Curtii Sprengelii ... Opuscula academica

41쪽

hae magis ad pathologicum statum contractilitatis, alia adhuc proferamus, quae ingentem eius esse in sui ipsius statu sano efficaciam testantur. Aer, a castratione δ), post vulnera arm-gis ex dissecta aspera arteria, aut ex fracta costa 3 3, avulnere pectoris 3I, frontis 37 aut ab instatione impia telae el- Iulosae introductus uisunditur per totum corpus, ne palpebris quidem, corde, Venis, extremitatibus, oculis, lino aque humore

exceptis. Dantur praeterea enena, quae per arma venenata

aut sagittas succo quodam imbutas necant, atque totius animalis earnes molles et teneriores reddunt 3'. Huc etiam flatiles sagittas Macassarum et aliorum Indorum reseras, quae saltim exHippomanis Mancinellae . lactescentis succo adeo vehemens ve- nenum concipiunt, ut de rubo statae minutissimo etiam vulnusculo necent intra pauca minuta '): quae omnia non videntur veneno in sanguinem adeo cito absorpto et per totum corpus distributo, nec nervosum systema adeo exedenti tribui posse, ut

potius tela cellularis, eiusque vis subito laedatur, idque videatur

actioni nervorum et cordis nocere. - Huc referri possunt, quae de subita evacuatione stagnantium humorum per remotissimas partes loquuntur auctores. Sic hydroblephara, incisis cruribus v

nescunt 's hydrothorax ex scarificatione pedum sublatus λὶ sponte etiam ex hydrothorace sit hydrocelo et pedum phlegmatia, ut

quidam, ' qui toto corpore tumebat, posset convocare humores omnes versus oculi angulum g). - etiam vias arcanas puris abscessuumque esse, statuit alterus, quarum innumera exempla taceam. Sic varia peregrina per telain cellulosam ad remotissimas corporis partes protrusa Quam nuper in nervorum

vaginis quaesivit Clar. Iustior ne mann ηδ vim irritabilem, nil nisi contractilitatem esse persuasum habeo: Posse tamen statis pathologico in eandem transire, et sic inflammationem producere, haud inficiandum. 22. Eadem haec est vis, quam dixit immortalis Statilius tonum, in cuius proportione ad ceteras corporis humani vires et sanitatem

et aegritudinum plurima quaesivit genera Quaecunque in tonum

42쪽

proprie agant, quaeque ex disharmonia eiusdem eum aliis viri- hiis Promaneant egritudines, infra videbimus. 23. Missa contractilitate, transeamus iam ad se iis ilia a te in , quae est saeuitas itarumdam partium corporis animalis, obiectorum externorum impressionem traducere ad sensorium commu-nos 3. Proprie adscribitur eadem vis tubis quibusdam tela cellulari stipatis ex encephalo et medulla spinali ad Oinnes orporis animalis partes progredientibus, qui dicuntur nervi. Nihilominus ainen nemo negabit, nisi inne contradicendi pruritia laborans, esse quasdam artes sensiles, in ilibus nec acutissima anatomia detegere potuit nervorum ullum vestigium, posse insuper in statu praeternaturali fieri Sensilem aliquat partoua, quae antea non erat. Multum prodest in arte nostra, ut, quae de his larissimi auctores reliquerint observata et experimenta, curiose investigemus et diiudiceanus neque possum, temporis et opellae ipsius angustis eircumscriptus limitibus omnia, quae huc reseruntur, amplius recensere. 24. Constat tamen ab antiquis indo temporibus, non unam esse eamdemque in omnibus corporibus animatis sensilitatem, sed diversam secutidum diversati constitutionem et idiosyncrasiam subiectorum . . Tali modo loquitur celeberrimus inter Iu

i. o. Similiter de homine et bruto dicitur sensibile, nomine tantum utrique communi, non quod sensus J, qui in hornine est, idem sit, ac ille, qui est in bruto, neque sensus, qui est in hac specie, idem cum eo, qui est in alia specie, verum unaquaeque species ani Inatorum animam habeat sibi peculiarem, ab alterius anima distinctam, ita ab huius anima fluant actiones suae, et ab illius anima actiones suae, cum interim similis sit actio actioni, adeo, ut duae actioue re prorsus una existimentur, cum revera non sint obiecta eadem diverso modo sentiuntur, prout constituti systematis nervosi est diversa.

24 Haud dico, esse facultatem sentiendi. am praeterquam quod Sic per circulum definirem, sentiunt haud quaquam artes ipsae,

43쪽

25. Quomodo sensatio sat proprie dilucidare neminis est, nisi

qui arcana naturae omnia levato tanquam velo conspexerit nihilominus tamen adesse in nervorum tubis materiem quandam subtilissimam, luidam, quae agit motu vibratorio, vel oscillatorio, talique propagat ad sensorium commune inpressiones obiectorum externorum, Sse eamdem aliquatenus electricitati positivae, seu materiei igneae recentiorum similein in parietibus praeterea nervorum haud fieri posse istiusmodi vibratorios notus, sed quaeri

debere in uid nerveo ipso, multis argumentis mihi dilucide patet. 2βὶ

Diseeptarunt nostro praesertim aevo summi et de republica nostra optime meriti viri de proportione inter vi in sensitivam et irritabilitatem, et modo dependere alteram ab altera, modo nihil commune uirique intercedere affirmaverunt. Qui pro illa sententia linicant, solent in corde ventriculo et intestinis quaerere sensilitatem irritabilitati aequalem, quae in corde haud adeo sit conspicua, cum pericardi sit seinpor obtectu in solent experimenia sua allegare, ubi discissis nervis ad partem aliquam progredientibus, mox cessavit partium istarum irritabilitas, quae autem ab aliis ideo culpantur, quod saepius irritatis nervis nullae secutae suerint convulsiones paritu in nervis subiectarum. Cor insuper assumitur tanquain sumine irritabilis corporis humani particula, neque tamen nervis de copiosis esse stipatu in Actionem praecipue musculorurn, velut sequelam seu essectum irritabilitatis eorum, non pendere ab influxu nervorum inde liquet, quod durante relaxatione, stimulus levissimus, in vix percipiendus in nervorum ramulos maxilne ac latissime dispersos concussionem produceret violentissimam et contractionem, si ulla fuerit nervo rum in musculos actio, manet tamen a stimulo isto musculiis quietus Musculi praeterea obtecti cuticula ut tela cellulari, quam tamen innino pereurrunt nervorum varii a iiii, haud contrahuntur a Pressione aut impulsu in nervos, neque possumus ullo modo relaxationem ogitare, si ad nervorum efficaciam in musculorum actionem refugiamus. Quodsi autem praecipue ad cor respicere Velimus, cor adhuc sese contrahere, ligatis ut ut nervis ex plexu cardiaco prodeuntibus certum est. Cum insuper arcte cohaereant nervorum ramuli ad unuin cordis ventriculiam

progredientes cum nervis ad alterum distributis, cuicunque patebit, aliornum motum cordis aegre posse tali modo dilucidari.

25 Accedunt ad meam sententiam plures egregiorum philosophorum

et inter alios Isaac Newtonii A. de quo hsque honorifica Praelatione loqui erubescerem, in ua est ad calce in ptices u. 23. p. 355. d. Lond. 7 I9. .

44쪽

Quum vero haud inficiandum, pendere nihilominus aliquatenus

musculorum actionem ab influxu nervorum, quod multis iisque egregiis argumentis demonstrare conati sunt viri laude nostra superiores et Fontana et Rob. Whyti, nihil superest, nisi ad opinionem illius confugiamus, qui nervorum efficaciam in musculos putat caussam non efficientem sed tantum excitantem motus muscularis. Dissert enim in e utraque, ut in illa adesse semper debeat proportio quaedam inter offectum et causesam, in hac autem deficere haec etiam possit, requiratur tantum accidentalis quaedam externa determinatio, quae effectum variare possit. Haec mihi vera videtur ratio inter sensibilitatem et irritabilitatem, ut quamlibet altera quadanteous pendeat ab altera,

sitque nervorum actio caussa excitans motus muscularis, haud tamen aliter veniat utraque consideranda, ac duae separatae vires, quae, licet habeant aliquid ominiane, haud debeant tamen confundi. Plaeet itaque nobis etiam, velut seiunctam vim utramque tractare, quoniam praesertim aegritudines variae modo huius, iam illius, nunc utriusque vitia praesupponant, ut ex sequentibus paginis patebit. Haec, quae speeimine hoc amplius dilucidare mihi proposueram, ad opus ipsum, quod mox in lucem prodibit, transiero. 27. Quae cum ita se habeant, patet iam via ad aliam vim, eamque summi momenti in Orpore animali, videlicet vim vitae, seu vim partibus propriam Actiones corporis animalis naturales et vitales cum necesse sit pendeant a vi quadam primia genia, eamdem nomine vis vita proprie solemus insignire possumus enim ad nullam aliam vim aruin, quas iam recensuimus, appellare, ut inde actiones secretorias, circulatorias, et vitae ipsius derivemus, nisi propriam vim assumamus. Risu enim in gis dignus videtur conatus eorum, qui in explicandis secretionis, excretionis aliisque actionibus naturalibus corporis animalis ad meram attractionem partium quarumdam vel homogenearum vel heterogenearum respexerunt, quod quidem in machina accidere, nunquam autem in corpore animali tanquam organo animae potest. Cum Boerhaavio*β enim fere omnes, in secretione explicanda ad variam arteriae longitudinem a corde, varium eius situm, complexum, veloeitatem, proportionem rami ad truncum, vim exprimentem, moram in cavo sic in digestione ad mechanicam commolitionem, sermentationisque aliquam speciem in respiratione quidem summo iure ad conatum naturae nocivum quid corpore eliminandi, principiumqtie vitale attrahendi consilia transtulerunt. Mechanicam tamen adesse neeessitatem secundum Bo- rellum ut varia liquid variis in locis secernantur et se-26 Instit medio s. 203. 20 aD De motu animal P. II.

Prop. 160.

. Di ilia

45쪽

eret miro immutentur. Quae utut sunt, si id mechanie e. si ori hae nominare velis, quod secundum certas quasdain at- quo constitutas fiant leges, sicut Archibald Pitearnius 8 3, quem summa cur voluptate legere memini, feeit, ambas lubenter do manus. Secundum omnium autem philosophorum sensum mechanicae sunt istae mutationes, quae in maehina fiunt, i. e. in corpore, cuius mutationes ex structura ipsa explicandae erunt: cum vero e sola structura mutationes corporis antinalis haud possint dilucidari, per se patet, mechanicam posse nullo modo esse istiusmodi actionem. Hinc more veterum et antesignanorum praecipue in nostra arte respicimus ad vim vitae, quam rite distinguimus ab irritabilitate, sensibilitate, eontractilitate et a virilius inere mechanicis, puta cohaesionis et elasticitatis; quae, quanquam omnes maxime sint conspicuae in corpore animali, haud omnem absolvunt numerum.

28. Λυναυις παντα αυξε και τρέφει και βλαστάνει 'ὶ summii aque momenti putanda vis et facultatis notio. Recte igitur R. l. inekius δ' vires, inquit, omni hono medico cum primis sunt attendendae evi illato illud respondet, quod Theoph. Bonetus 3 protulit vires medicum altero

oculo semper intueri debere. , Aristoteles iam Stagirit ad hase primigenias orporis animalis vires consilium transtulit in generationis, sensationis et vegetationis negotio. Potentiam δονύμεν dicit principium transmutationis in altero, aut prout alterum est: ex. r. potentiam edifieandi in mediuinor fert, quam ait haud inesse aedifieato verum artem medendi, cum sit potentia, inesse tamen in eo, qui sanatur, sed non prout vel quatenus sanetur δ'). Potentiam a vi distinguit quod nuper Lambertus quoque seeit): si sentire nos bifariam, potentia et aetn reliqua indidem petantur. Caeteris voeabuli potentiae signifieationibus, quae solebant plurimum mota- physicis veteribu in si esse, supersedeo, quoniam medici iis

perraro utuntur.

29. Galenus in tractatu, quem scripsit περὶ Ουπως των gτσικων δυναμεων, disserentiam inter egetabilia et animalia in eo ponit,

quod adsint in his h ἴσθησις, και ἡ καθ' ορμην μησις καὶ

αἱ h νυμεις, quas omnes putat ου ψυχικας ἀλλα φυσικας δυνάμεις. Sunt vero tres istae saeuitates, ut mihi quidem videtur, congruae eum tribus istis, quas antea protulimus, irritabilitate

28 Element medic phys mathem pro p. 46 48. l. m. il4.29 lib. antiqv. de alimento. oo lib. I. cons. 23.-Ρ. 303. Si Thes med praci T. I. ih. I. it. I. . . P. 28 P. 142.32 Metaphys. Lib. IV. c. a. de anim. Lib. II. M.

46쪽

praestantissimorum inter nostros medicorum, Casp. Hossit anni,

Echard Leietineri, o Alb Sebia ii, prae omnibus autem Ernest Gothos r. Bal diligori didici, ad consensum doctrinae

veteris cum nostra virium corporis humani notione sere innia possunt reserri. - . Calidii in innatui statuerunt maiores nostri praeeipuam caussat formationis fetus, eius inerementi, nutritionis, vitae conservationis, et eius destructionein mortis ipsius caussam. i. Plures autem coaevoruin nostrorum in theoria generationis, et nutritionis refugiunt omnino ad nisum formativi an modificationein quamdiun, ut nihi quidei videtur, vis vitalis, quae omnibus praesidet sinctionibus, clavumque quasi gerit totius nostri corporis. De his Herderi immortale opus, Ido est gur hilosophie de Geschichio de Mense h-hoit, et lumen bachii varia, uti Vom Bildungstriobe et Specimina hy siologica . - . Cor dixerunt calidissimi in corpori, viscus in); calidius idem, quo propius animal origini δ' quod optime convenit cui prolata pinione sq. 18. decordis ceteras partes corporis uinani longe antecellente irritabilitate. Ossiunus aequo ni in iure vis vitae maximam partem

in ipso corde assumere, eum primum sit, quod moveatur in sotu, ultimum sere, reeeptis quibusdam rarioribus eatibus, quod moriatura ). c. Consentiunt in eo annes inedici veteres, quod calidum innatui sit animae vegetativae instrumonium quid autem γενεθικως sit, in eo dissentiunt adeo, ut Io Bapt. Montanus δη dicere sit conatus: Ego, ut iugenue fatear, profitebar

33 De vi vitae et natura pauca adhuc ex Galeno huc facientia allegare placet. Η δοναριις σθενὴς γίγνεται ονε, καὶ δια κανεξίαν του καμνοντος καὶ δε γῆρας. eth med. l. X. Ano ν σχει ὁ ἄνθρωπος, ταν ai u με vn rovisoσOrero honysi. De cris.

34 Aristoteles de Generat anim. ih. Il. c. I. P. 1260.ed Pac. 8. 1597. Lib. II. c. a. Pliniun iust natur. ih. X. c. 53. Cicero de at Deor. Lili I. c. s. 54. Hippocrati adscriptus perperain ther de Princi p. VII, iis . . et Lind. Galen. ih. II. de temperam. c. 8. 35 Aristoteles de part antina t. ii, Ill. . . lib. de corde. retaeus Lib. Il curat acu t. c. 7. ἡ καινδίω νην θεομόrητα διδιοσιτησεν Drηρίησε. 36 Ilippocrates de natur human. Aphor. l. 14. Vid. meain polog. nov. Hippocr. et eius Aphoris in quae mox prodihil. 37 ExΝtant auten apud antiquos medico et philosophos plura loca de calido innato tanquam cauAsa gerierationis et nutritionis principe, velut apud Galenum in thr. de tremoro, omni in Aptior. IV, 37. l. 15. II de facult.

47쪽

sem doetorem esse, et, quid esset calor innatus, vix tandemissenex cognovi. Intelligit autem cum Sennerto δ' et Fer ne lio ' sere tota scriptorum de calido innato caterva haud qualitatem nudam, sed semper qualitatem cui subiecto, ut mox assumerent humidum primigenium, mox spiritum insitum, tanquam στων του εμφντου θερμου. Ex Aristotele patet,

haud elementaris esse naturae alidum innatum, sed tantum

igneae, quippe cum ignis nunquam ad στοιχεῖα sed ad ρχας

duntaxat sit apud maiores nostros relatus sic enim loquitur:

ἡ ἐν τοῖς ζωοις θερμοτης με περ, υτ απο πυρὸς χει τὴν ἀρχην, ἀλλ' ἀναλογη τε τῶν στρων στοιχείω consentiunt eum eodem Io Caes. Scaliger Frane Valleriola '), et

Seheghius '. Ad seminis praeterea naturam pertinere calidum innatum, neque ex elementis onstare, sed elementis quandoque esse associatum nam ignis elementum omnia eorrumpere, neque blande fovere corpora, velut, ει φυτον θερμον); nutrire nos plantas per humidum radicate et spiritum insitum, tanquam per σHαν του ἐμφυτου θερμου, edixerunt sere omnes de eodem obiecto scriptores. - . umidum istud primigenium, de quo tam saepius locuti suerunt maiores nostri, nihil aliud esse ac gluten animale, στίαν irritabilitatis haud secus ae alidi innati, prorsus persuasum habeo. Sic enim satur La E. Rive

rius ': Humidum primigenium est substantia humida, pinguis,

is per omne orpus effusa, qua eator nativus tanquam proprio,, pabulo conservatur; ' et paullo post se Calor nativus est quali- istas omnibus animantibus propria et lainiliaris, cuius beneficio via sevunt et actiones suas exercentP 7 . Veteres introphilosophi, quos inter primos ducunt ordines et lato, et Thales, et Aristoteles, et Heraclitus et Demo eritus, ex igne et aqua oriri omnia statuerunt, igni tribuerunt vim omnia per omnia movendi, quae vero potestatem omnia per omnia nutriendi. Haudas Insili. ed. Lib. I c. 3. 40 Li IV. Physiol. c. s. I Degenerat animal. lib. II. c. 3. 42 Galen. εο τῶν no' 'μποκραrν στοιχείων. 43 Exercit. l. secl. 18. Exerc. CCLXXX. seci. I. 44 Loc commvn. Lib. I. c. i5. 45 De caloris vi et ossi c. c. 4. 46 Instit Med. I657. p. 54. 47 Ilonendum tamen nostrum ni verium hic non prorsum vestigia Graecorum sequi quippe qui accurate distinxerunt inter Θερμον umpuro καὶ ρε tvr ον. - Μissas autem hic faciam vanas istas atque fictilias Sinensium de humido radicali et calido innato theorias, cuius ulterioris originem in nasu finem in digitis pedum extremis quaesiverunt Arterias alias ad livmidum radicate alias ad calidum innatui reserre, tresque gradus utriusque assumere eosdem, cumque ariae calidi innati inveniant in sanguine, phlebotomia spreta ad excretionem aluum sanguinis, tanquam caussam catholicam omnium aegritudinum hique refugere, quam optime eliminari per moxam interii Cleverus in Spe cim me dic. intc. 4 Francf. 1682 pari. II. p. 3. 4. . OF inius in clave inedic de pulsib ad ment. Sinens. c. 7. Kaempserus exot Fasc. III. hs. II. et 2.

48쪽

possitan quin hic ea, quae philosophi nostri aevi quidem

celeberrimi, verum tamen haud satis circumspecti, de sententia protophilosophorum Graecorum circa creationem mundi senatoria plane gravitate dixerunt, reeenseam. Vari enim, ut Cl. Tie

de in annus .i, matteux 'h et Me iners β' , arbitrantur,

Graecos, et praecipue Thaletem ortum universi totius et dei ipsius ex aqua statuisse, quae anni somnaverit elementa et corpora per physicas suas vires, neque contribuisse divinam potestatem ullo modo, ut ex aqua universum oriretur sua ipsius autem cogitaute atque divina potestate evolutum esse en divinum, quod bonitate sua atque prudentia omnia contineat, moderetur, oveat, omnesque rerum atque einporum varietates vicissitudinesque efficiat. Contradicere sibi hic et viri videntur, cum ad mundi creationem nullam assuinsisse maiores nostros divinam potentiam, ad sui ipsius autem evolutionein requisivisse omnino potestatein illam statuunt Accedit gravissimum omnino argumentum totam illam opinionem nostrorum coaevorum de doctrina veterum et praecipue Thaletis unditus subvertens, nimirum

Aristotelis ii de Thalete edictum Θάλης ψη γη, πάντα

πληρη θεων εἶναι. Quodsi autem omnia plena deorum assumserit Thales, ad animam mundi, cuncta gubernantem, et in cunctis reperiundam omnino ubique appellavit, neque unquam in necessariis physicis viribus aut τυχαὶ quadam aut εἱμιαρμένη fidem posuit atque fiduciam. arguinentum contra me putetis esse, quod Homerus g), quem varii arbitrantur philosophia initiatum, habeat talem versum, ubi Iuno cum Venere colloquitur: Eta γαρ φουένη πολυφορβου πείρατα γαίης,

'Ωκεανον τε θεῶν γένεσιν, και μητέρα Tyro ιν.

Ad sotericam enim philosophiam pertinuit doctrina de deorum omnium subordinatione et dominio antinae mundi, sive opificis et architecti totius universi, quemadmodui ait lato ηὶ Γῆς τε καὶ τρανου παιδες κεανος τε καὶ ηθυς γενέσθην, τουτων

φον λεγομένους αυτῶν, τι τε τουτων Ελους ἐκγονους 'Eπεὶ δ' ουν πάντες σοι τε περιπολουσι φανερῶς και σοι φαίνονται καθ' o σον αν ἐθελωσι θεαὶ γένεσιν σχον, λεγε πρὸς αντονδε

MYGrie clientand erste Philosophen S.I39.141. 49 His t. deo ac ad des inscript T. XXIX. Surrae principe acti dei' univers. p. 237. 5o de vero deo. p. 259 308. t Deanim. Il 5. p. 386. 52 Il. XIV, 201. 53 Timaeus p. 530. m. d. Huc actu ut Varia Ioca in Theaetet et Crat Fl ubi deos hos inferiores, hique distinguere iam antiquitus solere philosophos dicit a supremo deo, et divina potentia. Videtur autem Plato uti in supra allegato loco traditione antiqua fortasse ex cosmogonia quadam veteri, cui Asentitur.

49쪽

τος . . . in luculenter patet, veteres philosophos Graecos aquam seu urinidum suu in primigenium haud tanquam vere primariam et unicam caussam efficientem huius universi considerasse, sed tantummodo, maxime autem Thaletem, tanquat instrumentum assuinsisse, quo usus fuerit supremus deus, ad exstruendum mundum.

31. Quemadmodum philosophia, generis humani parens, cuicunque scientiae faces praeseri, neque absque illius duetu gradari tuto certoque possumus in ulla cognitione, ita quoque historia huius seientiae divinae atque doctrinarum philosophicarum nece sario requiritur ad dilucidandas theorias sero quascunque in aliis scientiis. Quam amplum praestare possit eadem ad historiam me dicinae pragmaticam rite diiudicandam usum, mox publice in meo tentamine historiae medicinne pragmatica pluribus ostendam. Iam vero ortum doctrinae de calido innato, tanquam origine κινήσεων των καθ' ορφιὴν in nostro corpore, atque δημιουργωθασων των ἐν σωριατι jstων γενομενων ἀλλοιωσεων ex philosophia graeca paucis explieare conabor. Cum ignis vel potius materies calorifica sit subtilissimae indolis, effugiatque pura

nostros sensus, ad eamdem provocasse maiores nostros, Si quaenam sit motuum in nostro corpore caussa vellent exponere, haud

mirum erit. Sic enim loquitur risto totos επομένον δέ τουτοις και την ψυχὴν ἀποδιδοασι - τε γαρ κινητικο τὴν

τος ἐπιλειπουσης, αργα εθιενα, και νεκροις ἐοικοτα ποθει τὴν πυρος δυνα/ιιν ως ψυχὴν Pythagoram Samium calorem caussam assuinsisse omniuin vitalium et animantium, stellasque tantuin eam ob caussat esse divinae indolis, quod participes sint igneae naturae, testatur Diogenes Laertius . . Sic loquitur

auctor antiqui libri de carnibus sed Κ. I. p. 42b.J, qui perperam ippocrati nostr tribuitur: Λοκεε δέ μοι, ὁ καλεομενθερφεον, ἀθώνατον τε ειναι και νοεειν πάντα και ρην καὶ ἀκουειν και ἐιδέναι πάντα καὶ τα ντα και τα ιελλοντα σε- σθαι Quid certius, quam summul universi architectum, seu

animam mundi hic intelligi, quam igneae seu calidae esse indolis, auctor libri huius contendit Probe autem hic notandum,

50쪽

veteres haudquaquam verum ignem intellexisse, sed θερμον quoddam elementare, quod ex Aristotele I et Herodot σφη, et Cicerone ' patet. Solebat enim Aristoteles distincte loqui dedisserentia caloris huius elementaris et ignis corporei, istum appellavit aethera, et νοὸς naturam esse calidain proprie, neque igneam autumabat. Calidum itaque seu materies ealoris et lucis erat symbolum divinitatis, sub cuius urina semper deum cogitaverunt: sic quoque iudiearunt, δυνα/ ιιν istam καθ' oρμην κινη- σασαν in corpore delitescere sub symbolo, sub forma, sub instrumento calidi innati et sicut calor mundanus in humido seu aqua residebat, sic in microcosmo humidum primigenium, seu gluten animale est sedes vis vitalis, seu irritabilitatis, cuius utriusque haud satis distinctam habuerunt veteres ideam. Nonne, per

deum immortalem, magnifica haec est, ac prorsus divina maiorum nostrorum de vi vitali sententia, nonne admirationem nostram summo iure neretur Excusabit, ut ego confido,

ipsum dignissi inum thema, me longiorem in eo suisse, eum haec distinetius exposuisse ante me neminem, recordor sist).32.

Ut autem iam propius ad caput nostrae disquisitionis accedamus, inquirendum est, quid sit natura et speciatim quid natura corporis humani Naturam dicunt nostri philosophi Κant' Metaphysis ch consangs grunde de Na turmis sens chast , principium internum, primarium eius, quod

ad exsistentiam rei pertinet, sive complexum determinationum iu- ternarum, quae rationem realitatis omnium accidentium continent.

Hinc itaque liquet, quomodo disserat natura ab essentia: haec enii dicitur principium eius, quod ad possibilitatem rei refertur. Ad naturam pertinet essentia, nec ab essentia necessario Pendet natura, pertinent porro ad naturam facultas quaelibet et quaecunque vires rei cuiusdam. Cum autem natura nonnisi substantiis rite possit adscribi, sequitur, corporis cuiuslibet naturam esse principium eius internum, a quo pendent et actiones et eompositioni modi in torpore. Constituitur itaque natura corporum vel modo compositionis, vel facultatibus et viribus quibuscunque eorum. - Corporis antinalis ideo naturam statuo esse complexum determinationum internarum, quae rationem continent realitatis mutationum et omnium actionum eiusdem i. e. complexum omnium 57 De genera anim. II, 3. 58 III, 106. 59 De natur.

deor. II, 15. Go Ad iistoriam doctrinae de calido innato praecipue respiciam in meo tentamine histor medic pragmaticae, cum summi sit in tota nostra arte momenti, et variis nominibus insignitum tamen revera ad nostrum usque aevum sit propagatum. et r. enim evorinus, Paracelsi sidus assecla, suum sulfur vi tale et balsamum vitae, Heluio litius suum archaeum, Varii, ut Paracelsus ipse suum Gaatera nacta etc. unum