장음표시 사용
31쪽
Vtrum moti . Gloriam sit imi naturalis. Videtur quod non. Primo. Cui conuenit unum o positorum , et eo uenit ac alterum , dc eadem manus
est calidi, dc frigidi susceptiva. sed motus,&quies sunt
opposita, quies autem non rotest naturaliter conuenire cuilo. Ergo nec motus. secundo. Omnis motu; est ad terminum, ut ad suam persectionem,&finem. sed motui coeli nullus est terminus , cum coelum perpetuo moueatur, neque perfectio, cum iit ab antiquo persectum. Et . Tertio. Nullus motus libet dicitur naturalis. At mo-
tus coeli est liber, quoniam est ab intelligentia libere
mouente. Erso non erit naturalis. Quarto. Natura determinata est ad unum, Ic motus consequenter naturalis, ad unum motum. Ad casti duplici motu moventur, scilicet ab Oriente in Occidentem, do econtra. Ergo,&c. Quinto. Natura abhorretinfinitu, Vt dicitur .Pbri cap. . A t motus circularis coeli est infinitus. Ergo non est
Sexto. Cui eo enit motus naturalis,ei etia conuenit locus naturalis,quia motus est ad ubi: Sed caelo no Onuenit locus naturalis. Ergo. Probatur minor. eo extra suum locum posita corrumpitur. Sed coelum omnino est incorruptibile. Ergo ei non conuerit locus. naturalis,
septimo Res quiescunt in suo loco naturali in quo perficiuntur. At coelum non quiescit in suo stu, in quo est persectum. Ergo non potest esse ei locus naturalis,
Octauo. Si separaretur pars e i a caelo ὀc sub orbe Lunae consti tueretur, aequa propensione quoquo versus feretur. Cum autem idem sit motus totius, dc partis, dicendum venit, quod caelam non sibi deterni in et motum circularem naturaliter. Circa praesentem dissicultatem inuenio duas opinio soncina tr. Metaph. q. immo dc s.D. in 8ith. 3 F.
et art. 2. ac ' contra Gentes cap. 23. cum Fertar. tenent se
mam caeli, ut passivum principium, seu receptiuum motus concurrere ad motum caeli, non vero e lectitie, 'uo
pro principio effectivo motus habet intciligentiam.
Uisplicet haec opinio multis. Primo quoni m Oinni so mae conuenit reddet e materiam suam aptam, di id - ne Prima fuit Avicennae lib. s.sux Metaphyi. cap. 2. sco-tilii .dist. 8 q. 1.dc in a.disi a. 1 Durandi in x. 44 q. a. rei rebardi. q. 6. Hi enim tenent motum circularem non conuenire caelo, nec naturaliter, nec violenter, sed i tu i aliter, praeter naturam. secvnaahq D. Thom. Primo caeli c. dc 3. contra Untcs c. 2'. dc Fertar. eo loci.
Item Porphyrii, M simplicita. Phys text.3. p. in I. lics q. I. art. I. Agidii in L. dist i . D. Bonaventurae ibidemn . , Soncinatis Q. Metaph. q. ii. dc est fere communis, se quod motus circularis lo conueniat naturaliter. Leeundo ergo notandum venit, quod motus circulari . caelo conueniat naturaliter, bifiliam intelligi potest irim o ex ' a rigmateriae, tu i a materia caeli talis est,quod a P anat . . est moneri naturaliter , circulariter. secundo
parie mae, quia forma caeli ipsum reddit aptum ad , in primo omnes qui sunt secundae sentetitiaec 1 sed in secundo, scilicet, quod motus caeli
at .s non solum ratione materix, sed etiam onueniunt. Nam Cap. iux.dist.'. l. I.art. . neam ad motus, qui corporibus praeter naturam con se
muni. Secundo quia figura circulatas, prinatio qualii tum leuitatis, Ic auitatis, mouentium finium, a deorsum in caelo, Sc suntlia indicant formam caeli lixe facere,& aptare active, ad motum circularem. Sed dicitur quod concurrere active stat duplit te Priaro in ordine ad propriam materiam, ac sic dicit u - rum supradicia opinio, distinguitur en im per hoc A. Ia- teria, ut a principio passivo motus Secundo in Osdrue ad intelligetitiam mouentem , se ad alias ibi masci me, motum, ex seipsis, de se dicimus cum S. D. de suprabiectis eius ait clis, quod concurrit vi principium passuum Pri- mo, quia intc iselitia ei comparata se habet, ut princirium activum. Secundo, uia ex se non mouet, sicut alia tormae, sed indiget intelligentia mouente, de caui te aetiue motum. secundo loco principali ponitur lixe concluso. Mo- . tus circularis conuenit caelo naturaliter. Probatur Priamo. Persectio propria perfectibilis, persectibili natur liter, ic ex i suae naturae perfecta conuenit, ut rationalitas, oc ritibilitas homini. Sed moueti circulariter est naturalis persectio cacti. Ergo ei conuenit naturaliter. probatur minor, auctoritate Aristot. id dicentis exprelle s. Phyc dc primo de caelo, & secundo, quia materia caeli inclinata est ad aliquem motum: sicut Ac omne mobile. Non ad rectum, ergo ad cucularem. Secundo Quod alicui conuenit per materiam, vel propriam formam, ei conuenit naturaliter per Aristot. i. PEFf Sed niateriae, de fornix caeli conuenit ei se princi pium motuso cireularis, aliter perpetuo, dc resulariter non moueretur circulariter, quia solum naturaua ab imitin seco inclinant aὰ hoc, vel illud. Ergo, dcc. Tertio. Intelligentia mouet caelum prout e conue
nil, dc non contra, nec praeter id quod eiconuenit. At caelo conuenit moueri circulariter, ut perpetuus eius motus indicat. Ergo, Ece. Probatur maior citones agentium accommodantur ii arurae actorum. Nam quamuis ego moueam rotam in circulum, tamen hoc facio, quia
rotae se conuenit moueri. Secundo quia aliter ellet ali- qua alterati. in re acta, dc mota, cum aptetur ad hoc quod illi a natura non est. In caelo autem non potest esse alteratio, sed nec aliqua inordinatio. Ad primum primo dico ad maiorem, quod valet in . his, quae sunt in potentia contradictionis, ad esse, de non elle, moueri, Zc non moueri. tile autem non in caelum, de est responsio Aristot. 9 Metaph. texr. 17. Commbr. tamen primo caeli op x q. s. ad quartum docent; quod uamuis de mente Arist. caelum non possit quiescere, de
facto tamen naturaliter Potest sibi vendicue 'Mietem, quia
32쪽
ς quia in se non babet principium activum motus, sed ab
externo scilicet ab intestigentia recipit, unde secundum se est iudifferens ad motum, de ad quietem. Sed hoc Vltra quod est contra Aristota expreste tenentem caelum non polle naturaliter quiescere, ut ipsim et assi ant, Ze dicent ut supram 8. Phys Qxq. s. art r. est etiam contra rationem , quia sicut ter v quae est imum mundi conuenit naturaliter quies , dc non motas , ita coelo quod est sum
uis non habeat in se rinam mouentem, habet tamensorinam inclinantem ad motum, & non ad quietem, aliter illa inclinatio ellet frustra, dc in corpore simplici, est tia opposita. Hinc in fine mundi miraculo, &prae
ter naturam fiet, quod casum tunc quiescat, non solum quo ad effectus, sed etiam quo ad statum, &naturam corporis naturaliter, circulariter mobilis, d sim tamen generatio est.
Ad iecundum dicenEum, quod duplex est terminus. Primus dicitur terminans motum sub quiete. secundus dicitur terminans motum iub assimilatione, quia sacit, quod id quod mouetur, mouenti assimilatur iucundum quod mouet, ut securis artifici secundum quod intendit facere scamna , 5 hoc secundo modo motus perpetuus o li habet terminum, de persectionem, scilicet quod se mouendo semper causet senerationem, de corrupti nem rerum sublui artum, dc agat ad productionean prae
O Dexit. . quod corpora coelestia sunt condita in miniti terium cunctis gentibus. Ad tertium primo dicitur, quod maior currit de in ni simplicitet libero, & non de eo ad quem concurrita- ens liberum, sed ut rem inoueat, prout naturaliter est
nobilis, ut fit in cario. Secundo dicitur, quod falsa estninor. Primo, quia ad motum coeli non solum conchi
it intelligentia, sed etiam materia, 3 forma coeli. S undo, quia unio intelligentiae cum coelo, do ii non dic
uritaturalis, vi materiae A sornix, dicitur tamen natualis, id est proportionata, sc accommodata unio morentis, & mobilis.
Ad quartum dicimus ad maiorem, quod natura duci citer coli siderati potest. Pinnio secundum se, Sit adcerini nata est ad via uni ,3c sic primum mobile habet moeri motu raptus, de eo inferiores proprio motu ab Ucasu ad ortum. Secundo, vi participat naturam superio
is, Ac se potest Orbis inserior participare motum ratus, prout in superioribus docuimus. Ad quintum primo dicimus ad maiorem, quod natui abhorret infinitum secundum magnitudinem de mul-
tudinem, non vero secundum durationem , ut est mo- is coeli Secundo dicitur, quod valet in natura, quae non bi vendicat aliquam infinitate, modo coelum sibi ven-icat infinitas circulationes, data aeternitate mundi.
Ad sextum dicitur, quod neque coelum potest ponicua su utri locum naturalem, dc si poneretur Per Dei po-
ntiam, non potici corrumpi a locante, quia non citiusceptibile conseruationis, rei corruptio is, xl, alio quam a Deo Vnde propositio Arist. . Phyc moa loeuxaptus est conseruatinus locati, de malignus corruptiuus valet tantum in patientibus cor uptionem, & genera
Ad septimum diei inius, quod maior valet, quando de ratione mobilis est continue acquirere sua in persectio-
nem,&ea habita quiescere, quae cocto non conuenient,
quia creatum est persedium Ac circulatitet mobile. Ad octauum dicimus, quod illa hars mouere ur cae- . cularitet, ex inclinatione quam sortitas cum toto.
V E s z I o XX. Vtrum corpora caelestia moueantur ab inici gentia,
x y Idetur quod non moueantur ab intelligentia. Pri-V mo. Cui libet potentiae passiuae, correspondet aliqua propria potentia activa per Aristot s. Metaphys Sed
coelum habet naturalem potentiam passiuam ad hoc quod moueatur. Ergo debet etiam habere potentiam propriam activam mouentem, scilicet suam formam, nam intelligentia est a materia separata.
Secundo Motus, qlsi est a principio extrinseco est violentus, ut patet in lapide proiecto sursum, ut dicit
A ist. 3. Et hic. p. r. Sed motu ς coeli non est violentus, sed naturalis, secundum ea quae diximus supra. Ergo eius motus non erit ab intelli sentia, quae est coelo extrins ea, sed a propria forma, et interna. Tettio. Deus regit, & ruo uel totum uniuersuti per : .seipsum. Ergo non per intelligentias. Probatur antecedens ex illo Iob. c. 3. Quem constituit aluim super te
ram,aut quem posuit super orbem quem fabricatus est rVbi dicitia. Greg. Mundum per seipsum regit, qui perieipsum condidit. Quarto Angeli seu intellistentiae sunt beatae mentes in tres hier arctitas diuisae, Ac temper Deo assistentes, se- . eundum D Dionysium de coelesti Hierarch.c.6.vel in ministerium hominum missae. Ergo non pollunt applicari
coelis ita ut nunquam ab eis separentur. Quinto. Omnis forma est propter suam operationem, per Arist. 3.coeli text. 17. sed operatio sornaae caeli non po- .
test ei nisi motus, quia datur ad mouendum, cum sit corpus mobile. Ergo motus eceli erit , propria forma, Δ non ab intelligentia. sexto Nulla forma in corpore mobili debet ei se tiosa. At si forma colli ipsum non moueret in eo ellet Otiosa. Nam pastiue concurrere, conuenit materiae,5 non sorinae. Ergo concurrit active ad motum.
Septimo. Quod de ignobilioribus corporibus assi
matur, non debet denegari nobilioribus, si dicat persectionem. Sed de grauibus, δc leuibus assirmatur, quod movemur a propria sorma, saltem ut quo, de ista iunt ignobiliora coelis. Ergo dicendum venit, quod etiam coeli a propria forma mouentur. Pro enodatione huius quaestionis. Primo notandum venit . quod circa c/m fuerunt plures opiniones. Nam
33쪽
Rabbi M sex dixit erelos duplici moto te moueri, scit. intelligentia, de propria forma. Trallianus & Vallesius
controuersi I. ad tyrones a dextero ad sinistrum ab intelligentia, & econtra a propria forma moueri a fili mant Alii ut Democritus, Epicurus, dc alii motum coeli a caiii secerunt Albetius Magnus 2. d. r .art. hoc este Dei vo-Iuntate cotestatur, nil ait t. securius dici posse. At quidam antiqui Philosophi teste D. Bonaventura a.d. i . t. s. a. docuerunt coelos a propriis sormis moueri, & non a intelligentiis, quam opinionem amplexati sunt etiam.
Maior tacoeli & Albertus de Saxonia 8. Phys q. vlt. Sed quod coeli non a propriis sormis, sed ab intelligem iis
moueantur astis mauerunt antiqui philosophi, ut ad notauit Peretius lib. I. tua: p ilosophiae ea. i. ta lib. r. in Genesina, Ecfere omnes Theologi , ut V. Th. l. 6 dc pol. ar. 3.
se hoc tenendum ut de fide, quod do antranavit D. BO- nauentura vi supra, quia fides docet inferiora per superiora regi, & spirituas a corporalibus viiiii, ut anima corpori ut forma, & Angeli coelo ut motores, ut docuerunt etiam I Dionysius cap s.coelestis iter. de de diuinis
Dominibus cap. 8 D. Greg. .dialogoram cap. . D. Aug. 3.de Trinit. c. cum aliis. secundo notandum venit, quod non negamus propriam formam coelo, sed bene quod in oveat effective Usuin, ut supra docuimus. Neque putandum est intelli-
sentiam ei te formam coeli ut voluerunt Aureolus apud cap. ut supra, Mirandulanus lib. ii de eversi ing.cerram. sec 6. &Zi in ara. i. de intelligentiae causalitate, quorum arsumenta leuia sunt, dc alibi a nobis tacta. Nam ut D.
Tli Om. 2. contra Gentes cap. 68. adnotauit, forma sub
stantialis duo habet. Primum, quod det este substantiale specificum. Et secundum quod ex ea & materia fiat x- num compositum substan tale. Hunc tertium sequitur, quod so: ma sit caula propria omnium passionum cor' potis, ut anima intellectiva, figurae bullianae, quantita- coloris, &c. si ii itur ista uia specieinus in coelo, videbimus ii telligentiam iaci poste elle eius formam. Non enim ei primum couenit, tum primo quia coelum habet aliam sorma propriam, tum secundo quia esse coeli specificum est in genere materialium, Δ non spiritualium.
Nec sucundia quia ex erue completo in specie non fit xvii in cum alio. modo intellagentiae iunt entia completa inire cie, & non ut est anima intellectiva, quae est pars spee ei, &ideo potest niti corpori, ut forma. Nec ter-
ciuiri, quia qua uti s , seu ra, de tintilia non νroficis cuti cui ab intelligeucia secundum rem, & rationem
Tertio da incia obseritandum venit, quod intelligentia non dicatur uniri coelo ut sorma sed ut motor nitur
sormaliter, de s e dicimus esse verum . secundo virtuat ter ἴc causaliter, sic quod dicatur ei dare motum ae s e Dies eius forma & ita verum est, do hoc propter ilia. 'rima propter mobile, quod habet maximam inclinationem, dc accommodatione adhocvt moueatur per intelligen-
iatu, tamquam per quid sui superius, adhoc ordinatum
a Deo. Secundum propter intelligentia in mouentem quae ei inprimit suum piritualem infiixum in Otiuum, ad uniuersalem propagationem dc mutationem rerum, nam ipsa est causa uniuersalis, Sc sic mediante coelo caus avniuercali, uniuersaliter agit. Tetrium propter nio'ncin, nam vitio mouentis, de mobilis duplex est. Prima dicitur simplex, quia tantum dicit mobile, ε mouentem, ut sunt rota, de eam mouens, boues, εἰ currus ab eis tractus. Secunda dicitur virtualis, &intrinsece Operati- ua aliquid in mobile, & talis est vitio intelligentiae cum coelo, quoniam ipsum mouet imprimendo in eo spiritualem virtutem ad causandum motum inseriorum, deviciis tudines rerum, agitque mouendo coelum quodam influxu in eo impres .
Quo ad secundum principale ponitur haec concluso. Corpora caelestia mouentur ab intellisentia, o nona propria forma, probatur. Primo ex sacris litetis, ut ex illo iob 9. Sub quo curuantur, qui portant orbem id est Anseli, qui mouent coelos secundum quorundalia positionem. Et cap zo. Columnae coeli contremiscutit,&Pavent ad nutum eius id est Angeli, prout etiam Dominus noster dixit quod ante diem audicii virtutes coelorum
movebuntur , id est artiouebuntur, exponunt plures a. motu coeli. Ad hoc etiam tendunt verba eiusdem cap. is. dum dicit,Vbi et aes,cum me laudarent astra matutina, ac
iubit arent omnes filii Dei. Secundo probatur ex sanctis Patribus Dionysio, Gregorio, August. Origine, D. Thoma, Bona uentura ac alii vinultis, & ex antiquis philosophis vere philosophantibus ut ex Aristot. s. Pliris tr. Metaphys de Plat. i. de legi
bus, S c. Tertio probatur rationibus. Primo. Ad eandem scientiam , pertinet considerare materiam, & sormam per Mrist. Σ. Phys c. text. 21. Sed consideratio coeli ad physicum pertinet, de intelligentiae ad Metaph. per eundem 6. M
tapli. tex. . Ergo intelligentia unitur coelo ut motor mobili, de non ut forma materiae.
Secundo. Tunc solitia mouet id cuius est forma, aua-do a termino motus rei ficitur, quoniam adhoc datur . motus. sed forma coeli per motum non potest perfici quia est inalterabilis,& invariabilis. Ergo non potest eo se principium activum motus. Et iter eo intelligentia. Tertio Inseriora per superiora gu t etnantur,perA ri si .
. Meteoror. oc omnes. S. Patres. Sed supra corpu ira
plex, non potest esse nisi intelligentia, omiuno a materia
leparata. Ergo per cam mouetin
Ad primum dicimus ad maiorem quod potentiae passu. x correspondet activa,co modo quo est potentia p-s- sma, modo potetitiae passiuae caeli ad motum, correspou-
dct intelligentia non solitia, sed ut motrix quia sc
34쪽
apte, & bene ins ora per superiora reguntur, & diciturpi opria per proportionem,non per naturam. Ad secundum dicimus , quod maior valet quando principium exti in secum agit, demouet mobile, mouendo ipsum contra suam naturalem inclinationem, quod negatur in coelo, in ordine ad intelligentiam.
Ad tertium dicimus, quod in gubernatione duo sunt, cilicet ordinatio. & executio. Deus primum facit, id est, Irdinat omnia ex seipso, sed ordinatum ab ipso exequitur per mini stros, ut motum coeli per Angelos. Ad quartum dicendum cum S. D. 3. contra Gentes ea. so. dc opus c. io. art. II. &D. Dionysio de coelesti Hier-irch. cap. 6.& 7. quod intelligentiae sunt ex secunda Hie- archia, de virtutes nominantur. Deo autem dicuntur a istere quia beatae sunt, dc ministiore, ut exequuntur eius oluntatem mouendo coelos, quibus sunt deputatae. Ad ' uintum negatur minor, habet enim alias opera-iones, v t dare liguram,& alia accidentia propria. Ad sextum negatur primo minor, nam constituit coeum, & ei dat propria. S ecundo dicitur quod a liue etiam Oncurrit, non admotum, sed ad iiii luxus in inserioranedian te motu ei dato ab intςlligentia. Ad septimum dicendum quod cxtera non sunt paria. 'rimo quia motus coeli est quid amplius, quam motus: rauium, d leu ini. Secundo quia in eis datur adllocutcquirant proprium locum quod cessat in ecclo. Tertio uia sic inclinantur, ut moueantur a propriis qualitati-
vel omnes ab una. Ir Idetur quod omnes cocli ab una tantum intelligen-V tia moueantur. Primo. sicut se habet anima ratio- alis ad corpus, ita se habet intelligentia ad caesos. Sed.
na anima rationalis multa, ac maeis diuersa operaturi corpore quam habeat facere intelligentia in coelis. am intelligentia habet solum mouere, anima vero bari generare, alere, augere, operationes sensuum efficere, itelli ere, de velle. Ergo omnes motus canorum pol in t eue una intelligentia. Secundo. Idem mouens potest omnia ea mouere quaeus virtutemnon exco dunt, nee ei grauitate, vel leuita- , vel alio impedimeto obsistunt. Sed omnes coeli simulon excedunt virtutem motivam Angeli,cum nec leves, re graues sint, de sin t inclinati admotum. Ergo c. erta O. Ad mouendum caelum non est necessaria prae litia suppositi mouentis quoad omnes partes, ut tradit: ist. S. Phy. unde sufficit sola praesentialitas virtutis, id-t, quod virtus mouentis attingat omnes partes. Sed hil vetat, quod virtus Anaeli superioris sua virtute sit attingere Oinnem macsiuam coelorum, simul o natorum. Ergo cum natura abhorreat Cuperfluum vi-:tur dicendam, quod omnes Oibes ab una intelligen
Incontrarium et Arist. 12. Metapli y.tex. 7. ubi singulis coelis adscribit proprias intelligetitias cis applicatas, de eos mouentes, εἰ in communis sententia i hilosophorum , dc Theologorum, quibusdam exceptis apud
Fracastorium iu suis homo centric. ca. 7. lac. i. quorum Argumenta relata sunt.
Primo. Ergo notandum venit, quod pra ens quaestio dupliciter disputari potest. Primo quaerendo an lingulis coelis, sint singulares intelligentiae deputatae ad inouendum totum corpus caeli,nam secundum Astrologo , Ut videbimus diuidit ut in tres partes, stilicet, in eccentricum, concentricum de deserentem. Secundo quaerendo an his tribus partibus unius coeli sint tres intelligent ae applicatae. Multi tenent unam tantum intes gentiam adeste, ε mouere tota in plix ram cum Omnibus suis partibus. Ruuio vero. r. c li capit. s. Wrusi. 9. ad
secundam declinat, quia partes istae totius i aerae habent diuersos motus, aspinus, sit us,vossitiones,& istantias, unde videntur tibi vendicare viuersos mouentes.
Sed quoniam non inuenio apud Aristo. & Theologoa Philos phice loquentes multiplicari intelligentias nisi
pro orbibus maioribus, de totalibus, non vero pro minoribus, de partialibus, ideo magis sequor primam sententiam. Nam Angelus intra sphaeram suae activitati potest diuersa materialiter operari, Ut si Gabriel pros haera suae activi tatis haberet hanc Ciuitatem Veneti
rum, in una parte ignem accendere, in alia accensum existinguere, in alia terraemotum excitare, e in alia rue
tem donium si istentare. Est enim haec diuersitas op rationum mater alis, de in adaequata, unde pote simul tiplicari, te ita dicimus posse iacere in sphaera totali, scilicet habere diuersas actiones, quia non orbis Ei seu haec pars totius orbis sibi correspondet ut adaequata sphaera, sed ut pars loci totalis, de adaequati. Secundo. Notandum venit hanc essedisserentiam im ter Deum, d Anselos, quod Deus est immesus & incomprehensibilis & infinitus, de ideo dieitur esse in omnibus rebus, per essentiam, praesentiam, dc potentiam, quare citotum uniuersum, de uniuersum ens fictum, do factibile eorrespondet, At Angelus habet essentiam,&potentiam finitam, &hinc est quod determinat sibi sphaeram suae activitatis, extra quam nec lapillum minimum potest mouere, quia ad illum ut ad id quod est extra terminos
suae potentiae non peruenit eius virtus motiva. Quamobrem dicunt D D. Angelum emul non posterile in co lo & in terra localiter definitive, quamuis pollitella in coelo localiter, Sc pervigilantiam in tertis ad custodiam hominis, vel alterius rei,adeo ut in instanti se applicet ad terram. Cum igitur Angeli quos philosophi intelligentias vocant scit definitiue in determinato loco per Ope rationem, tamquam per rationem formalem locativam, orbesque lint multi, vini, de dii tantes, dicimus quod non una omni bus, sed una uni orbi est applicata ad in uenitum, maioris,vel Minoris virtutis, prout mobile ni iores vel minor.
35쪽
Tertio. Notandum est quod de numero intelli entiarunt bifariam loqui polluinus. Primo secundum principia Aristex 8. de . Metaphy.desumpta. Sccundo.
Secundum veritatem. Si primo modo loquamur assit-mamus numerum Angelorum sere improportionabiliter excedere numerum specierum rerum materialium, sicut coelum excedit terram, quia quanto entia sunt praestantiora, tanto magis multiplicontur, ut probat. S. D. p. p. q. y . art. 3. Vnde dixit Iobis. Numquid est numerus militum eiust Et Apoc. s. millia millium mistrabant ei, α decem centena millia assiliebant ei. Secundo vero . ' modo loquendo dixit Arist. tot este intelligentias, quot orbes cre lorum ab ipsis moti, siue sint principales,& ma-
iores, siue minores addendo. alterum ordinem mouentium per modum sinis, id est permodiviti amati. d de- siderati. de qua re alibi egimus, sicut etiam quod mo-- ueanti olectu, de voluntate, sed cum inclinatione ad hoc ei sum mouendum & non ad aliu/.' Secundo loco principali ponit ut haec concluso. orbes coelestes mouentura sua propria intelligentia. Probatur prili O. Motus diuersi, in eodem tempore faci i di uersorum mobilium, diuersum stum , a pectum, & ordinem babentium, congruentct attribuuntur diuersis motoribus, eis propriis & applicatis. Sed coeli sunt diuersi, diuersumque motum alipedium Sce. habentes. Ergo non viri intelligentiae mouenti, sed pluribus pro pluralitate mobilium recte attribuuntur.
Ad primum negatur primo maior, quia anima habet pro uno subiecto corpus,quamuis cum multis, ac diuersis operationibus, sunt enini omnes intra sphaeram eius acii uitatis. Vna vero ii e ligentia non habet omnes orbes pro ad equata spli aera suae activitatis, sed pro exce-
dente, & si motum tantum causet. Secundo negatur minor, quia magis distant, non in genere entis, sed in ge-nc emouentis, intelligentia mouens orbem Saturni, &intelligentia mouens Orbem Iouis, quam vegetativa, sensitiva, Sintellectiva, una enim liorum aliam includit, non sic virtus intelligentiae superioris virtutem in ierioris,quoad proportionem,& accommodationem admouendum, quia quaelibet illarum abalia diiseri, is cie, &seorsu in
habet propor: ἰonciar cuin suo orbe, de non cum alio si. periori, et inferiori . Ad tertium nega tuc minor, ea improporritone, quin
non tantum peniatur virtus mouentis, quantum natu-
ratis inclinatio mobilis ad mouentem, cum tali virtute, non cum maiori, vel minori, dico ex interna incliti tione, qua unumquodque passivum respicit situm a ti-uum proprium.
Idetur quod non . Primo. Omnis motus Plir sicut V est actio impcrsecta, qx
Ad secundum dicendum , quod excedere stat dupliciti
. Primo virtute, vel nobilitate natu iae,&sic potest esse quod superiori melligentia inscrtote in excedat. Secunso proportione,& accommodatione, & sc inferior intelligentia. V. G. orbis Iouis est magis proportionata eius ordi, quam intelirgentia Saturni, quae eii superior, unde intel si gentia orbis Iouis eius orbe mouebit de non intelligentia olbis Saturni, non ex dc sectu virtuti,s diri oportionis. Ita dicimus quod dii Flex est resistentia. prima dicitur positiva, ct haec fit per aliquam qualitatem c iuratiam , quo pacto calidum restitii trifido per
caliditatem, de graue, sursum proiicienti, pcrgrauita-.tem. Secundo neSatiue, quia inter mouens, &mo In
non ς petit ut d b tapi oportio, ac se bis ius ei sol, dcxnus at pii, tessiit modici. quia qua libet intcnigeo a quia motus est acias existentis . in potentia, ut dicitur s. Phr. Sed nulla actio Dei ess imperfecta. Ergo per se non potest aliquid mouere. Secundo. Virtus infinita improportionabiliter com- .. paratur virtuti finitae. At virtus finita mouet in tempore. Ergo infinita mouebit in instanti. Et se primum mobile inoueretur in instanti. Quod salsum esse sensa . deprehenditur Tertio. Quod mouet ter modium finis, non mouet. per modum eis cientis. Sed per Ariss r i Metapby. tex. 37. Deus mouet primuin mobile, ut id quod amatur, id est, . per modum tinis amati . de desiderati. Ergo ipsum non imo uel per modum enicientis. Circa praesentem dissicultatem tres modos dicendi reperio. Primus suit Abulenss super 2'. cap. Ex Odi,q- s. . ubi docet, fieri non posse quod Deus pulsemoueat, M. immediate aliquod corpus propter duas litores rati ,
nes superius tacias. Hanc opinionem centuit. s. D. p. Pq. rQ .art. 2. errorem, cum V esit error, non posse Deum .
per se facere, quod cum secunda cauci agit. Nam Primo. . Deus, est fons omnis virtutis, S actionis, unde quod per. aliud facit,per seipsum quare non potetri iacere i Secu do quia primi agentis est producere cinne, secundas
causas, & carum actiones, quia dans formam, dat etiam iconsequentia eam. Tertio dicitur tu Genesi aquas in uere, dem Psalmis ventos, S c.
Secundus modus dicendi suit Auiccianae'. Metaphy
t. r. scoli quod. q. 7. Ec i 2. Metaphy. tex. ε . Heruci de internitate mundi qu. Ferr.3. contra Centes cap. 68. x videtur esse opinio. S. D. opus c. i , capra . ubi docet, Dul- .lum corpes ia Deo immediate moueri e sective, si ille motus facultati naturae subdatur. Et sic tenentes, tertio argumentos: pra posito innituntur. Sed arguit hostii II: Oz.coeli ca. F. qu. ' Primo 'ima Patres docent, Deu creaturam corporalem per spiritualem ni uere, de regere t caelos per Angelos. Secundo quia Deus est omnino a materia separat u , dc in cilcndo,& in mouendo. . Tertius modux,videtur ei se Theologorum,qui negat Dcum immediate mouere,primum mobile , tineia oo,
sed ut philosophi assirmant hane futile tententiam Ari
36쪽
piterno x primo, num primum motorem inuestigauit,
he concludit. Secundo quia Ir. Metaph .ex motu numerum intelligentiarum determinauit, &interbas Deum reposui text. Iaertio quia 8.Phystext. 8 .illum insideare dixit ubi velocissimus eii notus. Quarto quia assi a talios motores moueri ab eo. Et ira tenent. S. D. r2. Met a P. tollis G e. z. d. r. l. i. arti c. . Soracinas ri. Metaph. q. 3'.&plures alii in bac parte non esse standum Attii. secundum
Secundo tamen notandum venit, non esse multum
difficile apud nos saluare Aristoti rectum dixi ne i ipsum theologitaste assiimemus. Nam dicemus,quod moueat primum mobile immediate, e flective, dupliciter intelligi potes i. Priino immediatione suppoliti, per applicationem ad illud, & hoc non dicimus, quia est omnino separatus. Secundo per excultentiam loci, & operationis,&sie assirmamus Deum ubique esse, ned per excellentiam di ei esse in coelo, & ibi mouere causaliter, causando priuino motum primi orbis, Meo mediante omnes alios,&ita est quia sic regit superioribus in seriora,& mouet. Erit igitur primus motor , mouens immcdiate primum mobile, non v t motor applicatus, sed ut motor separatus secundum elle, sed ei primo comum ius secundum caualitatem, quia eo mediante agit ad omnes actiones an- eriorum, coelo subiectas. Quare merito etiam saluamus psum esse primum motorem mouentem rer modum it iis,nam si secundum se spectetur ita est, si vero ut causi: si effecti ita in seriorum a primo mobili, dicetur ino uere timum mobile immediate causaliter, quia prima eius ictio in mouente primum mobile,&in primo inobili re-:ipitur, & per illud in alia, quod & potuit Ar si. lumineia turali ductu s cogis oscere. Ad argumenta ergo no oportet respondere, pro quano tangunt hanc motionem,&modum, propter nouitios amen ordinate respondebit nus.
Ad primum primo dicimus ad maiorem, quod motusa sitio enerecti persccitis, sicut etiam omnis alia res inuo ora: ire. Secundo dicitur quod actio dupliciter po eitici imp secta. Pri no ex parte obiecit, quia, scilicet ineriere, non tantum lito considerata, scd cum aliis com-arata babet rationem potentialis, S impci secti, & lici orus es actio imperfecta. Secundo ex parte asciatis a- ionem producentis prout rei illi conuenit &ώc non t actio iii perfecta, sed p fecia, quare duin lacu, pro-uxit materiam primam, & producit moni ira non dici-ir agens imperfectiam,sed agens persectivo, pio ducensa persecta, secundum exigentiam illarum natistarum. cundo dicitur, quod minor nihil valet in agentea pro isto, ut est Deus. Ad iecundi in per hoc patet, nam si Deus esset in malitudine, dc toto suo pol semoveret, motus esset in in .anti,id est fieret mutatio res non succcssui, sed ii stan-nea.at Dcus non sie agit, sed intellectu,& voluntate,&
Ad tertium dicimus . quod secundum se monet per Od iuri finis, tu ordine ad effectus per mod u caicientis.
I rum inteζ:geutra in ueant caelos potentia moti
distincta ab eorum int lectu , Cr
Videtur quod non . pr ino. Nam quae sunt distincta,& separata in inferioribus, in superioribus uniuntur, ut quinque sensus externi in uno communi, & uae diuersis discursibus,&speciebus ab hominibus, via olim. plici intuitu & specie ab Angelo intelligantur. Et quae divisim ab irascibili,&concupiscibili appetuntur, ab Vna simplici voluntate acceptantur, vel reiiciuntur, unde& Plato dixit ex Hippocrate omnia ex uno abire in multitudinem, & multa recolligi in speciein v ni tatis. At in nobis, intelligentiis inferioribu, virtus motiva distinguitur a nostro intellectu, & voluntate Ergo in intelligentiis nobis superioribus uniuntur. Secundo. Potentia media esi inter essentiam rei,dceius operationem. Sed in Angelis a materia separatis secundum eiscutiam tantum sunt duae potentiae intellectuales, scilicet intellectus, de voluntas. Igitur hae duae suis- cient, scilicet intellectus imperando, & voluntas ex quendo. Tertio. Arist. 3 ite anima definiens poteritiam motiva secundum locum dixit Haec igitur ambo, intellectus, Sc ricti rus mouendi, in otii dicio; principia sunt. East tia; reducens haec duo ad unum subiungit.Vnum eit igitur id quod ni ouet, ipsum inquarii appetitum. Ergo ap-rct ua intellectualis, qui dicitur voluntas in separatis ima cr; aer principium mouendi,& non aliqua potentia motiva distincta. Quarto. Potentia executiua in illis ponitur distincta a voluntate in quibus opus est aliud esse imperans , α exequens aliud. Hoc autem non est necessarium in Anselis quia eade voluntas potest imperare, & cxequi Ergo in eis non est ponenda potentia motiva hinnularis. Quinto in Deo non ponitur potentia ista motiva, ut executiva, distincta abi Mellectu diuino, S diuina voluntate. Ergo nec in Angelis, Antecedens, est D. Thomae. Nam p. p. l. 2 .art. i ad .lic dicit. Vel dicendum, scientia, vel voluntatem diuinam secundum quod est principium effectivum habere rationem potentiae. Et .s .arti c. sic
ait. Vnde de vitibus animae non possvn: eis si Angelis
competere, nisi intellectus,& voluntas. Et l. 78.art I.ad 3. Dicendum quod in Angelis non est alia vis, quam natura intellec tua,& voluntas, quae ad intellectum consequitia r. Hoc idcui repetit de malo. l. i6. t. r. adi Et despicit. caturis art. s. ad 8. Circa praesciuem dissicultatem, duas opiniones inue nio. Prima negat eue aliquam potentiam motivam corporum in Angelis, praeter intellectum, εἰ voluntatem ad
37쪽
sentus, Ilaitiensis & alii eloti Vasqueet ut supra. Rationes horum iam dictae sunt. secunda sententia affirmat in Angelis praeter intelle-
Secundo igitur notandum venit, quod aliud est loqui de Deo,& aliud de Angclo Nam in Deo omnia sunt v-num ubi non obviat oppolitio relativa, lut dicit Conc. Florant.) Sc consequenter cum solum relati ua oppositio stet inter relationes oppolitas, merito dicimus idem esse in Deo realiter esse, intelligere, velle,nio uere, dcc. Aintellectum, voluntatem, potentiam motitiam, A c. At Angelus quaedam substantia finita eis, suis terminis coan- usiata, non peressentiam , sed per potentiam operati- uani,&per deici minatam potentiam, quia per unam potentiam unum Obiectum respicit, di non aliud, V. g. per intellectum respicit vel una , ut suum obiectum, S per voluntatem bonum, leuis obiectum. Ergo cum iit ir-nita, ua determinatum obiectum directa, sc motus localis non sit obiectunt nec intellectus, nec voluntatis, constituenda erit in ngelo potentia motiva respectu motus localis, ut lingulari obiecto attribuatur, ScasE-gnet ut peculiaris, Ic propria potentia. Tertio igitur ulteriusi peculandum venit,quod actio nes Angeli quaedam sunt ad intra, &qu dam ad extra. Ad intra sunt intelligere, de velle, ad extra mouere, Z iri fluere, unde sicut respectu actuum immanentium assignamus Potentias ex natura rei distinctas, x t sunt intellei ius,5 voluntas, ita pariter respectu acti otium trans euntium assignamus propriam potentiam, ex natura rei, distinctam a principiis actionum immanentium,scilicet potentiam in otii iam, di si inciam ab i lites lectu, Sc volun-luntate, quam distinctionem dicimus realem,&non so malem, id est secundum intellectilin. Secundo ergo loco principali ponitur loc conclusio. Potentia mortua in Angelo est distinc a ab intellectu, Suoluntate. Probatur primo. Nulla potentia Qit extratuum obiectum. Sed motus localis non est obiectum, nec intellectus,nec voluntatis Angeli, ut diximus sit pra. Ergo erit ei a ilignanda propria potentia. Secundo. Intellectus & voluntas sunt principia tantum actionum immanentium, secundia in Arist. 7. Metap. Sed mouere localiter non est intelligere, nec velle, nec actio immanens,led transiens. Ergo eius principium erit potentia motiua ad locum,in Angelo etiam. Tettio. Velle, non est mouere. Ergo nec voluntas p tentiam octua.Ten exsequela, quia potentic distinguuntur ractus. Antecedens probatur, quia distinguuntur ptimo in i , uam mouere dicit prauentiam & ei fici ci clam, α Velle an orem. Secundo, quia vclle subiectatur in voluntate, α moliere iii mobili. Tertio, quia intelligere,
ut ciant actiones virulas , non sic mox te, ut est tuo- uere inar o quia tendunt in obiectum, L mouerem est sect lini. Quinto, quia intelligere , dc velle ex una partet
sunt actiones immanentes inter te realiter distinctae. Er- go etiam a potentia motiua cum it actio transiens. Sex-
to, quia intelligere, & velle indifferenter se habent ad
prae iis , Sc distans ,& mouere determinatam applica- tionem,praesentialitatem, dc influxum dicit in rem in
Ad primum ergo in oppositum dicitur, quod saliae
maior in omnibus, nam intellectus, ta voluntas realiter in hominibus,& Angelis distinguuntur, cum tamen An geli sui: homine superiores. Vera igitur erit, luando ununatam eii alterum includere, quia unum Ordinatur ad aliud ,ut veget .itiuum , de scii sitiuum, Sc utrunque ad intellectivum, es senius particulares ad communem, A Q. modo ii uelligere & velle,& mouere non sic ordinantur, ut unum includat neces lario aliud, 1 cilicet superius inferius
Ad secundum dicendum , quod virtus intellectualis bifariam sumi potest. Primo ut dicit actum intellectu ctendendis in verum. Secundo ut annuit virtutem non Cubiectatam tamen in corrore. Primo modo tantum expli- .cat intellectum Angeli, & sic non omnis virtus Angeli dicitur inici lectualis. Secundo autem nominat Omne potentiam subst. alitiae, a materia abstractae,&sic etiam
potentia motiua in Angelo potest diei ntellectualis, quod eit dicere est intelleci ualis subicctive, quia subiectatur in naturam inleslectuali, non vero formaliter.
Ad tertium dicendum, quod ibi Arist. nominauit potentias intellectuales simplliciter, potentia autem motiua potest etiam elle in corpore, cum non tantum Angelo,& animae conueniat mouere. Sed & corpori.
Ad quartum dicimus, voluntatem polle immediate quidem imperare, sed exequi minime nis naediate, id est mediante potentia motiva, & executiva, unde disti su ut ut sicut principium primum, dc proximum aestu una,& operationum.
Ad quintum 1 gatur consequentia, de iure, ut explicatum est supra. Ad primum locum, S. D. q. ts. dicitur, quod ibi de diuina potentia loquitur, non de potentia Anguli. Ad illa situ. 1 dicitur, quod sensus est, quod -
gelo conuemunt lolum facultates spirituales ani nix, utiunt in Mima, naiar potentia mortua etiam corporibus conuenire potest. Ad illam q. 78.dicitur,quod ibi intendit excludere ab Angis is potentias vegetata ras, ac sensiti uas, quae subiectantur in corpore, non vero excludit virtutem ruotiua ab eas,quae dicit ut spiritualis, ut supra
motum imprimat i suxium. TI Idetur quod no imprimat ei in fluxam. Pr o. Qui
V videtur ex prcsta sententia. S. D. de lpiritualibus creaturis,art. 6. ad s. ubi sic dicit. Substantia spiritualis, lux ni Ouet coelestia eorpora , voltur ela iecumlum mor eritatu .Ergo non unitur ei 5 etiam quo ad insuxum. Gundo
38쪽
Secundo. Impulsus in mobile tunc est necessarius, quando mobile non est praesens mouenti, sed est ab eo separatus, cum ponatur ut instrumentum mouentis s parati. At intelligentia mouens orbem est illi praesens. Ergo non est accelsarius influxus. Tertio. Mouens aptum ad mouendum,& mobili pro portionatum. eique applicatum, immediate potest mouere, absque alio influxu medio. At intelligentia apta nata est mouere suum orbem, de est ei applicata, dc proportionata. Ergo non agit mediante influxu, sed imme
Quarto. Hoc perspicuum cernimus in grauibus, α euibus, quae ad sua naturalia loca mouentur immedia- e, sine impulsu. Et calefactiva facultas immediate pro-lucit calefactionem, de calorem dcc. Ergo &c. Circa praefentem dari cultatem duas inuenio opinio-ies. Prima est Suarer, tona. z. Metaph I. disp. 3 s. lec. c. iv. 21. scilicet, quod intelligentia non imprimit aliquem niluxum orbi quem mouet, quo quas instrumento il-ummoueat, sed immediate ei unitur, dc illum mouet,nde ei non dat nisi motum. Secunda ex opposito con- radicit, & autumat intcili sentiam suo mobili non s ani dare motum, sed quoniam in fiuxum, quo mediantea ouet. Hanc tuentur Coni trib. 2. Coeli cap. s. q. .ar. .i fine. Ludovicus Molina p. p. lix s. art. s. quain etiamixit probabilem Suare et ut supra, nu. 2 . Intei. has duas piniones Ruuio se medium posuit 2. cccii cap. s. q. ii. dcixit, quod si loquamur de intelligentia mobili applicat solum imprimit motum, & non influxum, quia Dona necessatius. At si de ea lo uamur vi est a mobili diuisa vel de parte ab ea mota a qua est separata, tunc im- imit in fluxu in quia sic moror eorporum agitat,& iri O-:t mobilia a te di stantia, do quia oportet mobili inhaer 'motum, quod iii distans non fit niti per influxum
Secundo ergo notandum venit, cum S. D. de spiritu ius creaturis. art. ad i ta quod corpus coeleste inquat
in mouetur a subst)ntia spirituali, est instrumentui iis, sicut serra artis, instrumentum autem moueri Perpulsum in eo imp:essum, nullus est qui dubitet. crum: tamen quod per impulsum duo pollumus intelligere. imum vim, & virtutem quandam mobili imprellam,
b OC Vt moueatur, prout mobile est secundum impc-M quendam externunt, nullo modo ab intrinseco o- an prout Proicina pcr impulsum mouentur Secun-m impccum quendam externum, nullo modo ab in-aieco operancem proat proiecta per impulsianam a tur. Secundum non dictivus, quia sic mota violenii: Otaciatur. Aminiamus ergo primu . Primo quia co i ut intelligentiae instrumentum agit, ad generati ri viventi mi ,α consseque uter opus est ut in eo sit hic tiacus i inpressiis. Secundo quia coelum mouenti intcl-ntiae nou reluctat, sed acie is motum se aprum red-Maccommoda quod necessario fit, quia imprimi iii cillo quaedain qualitas, quae proportionatum red- nobile in oventi, cum secundum natura se tuam in
e dissem. Tertiri quia coctum est velata instrume tum intelligentiae,& consequenter debet recipere acti
non operantis, Z mouentis. Tertio notandum venit, quod quamuis intelligentia intellectu, dc voluntate moueat suum orbem, tamen aLhuc potentia motiun illum rotat,unde intellectus, dc umluntas dicuntur principia directiva motus, & potentia motiva executi ira ipsius. Cum autem ista potentia in
tiua non fit simpliciter impulsua , sed motiva propria,
oportet v t per aliquid coelo moto approprictur, adeo ut alium Orbem nec moueat, nec sit apta mouere. Dico ut
est motrix,secus ut substantia separma, quia sic superior potest, id totum, do quid amplius, quod potest inferio x Haec autem appropriatio debet esse quid medium, nullum enim aliud datur refugium, & sic erit in fluxus in o bem, qui sic dicetur appropriare mouentem mobili Hanc autem intelligentiam sibi determinare nam partem in cinio in qua residet, Sc ex illa mouet,&multa alia ad hoc propositum facientia, habes in 8. Ph. ibi vide. Ad primum dicitur, quod tu secundum moueri, . in
tum duo si nificare potest. Primum ut annuat intelligentiam viriti coelo secundum motum tantum, id est ut motrix,&non secundum vitam, id est ut anima eius. Secundum ut excludat influxum. Primum est quod dicit, S. D. non secundum, quia semper concedit inflarum mouentis intelligentiae,in suum orbem. Ad secundum negamus maiorem, si addaturly tantum. Ponitur enim iii fluxus. Primo ut faciat motum mobilis correcipondere mouenti. Secundo ut appropriet. Et tertio ut se in illud quasi modificet. Ad tertium negatur maior, est enim in motu coeli adhuc neccuaria appropriatio, de approximatio quasi ab intrinseco.
Ad quartum dicimus, quod grauia, & leuia in motu
suo naturali mouentur a penerante, perinfluxum quendam in eis reli istum, in eorum generatione. De motu autem violento loqui non est ad propositum, quia motus coeli factus ab intelligentia est naturalis. QAod vero additur de calefactione, & calore non urget, quia illa est productio causta sui proprii, &connaturalis effectus, Mnec citaria, de naturali sequela, non sc motus liab intelligentia procedit.
UIdetur quod non . Primo. Motus coeli est circa me
dium, dc non a medio ad medium, per Aristor. I. coeli tex. s. At datis ecce turicis talis non erit, quoniam eccentricus secun iam unam partem magis recedit a centro mundi. Ergo planeta pro ea parte moueturam dio, & secundum aliam partem minus recedit, immo
propinquat centro mundi. Ergo pro illa parte planeta
Secundo. Coelum persccte est jbericum, secundum.
39쪽
phil. t. coeli ter. 31. At dato eccentrico non erit talis, quia hecundum unam partem est magis grossiis, siue magis spistus, & secundum aliam minus. Ergo non erit sph
Tertio. Nec vacuum, nec penetrario corporum datur, secundum phil. . phys Athac darentur datis eccentricis. Ergo probatur minor. in eccentrico est pars grossa, & tenuas. Ergo cum pars grosa, ad locum partis tenuis peruenerit, aut spli am circundantem subintrabit aut locus in quo erat pars tenuis non replebitur ab ea. si primum, sequvitur corporitata penetrata O. si secundum,
Quarto. Idem est locus totius, et partis, ex Phys. sed centrum mundi est locus totius coeli, cum locetur per centrum lait Averro . : Ergo & eccentrici. Sed hoc
repugnat, quoniam eccentricum est, cuius centrum est' extra centrii mundi. Ergo non potest dari eccentricum.
Quinto. Omnis siphera ccxlestis voluitur circa cen
trum terrae. At eccentricus non voluitur circa centrum terrae, aliter non esset eccentricus, ted concentricus in terra. Ergo non dantur eccentrici
Multa iunt, ac varia quae ab Astrolo is dicuntur circa praesentem quastionem, quam si quis exactius videte cupierit, legat Paulum Donatum Carmelitanum in suis theoricis lingua vulgari conscriptis. Clauiu comment. in i. caput spherae Ioan. de sacro Bosco,&alios recentio res; breuibus enim. me expediam ut moris est philosophi, Sc succilicii indagatoris veritatis. scienduinci ergo primo, quod circa praesentem di ficultatem duae praecipue sunt sententiae. Prima negate centricos, de epici Clos, quam habuit Comment. ita Metaphysto. s. dc aqua non multum receis t. s. D. super tex. 6. 'uamuis. a. coeli l cc. tr. nec affirmati uam, nec negativam reprobaucrit, unde putandum est
in hac parte, quod ad Astrologos ieremiserit, sicut etiam secti Aristot. :1. Metaph. tex. - . Secunda sentcntia astruit eccentricos Sc epiciesos , 5 est post Ptolo meum, dc Pythagoram omnium fere Astrologorum, de cum nulla clarior usque modo appareat ad saluandas sationes, retro radationes, altitudines, ta propinquitates maiores, in uno tempore planctarum, quam ilia, erit amplexanda. Secundo ergo breuiter notandum est quid termini s-gnificenti Primus autem est hic, eccentricus, pro quo sciendum, quod cuilibet planetae, tres orbes damus. Primum vocamuR Concentricum , quia habet centrum terrae sibi commune, cum circa ipiam rotetur, dc hic orbis est undequaque viii formis crastitiei, Aliam autem orbem damus. Eunc simpliciter eccentricum appella
mi quia tam secundum concauum, quam secundum convexum habet Centrum, a centro coeli totius, vni-ueri: diuersum, reti m tamen uni socinem Crailitiem,
es est intracta sitiem totius coeli, & terram ambit, Ct
ca autem hunc orbem , duo alii orbes sunt dii formis . crati ς , unus quidem supta ipsum, Sc alter infra. Ille aut Ἱμὲ ςst supra, ta illa et in ecccntacu orbi,
maxime a centro mundi recedit, tenuist mus est, 3 erassissimus ex alia parte, secundum quam idem eccentrictis orbis, terrae maxime appropinquat. Ille autem qui infra eccentricum est, ex illa parte qua terrae approximat, est tenuissimus, Z c:ailissimus secundum eam partem cundum quam a terra magis recedit, ac ite fit quod si-
perficies convexa superioris Orbis, &concauartis litoris habeant idem centrum cum orbe et centrico. Vide clauium ut supra. Secundas terminus est ly Ep: cicius, Hic autem dicitur paruus circulus solidus, inintersi intra crassitiem eccentrici, dc mobilis circulariter circa proprium centrum, d in hoc epici clo collocatus est planeta, dc circumuoluitur circa terram ab eccenti ico simpli citer, sub eo qui est intra duos alios cccentricos vi supra, qui dicunt ut eccentrici secundum quid . Sol tamen non habet epici clum, εἰ ideo nec stationem, nec retrogla-dationem, ted collocatus est in eccenti ico, dc ab eo desertur, Habeas ergo quod totum coelum planetae extrisbus orbibus partialibus constituitur, scilicet ex ecce: ilico simpliciter, Ic duobus eccentricis secundum quid, excepto, ecclo Mercui ii, dc Lunae qui constitia utitur e plui ibus orbib. de liabent epici clum, i. circulum ratu. in suo eccentrico simpliciter, i sole excepto, qui eccentricus simpliciter ab Astrologis dic tur destiens epicia clum, Vide alia in Clario ut iura, ubi per figura in clarius ista percipies.
Tertio notandum venit, quod irregularitates quae vident ut e me in coelo propter quas saluandas posuimus eccentricos,& epici cios bisai iam considerari possunt. Primo secundum se, δc sic magnas irregularitates in coelis conii erimus, scilicet nunc magis ad terram accedere, alias, magis tecedere, quia scilicet quandoque sunt in au- ge, id est in parte maxime a terra dii ante, Sc quandoque
in oppolito ausis, id est in parte magis terrae propinqua,
nunc stare, nunc motum velocem, Zc nunc tardum ii
bcre, propter epici clum, d sic de aliis. Secundo in ordine ad caulas tuas de sic maximam uniformitatem semper re- tisient, quia datis eisdem punctis, de locis, idem tem rex habent, metinent. Secundo ergo loco principali statuitur haec concluso. Dantur eccentrici, dc epici est. Piobatur primo Co pus, quod modo maius & modo minus atrare propinquius, quandoque, & quandoque remotius, neccilla est, ut in uno tempore magis a visu nostro se elonget, de in alio magis appropinquet. At ita te babent omnes plan tae. Ergo habent augem, coppositum augis. Sed haec noli aberent, ii haberunt idem centrum cum terra, nam sic
semper elui em figurae, de distantiae comparerent. Ergo neces le est dare eccentricos in quibus sint. Respondent aduersarii, quod Sol & planetae quandoque maiores αquandoque minores appareant non esse propter mai rem, vel minorem diliantiam a terra quia mouentur in orbe coincenti ico terrae , sed euenire propter abundam, nam vaporum intercedentium inter nos de planetas, qui quando vapores abundant maiores,dc quando non tantam abundant, non or Sarrarent. Sed haec re soni
40쪽
nulla est. Psimo quia in aestate dum Sol est in auge, in
Caueto, ad consequenter maxime a Dcibis distans, ii aersit magis caliginosus quam in hieme dum repetitur in Capricorno, scilicet in maxima propinquitate ad nos, Sol non apparebit maior, ut tu in estin Carricorno in coelo iereno. Secundo quia tanta variatio fieri non potest ab aere,& tertio quia Luna singulis inentibm bis in auge reperitur, 3 bis in oppolito augis i ii lingulis signis
Zodiaci,& tamen nunc maior nunc minor apparet. Re-
ondet Hieronymus Fracas locius, non solum propter apores sed etiam propter dentitatem,&raritatem nunc
lanetas maiores, de nunc minores apparer quia in au-
e partes tulit subtili res, ideo radii ibi non tantum re- tanguntur , & sc videntur minores, in opposito autem iugis partes caeli planctae sunt densiores, ac ideo magis ei cantantes radios S sic comparet corpus planetae ma-or. Sed & hoc figmentum est. Primo quia illa densitas,
d rari:as Solis Sc aliorum planetarum i plendorem vadiaret, quod salium est, semper enim in aere sereno eius lem splendoris sunt. Secundo, quia sub Luna non sunt stae partes densiores vel rariores,& tamen modo niator,
Secundo. Constat Solem inaequaliter moueri in signis, orealibus; dcaustialibus, nam dum sex ligna borealia
ercurrit,scilicet, Arietem, Taurum, Gemini, Cancrum, .conem, Virginem, scilicet a die 2 i. Martii inclusiue, usue ad 1 . Septembris exclusiue consumit dies is . Dumero percurrit per ligna australia, scilicet per Libram,
corpionem, Sagittarium, Capricornum; Aquarium,& isces; tantum consumat dies r78. At hoc non ellet sia oueretur in concentrico terrae, seruaret enim distan- am, S i egularitatem Ergo hoc oportet reducere adccentricum, seu deserentem in quo mouetur. Hac ra-one conuictus Averroes, a. Meteororum consessi is est, uod necessario Sol mouetur in orbe eccentricore i ter, quia circa centrum terrae mouetur irregulariter,&c palinodiam cantauit. Vide alias plures rationes apud lauiuin, A alios expositores si=herae S de eccentricis,&e cimoclis, quia hae nobis sussiciunt. Ad primum autem iii oppositam respondendo aliqua tendasunt. Primum,quod Ariit. Primo coeli cap. i. d i sit motum in rectum , id est quint per lineam recham,
remis,&eitcularis. si a mixta, mixtus, ut est motu alicuius rei, quae hac, & illac mouetur. Motus simplex fit rcillare , qui fit per circulum, &mixtum qiu fit addi arca ubi, loquendo de motu naturali, ut distinguitur aiotu progrellium& animantium motu. Proceait enimia virtute simplici vel vixta. si a simplici, esimotus supra magnitudinem simplicem, rectam vel circularem, se mixtus supra mixtam. Secundo scito quod Atia si
cundo ccxli cap. 1 motum circularem vocat circa mo
dium, id est circa centrum mundi, motus, qui est fur iunidicitur a medio mundi, ut mouetur ignis, ct qui est deor ituri ut omne graue mouetur, dicitur in medium mundi, id in ad centrum, quod est in medio mundi, quare tres tantum sunt lationes e medio, id est sutium,ad medium, id est deorsum, de circa medium, id est motus circularis, ut est motus caeli. Tertio scito, quod unicuique corpori simplicitantum datur unus motus simplex, leth vel sursum vel deorsum, vel in circulum, quia eis tantum datur inus locus. His istantibus respondemus, quod duplex est motus a medio ad medium. Primus dicitur rectus, id est per lineam rectam,& hie negatura coelo. Secundus dici tur circularis, quia sit per eccentricum deserentem, peteleuationem p & depressonem circa centrum mundi, Scin circulum, ec hic sit per eccentricam ut diximus, neque hunc negauitAristo t. Ad secundum dicendum quod spheracitas non pensatur ex crat si te, et tenuitate circumserentiae, sed ex aequali distantia, quam hubet centrum ad circumferentiam per omnem partem, siue linea transeat per partem crassam, siue per renuein, talis autem sphetacitas reperiatur in eccentrico, nam ab eius proprio centro lineae, ductae ad circumserentiam, sunt aequales.
Ad tertium dicitur, quod argumentum supponit num fallum, scit quod pars strossa debeat transite per btilem, contra, hoc enim saliam est, quia bet partes,
quantuis positionem in mota mutent, tamen se semper in eadem densitate, ves tenuitate perseuerant.
Ad quartum negamus, quod coelum sit in loco peccentrum, ut docuimus quarto phy. Est eoim in loco per partes,ut ibi explicatum fuit. Ad quintum dicendum, quod solum concentricus o
bis vertitur regulariter circa centrum mundi, non ero orbis eccentricus, aliter non esset eccentricus, id est habens centrum suum extra centrum mundi,teu letiq. Nec
propter hoc necessaria est alia terra circa quam eccentricus huius nostrae terrae moueatii sed sumchipsimi ad
terram nostram comparare, non ut concentricum, sed ut eccentricam, propter irregulamacem appa lentiarum, &c.