in Aula & Regno dignitatis , & auctoritatis locum occupabat . Ut enim in laudato

libello de ordine Palatii testatur Adelardus, qui floruit in Aula Caroli Magni, duo erant in Palatio praecipui Ministri, Summus Capellanus , & Comes Palatii: E quibus praecipue duo , ides A crisiarim, qui zocatur apud nos Capellanus, vel Palatii Custis , de omnibus negotii; ecclesiasticis, vel ministris Ee-elasga ; ct Comes Palatii de omnibus neularibus causis, vel judiciis suscipiendis euram instanter habebant, ut nec Ecclesia- sui, ne cculares prius Dominum Regem abrique eorum consultu inquietare necesse haberent, quo que ilia praeviderent,

si necessitas esu, ut causa ome Regem merito venire deberet. Quemadmodum itaque Comes Palatii omnibus saecularibus negotiis Se ministris imminebat, ita Summus Capellanus omni

bus negotiis & ministris ecclesiasticis. Et hinc post Reges, Regiique sanguinis Principes primum semper dignitatis locum obtinebat, ut idem testatur Adelardus. Hinc quoque Consilio Principis semper aderat: Apocrisiarius, inquit Adelardus, Capellanus, set Palatii Cusos, ct Camerarius semper iniereram, ct Ucirco cum fummo sudio tales eligebantur, aut electi instruebantur , qui merito inter es ent. Quo sensu in vita S. Angilberti apud Bollandum, dicitur ille creatus a Carolo Magno Archica pellanus, & Silentiarius, hoc est, Consiliarius nam Principis Consilium dicebatur Silentium. Quae

vero essent ecclesiastica negotia Archica pellani curae commissa, tradit idem Adelardus scribens , illum sollicitudinem habuisse , de omni ecclesiastea religione, etet ordine, necnon etiam Canonicae set Mnasicae altercatione. Ut proinde omnia, quae ad disciplinam Clericorum, & Monachorum spectarent, ad illum reserenda fuerint, qui vel ea ipsemet definiebat, vel si gravioris essent momenti, deserebat ad Principem . Ita ex eo

dem Melardo colligitur, sente eos omnes, qui Palatium ad

ibant

110쪽

ibant pro ecelesiasticis necessitatibus ad Summum Capellanum spectasse, ut in iis selum adirent Regem, quae Ane illo ple

nisi definiri nonpotui M. Cum itaque negotia omnia Eccle si arum. Episcoporum ad ipsum deserrerentur, erat propte rea veluti Agens, & Mediator omnium Regni Praesulum apud Principem; & hinc Adelardus unum eumdemque existimavit Summum Capellanum sui temporis, & veterem Apocrisiarium. Quamobrem Patres Concilii Carisiacensis, uti apud Flodoar dum legitur lib. 3. Hist. cap. a . Hilduinum Archicapellanum interpellarunt, ut assentiretur et dictioni cujusdam Clerici in Episcopum Lingonensem , eamdemque curaret firmari Regis consensu. Et Ecclesia Senonensis suo viduata Pastore pariter ad Hilduinum confugit, ut eleetionis faciendae potestatem a Prin cipe impetraret, & ut electioni jam saetae accederet Regis fuse fragium. Cum Frotarius Episcopus Tullensis eximi se cupereta quibusdam ministeri is exhibendis circa AEdes Regias, scriptit ad eumdem Hilduinum, ut vel illum ea cura absolveret, vel sineret Episcopatu abire. Agobardus Lugdunensis Episco pus, ejusdem Hilduini auctoritatem imploravit, ut rescinderetur a Principe Edictum quoddam latum in gratiam Judae rum . Denique cum Bonifacius Moguntinus vellet sibi Coepiscopum, & successorem Lullum designari, seripsit Ful rado Abbati, & Archicapellano Pipini, ut ejus opera, &consen su id assequeretur. Quin &a Romanis Pontificibus quandoque Archicapellanus constitutus est eorum apud Principem Apocri- sarius . Nam ex quadam epistola Caroli Calvi ad Nicolaum

Papam, quam refert Thomassinus de Benef. p. I. lib. I. cap. I IO.

colligitur, Angit ramnum uno eodemque tempore fuisse & Caroli Magni Archi capellanum, & Apocrisiarium Sedis Apostolicae in Galliis, uti etiam Drogonem Metensem sub Ludovico Pio. Ob hare praestantissima Archicapellani munia, Aiglibertus dietus est Muper, Osrincepi Iscoporum totius Regni:& Hilduino scribebat Ecclesia Senonensis: Heresan fimo δε-

eris negotiis a Deo praelato: cui eidem Lupus Ferrariensis ep.i io. dedit hos titulos: Nobilitatis, dignitatis, ct moderam

timis a te eonspicuo Hilduino Ecclesiasicorum Mari o. Et in vita S. Anscharii Drogo Metensis , qui sub Ludovico Pio

hoc Diuitiam by Coral