Praelectiones Marciae, sive Commentaria in Thucydidis historiam, seu narrationem de Peste Atheniensium.

181쪽

In Thucyd. rrat. Pestilentia '

til α -οι τα δ',λια, &c. idest, Eadem hyeme Desum expii uere Athenienses ex oraculo quodam . Pisistratus enim T rannus, & ipse prius eam expiauerat, sed non omnem, sed quantum a templo prospectus insulae patebat: tunc vero inta expiata esst, hoc pacto. Quaecumqse defunctorum in Del6 extitere monumenta, omnia sustulerunt, in posteria edi xerunt, ne quisquam aut moreretur, aut nasceretur in ea insula, sed in Rheniam transportarentur: abest autem Rhenia a Delo tam parum,ut Polycrates Samiorum Tyrannus,

cum aliquand0 classe polleret, & alias insulas Imperio pre meret captam Rheniam c0secraret Apollini Delio catena annectens ipsit Delo,& plenteridem,seu quinquennale felitu ne primum post expiationem fecerunt Athenienses vulgo Delia, dcc. Inutilia erant. J Sic Dionysius de Peste Ro

tiones ad puluinaria,& altaria factae Deorum, neque expiatoria sacra,& pro ciuitate, dc pro priuatis domibus obita re quietem a malis afferebant. Et in eodem lib. de alia peste,

idest, Neque supplicationes Deorum,de sacrificia,aut eae,aiquas confugere postremo coguntur in huiusmodi calamititibus homines, viritim, & publice factae expiationes tunc

proderant,& lib. io. idem narrat Tελυτῶντερ αυ ἀναπἐςησαν, Ab ipsorum demum Vlia recesserunt. J Laurentius Valla vertit,cum morerentur,re

liquerunt, sed quavis mξMυταν metaphorice significat mo ri, quia mors omnium actionii finis: absurda tamen nimi , nec Thucydide digna sententia,quod ea homines,cum M'rerentur, reliquerunt, nempe praesidiatam humana, quio diuina,virecte Graecus Scholiastes notat, πινων. Nam quis nescit omnibus praesidijs nuncium remittere morientes 3 Melius ergo dicendum, quod clim Omphtentassent, S humana,diuinaq; praesidia essent ex8erti,tλ'dςm satietate rerum, quae nihil prodessent defatigato tyomnium

182쪽

omnium ussi recessisse, ac destitisse, ut sit positum uerbi sarticipium τελευτωντες, idest , finientes, pro adverbio ibistis , demu, postremo, in sine. Quo adverbio,vt audistis, utitur Halycarnas us, qui multa ex Thucydidijs verbis adhibet paululum inflexa, M mutata, Vt yro eo, quod dixit Q ad os is inutilia erant' , ipse dixit ου πρὸ συφελουν, non proderant. Et ista sus etiam verbo ipso Thucydidis ἀπελο m re cesserunt: id vero, quod diximus de participio pro adverbio posito, in hoc verbo potissimum,& frequenter solet eueni re,dc usurpari a Graecis Scriptoribus in omnibus casibus, Mgeneribus, ut est a Grammaticis animaduersum. Isocrates

ides Aniensifide est tandemita satiauit eos proeliandi cupiditate Plato saepe utitur,Vt primo de Repub.τελευτῶν δορυ- idest, finiens, hoc est tandem concessit. Ipse vero Thucydides frequentissime utitur, ut infra in hac ipsa pestis

descriptione in noc ipso casu, τελευτῶντερ ξjeκαια ,δcc. Aυτ. απιςaσαν, Ab eorum visu recesserunt.J Eodem verbo usus Halycarnassaeus lib. t o. in descriptione pestis,ubi eandem etiam sententiam accepit, & quodammodo more suo amplificauit, ε δὲ Ουδεμίαναυτῶν ἐπιτροφΛν ἐγνωσαν ἐκ τούδ'οeιμονιου γινομέ D,ουιρέ-τα ἔacta τουπιας α πε- τησαν, idest, postquam vero nullam malorum conuersione fieri animaduerterunt Deorum beneficio, neque eos misericordia commoueri,etiam a diuinarum rerum cultu recesserunt.

183쪽

IN cepit autem primum,ut fertur, ab Aethiopia, quae est super Aegyptum: deinde in Aegyptsi, Libyamq; descendit, & in Regis regionem pluri' mam , in Atheniensium porro urbem de repedi incidit.

184쪽

FABII PAULINI

X p LI C A T o principio temporis, quo A thenieses inuasit insignis ista pestis, dc magnitudine per comparationem aliarum pestilentiarum declarata, ad origine causae aggreditur demonstrandam: Ted quia hic agit Historicum no Philosophum ; non aperte , & ex pro fesso id facit, sed obiter, &: dissimulan-

UL, kliaui, FIAE CUCIIS: originem enim primam traxisse dicit

ex Aethiopia innuens quodammodo proseminata, & pro pagatam ex aeris sensim facta corruptela, & mox late diffusa,Vsquequo Athenas perueniret,in quo etiam fortasse Ve torum causa,&opera factum est, ut citius, atque promptius propagaretur, inquinamenta pestis procul illis ex Aethi pia deferentibus, ut Galenus videtur sensiisse, & interpretari,idq; se non ex sua psonunciare sententia ostendit; sed aliorum tantu dicta recitare, dicens, ωρ λέγεται ut dicitur, quod ost Historici munus,qui non philosophari debet in indagandis rerum causis, sed facta tantum, de dicta aliorum recens iei& commemorare. Progressum vero etiam pestis ab A thiopia,& iter quodammodo persequitur: quo facto Athe Πλ peruenit, cum scilicet procul abesset: neque enim fuisisti rationi consentaneu,aut veritati, neque proinde credibiiς,Rc fide dignu,quod tam longo spacio ab Aethiopia AthenR. esset profecta, intactis relictis regionibus in medio utri

collocatis :&ideo ab Aethio a in Aegyptum , qum

185쪽

uino In Thucyd. Narrat. Festilentia

illi contigua,S: finitima declinasse, ab Aegypto in Libsies. 4 Libya in Persidem, M a Perside tandem repente Athenii

incidisse commemorat. tio ατο δὲ τομὲ, πρωτον,Incoepit autem primum. Ji Deme

irius Phalerius in suo libello Uui ερμουνέαρ, idest, de elocu tione. Citat hunc l5 cum Thucydidis pro exemplo compo

sitionis magnificae, μεγαλοπρεπους, qua maxime excellere ipsum Thucydidem asserit: cum enim conficiatur ex tribus potissimum διανοία, εἶ , συνῆρσ , sententia, dictione, coni. positione; tamen hac postrema ita excellere dicit Thucydi dem, ut vel ex ea magnificus iudicetur. Δουλον δὲ τουτο ἐν

Thucydidis,sere enim prorsus magnificum in omnibus ipsi facit numeri longitudo,& assirmari prope potest,quod citri huic viro undequaque insit magnificum quiddam, vel Alacompositio, vel haec praete caeteia gignit, quod maximum in illo est. Disputans vero de hac magnifica compositione ex Aristotelis sententia dicit eam esse maxime poeonicam.

positio vero magnifica, ut ait Ariistoteles,est poeunica: cum vero duo sint genera poeonis, alterum principijs orationi accommodatum,quod Vocat ipse προκαταρκτικον,culus isti tium est syllab longa ; tres vero breues terminant: alterum clausillis accomodatum, quod uocat καταληκτικω, quod est superiori oppositum, cuius initium sunt tres breues: termi nat uero longa: prioris exempla Cicero in 3 . de Orat. locum illum exprimens Aristotelis haec dicit esse,desimi te, incipii , comprimite,posterioris uexo domuerunt, sonipedes. Demotrius prioris exemplum ponit hoc αρυτ' , posterioris τῆἀράβω, ubi Petrus Victoriusvir eruditissimus in illo uerbo suspicatur cantus quosdam ipsum intelligere, in quibus his pes frequens esset, quia scilicet illle non esse accommodaigfortasse exemplum putauit,quod diphthongus suapte natR ra sit longa, sed qui in Graecorum Poetarum lectione uox sati sunt, runt apud Grscos sequente uocali esse breuςφ' quare exemplum est pinonis posterioris accommodatdm

186쪽

nam quod attinet ad ultimam syllabam, ea est ad placitum, siue velis togam fue breuem eis cere,cum nihil aliud substa uitur,&lmox addit Ipse Demetrius docens,quo fiat magnifica compositio adhibitis his pςonibus primo in principio

periodi,& altero subsequente,& mox etiam clausulam leo nan multis interiectis,& citans pro exeplo hunc locum

κα-Η αἱssu: Agab oportet aut in inebris magnificae orationis procataraicu paeone initium esse membrorui catalectu cum uero subsequi: exemptu horu est hic Thucydidis locus κρἱατο δὲ τοκακον εἱ αἰθιοπιαρ,in quo duo sint animaduertenda. primum Petrum Victorium vertere illud εχσεσθαι, quod sequi significat,in extremo poni, quod licet optime sit accomodatum rei verilapi,ita enim faciendum praecipit Aristoteles, sed tamen, & uerbi proprior notio: & exempli allati ra tio repugnant nam in exemplo post primum paeonem sub' sequitur secundus: primus est, αρjατο A secundus, το κακοκε, deinde rursus alius primus paeon αἰάιο αρ, cum syllaba alterum est, quod hic locus non consenit cum ea lectione, qu.ae habetur nunc in Thucydide , quare in dubium reuocat mihi,utrum haec fuerit apud Demetrium lectio Thucydidis, an uero sit μνηχονικον αμαρτημα, id est, memoriae pe cdtum, quod scilicet, cu haec scriberet, ut fit, non esset Thm . . cydides ad manum, de memoria alterum, pro altero Ve l .hum supposuerit, quod magnis sepe uiris accidisse est an, V duersum, ut nos in quibusdam nostris, siue notis, siue ria lapsin iVbolijs, intres de Orat. libr. Cicer. animaduertimus, nam . primum ipse Cicero frequentissime lapsus est, Sc hoc uitioi dorasse constat etiam ex historia, nam scimus huiusmodi multa errata in eius scriptis fuisse deprehensa ab amicis,qui ςRin de hoc admonuerunt.ut libro tr. epistolarum ad Atti. Cicςro ubi pro Aristophane cum scripsisset alicubi Eu-p0iidem ab Attico admonitus mutauit, sic Aulus Gellius in I S, cap.6.lapsum ostendit hoc vitio Cic.qui que essent ab ς tore pronuntiata, ab Aiace dixit esse prolata. 1n I.lib, de EiQria, ubi uersus tres Homeri latinos fecit. Politianus quo

η ὸς locutus ut inquit ipse A. Gellij libertatem) in misceli

capru

187쪽

cap. s .errasse ostendit Ciceronςm dum ea, quae dicta sues apud Hom. Vlysse, tamqua ab Agamemnone .pronutia taciferuntur ab illo ita secundo de druinatione. P. Victorius

lib.Var. leist.2.cap. 1 F.dicit errasse Ciceronem in a.quaestione Tusculina, quod dixerit Philoctetam viuisse Herculem te mentem in Oeta monte,cum hoc temporu ratione fieri n. potuerit, sed is fuerit Paean Philoctetae pater,&lib. 3. ca pit. 3. demonstrat Ciceronemib. a divin.fecisse cuiusdam Homerici versus auctore Aiacem , qui tamen ab Vlysse profertur, quorum duorum errorum Cic. meminit et Paulus Malia. lib. de Sen. Principe idem Victorius lib.7X.ς. suspicatur eodepacto lapsum Ciceronem in referenda Historia de Iasone Phereo, cui inimicus vomidam aperuit,quam sanare Me .ci non potuerant, nam a graecis scriptoribus proditum scri bit hunc fuisse Prometheum,no Iasonem . sic in lib. de Ami. citia, pro Achille positit Neoptolemum,dum ait. Nec enim Troiam Neoptolemus capere potuisset, si Lycomedem, apud quem erat educatus, multis cum lachrymis iter suum impediente audire voluisset, nam ex Homero constat, plμnio, & alijs omnibus auctoribus Achillem hunc fuisse, non Neoptolemum. sic lapsus etiam in 7. Fam. epist. ad Volum nium, ubi ait, nisi caetera,quae sunt a me in r .ad orat. per An tonii personam disputata de ridiculis, nam non Antonius, sed Caesar disputat de ridiculis, sed no soluiti Cicero,at mul hi; abi. lapsi. Aristoteles 2: de moribus ad Nicomachii Calypsoles. . nis nomen pro Circes posuit, & in a.de studio dicendi, Aegyptiorum regis nonae immutauit, ut notat Ρ.Victorius Vas lectatb. y. p. 3-sclapsum quoque Plutarchum ibidem0, plutares,' seruauit in Nicia,ubi citans Aristophanis versum, sub perse na Cleonis pronuntiatum dicit, cum tamen id pronuntiςt Agoracritus. idem in eodem Plutarcho aliud memoriae ei ratum exagitat Var. lect. lib. t o. capiti 3. ubi cum factum sir Domiti3 aduersus M. Scaurum inimicum referre vellet, iplibello, ubi ostendit rationem, qua distinguatur adulator in amico, historiam inquit ipse contaminauit,& perseq/Τimmutatis re contra ac euenerat, exponit, quod enim PQ mitius egit, id Scauro attribuit, do contra. refellit vero Opi ''

Ciceronis auctoritate, Δρ Pςdiani qui concordes de haς ἔς idem memoriae prodiderui. quod.s Domitius,cum

188쪽

principem Civitatis in Iudicium vocavisset, Scaurici,

seruus ad eum clam venisset crimina in dominum delatu rus comprehendi hominem iussit, ad Scaurumque deduci. idem Victorius similem errorem memoriae in Horatio no- Horatiustat lib. 3.c y. de illo insano,qui se credebat miros audire Tra

goos, quem dicit fuisse Argis, cu ex Aristotele Abydi fuisse constec Budarus lib. I. de asse Plinium hoc vitio laborasse de--

monstrat,& eum exagitat ita multis. Polit.inmisceli. cap.63. memoriola vacillasse Varronem, probat in versu Terentiano. scortatur, potat,Olet Unguenta de me in quo verbum illud scortatur,dicit in nullis reperiri codicibus, sed obsonad i. . ubique legi. Glareanus in alidi annot.in Liuiam bis lapsum eu, aut ter demonstra quod prius. Sabellicus ostederat, nempe,ubi ait. Ad duo bella exercitus scribitur, Fabio in Veientes, in Aequos Furio datur ducendus, ubi probat contra rem se habere,ia mox addihild praetex memoriς lapsum possit excusare, si Liuius citatus adsit 3 habebit ut opinor nihil. Glareanus vero excusans Liuium, inquit, veru m in Liuio hoc murum videri non debet, si tape in lata rerum gestarum mole, iam senex historiam texens memoria lapsus fuerit, sed mox rursum lapsum idem ostendit cum pr0 Veientibus posuerit Aequis. sic interpres Rodulphi Agric. libro I. cap. a i. saepim Roeu lapsum Agricolam probat. Paulus Mannuccius in comme. phus Agri .epist.lib. . Famil. errorem Paediani arguit, qui dixerit 1 Qq ς0 3 siam Cice. apud P. Lentulum virum ex partu decessisse,cum misset tunc nupta Dolabellae, neque constet Vsqua P, Lenta o imm fuisse inter Generos Ciceronis, sic etiam G alenum lap- '' iv 'terdum animaduertimus, ut in hac ipsa peste Thucydidis,in cuius recitandis verbis, quaedam paulo secus pronunciauit; ut videbimus, sed id vitium videtur fuisse potissi- Demetri ut paulo secus auctorum loca proferret, sed Ribit tamen ina mutata sententia, sic in hoc ipso libro notat Nauim illius comentator P. Victorius , du 'erba Aristotelis Aristote qς iminplici periodo recitat, quod etiam Aristoteli frequen- les. ςr contingere animaduertimus, qui,ut in nostris scholijs in

' Rhet Aristotelis, est animiatum,verba illa Platonis

petris .. . ' paulo secus pronuntiat, qu)m

Platone, quod et animaduertit P. Victorius, *ςmplis e Isocratis orationibus desumptis eodem ibi brOS.

'erat scripta

189쪽

Rasilius.

Ex aeris contagio ortam pese Athen.

iudicat Altimarus.

bro 3. paulo secus quaedam pronuntiat, ac sunt apud Isocrutem. Λntonius Posseuinus in apparatu sacro sub litteraeg. quem librum nunc habeo prae manibus, Ut tamquam Doctor publicus ad id munus designatus, Videam, ne in eo libro imprimendo aliquid extet, quod non sit fidei cstholicς , Principum dignitati aut bonis moribus consenta neum, in verbo Basilius notauit Basilium lapsum mem,ria, his verbis; putatur S.Basilius squod humanum est me moria lapsus, cum Leoniij successorem Hermogenem scidisse ait,cum patribus in Nicaeno Concilio; & preterea rei, cit etiam ad Baronij testimoniu, qui idem dicat libro tertio,

sub anno 32 . 'ne ατο est το- πρῶτον. Caepit vero primum. J Ex hoe Thucydidis loco, & testimonio Antonius ab alto mari an iubro delab. pest cap. s. colligit pestem hanc Atheniensem ex contagii aeris ortam: ita enim inquit. Poterit etiam ipse aer per cotagium primo infici, coinquinar ac pestilens reddi,quemadmodum Thucydides,inquit,de ea petaetri,quae Athenienses inuasiit, propterea quod ex Aethiopia per comtinuum quaedam putredinis fluxere contagia, verum Sc ex perientia compertum est,non modo ventorum ui , aut alte

ratione pestilentiς semina a remotissimis regionibus perinnire posse ad reliquas, uerum etiam ex peregrinis aduentantibus cum vestimentis, aut alijs quibusdam rebus pestilent aeremi clusum afferentibus, quemadmodum etiam peri culosa est conuersatio, cum pestilente inorbolaborantibu , ne inde contagium contrahatur,ut inquit Galenus 1 .de disfeb. cap. r.& Arist probi. .set2.7. sic quoque, & cum aeris io peratura a naturali habitu ad caliditatem, atque humidit 'tem immodice fuerit couersa, vi in his statibus, quos Hippscripsit a.dc 3. de morbis vulg. pestilentes quidem oriri mox bos est necessarium, de mox paucis interiectis. Nam quam uis in una Mundi regione possit pestilentia oriri, potest men per continuum nonnullis comunicari, ueluti ex aethiopia Thucydides, ait, propterea quod per continuum qu* putredinis fluxere contasit Athenienses etiam in silr, pintest itaque per contagium in diuer g regiones pestilenti

disseminari, tam med ij suentis quibusdam umetiam 'ggrini. per diuersas regiones vagantibus, aut quapiam ali

190쪽

& n16x e1p.6. Poteris M aliter etiam dicere, est Ebdem Galeno ibident,quod non ex immodica aeris ambie. kealiisve mycedente fuerit talisi pestiletitia orta solum,

sed det contagium nam inq init Thucqdides forte per contunitam ex Ohiopia usam putaminas fluxere contigia his , uota cespora erant ad patiendu palata, febrium causis icta, inquo obiter notandum subesses vel errorem librarij M pii6 Galeno I scydidis nomen posuerit, uel auctoris

1dest,etiatum memorie,in quod magni saepe uiri ut supra declaratum inciderant namae verba

non sunt a Thud Ide, a Galeno pronuntiata, sic in hoc ip libro capitulo primo, tribuit Thucydidi quae pronuntiantur a Galeno, & quae sunt Thucydidis, Galeno. ex

quo loco fac ite in eam uenio suspitionem, ut pute errorem esse librarii seu descriptoris non auctoris, nam itainquit. Videtur siquidem non recte, ut Galenus inquid citato loco climmunium orborumor tum in solumaterennconsectae. Hipp.nam cum in fame quidam frumentum semiputre coeacti essent manducare, in communem, communi de causa, morbum Inciderunt , aliquando etiam cum usus insecta aqua esset totus exercitus, si militer ase iistos omnes milites

fuisse, idque confirmabat Thucydidis auctoritate et historiarum volumine, quo loco scripsi quod qui in Aeno,grassante Uae,leguminibus vescerentur, cruribus debilitabin- tu qui vero eruum essent, hos genuum dolor corripiebat: h cpostrema verba videntur afferri quasi et .libro pro nuciuia a Thucydide, quod falsum est, nam sunt Galeni Thuc dis, Veto auctoritas est tantum de aquis infeciis, quibus usi thetienses Ili pestiletitiam inciderunt , sed laborauit Alti- ὸrus hoc vitior, quaedam animaduefieret, qua fe

Antonii