장음표시 사용
21쪽
&P. cbardus, in z. d. s. quaest. s. circa secundum principale. Nam inter pulchra nilial eo pulchrius, inter foecunca, nihil co foecundius. Diatdit tempora, orbem colli strat, caeteris lucem tribuit,lo influxibus in abditissma natura: viscet a penetrat , velocillimo cursu iter suum per Iz, &c. In contrari iuri est Aristoteles cum S. D. rΣ. Metaphystext. . ubi ponunt nobilitatem Coeloruin. motorum esse secundum nobilitatem intelligentiarum mouentium, quae qua . to sunt i 'periores, tanto praeliantiores
esse dicuntur. Nam i cui in mundo supercoelesti tres sunt Hierarchiae , & teitia est nobilior secunda , secunda, prima , ira idetur dicendum ei te in Coclesii
collucet A t alii tenent eum Astrolosis stellas saera, de Planetas se se habere aliquam lucem, sed maiorem a s
Hoc igitur primo persuadent Planetae, quae quanto sunt soli propinquiores, eo sunt lucidiores. Secundo,
quia Sol eli collocatus a Deo in medio eorum, ut sup riotibus, & in serioribus lucem suam communicet. Ad argumentum in contrarium dicitur, quod Eclipsis Planetarum supra Solem existentium non datur, quia cum maxime a terra dii tent, eius umbram inuare non potiunt, ut Luna facit, dum deliquium patitur,est enim terrae maxime propinqua. Neque Planetae diuersitato faeierum patiuntur, quia sempei sunt in commodo a pectu, ut toti illic retitur, non sic I tua a. Inferiores veroPl Et probat ut primo sic. ordo rerum diuinam septen- netae Sole, stit. Venus, de Mercurius ii aliquam imminutiam praedicat. At hoc non esset ii quanto aliqua sunt tionem luminis sortiuntur, adeo parua est, ut videri non superiora, invariabiliter non eiiciat nobiliora, confuso possit, nam Venus non potest tegere nisi centesimam tbeium esset. Ergo venit dicendum, quod rerum ordo ca' iis partem, de Mercurius minotem ,cum si venere mirum persectionem os cndat. nor, cumque propria luc magis abundent quam Luna, Secundo ; quia sic etiam pollemus dicere Solem Frx- corum Obscuratio non potest deprahendi, led bene dari, stare firmamento, quod ali crendum non videtur, cum in eo extent praestantissimae itellat, δc omnia signi Zodiaci, quorum instrumentum vidctur potius Sol ad productionem inferioriana, quam e contra. A Zodiaco etiam magni sunt essectus, de magnae virtutes, & quidem diuturnio es, quam a Sole, qui potius ad varietatem iacere videtur, quam ad diuturnitatem, ad quam siciunt non solum firmamentum, sed etiam Mars, Iuppiter,&Sa
Dicendum est igitur cum Ptolomeo in quadripartito, quod de nobilitate Planetarum dupliciter loqui posse
sumus. Primo quo ad stabilitatem, Sc diuturnitatem, v- niuersalitatemque est ectuum. secundo quo ad eoru in arietatem,&accommodationem. Primo modo quanto ut tradit Scaliget Exerc. 72. in Cardanum. Ad secundum, quod petit de maculis Lunae, & earum sorina, i diu hominis ut aliqui dicunt, seu leonis, ut Albe to videtiit, multa dicuntur,ut tradat S. D. i. de C lo icxt. . '. N AEgidius lib. 2. Hexam c. ys. Aliqui igitur dicunt in hoc visum nostruin halluci nari, quod tamen Alsum est, quia omnibus, ac omni tempore apparent. Alii dicunt tales maculas elle imagines Montium, vallium , Ne motum, quae iii Lunae globo quasi ex is culo exprimuntur, S ad ii os reflectiliatur. Sed hoc etiam leue est, quia non temperii ina retinet eundem aspectum cum montibus, dcc. de tamen scin per retinet illas maeulas. Agidius,&Richardus tenent paries niaculosis lunae esse partes eius rariores, immus luiuen solis reflectentes, quam du-
Orbis est si perior, tanto eii praeliantior, unde ait Ptolo- riores, quae ideo spicndidiores videntur. sed hoc arguit meus, quod motus Saturni coaptatur ad multa teri PQ- Albertus Magnus, quia si illet patres sunt rariores, nia ista, Iouis ad annos, Martis, solis, veneris,& Mercurii ad de lumine ebibunt, quam dentiores, neque tota refleato mentes,&Lunae ad dies. Secundo vero modo praecςllit inspicienda est, quia aliquo modo alaphanae videntur. sol, quia eius luce,ac motu ut Zodiaci instrumentaυς- Dicendum est etgo, quod illae partes maculosae sinteipuum, magnam varietate in inferioribus producit, de partes densiores corporis Lunae, quae ita de Acili uoti p in hoc sensu procedit argumentum aduersariorum.
a. Lunam esse plenam creatam, id est in plenilunio. Ab ea autem mentes lunares incipiunt, diciturque luminare masnum, non quantitate, cum sit minor omnibus planetis, Mercurio excepto, sed cilici etia, cum terret ni
xime sit propitiqua, bcco 'visus lumen diffundat, vi
Vtrum I ira acii piant tutam a Sole. V Idetur quod non . Quia in aliis Astris a Luira non
apparet imminutio luminis, quo ad aliam partem, neque Eclipsis, dum sol sub eis pergit. Igitur signum est Altra non recipere lumen a sole. Secundo probatur specialiter de Luna, Nam inrisniluuio dum tota soli Opponitur, tota lucet, α tamen abeamul maculae non deficiunt. In hac difficultate Anaximander, Antiphon,&Cle i Idetur quod non. Nam prima qualitas altera tua medes fuerunt in sententia, sinsula A stria Sole lucem V a nullo causari potest, aliter non est et prima, sed c Accipere.At Avicenna, ct Macrobius solam Lunam a So- liditas inter primas qualitates alterauto connumerante luctan mutuo accipere diaciunt, alia vero Allia de tuo tur. Ereo non eri; a luc
22쪽
secando. si lux esset eausa caloris, maior lux esset ausa maioris caloris, sicut maior ignis causat maiorematorem. At Venus, Iupiter,& Luna magis lucent,quam irion, εἰ Procion, id est, Canis maior,& minor, & talen hi Canes Oiorem causant aestum, quam supradia i Planetae. Ergo dcc. Tertio. Sicut lux dicitur calefacere, ita etiam dicitur
siccare; sed luna in plenilunio dum est maxime luci
illumectat magis. Ergo &c. Quarto. Saturnus lucet, & tamen secundum Astrogos ins rigidat,&multae seminae lucent,&quercus pu-idae, Pisciuiri squamae, Ciccindolae,& quorundam ani- alium oculi, A tamen non calefaciunt. Ergo lux nonficit calorem. In contrarium est Arist. in a. Meteor. cap. 8. & de pa bus animalium cap. s. & . de generatione cap. 2. & D.
ionysius . cap. de diuinis nominibus, de de C estiterat. cap. IJ. S. D. Opus. 2. arti c. . cum Durando,
C Irea hane difficultatem tres opinio ites inuenio. Prima tenet lucem esse formam substantialem, ut
tradit S. D. I. par. q. 67. art.3. AEgidius 2. Hexamer. cap. ii. Avicenna 6. naturalium cap. to. hocque sic probatur.
Primo. Nulla forma accidentalis est nobilior substantiali, ut tradit D. August. et de libero arbitrio. Eigo lux non erit forma accidentalis. Secundo. Lux non potest esse qualitas in Laerens. EGso erit substantia; Antecedens probatur. Primo, quia forma inhaerens qualificativa habet contrarium positiuum, ut caliditas frigiditatem. At lux non habet co trarium positiuum, nam tenebrae opponuntur ei priuative. secundo, quia qualitas inhaerens remanet abeunte causa, ut ealiditas in manu igne remoto. At lux nonr a. q. t . q. i. contradicent: Conclusio igitur est. l Lux manet,rei noto lucente.
icit calorem. sed lixe opinio est falsi. Primo. Nam nulla Cibstan-Probatur primo experientia. Nam Solem calcfacere tia per se cadit sub sensu. Luxutiq. Ἐrgo non erit su seriora patet, & magis dum quassi perpendiculariter stantia. ram irradiat, quam dum per angulos obliquos eam Secundo. Duae formae substantiales non possimi ἱ-rcutit, quia lux eius tanto magis acuit calorem,quan- mul cile in eodem subiecto ; At lux stat in aere cuinpt magis reflectitur, unde inferior regio calet, &ii Oil pria sorma aeris. dia, quia rectexio primam regionem non exiit. Item Tertio. substantia non suscipiti agis.&minus. Lux tet tempore plenilunii nocte ei se tepidiores, anima- utique. Ergo non erit substantia. stigida magis calefieri, de augeri. Conspicuum est Ad trimum ergo in oppositum dicitur, quod aurum, ana ex reflexione radiorum ex speculis ignem fieri , α ut substantia est, nobilius est luce, non vero quo ad dec denus refert Archimedem hostium triremes combus-e, coniti tutis e regione speculis, de alter Mathemati- , teste Zonara invita Analia si imperatoris, Aneis
culis c Constantinopolitano muro ignem radiis a
istam fulminis instar in aduersam holitum Classemisit, de ea in & Classiarios combussi
Id primum ergo dicimus, caliditatem connumerari rem,& efiicientiam, quia ut qualitas primi alterantis es-ficit aurum,&c. 3c sic loquitur D. August. Ad primum secundi dicitur, quo J non omnis qualitas habet contrarium positiuum, ted solum qualitates de tertia specie,de qua non est lux. Ad secumlum dicitur, quod quando qualitas ordina- , tur ad introductionem alicuius sormae, tunc habet ali- er primas qualitates sensibiles , corpora alterantes quam permanentiam, at quando non ordinatur ad socia immutatione corporali, non vero est inter primas mani, sed ipsa est quae actuat,&perficit,ut lux illuminatolute, quia lux est ea prior, & altior, ut qualitas pri- aerem, non est necesse, quod permanenter inhaereari altera tis. Hinc habet pruno ornare, α decorare secunda opinio fuit Empedoclis Agrigentini, testeiu sum. secundo vicissitudinem d: erum , dc no- Arist. r. de anima ea. . D. Damasceni lib. 2. fidei Ortho. im eiscere. Tertio in inferiora magnos effectus caii. dox. cap. r. D. August. Epist. ad Volusianum, & lib. s. in instanti illustrare, corporibus aestis, & canis vi- sui . Genesim ad litteram,&Theodoreti in quae i. sup. Ge augere. Laetificare, dc ad contemplationem superio- nesim, quaec . nam hi tenent lucem ei sequandam sui a animum nostrum rapere. stantiam,quod probant. id secundum dicitur, quod lux bifariam considerari Primo, quia refrangi ,&refecti est corporum. Hoc
Secundo. Radii Solis dum a corpore luminoso resi cluntat, ignem accendunt, qu: aduabus lineis in unu sci est. Primo secundum te,& sic ei scit calorem. Sectin- ut recipitur in bubie io, & lic potest a Saturno calaer recipere qualitatem tu frigida n8i, de a Luna hu
indi, Si Cari bus magnum aectum excitandi, quia re recedentit, interceptus aer atteritur, & sic ignem ac i cendit. At haec attritio no potest esse nisi corporum, &c. Tertio. Hoc probant testimonio Azist. stop. dicentis, luce ei se ignem. At ignis corpuς est. Ergo etiam & lux sed oppositum picbatur. Primo. Nam omne corpus habet determinatu locum. Lux nequaquam, quia ubiq; dictunditur. Secudo. Nullum coipus mouetur in insta Nili rus superiorum modificatur in inferioribus, secuni corum naturam. Et ita dicimus ad tertium, deuartum, quou lux de se e liccat, sed causaliter, ut est a tali iacente nou, sed hoe est rati
23쪽
ti fer Arist. c. physe. sed laxin instantollaminat. Te secundo. An omnis lux siue sit naturalis, sue ab eiu ito. Duo corpora non pollunt eae simul ex Arist. . PbI- no quomodolibet, ut est lux corporum gloriosorum, eiuse. At lux est simul cum aere. communicata a Deo, sit eiusdem si eciei,&in utroque Ad primum ergo in contrarium dicitur, quod est im- sensu eam ventilamus. ropria refractio, & repercussio, α non propita, qualis secundo emo notandum est, quod Area praesentem est eorporum. difficultatem iunt duae opiniones. Prima negat lucem Ad secundum dieitur, quo I ratio accensionis illius superio: ibus, & inferioribus corporibus conitatura aeris est, quia in eo duo radii oliuntur, Z sic aer magis lem,elle eiu idem speciei, & inulto sol lius id negat de iii
inealescit,itavi ignem accendati ce corporum glorifica torum , 5 nostrorum corporum i AA tertium dicitur, quod per lucem Aristo t. non in- Hanc tuentur Alberius i. p. su naniae . de lumine. 2Epytelligit lucem, fecundum ieconsideratam, sed ut est sub- a: I. lective in igne, quo pacto aliqui dicunmes esse species ignis, scilicet carbonem flammam, Sc lucem.
Dicendum igitur eit, quod sit qualitas primi alterantis,inberens corporibus illuminatis.
Virum lux sit eiusdem stret ei in omnibus lucentibina tu, o inserimbus, ct corporibus
dius i. dist. I; . in 1. princ. l r. Ricardus ibid. q. gentinas eadein diis. q. unica, art. I. Secunda sententia affirmat lucem, Se omnes colores in quocunq, corpore exi item es, este seisdem speciei, quia sicut tantum est iis albedo, una nigredo, &c secundum speciena , ita tantum est una lux secundum specie tir, . quamuis sit in diuersis subiectis quandoque etiam senere di stinctis, ut iupetiora & inferiora dis inguuntur. Hanc defendit S. D. in . dist. 4 . q. t. ni. - . ad primum,& cum eo sunt omnes Tlion iliae.
Tettio igitur notandum venit, quod quaedam alicui Idetur quod non. Primo. Quae distinguuntur si conuζMun: ut naturales proprietates illius, quibus abes e natura, dii ferunt etianii pecie quoad acciden- alii scccrnitur, ut risibilitas conuenit homini, Sc pettia, quia ex principiis dii in iis procedunt. At astra lu- b c accidente proprio differt a Leone, cui conuenit in centia, specie distinguuntur, ut det ominatum est. 8. Ribilitas. QuAdam veto a lacui competunt, ut acti den- etaphy. Ergo& ces,quae suntistorum accidentia. xi communia, & ii quandoque sint inseparabilia, viiii Seeuntis. Diuersa causa, diuersum producit effectum, Πςdo omnibus Coruis, dc albedo omnibus Cignis; vel&effectus diuersus, &distinctus specie, ab alio, arguit vi acci cuti Ommunia, ut colores, & qualitates es diuersitatem causae secundum speciem, ex z. Pitys&s.. xc abiles, senerabiles, & eorruptibiles eorroribus mi Metaphr. sed a distinctis astris secundum speciem, di- tis: Lux, S c torcs non sunt naturales troprietates, uersi sunt effectus, secundum speciem, nam Saturnus in- 'uibus cori Oia lucentia distinguantur, scd sunt acet frigidat, & Mars ealefacit, Sol ex liceat,&Luna hume. dentia communia a quibusdam quo ad aliquam lucem,ctat, & hoc per lucem suam, quia ivdera agunt in inse- colorem inseparabilia,& a quibus lana separabilia,&rioia motu, A: lumine. Ergo &e. i secundum ista.non attenditur aliqua proprietas otio. Quae sunt eius siem speciei non se impediunt, si ecbica, pullula, sexvi turae, quoad per quae, dis nec peritur bant, sed potius uuant. at lux Solis impedit, iς ab alia naetura, sed pensatur in omnibus tam parti
&ost i at lumen aliorum astroriam, t patet. Ergo, d c.'ς Pantibus, qua dam ratio commuiris, perquam illis, Ouarto. Ouae convcniunt in una ratione, secundunt
speciem non distinguuntur nisi se udum magis, Maninus in illa ratione regulariter, ut magis album, & minus album in albedine. Sed qua dam lucentia lucent solum de nocte, utqueicus utridae,& luce luix, quaedam vero de die.& nocte ut ignis,& aer alieno lunone splendet,&Sol neutiquam. Ergo.
Quarto loco hinc colligas, cum S. D. in 2. d. r3. q. unica arti c. '.'uod secundum rem, idem sunt lux prim ria, iccuodaria, tui uen, radius, & splendor, unde distin guuntur solum secundum rationem. Nam eadem luxvi est in proprio subiecto dicitur primaria, secundati aquae ab alio participatur, ut lux omnium lucentium Quinto. Hoe Litem videtur dicendum de luce com praehabitata, S recepta a sole, dicit ut secundaria lux, porum glorificatorum coni paratorum ad alia lucentia. propria vero primaria. Et secundum alios peripedii uox Primo quia haec lux supernaturalem habet actionem, primaria lux, est quae dii unditur in t directum, & se dum eorpus eleuat ad sapernaturalem statum, quod non cundam qGx per reste una. Dicitur vero radius, vesaeit lux astrorum secundo , quia idem corpus non po- procedit a corpore lucente per diremina, & splendor test elle lucidum,& coloratum, ut erunt corpora glorio- r esi Per r exum, lumen ue ut est in medio diaphano L. Tettio quia erunt diapbana, & propria luce lucen- illuminato , ut lux Solis in aere. Alii etiam subdiui tia, nostra nequaquam, per Ariit. 1. de Anima tex. s. dunt radium in rectum, id est, directe serientem illii iu. Pro resolutione huius quae ilionis. Ρtimo iacit Midum 'natum , reflexam, id est per reciprocam conuersionem, venit, quod di liciter pollumus eam examinare Primo & fracium ad estse colligentem ex inedio raro, in den- sub boc titulo. . An omnis lux naturalis alicui corpori sun , ut cum ab aere procedit ad aquam, a refractum,
superiori, di inserioti, sit eiusdem species lucentibus ipsis. id est, se unientem ex medio densiori in rarius.
24쪽
seeundo ergo loco ponitur haec conclusio. Una tan-im et lux seeundu pectent, reperta in lucentibus, quo-iodolibet. Probatur pri mo. Illa quae specie distinguun-:r, non haberit eundem modum i pectiacum immutandi, tentiani, distinctum tantum secundia magis 3 minus, patet inalbedine di gregativa visus solum fecundum agis,& milius, prout est, intensior,r6 remissior. . At o nis lux eodem modo differenti tantum secundum ma
s, &minus immutat visum, alterando ipsitan,&c. et pa-t experientia. Ergo erit tauta una lux secundu speciem. secundo. Qitie distinguuntur specie, in xua natura in conueniunt, o patet in homine, a eone. Ac omnia centia conueniunt in una natura lucis. Ergo Probo inorem. Diuersae naturae ipecie se corram puat, de fua,n auget aliam , ut calor, non auget scis ditate: n. Ati solis non tollit lucem unicuiq; corpori iacentipto-
iam, sed eam auget, dc perficit. Ergo liguam est, quod eiusdem speciei, in omnibus lucentibus. Tertio. Inter distincta specie non potest esse simili. Jo, in eo in quo specie secernuntur. At inter lucentiat ut similitudo in luce, unde sacrae paginae dicunt luna corporum gloriolorum fore, ut lucem Solis. Ergot eadem lux, specie. Quatio. Quaenam maior ratio de luce, quam de eo eZ immutant enim ambo potentiam visivam, de suntis obiecta. At una est albedo, intensor, vel remissor
omnibus albis, & idem dic de aliis coloribus. Ergo &i lux specifice. Ad primum dicimus, quod maior procedit de acci-
bus propiti. , lux autem non est tale accidens sed inmune: sicut vita est albedo in omnibu ignis, etiam
arentur cisiit distincti secundum speciem, quia in otibuς reperiretur, ratione unius.' i secundum dicendum, quod diuersitas effectus du-
iter considerari potest Primo ex causa remota, Sc liceriiras effectuum non alguri diuersitatem causarum,n Sol tuo calore generat licitii nem, Leonem, mu-i,' cc. 'liae specie distinguuntur. Secundo ex causa ima, ut est calor ex calefaciente, stigiis ab iisti ante N iici coarguit diuerstatem causarum, etiam adem qualitate, unde alius est calor naturalis holni- ex quo generatur homo , & alius calor naturalis si is, quo generatus Leo. Modo una est lux secunia sidui omnibus lucentibus, at producere potest dii a ratione qualitatis immediate operantis, . ex 'uo
a lux saturiti causalit et sit inta dativa, in frigidat,
dactis cu sit calefactiva ealefacit, &c. vii e diuersitas acitur in causam immediatam, Ic non in primam. Sedo dicitur, quod valet de causis secundum propria
sideratis, de non secundum comunia in se, ut est lux..d tertium negatur minor, auget ent in , dc perficit mi-em lucem, sed no' tollit, quare ii quis in puteum in sum Sol lucet descendat, astra videbit, uia eius ocu- non attingit maior lux, quae est lux solis. d quartum dicimus, quod probat differentiam ac-ntalem maioris, de minoris lucis in lucentibus, non essentialem, o specificam.
Ad primum quinti dicimus nod pti bitario luiti 1
cendi supranaturalem lucis corporis glorinii, non vero diuersitatemmaturae lucis; sicut idem est vis is ieeundum
naturam Iidentis, do caeci illuminati, quamuis hic secunia ius sit supernaturaliter dariis. Ad secundum, negatur ident corpus non posse esse li, - 'cidum, & coloratum, ut patet in vitro coii colorato, Jc
araedo, & etiam in quercu putrida, & luce tulis, Sc si
in his dum unum videtur,alud n O cernatur, in corporib. vero beatis neutrii erit alteri impe dimentum, quo minus ambo simul conspiciantiit. tam in extrema superficie, quam introrsum, quia talem obtinebunt temperatione, dc proportionem , sic postulante eorum persectione.
Ad tertium dicitur culti S. D . di .q Σ. ari. 4. quaest. L ad seeundum. Paludano ibidem. q. s ait. 2. conclus 2 dc 3. Argentinate dist. 9. q. l. act. I. Alens . Dar. q. at memb. 2. art. I. ac aliis, quod quamuis naturaliter idem
corpusnon tollit elle transparens, & propria luce conspicuum, nisi haec sibi a natura vendicaret sua, tamen per diuinam potentiam id erit in beatis nec per hoc argui tur diuersitas naturae lucis in se,sed in causa dante natu-: raliter, Sc pupranaturaliter haec.
V AES T IO XIII. Vtrum metu. localusit causa caloris. Videtur quod non. Primo. vel motus localis est
productio caloris ipsa sormaliter. Aut causaliter, id est,est quaedam dispositio ex qua caloi excitatur. Non primum, quia Deus potest e licere ne ex motu locali, Verbi gratia, filicis, lapidem percutientis excitetur ignis. Deus aurens non potest seruata natural denegare quod
rei conuenit sor: nati tot, ut quod homo ut rationalis sinc rationalitate. Non secunduari. Nam contraria, contra
riος producum estectus. Cu:u ergo motus, ct quies OZ- ponatur, si calor producitur a motu. Ergo non , qui et potest produci. I loc falsum. Nam calor naturalis colubris temporc hiemali quiete fouetur, unde oeco tempore extinguatur, in latibulis quiescit. Et speculum &lapi, des soli obiecti magis incalescunt, ac ignem excitaui. ii
non moueantur,quam si moueantur.
Secundo. Igem non potest esse causa contrariorum. At motus localis saepe causat frigus. Ergo non calorem. . probatur minor. ama aer iii aestate flagello motus, refrigescit,& aer attractus ad cor ipsum refrigerat. Et aqua calida, & pulmenta calida sui lim. 8 deorsum saepius mota, calt rein cuaporant. Et ignis saepe ventilatus, - . tingui ur. Tertio. Si motus localis esset eausa caloris. sciret, cdoces S. D. 2. de coelo ca 3.quia est primus omnium motuum secundum Arist. 8. Phy c. 7. tex. 31. Prin m autem in unoquoq; genere, est causa reliquoium illius senet is, per eundem Aristio. Metaphys tex. . Sed haec ratio fi
uola est. Primo, quia non satis concludit quomodo mo . tus localis caucet alterationem id est,c..lcificii on : Π. d calorem,cu motus localis ad ubi, di non ad calorem te i minetur. Secundo, quia Propositio Arist.: Q. alumi Hri
25쪽
intelligitur de primo in unoquoq; genere primitate causalitatis estectivae, quod negant multi de motu locali, etiam ut est in primo mobili, ut supra ostensium cst.
In contrarium est Arist. r. coeli, tex. LI. Meteor. cap.
3. & in prob. scet. s. qu. i s. ubi docet,& dicit, motum euecausam caloris. Pro tesolutione,&intelligentia huius quaest ionis. Primo notandum venit, omnes Doetores Aristot .consentire in hoc, quod motus est causa caloris, at in assignandaxatione dissident. Durandus ergo in 2. a s. q. 3. existimauit calorem per motum excitari a re mota per confricat: onem,& attritionem, propterea, quia in mixto sunt in clusa quatuor elementa cum eorum qualitatibus, inter quas est calor, qui accommodato modo permotum, &confricationeiu educitur. Sed lixe sententia non est undequaque vera, Propterea, quia non solum a corpore mixto excitatur calor, sed etiam a simplici, id est aere,&etiam aqua congelata, unde liquescit saepius mota. Et secundo, quia non tangit radicem, id modum quo haec consticario, S attritio educit calor m. Seeunda sententia est Magni Alberii l. Meteor. ca. li.
Aphrodisci lib. i.probi. qu V. Thomae Garbii 1.lib. suae Summae tradi. 2. l. 6. suamuis dicat multa alia, alibi iiii pugnata j Zimarae in suis ille orem prop. s. & Coni in b. 2. de coelo l. 6 s. quod motus localis attenuat partes rei motae,5 distrahit, id est,rariores eis cit, ut exponit S. D. 2. corti tex. i. ubi hoc asseuerat Arist. dc ite iacit, quod concipiant calorem, quia calor se iritur latitatem. Ferrumque, lapides, & ligna calefiunt, quia dum vicissim consti cantur,alterum alteri resistit, eaque repugnantia, dc attritu fit,ut aer interceptus secernatur, de ignescat. Et in hanc sententiam suille D. Thomam constat, ut supra, Se Soncinatem ii. Metaph q. ita Quomodo autem ratio S D defendatur suo loco dicemus. Secundo notandum venit, quod motus causet calorem , bifariam intelligi potest Pi imo sormaliter, quas motus sit ipsa calefactio,& h oe negamus, quia sic est acquisitio ubi. Secundo causaliter, id est, est calica, dc ratio quod calor iii re calefactibili excitet ii 5 lioecile verum dicimus, quia rarefacit partes, de eas sic aptas reddit ad
Tertio loco soluendae veni utit quaedam di scultates,
prima est. Car facilius ex ansulis, ignis decutiatur, quam ex aliis partibus. Huic respondetur accidere. Primo, quia certius C halrbs illam partem serit, quam alteram. Necundo, quia facit: usilla pars attenuatur, rarefit, dc consequenter ignescit. Secunda est. Cur aliqui lapides aeque duri cum ullis, ac etiam rumus duri, citrus de facilius emittam ignem. R. spondetur prouenire. Primo, uia magis participant de calore, dc qualitate ignis, quod eria de quibusda arboribuς affirmaui: pl nius lib. 16.histo nat .ca. O. Jc sectu do, quia magis sunt apta ad arterendum aerem, quam alii. Tettia est. Cur cantillae ex attritu genitae descendant 'otium deorsum, quana sursum asce iant, cucu came unatura ignis sit sursum tendere. Respondetur prouenire Primo, propter unpetum atterentis percutientis ex alto. in imo. Secundo, quia habet ii milis ignis multum de tenestri, dc saepe secum aliquam partem lapidis attriti portat, sed d prouenit, quoniam motus potius est violentus,quam naturalis.
Secundo oco principali pono hanc conclusionem Motus localis Ide noe n. solum est dubium est causa caloris. Probatur. Primo se. Primum in unoquoq; gener est causa reliquorum illius seneris. At in genere motus, localis est primus. Ergo erit causa alterationis cales
initiae &c. Maior, de minor sunt Arist. vi argumento te tio notatum est.
Secundo probatur experientiis. Nam ictu silicis pericultae a ferro fit ignis, & itas dilo lapides se percutiant, vel duo olla dura, praecipue si sint Leonis, de plumbeislobuli ex tormentis bellicis explosi,dum per aerem v litant, accenduntur, de quandoq, liquefiunt, de sagutinardent, Z molae farinariae currentes, inardescunt, cum ruum axes ignescunt, soleae equorum scintillant, aer . percussus splendet,& constricta nubes fulgurat, de exhalatio celeri rapta vectu micat , quare dicendum venit motum localem cicie calorem. Ad primum dicimus, motum causare calorem causaliter, dc non esse calefactionem sor maliter, negamusque ruietem causare calorem. Et ad instantiam de serpent. icimus, quietem conseruare in eo calorem, ne distrahatur, non vero causare, immo causatur ex motu locali ad
interiora. Ad exemplum, de speculo dcc dicitur, hoc accidere non ex quiete per se, sed per accidens, propterea quia res immota magis, ac magis radiis percutitur,& siccum minus calida magis calida eis citur, sicut aqua quanto magis fiat ad ignem,tanto fit calidior. Ad secundum dieitur frigus causari a motu non ter se, sed per accidens. Nam ventilatio causat aeris i iis ditatem, expellendo illum qui nos circum stat, qui erat calidior, & ita accidit in rei piratione. Et eodem modo fite uaporatio per expulsionem maioris caliditatis, & in - troductionem figidioris aeris, sed ut diximus ista sunt
per accidens. Dum autem labia re sicin ius. inlussi a- mus, aer est frigidus, quia mouetur aer ad extra existens, dum vero labia aperimus, de exsumamus, aer est calidus, quia talis aer a pulmone calefactus eiicitur. Ad tertium dicitur, satis elle ostensum motum localem causare alterationem calefactionis causaliter, & no. sormaliter, per att-iuationem, dc raresaei ivnem partium, patet enim se steti primam radi hem caloris. Ad secundu vero non respondetur, quia tisi proba: uod probare debet. Sed viii quae diximus de hac re. 8. Pi s. qi .
v Idetur quod non primo. Illi motus sunt aequales V qui eodem tempore idem si acium transeunt. Sed non Omuta paries coeli in code tempore idem fractu r
26쪽
grant, nam polis viciniores, minus spacium in motu aptus peragrant , id est minorem circulum faciunt quam rugis a istantes . polis, in codem tempote, in quo caelum
secundo. Coeli mouentur per impulsum eis factum absitelligentia mouente, sicut rota mouetur per impulsumam voluentis. Hic autem impulsus transit, & re integra - tr. Aut ergo haec rem tegratio iit in instanti, aut in temore,&successitae. Si primum, minuetur post illud instans totus ccisi ,3 sic non erit regularis. Si secundum,ause-itur, ex continua iaccessione, di sic non erit unis ornus. Tertio probatur, quod motus coelestes non sint ordi-ati. Primo, quia videtur ipsis incongruum eclipseri, veli rediemio umbra in terrae , ut iacit Lunae dum patitur: liquium, vel patiendo impedimentum lucis , non a
n3at secundum totum orbem in seriorem , ut fit in ipsi Solis. secundo, quia tempore Iosue Sol stetit,&mpore Ezechiae retrocessit, & in pallione Domini Lui eum distaret a sole erat n. plenilunium ad Solem ac-ssit,& ipsum obtenebrauit, ac si fuisset in noviluilio.
gomotus syderii in non sunt regulares, Sc ordinati. Qi; niam constat motus corporum coelestium tale v- formes, ac invariabiles, ordinatosque ideo pauca so-m ilia uotato. Primum, quod motus corporum coelestium, non est talis duplici ter, dc uno modo aequalis. Primo ii ou est talis comparando unum corpus alteri, nam Luna v-us mensis spacio coelum percurrit, Sol uno anno cum mete, & Mercurio, Sec. Secundo nec quo ad partes tas, quoniam quaedam maius de quaedam ininus spar in transeunt in aequali tempore, ut primo argum erat obatum est. Est vero aequalis in tempore , quia in eam mea sura temporis, unaquaeque pars litum circulum it, neque est aliquod tempus in suo celerius,5: in Hiodius moueatur. Hoc tamen potest dupliciter intelligi. imo relative ad tempumantum, &se solde planet .c uando celerius,& aliquando tardius mouentiit, imo siti stationes, Se retrogradationes patiuntur. Secundo
at ue ad tempus quidem, sed in tali politione, de sieri sunt iii tali ligno, puncto, vel situ Coe i, ii semel nio
uni celeri vel tardo motu, sic semper movebuntur, demetur, α hoc est quod modo dicimus,& aifirmamus. Secundum est, quod adeo experientia deprelienium
mentis, ut frui ira sit delias disquirere. d erini uine odi istum est,cqncludit enim de aequato te acti, e nos loquimur de aequalitate tempGris. secundum omitta ridicula responsione quorum ii, influx uni Angeli ex una parte amitti, se ex alia si iuasi sit qualitas corruptibilis, quod Alsum est, cum erpetuam otio Cci i. Dici mus, quod haec motio nonaisi perpetua conseruatio influxus virtutis mouentis:cli, quae consider. ita , ut est ab essentia Anscii, uno
ariti temporis discreti men: ur .itur, quia variation is omitat, ut rPq. 2. dic uir i, quainuis nost O te Q.
pore correspondeat per annos, menses,& gies. Ad prunum tertii dici tui, quod eclipsis non dicit ino dinationem aliquam in ipsum patientibus in ordine ad causas silas, quia regulare, & in uariabile est, quod dii in Luna ingreditur umbram tetrae, eclipiet ut,& quod dia Luna intercedit inter visum nostrum, di Solem, fiat Solis eclipsis. Ad iecundum pro quapto tangit stationem Sc lis tempore Iosue,&retrogradationem tempore i ecluae dici mus cum Abulenti q. 1o. Iosue c. re quod timc cam Sol stetit, de retrocessit tota macluna ccc stis, & ideo non est facta aliqua in ordinatio. Quod vero ad eclipsim, quae accidi: in morte saluatoris nostri dico Lunam poli tres horas per quas Solem eclipsauit , ad suum locum priorem p rcurri illa, & suunt ordinarium motum persectile , quod autem coierit tuticcum Sole suit ex di inna potentia, cui nulla creatura potest resistere, ut scripsi: D. Dionysius ad Polycarpum. si quis autem quaerat, an tunc Sol toti uniueiso fuerit obicit ratus, an tantum Iadeae. Origenestraci Σ3. in Matth.
resipolade tibi una lude. u , quia pro aliis partibus non est ab aliquo antiquo scripti te talis eclipiis notata, quia Luna non potest totum solem obscurare,cum sit eo minor, quam maxime. scd oppositu in docuit D. Diony sius ut i pie testatur; qui eum citet Heliopoli, quae est ciuitas 2Enpti, eam vidit Sc obseruauit. Et ita Clini stom. Homil. 89. in Matthaeum.Theophylactus, de Hieronymus, Matti .r . Gaudentius Trach s. in Exodum. Athanasius serm .del 'assio ite & Criice Dotnini,& D. Thom. s. p. l. - .art. r. . id siecundum,&aliis istinent talem eclipsini
fuisse uniueis item toti orbi, quod congruit illis vel bis. Tenebrae factae sunt super uniuersam terram, nam totius mundi Saluator patiebatur , &ideo totus orbis signum talis rauioni; sustinere debebat Ad prirnum ergo quod tangit Orig.dicimus, talem eclipsim a multis seculis ante smile a Sybillis pronunciatam teste Lactantio ii de veta sapientia cap. t'. Et de ea mentionem iecerant Phlegon.lib. t . Ol1mpiad. Tertullianus in Apolog. c. ar. ex Annalibus Romanis. Ad aliud quod Luna non pollit totum corpus solue obscurare dicitur, quod non totum Luna in pedivit radios Solis, sed ipsemet soletialia reti ait propclos radios. Vide S. D. loco supIa citato.
I tuetur quod nou. Nam quanto magis aliqua d acce-V dit ad unum primum tale, tanto magis de eius x tione participare debet, sicut propinquius calidissimo, est magis calidum, quam minus propinquum. At Plan tae superiores magis sunt propinqui primo mobili, qui
ccleri motu movetur, quam inscriores. Ergo velocius,&non tardius debent moueri. secundo. De extremo ad extremum non fit transitus
nisi fradatim, videminime calido, ad maxime calidum, ascendendo de primo adiecundum, tertiti, quartum, ecc. C , grada S
27쪽
elocissime mobile. Ergo alcendendo per olbes intermedios Luna,quae est pruna manus celeriter mouebitur, quam Mercurius, dc Vcnus, α sol, & sic ascendendo xi que ad primum mobile Tertio. Si planctae sui eriores tardi mouerentur qua inferiores, quia sic quanto magis, vel minus accedunt vel secedunt a pruno mobili, nis a minusve letardat tur, ut asterit A is Li.c li cap. io. sequeretur, quod Me curius qui est Venere , de Sole inscrior, non conficeret curium tuum unius anni fracto, sicut faciunt Sol, 5 enus, ted hi ut superiores diuturniori tempote situm ci cu mi peragercnt, 'i' od tam cia falium est. In contrarium est Arist. c. . x de coelo mundo,ubi asserit superiores planetas tardius moueri,quia cum pri-nao orbi tiras: s a propinquent,ab co magi, reta Idantur. P:o dilucidatione iurus quastionis. Prima Onotis Ddu venit cum D. Thoma, vi supra quod duae iunon nive so natura Prinis est iocorri', bilis. N ita baca ibstantiae a materia separatae primum locum obtinerit pol cccxlos, ta Deus si per omi s. sucunda est corruptibili , id est naturae ubi unarium. Inter has autem datur media i a iura, id est corporum coelestium, quae de utraque participi't causaliter, qui ccxlieniciunt,d causam peri et . italcm in. inferioribus,& generationem cor up ionem. Secundo. Eigo notandum venit, quod das crimen est inter primum mobile, oc scelos inseri Ole, mobiles, quod prirtium mobile uno tan tum motu, qui diurnus dicitur mouetur, spatio 1 . horarum ab Oriente in Occiden-tςm. Sed planetae in seriores duplici motu moventur, sci- cst motu rap us a primo mobili, d hic est ab Orictite. in Occidentem , A motu proprio, qui est per cuculum obliquum ab. Occide mea in Orientem. Hi autem motus com diuersi sint,ctiam diuersa causant. Nam morus plus poniti arcania perpetuitatis, do proprius Rcnera-.tionis, d corruptionis. itas: quanto planeta est s: Perror, i tiro magis acco fit ad naturam causae popetui: atis, ideii magis appropinquar prinio ruobib, qui filo motu diurno, seu raptus,causat perpetu. eate, de Idinu; accudit ad motum, qui est causa sci crationi , correptionis,. id est ab Occidente in Orientem per riculumbiiquum, qui est motus proprius. Et ideo cum Planetae superiores minus causent generationem, dc corrupti nequam an seriores ,ruenit, quod tardius moueantur proprio motu Terrio notandoni est, qMod motus coelorum sic statui ur ab Astrologis. Dicunt enim, quod primum mc-l ite qu d decimum coelum dicunt, mouetur d. Oziu in Occasam sur: amulisti cardines spacto 2 4 Loiarum.
Et secum reabit oinne, iis seriores ccclos, Ec eodem iracio sere tempori tu raptus eos inovet, dein pro hoc
uod propriis motibus se mouendo in opyositum, scilicet ab Occ tu in ortum . non eodem tempore iii indiuisibili mouentuti Aliae ver sphaerae sic compi tyr prium morum. Nona ipsa a mouetur supi polos Ic- .di i secundum Alphonium Regem 9 ozo. Anno umi*-c... vii ccundulii Ptolomaeum Annis 36 Qu. Veli
eundum Albategnum Annis Octaui licitur mo-ueri a multis motu trep:. Nonis, Aonis coo. Salumus e Annis 3 o. Iupiter 11. Mars z. Sol, Venus, & Mercurius: diebus 36 s. horis s. minutis '. circiter. Luna dies Σ sed no: andum , quod in mobilibus sub nona sphaera duo pensamus, scilicet toralem sphxram, dc haz cdici-:mas moueri ab Occidente in Orientem eadem lai ditate qua mouetur nona sphaera, dc motu trepidatronis litita est j octauae sphaerae. Secundo inspicimus Oibes singulares planetarum, qui sunt eccentrici in Orbium in dio constituti, ε sic diximus moueri proprio motu ut supra. Celeritas auteni primi mobilis adeo tanta est, ut nec fulgur, nec globus bombardae. tam cito moueatur Ad primum autem argument in dimini est , quoa non attendi tur in approx inratione ad primum mobile celeritas,vel tarditas, sed id ad quod sacium est, scilicet . . ad caulandam perpetui tea ni serioribus, cruae in eo postulat motum concitatissimum, ut secum rapiat inse- .liores planetas, suis propriis influxibus influentes, in sibi t. a. subordinatis petit tarditarum , yt magis abscedant a causis generationis,& corruptionis, yt iupra docuimus. . Ad secundu dicitur quod maior valet ii his quae sunt eiusdem generis,de rationis, non sic autem est terra eum pilanetis, dc coelis Unde argumentum nihil concludit. Ad tertium dicitur, quod illa retardatio debet putarii non sine ratione, sed cum ratione, Ec accommodatione ad finem, de quia Venus, Ec Mercurius maxime inseruiunt Soli ad producendos eius effectus, unde nec multum ab - eo se elongant, ideo cum non expedierit, non est factum
quod motus Solis, qui est his superior, sit tardior, sed e- .iusdem fere temporis.
truni Ste rae fxsal q/o proprio moturno cantur. Idetur quod sic Primo,quia teste Ptolomaeo libr. . V i. Geograph c. 7. stella potatis, Qua Tta montana
communiter dictim tempore Hipparetii distabat a polo gradib. duodecim deminudis vigili: i qu atuor, nunc u ro diea: tantum tribos gradibiis, de semiςcircuir circa E .go necesse est fateri cam tibi vendicare propriis motum S cundo. Tradunt etiam Astronomi S: ellas fixas sub . eadem a centro ita undi intercapedine , modo a Septentrionem Austrum modo ab Austro in Septenta ionc de- clinare; Hic autem motus cst eis peculiaris. Tettio. Stellae lixae scintillant At illa scintillatio nil a liud videtur esse, quam priuata eo tum motio, tremori ,
Iis contrarium stat Arist. et coeli c. .d D Aug. de et . . ad literam c. io
Pro clatitate huius difficultatis. Primo no solum venis, quod coelum incorruptibile est, de inalterabile, unde pari densi non fit tara, nec rara densa. Si igitur astra in uerentur, necesium est et,quod va primum locum relin- querent vacuum, vel quod illa pars quaesent in at co
pus densum, modo si facta iam. Si detur Primum, con- cedimus vacuum , contra Aristotcl Pli sic. si pona-
28쪽
-us secundum , asserimus densum , 5 rarum, quae sit
Dialibus tantum conueniunt, etiam sempiternis,&in- alterabilibus astris conuenire. Dicere vero quod dentur
Vtrum 1 notin astrorum causet comentum, sesanum. quidam canales in coelis tenui materia consectis, per x I Idetur quod se. Primo quod de minori affiniatur, transeant stellae fixae, purum fismentum est, non V non debet de maiori negati : Se
quos traii eant licitae laxae, purum II ei Ium LM, nonae et ire maiori negata : Sed videmus quod
eo in potest aliud corpus succedere in loco stri, aliter corpora se tangentia mota in ii inserioribus. de tardo esset in eis mutatio, & variatio, &ille locus non potest motu, in se mouendo ea iis sat ionum. Et i, Ocnon e istare vacuus , quia vacuum , dc frustra naIurae rep*- de corporibus c estibus se tali gemibus, N. velocilli .no ant. Necesse est igitur dicere, quod stellae fixae non motu motis negandum moueantiit aliquo proprio motu, ted sint sicut gemina: secundo. Homines ad coelestia inclinantur. Sed ve. in annulo, bc ideo non mouentur. iiiii ad motum sui or- hementiis me inclinantur ad mulicam. Ergo est in caesis. bis, eas deferentis. . - Totio. Hoc videtur dixi illi Iob cap. 33 dum dixit. secundo notandum, quod stellae fiunt in duplici dif- Concentum coeli quis dormire saciet serentia. Nam quaedam dicuntur sxxin coelo, &has. In contrarium est Animi coeli cap. '.' diximus non moueri, sed bene eorum orbis, eo spa- Ad intelligentiam huius quAstionis. Primo notan-cio temporis, de quo in superioli quaestione. Aliae L dum venit, quod circa praesentem dissicultatem fuerunt cvotuc erraticae , i ea errantes, id est planetae , dc hos duae opiniones. Primam habuit Pythagoras, de cum eo dicimus, praeter motum suae principalis spherae, alium Plato, qui etiam singulis coelis, singulares Si tenes con- sibi stoprium ven icate. Hoc deducunt Astrologi. Pri- cedebat, dulcissime cantantes Hanc amplexatu estCic. ruo, quia planetae nunc magis, Ac nunc minus distant a de somnio seipionis. D. Anselm. lib. de imagine mundi terra, unde d: im magis distant, di cutitur in sit auge, id lii eius eii 5 D. Ambrosus in praefat. eoin ment. in Psal - , est alii tudine,& dum minus, dicuntur in opposito augis; nios, di lib. Hexameton cap. 1. dicat talem opinionem quia sic eorum motus ponitur m circulis eccentrisis, parum firmis rationibus elle circumseptant. Oppositurii quorum una pars magi , a terra clon atur, quam alia, docuit Aristot. e. p. nono de coelo, &mundo ubi docet Secundo quia si mouerentur in otia solum suae principa- motum corporum c testium nullam caui ire harmonia, lis spherae, cum hic motus sit ab Occidente in Oricu- concentum, vel solium,& est opinio modo sere commu- tem,t c li eretur, flantiam qui hac nocte directe, si cui niter recepta. stellae fixae corte pondet, sequenti nocte debcreeaudem Secun o notandum est,quod secundum Boetium lib . . o versus Or entem antecedere, quod est contra sensum. i. Music. cap. 3 triplex est musica. Prima dicitur vocalis, . Te io ex o loco excludimus opinionem Platonis, . & haec constat modulata vocum varietate , 3 est fami- dantis planetis nais: u. ii citcumsi rationis, quo in girum liaris apud nos secunda dicitur instrumentalis,&haec fit Vettebantur secundum ipsum. Hoc enim falsiim est, insti timentis ad concentum, & harmoniam accommo- quia in oppo: itum experientiam habemus, bc quamuis datis, ut tibiis, ei tharis,& similibus. Tertia diciturinum Sol tali motu , ideat ut volutari, dum ab oriente ascendit dana,& haec non est nisi suaedam consonantia, Sc pro- . .
ad meridiem.& d inde descendit ad occasum, tamen di- portio reperta inter quasdam res, ad inuicem nexas,con- cinos in veritate, hanc cile circulationcm,&non gi- lentientes, ordinatas, ac proportionatas adinvicem. Et . rationem. haec reperitur in omni inultitudine bene ordinata,in vir- Ad primum dicimus, quod motus stellae polaris non tutibus, in prirnarum qualitatum,&humorum syrrim -- estex cius natura quas sic moueat, scd pioiicnu con- tria, in unione eorporis, de animae, & omnis sorti x cum uersione ab occasu in ortum octauaeipliciae, in qua est sua materia, in bene constituta ciuitate, in mixto, oc in infixa,& mota furer pol s Zodiaci. cce lis bene ordinatis, regulariter motis, Sc hanc non ne-
Ad secundum iacti . dic tui, quod hoc prouenit non gamus in coelis, sed bene duas priores. Vide Plinium ii. i. . ex proprio motu ste parum lixarum, sed ex motu suae ii at hist cap. 12. Ptolomeum 3. libr. Mus D.Augustinum, . phcra. . & Bedam in tuis libris de iis . Ad tertium dicimus trepidationem, A scintillationem Terii O notandum quod illi, qui musicam & concen-
hcliarum lixarum , non esse indicrum alicui aso eorum tum sonotum ita coelis collocauerunt saluantur. Primo, . motus, sed quod propter magnam dii Miam . species . ii dentii sica inundana locuti sunt. Secundo, fide musica unguentes earum ad potentiam nosti aut visuam tradu- improprie sermonem secerant, nam tantum delectaretur ciet cur unt enim secundum te radii earum solidi, S: fix- intellectus videndo illum mirabilem ordinem orbium .in v c tantilli, qui sunt planetarum, sed ob magnam cci estium,&corum motuum, quantum .icle fatur au- earum .distandram cogit ut potentia nolita in earum ditus in quocunq suauissimo conccntu, 5 melodia vo- isione languet cete, M trepidare. Si autem in Orien- cum,&instrumentorum musicalium. Tertio intelligen- . te non ita scintillant, sicut iii vertice cceli, die eite, do eau .liter, quia tradunt Astrologi venerem, &Me
quia vapores, qui in Oriente io iit ex tia tu Solis curium in ortu hominis benec illocatos, eos inclinare abundare , huc causant, quod ex sua grouidie magis xi ad malicam. Si autem cupis audire noue harmonias cα- sui artentur. liae e Pios uinin spheram sacris usti cap. L
29쪽
Secundo loco principali ponit ut haec conclusio. M
tas corporum caelestium non causat, nec vocalem, nec iti strumentalem musicam, vel concentum Probatur primo. Ad Concin duo pia cipua requiruntur, scilicet consticatio duorum corporum solidorum, S grauium, d fra-ct:o acria. Sed corporac testia leuia sui it , dcino stoici, Omnique aere careur, cum suilla spheram ignis non ascendat. Ergo. Maior est Atti . ce anima, mitior est eiusdemta coeli c. s. Et recipitur etiam ab alus. secundo. Exeellcns, 5 vehemens sentibile corrumpit senium, sicut lux solis licinit et intuita exc caret visum. At si coeli sonum facerent, ille profecto citet magnus, quoniam esset magnorum corporum se confricantium Igitur ille sonus dii soluet et nolitum auditum. Respondet Simplicius, talem sonum esie ordinatum ad con sic uationem auditus, sicut Scotti nati sunt crete stes inlluxus ad viram ius virum,& ideo nec hi, nec ille ossiciunt,sed iuuant. At responsio itia nulla est. Primo, quoniam etiam lux solis ordinata eli ad 'idendum, & tamen excς-cat. Secundo, quia mirum esset, quod hic sonus obiectum auditus, ab eo non percipetetur. Respondente ite, quia huic sono sumus allueti. Contra, quia qui per plures annos auditu priuati stant, dc arac, vel miraς uio ad auditum etestituti, hi inciditum nunquam perceperunt. Sed a quia somno surgunt, vel a silentio, cui non audiunt hunc sonam 3 saltein aliquo modo, ut faciunt fabri strepvum martellorum 8 de incolentes loca ubi Nilus ex altibus montibus praecipitat, & ii non sericiant tantum sonum, vi faciunt non allueti tamen aliqualem percipiunt. Respondent non omnem sonum esse obiectu m auditus sicut nee odorab eois tias, undecanes non delectantur odore rostrum siecit nos, de ideo videtur diccndun, quod illum non appa cliendant. Sed contra. Primo, quia potentia non impedita agit in suu in obiectu in praeiens Vel ergo sonus non est obiectum auditus, vel si eii, auditur.
Secundo, quia aliud est quod obiectum non perci latur, de aliud quod non si perceptibile. Primum potest dari,
secundum non, quia aliter non esset Obie uiti. Et ideo salsum est, quod canes non sentiant odores rosarum, ii liorum,dcc. sentium quid iri, sed ab illis non detinemur,. quia non delectantur inod cite, sed in sapore Ad primum dicimus, diuelsam esse rationem, quia corpora inseriora sunt dura, grauia, dc sunt in aere ferente sonum, non sic corpora coelestia; unde maior curreret si essent eius deni rationis. Ad secundum dicimus. Primo, quod homines ad inulta inclinantur, qua non sant in ciniis, v t ad cibum, coitum, somnii: v, dc similia cum musica. Secundo dicitur, quod non omnes ad musicam inclinantur, immo multi eam abhorrent. Tertio dicitur, quod sustultillam ineli nationem habere esse causalito a coelo vidi rimus, non veloxile in coelo formaliter. Ad tertium respondet D. Hieronimus eo loci, quod ibi scriptura noti loqiutu: de concentu,&hatanori iacta lotum proprie. lea figurate, acer piendo pro concentu, .iuina cncornia, qua etiam res inanimatae continete δε- cuntur quatenus sua dispositione, Sc pulchii tudine, au-ielos, hominesque alliciunt. Dicitur autem non sacereormire, id est quiescere,quia nulla creatura roteli diui- nuru or dinein invertere, vel perturbare.
Vtrum omnis stl e primo me bili ri . tiores mel ea turcum eo ab Oriente in Occida. t et , ct concie tantur ab Occidinte in
Videtur quod non. Primo s primum mobile secuin
rapit inferiores orbes ab oriente in occasum in sib motu diurno. Ergo,& hi orbes inferiores secum trahunt primum mobilem tuo motu prcpr: o. Probatur se uela, quia sunt nece ilario connexi, ta noti est maior ratio de uno, quam de aliis. Secundo. Vnius rei naturalis unas est motus naturalis, ut patet in elementis, 3. Aemctitatis. Si ergo orbes primo mobili insessores naturali motu movetur ab Oe- casu in ortum. Eigi per violentiam mouerentur ab Or- tu in occasum motu raptus, quod est falsum,quia in sein-piceritis nullam est violemum, nec corruptiuum. Tertio. MOucii mobilc p xter motum eius natur lena icni t resistetitia in in mouendo, ut constat in proii ciente lapidem sursum, de se fit retardatio inotus. At ira uens pinnum mobile nullam sentit resistentiam, nec tardationem tu movendo. Ergo si num est, quod non mouet motu rapi S miseriore&ccxlos. ΜQua to. Non cii aliquid allirmandum singulare, nisi
racio urgeat: ri contrarium. Sed nulla ratio urget quod orbes inscriores mota cantur proprio quodam motu ab Occasu in Otrum, cum potius valeat ratio, quod sic videatur moueri, quia tardius molientur a suis intelligentiis, quam primum mobile a sua. Ergo dc c. Quint. Quodlibet mobile habet suam virtutem mouent et n. Si ergo superiores Orbes mouetit tir proprio mo-. tu habebunt suam virtutem mouentem. Vel ergo h c erit fortior virtute primi ni ouentis,uel a qualis,uci debilior. Si sertior, no patientur moueri motu raptus. SI aequa- lis,obli stetit, dc sic stabunt. Si minor, non poterunt m uere aliqno proprio motu .seato. Idem nou potest simul moueri diuersis motibus, nec ad oppositos terminos. sed si orbes ins ore et
mouerentur motu raptus ab Oriente in Occiden em, oc . .
proprio ab occidente in orientem inouerunt ut diuersia motibus simul, dc ad diuelios terminos. Ergo hoc non est dabile.. Septimo. Motus quo unus orbis alium duin, quid rit,aut lita nomine vocabitur3 Non enim patet, quod si nec traiectio, nec pulsio, nec vectio de c.Ligo dcc. Pro intelligentia. Sc resolutione praesem is dicti cul: tis. Primo notandum venit,quod quida in antiqui xt He- .raesides Ponticu ς, Niceas Siracusantis, de Aristarchus di- xerum omnes coelos. immobiles stat , dc solam terram
in grauiu vetti, quare diuersi aspectus ij dcrum non
30쪽
ligatione de vitione ut dirimus. Excludimus tamen planetas superiores, qui inferioribus suum motum non communicant quia eorum deserentes sunt eccentrici. isecundo ergo loco principali statuitur talis conesu-sio. Orbes primo mobi i inferiores, proprium liabent.
et rarit a motu coelorum, sed amotu,&gi ratione terra . Inco ii tuarium vero stat communis sententia, sensuum ex- PQ cieritia, & ratio, quia videmus terrea ad centrum desceri Herc, ut quiescant, de non ut moueantur. Quare diceri Hom est terram immobilem stare. Caelos moueri. Secorido. Recolendum est etiam id quod supra dixi- motum, ab occasia in ortum .Probatur pimio Commua rixis , scis. duplicem esse motum in inferioribus cistis, a ni sere placito antiquorum. Sic enim dixit Plato in Ti- 'Pximo mobili. Primu dicimus raptus, quia aino tu primi meo. Aratus, Calippus, Eudoxus, Cicero, Ptolomeus, mobilis rapiuntur, & luc est ab oriente in occidentem. Proclus, &Aiiii. r. coeli tex. s'. εἰ sere oanncs moderni, SQ curia iam vocamus proprium, quis suis temporib. in ui in spheram scripicrunt. Secundo probatur experientactur, ut docuimus supra, & hic est ab occasu in ortum. tia, quia cernimus planetas non seruate semper eundem Nam hi orbe, interiores bifaria eo siderari pollunt Pri- situ,aspectu, motum, d e. δ eii concluso ex dictis nota. o se elandit se, do sic mouentur a suis intelligetitiis motu Ad primum dicunt aliqui hoc esse, quia sic voluit, qui Proprio ab occidente in orientem. Secundo, secundum totuit. Alii quia intelligentia mouens ibem sic modi quod participant natura primi motus,& subordinantur Iacat suum motum, ut dum motu raptus rapitur, tuc mO- ordine, de unione quadam cum primo mobili, dc sic di- tu lento propriam orbem in oppolitum traducat, fictit cantur rapi ab oriente in occasum, nam etiam ignis io facit ille, uidum in nauicuri e fertur versus oce dei curidiani se mouetur sursum, in sua sphera vero, ut parti- tem, ipse in naui pondus a parte ad occasum vertente incipat naturam sit perioris in circulum mouetur, haec e- lud ad orientalem transportat. Alii, quia non valeat r iii: ra est vici sit tauio, d sub ordinatio rerum. tardare aliquo modo motum regularem primi orbis. At Tertio. Quia saepe accidit mentio de axi, do polis, ideo ego dixerim hoc euenire, quia primo mobili non potes
quid fuit intellisendum venit. Axis i itur erit quaedam msi unus motus conuenire ex sua causalitate iii alios, linea rccia traii cras per centrum spherae ad eius circum- unde est causa, & non effectus, mouens, de nullo modo serentiam, circa quam sphera voluitur. Poli vero sunt ex- motum ror ter rationes adductas ab Aris i. g. Phystrema puncta axis. Hi autem duo sunt. Vnus dicitur se- Adsccuti dum dicimus primo, quod maior valet con-ptentrionalis, quia cit in parte septentrionali, dc di siderandorcs, secundum se, non vero ut participanti . citur arcticus, quia apud eum cst quaedam stella quae iuram superioris, ut diximus. Secundo dicitur, hoc esse dicitur visa, dc communiter itan: omana; & hic polus proprium coelorum, duplicem inclinationem habere. per hanc sie a m a nobis videtur. Alter drcit ut meridia. Primam, ut moueantur a superiori coelo, scilic. aptimo . nu , c antir c is, quia e v orposito opponitur polo ar- mobili, quia ab eo continentur, do sunt ci concentrici. circo, dc est in meridie, & hie a nobis no cernitur, sed be- Sccundum, via propria intelligentia traducantur de ne a nostris Antipodis, i. e. ab his qui habent pedes con- Occasu in ortum, unde nullus horum motuum est eistia notiros ped . supra bys igitur polos voluitur primu secundum diuersas rationes violentus, cum in re cui in mobile, dc secum ducit Omnes in seriores c os, rapicn- fertur violentia necesse sit repet ire repugnantiam. do illos ab ortu ita occ.isum, de ab occasu reducendo eos Ad tertium dicimus, aliam esse rationem de proiectis, in ortum, quod visu notiro deprehendes tui, dum videmus de de coelis. Nam proiecta mouentur contra suam natu onanes si alas iras, &planetas jacio et . horarum redi- rarent inclinationem, non sic coeli, ut explicuimus
te ire,&eile sit, tali hora in eodem sere situ clinii. Ad quartum dicimus, quod si mouerentur a suis in- Sed quarto sciendum eii, quod colus motus raptus id telligentiis de ortu ad occasum, non veherentur cum est pii in nobilis liti p. polos. si arcti culti, de an tardit- primo mobili, pacio : horarum, ut patet, dc non bab
cara, motus vero proprius coelorum inferiorum primo rent tantam diuersitatem motus, nam semper moueren-
mobili ii: super polos Zodia ei, de scut motus pinni mo- tur eodem modo circa, te vltra aequinoctialem, de non bilis it per circulum aequinoctialem,ita ino tuς propitus aicenderent magis uno tempore, quain alio, d cund ciniuisio una coelorum ii: per circulii Zodiaci, de lime est, aspectum in tot sc seruarent. uod planctae in diuersis anni temporibus videntur in Ad quintum dicimus, quod virtus mouens orbes indiuet o situ oriri, ε quandoq; eise iuxta aequinoctialem, seriores secundum esAccium dicitur minor virtute imo- qu Zoqi lonke, k quandoque habere latitudinem bo- uente primum mobile, quia non sic velociter in oriet, ica. it icta, quandoq; meridianam, quod procedit ex di- in suo genere dicitur ira fortis, v tilla, quia tantum m -
ueruos nis Lodraci in quibus reperiuntur, cum sua lati- uet,quantum convcrat moto, Sc non felicit in illud mo- tudine iam hoc tamen fiat, quod quia superiores orbes uenso, prout aptum natana cit imo ucri.
complectuntur in seriores, & hi superioribus sunt con- A a sextum dicitur, et valet de eodem iecundum idem, centrici, ideo inferiores semper a siperioribus mouean- modo in orbe inferiori alia est ratio raptus , dc alia spretitia, sic, quod primum mobile mouet omnes inferiores motus, Ec idem no est terminus in diuersis illis motibus. motu raptas, & eo inferiores moueant suos inferiores Ad septimii nidicitur,quod pertinet ad vectionem se
vda solum in motu raptus, sed etiam in proprio, unde fit cundum Aristot. I. Phys xl. i O. quia continens mouen voc: omo as,iluod proue uite in xuina eorum cola contentum dicitur illuc vehere.