장음표시 사용
51쪽
bunt. Ab eodem fonte illud quoque fluxit,quod
in eodem libello legatur de Attica mina maioris
talenti : ἡ Α'τὶικu 9 η ΑἰγυπΤία ἔροι ευνγιας ις laam non I 6, sed I 67 cx accuratiore calculo eli-Hes. Veruntamen cum scriptores Latini pariter &Graeci drachma & de natio promiscue viantur, S alterum pro altero reponant, idque diseriis verbis
libri 11 capite ultimo Plinius ex prellerit drach ma Attica, inquit, denarii argentui habet pondus)cumque nummi ipsi inter se pariarent, non fuerit
tantopere admirandum, vulgo creditum libram & minam quoque inter se paria facere . contra autem rem aliter se habere nominatim etiam monet Hero: H y A Τικη μνα πρων κέ, p ο- ναι in I b, αδ . Mina Attica habet stateras rue, labra autem italica stateras 1 . Atque hinc demum explicatu facile est, quid sibi velit Epiphanius eumque secuti Suidas &Hesychius id ο ταλαντον- ρκέ λιπων Talentum secundum aliquos est librarum i Σῖ. Ita inquam, librarum Romanarima Ia 1, vel minarum Atticarum iro: quod
facile ex proportione supra posita concludes. Quomodo intelligendus ille apud Diodorum Sioculum libro nono de Menenio, locus: Non tamen, inquit capitalis mulcta fuit, sed pecuniaria:&, sit ad
nostri seculi vitam & fortunas conferatur, ridicula sed illius temporis hominibus, suis manibus necessarium duntaxat victum quaerentibus, praesertim huic cai paupertas pro patrimonio relicta suerat, grauis; duo assium millia. Erat autem asaereum numisma, librali pondere: ita ut tota multa sedecim talenta aeris conficeret. Graeca verba ita habent: Διχιλιων-αοταάων. ην σ- ον
52쪽
Liuius libro secundo: Duo millia aeris damnato indixerunt. Age igitur, si acoo aeris per is talenta diuidamus P reperiemus lingulis cedere li- bras Romanas i 11: unde, non aliter ac supra, exinpedite concludes talentum iro minarum Atticarum. tot enim minae Romanis i 11 libiis aequantur. Itaque non omnino praeter scopum Priseia' num hic labi in procliui fuerit ostendere, modo benigne interpreteris , cum inquit, Talentum Atheniense patuum minae sexaginta : Magnum minae octoginta tres,& unciae quatuor. Vbi ita scribendum millet, Magnum minae octogipta, id est, librae Romanae octoginta tres vinciae quatuor. Id enim proportio ipsa coarguit. Vt et . ad 1s, ita 8o ad 8 3l. Sed talentorum inaequalitarem minarum analogia quoque sequitur. Atque ided, si ad Atticam minam aliarum valorem reuocς S, tum 2S, II 6,, I 33 , i 66 Atticae drachmae implebunt minam Syra, Babyloniam, AEgyptiam,
AEginaeam. Minarum porro apud medicos usus Varius. Dioscoridi mina Alexandrina est uncia- .rum ro, seu dxachmarum I 6o, quam Hero mechanicus non absolute Alexandrinam, sed cum adiectione ξυλικυ vocat. singulae autem mina quot Atticis drachmis pondere; aequiparentur,
53쪽
OMILEBORDVS SNELLI v et gyptiacae,ntiochisa Mina pro potadere tantum.
Ptolemasta Antiochica Euboea itica minor
Babylonia Attica maior Tyriadis inaea
Rhodia Mina pro pecimiae sumitia
Secsul Hibra Romani minariarn in uncias partitio traducta eli: ita librae iii drachmas diuisio ab iis dem in medicum ustara est introdum: vr vneiam quidem a Latinis, reliquas minores parres ab Attici conisetudine mutuarentur. Huius igitur parres, & partium particulae quemadmodum no rentur, & quid valeant, hic ari notare oportu et rvidetur. Libra, ut integrum omne, habet uncias duodecim,semuncias quatuor & viginti: deinde drachmas sex & nonaginta: scrupula, vel scrupulos, quae χαμm in Graeci vocant 188: obolos 3 6. Vt drachma pars unciae sit octaua; scrupulum drachis
54쪽
drachmae tertia: obolus scrupuli pars dimidia, ct drachm. ae sexta. quorum c haracteres & pondera, quemadmodum a medicis hodie usurpantui, in minimis granorum mominibus huiusmodi sunt.
gr. XX. Drachma gr. Lx. Semuncias, III. Uncia 3. VIII.
mis. Formulae characte rura, Se ponderum ratio apud medicos usu recepta talis est: quae tamen a legitrimo pondere multum degenerauit; siquiderii ista aciAttici ponderis rationEm exigenda sint. Et minus vero dixit Fernelius Methodi lib. 4 c.' 6. nurninarium pondus squod tanquam legittimu ipse quoq; usurpauit) superare medie um vulgare qui illa parte, unde drachmam constituit granorum mon talium 7r, cum eam 8o granis αντιλ, - ex unciae granis 6 o per 8 diuisis promptum si colligere Verum enimuerd neque illud omnino nobis erit negligendum, in granorum momentis aliam esse rationem apud Hispanos in usu, ex cotistitutione Ferdinandi& Elisabethae Regum anni I 488Tan- ciuerunt enim ut grana ex aurichalco vel aere fie- cim, atque libra integra in grana 6qua tribuere- d a Iur,
55쪽
tur, cuius pars duodecima 1 6 singulis unciis cedat. De hac partitione vel edictum a Fernelio 7 a. granis libram impleri. quod ipsium notauisse non abs re fuisse crediderim. Quamobrem ista de Talento, mina, libra & partium ponderibus dicta sufficiant. Ad singulorum numisimatum valorem deinceps me conferam. drachma didrachmum , triarachmum, tetradrachmum, qui ct a pondere stater, pentadrach mum , nummi argentei in usu fuere. Trachmae originationem Plutarchus in Lysiandro explicauit: Videtur, inquit, olim omnino ita obtinuisse , ut ὀζέλοις veruculis uterentur nurnis ismate ferreo, alibi etiam aereo, unde & ocολλ vocitamus: 5 τους Ocολες τοσουτον si nra nyct δετο, drachmam auaem s hoc est,pugillum , quantum quis caua manu prehendere possit) sex obolos dictos, quia tot manuS caperet. Idem & Pollux,& Eustathius in Iliad. α docent. Attica drachma pro Romano denario vulgo promisi H eatione usurpatur. Ita, inquam, omnes autores pecuniae aliquam summam deseripturi ea notione alterum pro altero reputant. Quin & Galenus Pliniusque etiam pro eodem pondere usqrpant: cum tamen, si ad
accuratiorem veritatis trutinam ista examines,
magno discrimine inter se diffideant. Est enim denarius antiquus unciae pars septima, drachma Verdoctaua. Scriptores tamen veteres differen tiam hanc nihil pensi habentes, utroque promiscue utuntur. Liuius libro 3 de captiuis Romanis ab AnnibaIς venundatis. & in Graecia seruitutem seruientibus: uultitudinis ait) eorum a
56쪽
DE RE NUMMARIA. 33gumentum est, quod Polybius scribit, centum talentis eam rem Achaeis ite tisic, cum quingenos denarios pretium in capita, quod redderetur dominis, statuis lent. Mille enim & ducentos ea ratione Achaia habuit. Quare si i ico per soo denarios multiplices emcitur sumina 6oocco, im: per Ioo talenta diuisa dabunt singulis denarios 6oco, quot
Atticas drachmas talento Attico minore contineri
suprὶ docuimus. Fuit itaque denarius drachmalis.
Nam Plinius libri 11 capite 3 disertis verbis id
loquitur. Drachma Attica, inquit, denarii argentei habet pondus . Plutarchus quoque de exilio Camilli ait eum damnatum lueooo assibus, quae sint drachmae is ob: iram, inquit, as, siue aes pecunia,& decem astes denarius erant. Ita draesima & denarius ab omnibus nullo diichirnine usurpantur.
Drachmae diuersae talentorum rationem sequuntur. Igitur drachma AEginara ad Atticam habet rationem quam 1 oo ad 6o; & decem oboli Attici drachmam AEginaram valebunt. Idem de reliquis iudicium esto. A ginaram vero drachmam, quina Atticae praeponderaret, ipsi Θυχ αν spissarn inuidia ducti vocitabant, loci nomine suppresso. 'DEdrachmum, drachmarum duarum. Tale fuit numisma celsis, quod Iudaei in stragala capita Romanis Imperatoribus pendere cogebantur. Ma-t liari i7 Προσηλθον απω οι
Tributu idem a Vespasiano annuatim indictu Iosephus de captiuitate Iudaica libri 7 c. 26 ait: stipendium vero ubicunque degerent Iudatis indixit: bi-raas l. drachmas singulis annis deserre in CapitoliuiusIit. itayt ante hae Hierosolymitano templo pendebant. Idem hoc numisma inde antiquitus a
57쪽
ptum, inquit Pollux. Vnde S prouerbio locus,
apud Theognidem Gnomis, βους μοι - γλωουκ, bos inu ingua, quo significatur argento tac:turnitatem redemptam. Habui tria didrachma, quaecum& integerrima & antiquissima eilent, e plane, quantum quidem , peritissimis iudicari potuit,
non adulterina aut simulata, forma tamen erant
inter se diuersissima;nummus unus crassior,& minore orbe; alter non ita spissus, sed circulo maiore dii usus: tertius ne circularis quidem, sed e tribus eirculorum segmentis cola politus, tanquam si super trianguli aequi lateri latera tres semicirculos decircina desi nihilominus omnes quod mire-xe, eodem pondere 168 granorum, & tignatura timillima, tanquam ad idem cxemplar facti, obseruata magnitudinis lingulorum symmetria Parte una Mercurii caput erat cum caduceo, in duobus etiam infra posita litera A, parte aduersa Pegasus alatus. Qua signatura apud Corinthios nummum qxstitisse Pollux his verbis nos docet r
ῆ-υμκνον : Et pullus numisma est Corinthium ita
dictum quia Pegasi e iugiem habet impressam. Cum itaque iso grana didrachmi Attici pondus a
nobis sit constitutum , in his autem octo redundent, credibile est Corinthios alio minarum pondere usos, quam Athenienses. Id quamuis non obseuris indiciis odoratus mihi videar, nolim tamen de re adeo incerta quidquam temere pronuntiare, priusquam nobis ista planius liqueant. Tridrachmum, drachmarum trium, qui sunt denarii
58쪽
D E RE NU MM4R . JIdenarii tres, sestertii duodecim, Liuius libro 34 Signati argenti octoginta quatuor millia fuere Atticorum, tridrachmam vocant i ita enim legendum censeo) trium fere denariorum in singulis argenti est pondus: Tetradrachmum & tetradrachma, drachmarum quatuor, qui S a pondere stater dicitur. Ita Matthaei 17 humani generis redemptor pro se dc Petro duo didrachma soluturus, mandat Petro ut hamum in aquam iaciat, & staterem, quem in ore primi piscis esset inuenturus, pro Vtroque,
publicano daret. Pentadrachmum, drachmarum quinque. Cyrenensium nummus fuit. Partes drachmae βιnt obolus, diobolum, triobolum seu ηαιδωχωον, tetrobolum. Partes Oboli chalcus, dichalcum,semiobolus, cr
Obolum quasi οζελον di ctum ex Plutarchi Lysanctio supra docui. at Aristoteles ira, τἰ οφελλειν, quasi οοελ deriuauit, si quid Polluci credimus.
Eustathius tamen in Iliad. α Plutarctio astipulatur, Ocολον αδ, ρου τι ἔλασμα ἔλεγ=ν, obolum ferream quandam lanianam vocabant, ut Veru qaodammodo eflormatum, adeo ponderosium, ut sex oboli manum implerent, qui numerus etiam inde drachma dictus. hactenus Eustathius. Obolum ex aere fuisse, vitruvius libri 3 capite i autor est. Ex eo etiam, inquit.videntur ciuitates Graecorum fecille, uti quemadmodum cubitus est sex palinurum, ita in drachma quoque eo numero uterentur: illae enim aereos signatos, ex aequo sex. quos
obolos appellant, constituerunt. Obolus itaque
59쪽
suae drachmae pars sexta, & ex aere fuit. Obolo- l1um autem comparatio inter se drachmaru ratio- nem sequitur: nam quavis sex oboli Aiginari drach- linam AEginaeam,& sex Attici Atticam constituant: iramen io Attici oboli tantum viri drachmae AEgi- lnivae aequiparantur. Atque ita de caeteris. Oboli iliota χελων. testudo saltem in Peloponneso) &inde parormia ob ἀρ-ῖν, ψ ταν φιαννου, Virtutem & Sapientiam testudines vincunt.
Non est nobis hic Polybii locus ille silentio prae
tereundus, ubi ait se millem esse partem oboli quartam. ut necesse fuerit denarium eo tempore, duodecim assibus commutatum , & sestertiumqMaternis, dc ailes binos obolis singulis aequatos: Nisi forte dicas obolum maiorem ab eo intelligi, ratione Talenti Attici maioris minarum 8o: qui c6putus ad amussim cum denario decussi sexi congruit. nam sedecim bis sumpta tantundem valent atq. ociles quaterna. qua de re etiam atq. etiam dehisberandum censeo. Ab obolo usura instituta uis θι tanquam scienus sesquisextum dicas, quia
sors cum lucro ad λrtem erat, ut ad ' accrescebat enim sorti obolus unus. contra Latinis usuracentesima, quia centesimo mense sortem aequaretieadem quae apud Graecos drachmalis, sunt enim Ioo drachmae in mini Diobolum duos valens obolos. hinc Plauto anus diobolaris: Atticum numisma fuit, ἔχον γλαυκαν Ἀπιυπιριεω, noctuae essigie signatum.'& hinc prouerbium natum, Noctuas Athenas, tanquam si guttam mari adiiceres: illa enim urbs hoc nummo quam maxime abundabar. Ex argento fuisIe,
PEitarchus in Lysandrb fatis aperte indicare vide-
60쪽
tur: idque de triobolo & tetrobolo quoque vertim
Triobolum, quod & semidrachma, quia sex oboli drachmam facerent. Plautus R dente: Non potest hinc abelle triobolum.& Poenulo: Homo trioboli. Habebat utrimque insculptam cssigiem Iouis. Tetrobolum,oboli quatuor, drachmae bes. Altera parte Iouis effgie, altera duabus noctuis signa
Chalciti oboli pars octaua. Obolus chalcos habet octo, inquiunt Hero, Pollux, & Suidas . Atq. ideo octo & quadraginta chalci drachmam, &duodecim thalci sestertium Romanum constituent. Chalcum Plautus Poenulo, actus i scena robolum aeratum mihi dixisse videtur, ut verbum de verbo exprimeret. Vbi cum Anterastilis prosedas seruiculas appellasset per conuitium, seruulorum sordidulorum scorta diobolaria: utpote quae diobolo sui copiam facerent, indignabundus Milphio seruus, qui eius fastum retunderet, contemptim ei reponit, Quoius ego obolo aeraro septem
noctes non emam. Ergo obolum aeratum, non
Atticum obolum, sextam drachmae partem, qui. uis & hunc ex aere futile docuerim sed chalcum, hoc est, octauam oboli partem, planissimc his verbis significari intelligo. Dichalcum, duo chalci, quarta oboli pars, quae& propterea τεταρτ οειον dicta. Semiobolum, chalci quatuor, utpote oboli semissis. ΛεπΤον, chalci pars septima, oboli sexta & quinquagesima, drachinae 336. Suidaa ex Diodoro.