장음표시 사용
271쪽
detrahere legit lamo' Trebellianam. Cap. XXV.
i 8 Dempta una quarta, mi asse, i, bile es actum demi quanam, quasi as
272쪽
De via dc ratione iuris, Lib. II. no
' E re satis dubia, & perplexa variae semper sunt Iurisprudentu
lententiae, utpote cum in tenebris vagantes recte ambulare sine duce, & lege propius ad Iustitiam accedere nequeant, ud illis in maxime in tam celebri, & frequenti, ac nobilis ima quaestione accidisse, omnibus fatis compertum est. In hocisitur tam arduo articulo, An filius grauatus conditione fideicommissi possit dura quartas ex fideicomisso detrahere, an vero unam tantum, tres ollina apud Iurilaonsultos opiniones fuisse repertum est. Quarum prima suillit, ros possie detrahere legitimam ac Trebellianam, legitimam inquam sibi debitam iure sanguinis & natu K, Trebellianam vero ex ipso Senatusconsulto propter onus fideicommissi. Secunda extitit, filium non posse detrahere nisi unam latum, vel quia duae ilicratius causs inuicem concurrere nequeat, vel quia leges non deserant nisi unam. Tertia successit Canonistarum o nio; aut filii pure sunt nauati restituere fideicommissum, aut sub conditione, ut pura,si sine liberis decinerint, vel simili. Primo casu unam tantum, si
mando vero utranque posse filios retinere. Nam diuerso inquiunt tempore Iumuntur, ut simul confundi nequeant. Quas sane trinas opiniones glosi 3 imatarij connotarunt,tum in iure pontificio,tum etiam in sareo. Verum quoniam hac in re tam utili, α frequenti detegitur error sere omnium Iuris consultorum,& res ipsa celebris ac memorabilis ine videtur apud omnes
par est, ut rationibus, ac legibus ipsis hanc diligenter pensitemus quaestione' 4 Qu ita ue duae possint ex fideicommissis detrahi quartae, comprobant e capitulo,Raynutius, de testamentis. Duas ille senuit filias Alterocham,&Adiectam, & rogauit Adiectam,ut si sine liberis decessisset, haereditatem sorori restitueret,& in restitutione detrahitur legitima, & Trebelliana. Quids ergo clarius Deinde ex Celsi, & Pompota ij responsis ad Senatus consultum Trebellianum hires detrahit a legatis tercentorum aureorum Falcidiam, &insuper Trebelliana a fideico immo, proinde duas quartas, unam ex legatis 6 alteram ex fideicommissis. Insiaper qui induit duas personas, geminum potest consequi emolumentum, sed liberi primi gradus, puta fili duas praestasere personas, unam uti filius, alteram uti haeres grauatus: Ergo duas cons quitur quartas, ana filio iure naturae debitam, alteram ligredi grauato. Sic filius in bonorum possessione trina induit arma ac trienio potitur, undelibe 7 ri, unde agnati, unde cognati. P terea diuerserum generum diuers dissorentiae diuersas costituunt species,& res diuersas. Aliud enim codicilli, aliud testamentum. Sed quarta lNitima, & quarta Trebelliana suas habent disi rentias specificas: Ergo disserunt specie, una a natura,& altera a lege prouenit. Quare utranque capiet ilius unam iure sanguinis&natum, alteram a 2 lege fideicommissim iniunctum. tuiti etiam id confirmant per imperiale rescriptum. Pater grauauerat filium sub conditione restituere haereditatem: detrahitur ex fideicommisso Trebelliana, &vt Acursius ibi, alij j; interpretantur,prius detracta fuerat etiam legitima, & inde ex dodrante residuo Tres belliana: ct sic dus detrahuntur quaris. Postremo sic nobis argumentari liceat
ait In l. nam si iurentibus .de tuost test.
t in ea. punutius, de testam. pi in l. Papin. in minisse, dei nom. Sin l. ad i. Fale.
his quita ut indit . pen. alius. Cquis ordo in bonl i. . largius. de sueta edi. tradunt ini. 1. de pacti l .si idem. . de codicil Ma.&de inos. test.I omnimodo.Q de
273쪽
om t lex ipse Falcidia; consequens probatur. Na si filius detraheret duas y ricin oosset utique testari usque ad uncias haer itatis nouem, Quod ne ari non potest. Praetcrea argumentari, probareq; liceat a destru-' 'ne eo sequeta ad destructionema antecedentistione detrahit duas quaietas:Pater igitur non potuit legare usq; ad dodrate, sed ad semissῖm. Consequens falsum, Ergo & antecedens. Ecquis pol ci it salua teste Falcidia, salu : iure Romanoὸ Praeterea id quoque
rimi duas ouaria s,dodrantem assis non restituunt: hoc enim sei i unpossibile Sed filius grauatus onere fideicommissi restituit dodrantem: go nore inet duas quartas. Nec huic argumento potent quispiam sine calum vescauillatione respondere. Deinde comprobatur et impcrspccio: ni, Patrono debetur legitima, patronus grauatus est onere fideicommissi, cit
Amone piatendimi hd unam tantum, quae desertur a lege,
consenui test, non autem Trebellianam. Item, si ex lcgatis ,&fideicoma diu uariae demendae, ex utrisque una tantum rcsvectu assi S, tem duae detrahi possunt. Nec desimi, qui ab impossibili, nedum absurdo modi unt argumenta. Ab una haereditate,vel ab uno unius ditatis esse, im stibile est duas detrahi quartas; Ergo impossibilis ac standa est haec inio in filio, etiam onere fideicommissi grauato. Antec dens sic demonstratur, synto in
cito quarta, tacenta goo. residua erunt nongenta, si oo. a quibus si
274쪽
De via,&ratione iuris Lib. J I. iri
volueris legitimam deniere, detrahes ducenta, & vigintiquinque, et et s. syd totius haereditatis, & eius assis constitit quadrantem tore trecenta, 3 oo. quae vii quartam portionem, impossibile est ab hoc residuo demi, ut Mathemat is in ratio demonstrat. At nullam quisque ostendet nobis legem, quae duas ab uno asse quadrantes colligi permittat. Hodie vero in praxi compulisti simiant proquatuor et paucioribus liberis ex mille,&ducentis, tro o. auctam legitimam ad trientem, scilicet quadringenta, 4 . Deinde ex residuo nenim ex octingentis, 8 . demunt uartam Trebciliana , ut apud eos nisi legitima ascenderit ipsa ad semissem, temper legitima, & Trebelliana erunt dimidia pars haereditatis; sed nequeunt ducenta, a .ita demi ab octinget iis, goo,ut sit quarta portio haereditatis, vel astis, quam diximus i ,re trecenta, goo Monducsita, et . Accidit, duas luctu tuastausas simul iure optimoi; concurrere non poste. Denique ut Trebelliana a S.CTrebelliano,& Falcidia a lege Falcidia, sic ligitima, quae liberis debetur a Glicio dictatore in re uia fuit,quod indicat titulus le s quartae de inofficioso testamento, in haec verba: Gius libro singulari ad legem Gliciam, ut rccte legitima liberorum GEci3 appellari possit, & quemadmodum latius ostendit Culatius ol
seruationum omuo, capite tertio,Tirum Liuium,& Cornelium Tacitum s dio cytus: Qwe sic obi j ciamus: Glicia, siue legitima liberorum nunquam doti itur ab haereditate: sed relicta excludit querelam inossiciosi testamenti, . ergo filius grauatus non detrahit duas quartas. Nam de legitima non contendit filius, nisi suerit inossiciose tractatus.Impium enim accusat testamen, itum,nisi illa sibi fuerit relicta Ad filius haeres institutus nunquam demit hae
Gliciam legitimamve inossiciosam. Quamobrem Albericus etiam recenset publicE di utantem se sustinuis te unam tantum quartam, non duas demendas ore ea ratione,quod ualde absurdum sit, filium institutum, & grauatum sub conditione statim deducere quartam debitam iure naturae, cum tamen totam possideat haereditatem, dubiumque sit, an conditio restitutionis exti-α itura sit . Nec usquam i , nec usqua vidi, vel audiui toto iure ciuili lustroto, filium cui non fuerit Glicia relicta, poste hanc legitimam statim a inorte patris detrahere, nisi in rara, ac memorabili illa specie ames pius ad haec collata,& diligenter considerata, Pater extraneum haered mi sibi scripserat, ipsumq; rogauerat, cum moriretur haereditatem filio testatoris restituere.
Quare sancitum fuit a Iustiniano, filium pati. desuntio poss) illico suam c6sequi legitimam, ante mortem haeredis, utpote quae non recipiat diem neq; conditionem, eundemq; filium post mortem haeredis residuum haereditatis 2 a consequuturum esse.Separatur ibi quide Glicia a toto patrimonio; sed filius non fuerat institutus, sed extraneo haeredi iure fideicommisti substitutus. Valde insus, iureq; optimo admiratur Culatius, cum diuersis temporibus hi permittat,duas posse fieri detractiones, cur itidem non uno, eodem: t pore duae dementur, si a diuersis fontibus, & iuris rationibus promanant,sique maiori onere premitur grauatus pure, quam grauatus sub conditione Za yllae itaque sit huius quaestionis thesis, Pater filium lis redem rogauit, si sine liberis decederet Caio restituere haereditatem. Diem suum obi jt sine liberis. Haeredes fili j Trebellianam retinent, restituendo haereditatem autoritate Senatus consulti. Et hoc ab omnibus communi voce, & plausu recipitur. Controuertitur delegitima, quam etiam haeredes filij grauati retinere praetendunt. At iura obiicit Caius fideicommis larius, duas non deberi legi timas. Praeterea quaeritur, quo tempore petere quis possit Nam si nullu recipit dicia, neque conditionem , non erat profecto expectanda mors haeredis X grauati,
si res ali O, de te. l. novi ex plurib. ff. de tu tur. I. Papinia
275쪽
m uati, aut restitutio aliqua. Quod si ina ipso iure demitur, aut detriblijs statim mortuo patre intelligitur, adhuc quaeritur a quibus nam Qtiis peti praetendive possit, ab institutis ne, an vero potius a prieteritis, vel iniuste extisredatis, non ab institutis, sta Glicia no desertur nisi liberis in .ficiose tractati vel quibus fuerit relicta: non a praeteritis, vel iniusth ohaeredatis. ii nanq; accusant, impugnant,& rumpunt tabulas tanquam inosti sas,totamq; assectant haereditatem,non Gliciam Nintum. Vel: Hi tantuna potere potuςrunt legitimam, quibus uerita parentibus resim, ne possint eas rei nos fictos. Sed haec non est thesis nostra. Hisce argumentis perterriti Iurisconsulti dubitare, & de aequitate Pontificis decretalis dissidere coepem .inAvili. 26runt. Horum antesignanus Bariolus, hoc metuens, si oporteret, inquit, ii de resti ει ς , tim restitui hqreditatem, nunquam seruarem Pontificiam decretalem.
'' di Baldus vero huius destinctionis fideicommissi puri, vel sub conditione ra-Bal. in l.i tionem apparentem quidem esse, sed minime cosistentem asserit. Oldradus. Qiὸi . resp'nso ducentcsmoquinto, hanc execratur, exclamans eam res hi ga Mil. ri veritati ,rationi,& iuri e resto. Cynus, & Fulgosius ipsun ex falso iuris, intellectu emanas te profitentur. Demum Philippus Corneus ean-C,.s pule. 28 dcm cxecratus,tanq uam iniquam propuli indam inquit,& fugandam a ter-
. ..u Rςg M,& Imperatorum, usque adeo, ut nouissimi quoque, & doctissimi
'U' Iurisconsulti ab hac facile recesserint: Quamuis igitur communi serE on nium uoce, & applausu, ne communi dicam errore, receptum hodie sit, filium onere fideicommissi grauatum legitimam, & Trebellianam, ex fideic6- misi' detrahere idii; in Gro obseruari pro com perto habeatur; eso inmendi; veritatisti malle M is sit dirum virorum execrationibus, acabditis Romanarum legum sensibus minus , ne conmuni lapsu praeceps in Bueam cadam, arbitror filium conditione grauatini ai 3 posse iure Romano legitimam, ac Trebellianam detrahere, sed unam talatiun quam ii e maluerit Animum itaque ad opposita diluenda conuertamus. Prima erat ratio a d cretali iuris Pontificij deducta. At respondens dico nos, quid iuris quaerere 3 o in iure C sareo, non autem Pontificio. Non desunt praeterea, qui respondeant, eas decretales per errorem ex salsa iuris ciuilis intelligentia manasse , quos inter Cynus in s c verba prorupit ; Decretali stet canonizauerunt sibi hanc opinionem capituli,Raynutili moti ex falso intellectu nostri iuris, si cui moris est eorum, pleriinquesacerris eruent eam in sero suo, nos in nostro non seruabimus. Hactenus ipse Cynus.suspectς itaq; fuerunt ambae decretales ilic Raynutius, * Raynaldus, de testamentis, tanquam plenς erroris, O Mantiae. Probatur,quoniam in eis nulla habetur sanctio Summi Ponti-:d resemir quaestio saeti, quae vertebatur inter Alterocham, & Adiecta serores, de quartis ex fideicommisse demendis ,& de teleti s matris, &auiae tonae,& in eis apparet, iudicantes sequi voluisse ius ciuile,& legitimam si
mul, ac Trebellianam detrahere, iure ciuili exigi putantes. Error icitur eorum manifestissimus apparet, qui iura se saris non bene interpretatiliant, catamen i es ita benigne interpretan laesint, ut voluntas earum seruetur, non autem violetur. Respondeo insuper eas fiundatas esse potius in conluetudine Tusculanae ciuitatis,& in moribus,ac legibus Longobardorum, iure ciuili,& aequitate aduersantibus. Probatur in textu: deductio fiet,inquisis cundum Tusculanae ciuitatis consuetudinem, de ossa legitimam interpre ista, plures de ea refert opiniones: Sed quo tandem se vertat nescit, & glosia sonatarius ipse tertias intuitus partes, ut dignitate decretalis tueretur, sat tur id eine impossibile de iure ciuili, verum autem de iure Longobardorum, & legi
plo. in veri legitimam. xian verbo, tertiis. cap. detestam.
276쪽
De via atione luris, Lib. II. irr
& legitima a nullo peti potest, cui non sit relicta. Talia sunt, & plura quidem , quae aduersis has decretales proponuntur, & pensitantur quoque, ab A milio Perreto, ut id nec iure pontificio, quod semper ab erroribus,& ini-3i 'vitate abhorruit,seruandum ostenderet. Secunda erat ratio tum ex legatis cetrahi quartam, tum etiam ex fidei comissis, ergo duce: negatur consequentia, nanque ambς ills ratione unius totiusq; allis haereditatis, una tantii sunt quarta, quemadmodum iura indicant opposita, & nos admittimus. Tertia
3 insuper crat ratio, qui duas induit personas seminum potest a legibus consequi beneficium; dico si leges permittant id esse verum, non autem praeter , vel contra leges. Sed nemo potest ex haereditate quadrantem, trientem, sem: ssem, vel unciam minimam detrahere, nisi Senatu, lege, aut l)rincipe autore. Sed filium grauatum duas posse demere quartas, nulla unquam lege sancitum sitit, quamuis in alijs trina possit induere arma ,& annuentliabus legibus duo plurave mereri, & acquirere auxilia. Quarta ostendebat ratio, quadrantem l git in , & quadrantem Trebellianae , vel Falcidiae specie differre. Admittimus, ergo duae sunt diuersae. Fatemur, ergo filius has duas ex una haereditate demere potest. Hoc negamus, nec id probauit a gumentum. Quinta deducebatur ratio ab inductione legis: Respondens aio: inductionem indiuinatiuam, vel temerariam illam intelligentiam printer, imo contra verba, vi sensa legis suisse Accumj, vel alterius, quis a uis ille fuerit, qui in glos lematis ansam dedit huic communi errori, dum vigilans haec sibi somnia finxit, prius detractam fuisse legitimam. Cuius rei nec
verbum quidem, nec vestigium, nec umbra in lege: & id fieri posse impos tibile antea declarauimus. Vltimum erat arsi mentum, legitima non rocipit diem, nec conditionem , statimque debetur a die mortis testatoris, 33 sed Trebelliana eueniente die restituendae haereditatis: Respondens aio , non licere a separatis arguere , & coniuncta concludere. Aio veras eo
se prop*hiones in sensu diuise, non autem in sensit composito, vel con Ῥtincto; D talem ine legitimam, quando ipsa a testatore alicui relicta venit detrahenda ab haereditate : ipsa sela separata ab alijs quartis, non
recipit diem nec onus, & statim debetur , usque eo, ut debitum exactum nullam recipiat compensationem. Haec omnia fateor. Porro legitimam,& Trebellianam quoque per filium grauatum demi posse ab una eademque haereditate hoc proruis nego, & hoc crat probandum, quod nullis lis. bus sancitum reperitur . At mihi quispiam obhcerit: si illius grauatus u-3q nam tantum detrahere poterit quartam, quam tandem capiet, lNitimam ne an Trebellianam, & in quo disseret ab extraneo Θ Huic sitisfacere uidetur Oldradus ipse eodem iuris responso, quo electionem ait spectare stio, ut cligat, vel legitimam, vel Trebellianam, quae sibi magis placuerit,&sibi maiori cesserit utilitati, cum maxime quarta lesitimae pro num m filiorum aucta fuerit ad trientem, ad semissem. Er Castrenus ait, Tr bellianam in legitimam filijs imputari, magisque spectat filio, tueri, & exequi paternam voluntatem, quam extraneo: & uno dato inconuenienti pii,3 1 rima quidem emanare absurda prospicimus; veluti, iniquum fore filios semis lem haereditatis pro corum legitima dementes capere etiam Trebelli
naim: tunc enim praeter mentem testatoris magna accederent absurda, nempe quod plus habere plurique potiretur rogatus restituere, qua eo casu prindilectus, & honoratus fidei comissarius, dc Baldus responso iuris nonagem monuarto asserebat. Qum sane Baldi rationem dum Minonius Craueta,
277쪽
Cast.ini. mulieri eum proponitur,
iudic; proposui, ne Trebellianain sibi quoque caperent, quando eorum Iezgitima ad semissem ascenderet: id nanque non nisi violata mente testatoris neri posse videbatur, C sarienses aduocati ridere coeperunt,n ridentes obiecerunt huic sententiae comunem restasis opinionem, vel si mauultis communem errorem: Stat igitur conclusio, filium grauatum non posse nisi aut legitimam tantum, aut Trebellianam detrahere ex fide commisib, ad sua imris ciuilis principia reducta,&per eademmet soluta, quod scilicet nullat ge admittatur, oneratis filijs ab haereditate una, utranque demere; Et quicunque intima iurisiprudentiae penetralia ingredi,& germana legum Romanarum sensa diligentius examinare optauerit, illi tandem haec lidiora, &veriora videbuntur,&ipse tandem cognoscet utranque hodie demia Hiis 36 grauatis, non nisi ex communi errore,vel consuetudine, veluti ex deprauata legum intelligentia, eorum maxime, qui .in iure etiam Cisareo huiusnodi principia iuri ciuili prorsus insilia sibi constituerunt.
De Gamnuni Iuristonsularum opinione, eorunde ruemuoritate, . Cap. XXUL
et Vulgo es recem starentia , a communi opinione non es' recedendum , plurium
mi οι num . . o autoritate praestantium. 2 reluctatur L ,--- unem omnium inresidens non prurium, Ut
uisiopus condemnetur, non I rivim tuaeram delegator m sententia, se requisitur omnium iudicum consensi di fruum. 3 Alexander , nihil magni mobri a f- , nisi viginti tum perisu consulo,
Iustiniani non communem opinionim , sedguod aequitu es eruendum Ra-luit. s mota 'pinianus autoritatis . . . 6 Io fholis communes opiniones negliguntur. Amicus Piato, amicus 'Mes, magis amicaveritas.
s Doctorei imitantur aues, O oves: nam quo una euotiueris, M. io Rota quandoque rotas.
278쪽
De via dc ratione iuris, Lib. H. 123
nmestaria eo uisenis urat Za , cui Dolus Ascrib is . 26 Docti viri communi opinione'on reo receduntia 27 Communem eorum opinionem iam alexclusam extori s .mascusis ins dissim per remanere exclusum, i runt summitari. 28 Mubas enumeraraator communes Fim es reiectin aducti ou visum deprobabiti iuruprudentia
ao Co amis opinio regia sibi arrogauit autor etem, ac imperium. . at Commo sopinio terrarum orbitara leges dis.. 3 a toro in honore hasmin mi probi iurision ini. VL o o commvnrquadam voce, &ynicipiti quadam animi
commotione ea recepta est sententia i comuni opinione in iure ciuili non esse recedendum, quod maximE in consillefido, verum esse profitentur, eamd; communem appellant, qus plurium iurisprudentiam respontis, uim numero, itim autoritate Praestantium si corroborata, ut quamuis unius tantum, aut duorum iussi agior ualeat,quod prosecto, ut secernatur perdissicile, periculosumq; est, ea sitoibus in ii dijs sequenda,&lectenda, ut Silua nuptialis,&qui de communi opinione locuti sunt plur attestantur, quamuis eis omnibus Salamoi nius unus satis erudite reluctari videatur, dum Iustinianeam sentetiam lepide interpretatur: Responsa prudentum sunt sententiae,& opiniones eorum , ' quibus permissum erat de iure respondere. Quorum omnium sententis, &opin ones eam autoritatem tenebant, ut iii dici recedere a fesponsis eorum non liceret. Enimuero inquit hon cuiusque Iur consultivi autoritas erat, ut ab eius responso non liceret discodere, sed omnium simul, idest ab eo quod onmes tulistat, quibus id oneris datum esset. Quorum omnium ait collectius, & non distributivi sententio & opiniones essent obsertiandae. Sic a dicitur sententia, in qua omnes consentiunto sc communis opinio una opinio: alioquin id sequitur absurdum, quod singulis diffidentibus, aut stubia, vel inius se respondentibus, obtomperare oportulisset, quae ab eo, quod omnes semiunt nod iniuria abesse creduntur, quemadmodum si Episse pus crimine quopiam accusetur, non sui scit plurium iudicum: lententia, ut 3 condemnetur, nisi omnes una conqordes extiterint in iudicio: Et Diuum Alexandrum Imperatorem, nullam unquam consi initionein, nisi vigil ni is iis peritii sinis, ac integerrimis consuletitibus tulisse retulit Aelius Spartis, nus. Iustinianus praeterea commvncs ita hominum opinion minim)sequendas ratus in hunc modum Pandoctarum compilatoribus tuist. Sed noque ex multitudine autorum, at quod melius, & s luius est iudicatote; cum possit, inquit, unius sorsan, & deterioris conditionis , sententia multis,&maioris, aliqua ex parte superare, quia non Onan sin omnὸa, sed de tiper certa, vel meliores, vel deteriores inueniantur. Nam lea quae in iamus Aemili j Papiniani cic Vlpiano Paulo, Martianoque, quae antea nullam
i. si furib. deleg di istinguem , 6.cum in plures, arb. e. debet
279쪽
n in . valenMax. lib. g. cap. a.
vim pr inter honorem splendidissimi Papiniani obtinebant, non statim ros puer e, sed si quid Cc his ad repletionem summi ingeni j Papiniani laborum, vel interpretationem necesserium esse perspexeritis, hoc ponere legis vim obtinens non miremini, licet in codice Theodosiano, libro primo, capite de responsis prudentu : Theodosius, & Valentinianus Augusti sanxerint in hicis v ba, Vbi autem diuersae sententia' proseruntur, potiu numerus vincat auis torum, vel si numerus aequalis sit, eius panis praecedat autoritas, in qua ex- is cellentis ingenij vir Papinianus emineat, qui ut singulos vincit,ita cedit duos bus, Notas etiam Pauli, atque Vlpiani in Papiniani corpus saetas, sicuti dudum stati itum est, praecipimus informari: Pauli quoque sententias semper valere iubemus, sed a posteri cui Iustinianea s, ictione recedendum mini Eest. Praecerea in scholis etiam intuemur eommunes opiniones contemni ,
5 ac negligi, tum qui iura publicd profitentur, qu stiones senissimis binc inde
deductis argqmentis discutere malunt,&Arist. vel Iustinianum mulati, M unam sectari veritatem iuxta illud,Amicus Plato, amicus Socrates, magis 3 amica veritas: Proinde secundum temporum varietatem oriri, pubescae, senescere, ac interire communes opiniones perspicimus, & aliquando uir que aduersa communis habita est, quaeque diu vulgo recepta fuit, postea r iecta, & contraria fi eouenti Iurisconsultorem calculo recepta apparet. Qui sane opinionum vicinitudinem apud Iurisconsultos secemere unicuiqum; cile est. Quare Decius admiratus Frederici responsum communiter a iurispe. ritis approbatum, id sibi minime vicere aiebat, quoniam inquit dHistores nos ut non perscrutantur rationes, scd imitantur aues, quae quando,& quorsum unae Iaz, cscrae omla es celeri cursu conuolare videnturn quo prima otiis se prauripitem dederit, reliqua etiam praecipitatum iri non ignotamus . Nec erit inquit,communis opinio inpiemla uando alia opinio,quae communi reluctatur,naclioribus rationibus sit landata illi enim sententiae aequiuus inhercndum putat, qua vallidioribus nititur iuribus. Quamvis Imperator aduersuti fouerit sententiam, & aduersus Rotam, curiamve Romanam G meetius, Lapus,& Hosticlis quandoque inuehuntur stylus, aiunt, Romani cui o ris modo est albus,modo niger, ut rota quandoque rotet ,quo fit ut in ea loquaestione eiusdem cita quod ominino turpe esse videtuo contraria iuris le-
santur responsu Nec ipsum puduit Socinum semetipsum, d uatuor mimii 4taliae primates Iurisconsultos singulos singula sibi 'sis contraria protulis Ieia in eadem quaestione, iuris responsa, an talia exclusa a statuto stantibus in sculis possit petere augmentum legitimς, cuius etiam verba referre placuit; ἡ & ccitu tacuissemus inquit hoc libenter pro honore professionit, & illorii , si sed maluimus reserre, ut unusquisque intelligat dubitationis perplexitatem,&quaestionis sere inexplicabilitates ii, quae iam transiuit in phthisin in i bilem. Cui quidem Socino Decius interroratus respondit, ego proca paria te cosului, pro qua& excellentia tua. quare Socinus risit, & erubuit, cu proviraque consuluisset.is enim, ut inquit Cicero, fieri potest, ut aliud indic t re,& de iure aliud respondere oporteat. Enimuero iniuris prudentia ardua ac dissici lima consultu,& explicatu dari minime n auerim, qualia etiam leguntur inter priscos Iuristonsi illos apud diuos statres de iurisationatus, &qusia coram Dolobella Asiae proconsule olim proponebantur, in quibus adeo fumi auit animus proconsulis, &eorum qui in consilio illi aderant, vi ignarus qiuid iudicari oporteret, rem omnem ad Areopagum Atheniensium delegauerit. Areopargitae vero quaestione cognita certum ferre iuditium noque intes incrunt accusatorem,&retini post centum annos ad se reuem,
280쪽
De via & ration e luris, Lib. II. ir
eodem affectu moti quo Dolobesia. Sed ille transserendo quaestionem, differendo damnandi atque absolue si inexplicabilem cunctationem mut bant. Huiusmodi rerum perplexitate sese excusare conantur ineruditi, necis sibi vitio vertendum putant, si dixerint quaestionem cile pro amico, in qua id se paratos consulere ostendunt,quod amicus es pagitatierit: quare contra- . Ua s spe eorum responsa contrariis resert ententi js in lucem prodi solet. Quod sane grauissimum huius ciuilis facultatis peccata cospotissmunit net' angit, qui trasea, & citeris artibus prorsus destituti m iure ciuili, nutilis taentiae viribus, sed innumera libroru multitudine confisi inepte, ac in rudite versantur,ut quislsonem ad sua iurisprincipia retrahere, & inde re- oluere nequeant. Quamobrem Latius, alij que tunc non este recerinduma 6 a communi opinione recte arbitrantur, cum ea legibus sulcitur, vel ratione iuris coadiuuatur. Quod si ei obstet lex, vel ratio iuris, vel squitas,ininimhse uendam existimant: Nec iudicem propterea litem suam lacere, imo int ritum animς sibi paratum, si ii lecta lege iurisve ratione communem scit ri maluerit sententiam. Fit enim sis pe, ut communes opiniones non ex ve- ritate, sed veluti ex fauore conspirato eorum prodeant, quorum do ruinas etiam si textu aliquo iuris non sulciantur tueri pergimus, non, uisqua etiam negligentia in causa est, ut dum,quae ab alijs scripta sunt, sine altiori inquisiistione aliis tradimus, & illi alijs, & ita deinceps facile euenit, ut communes opiniones oriantur . Qualia rem nec raro accidit, ut eruditi ingenuique viri hisce c6munibus stillentijs adhaererensi audeant,& miserum ineptiiq; i 7 illum appellat iudicem Alciatus,qui ex his e consilii, magis pendeat, quam dogmatibus ordinario loco a Doctoribus tradia' uique ut laborem subtemiugiat potius ad chartacea selia consulentium, qua ad lympidum iuris Prudentiae sontem,eiuso: mentem confiigiat, & quod longe detestabili in est eorum etiam iudicium sequatur, qui venalem iacere sacrosanctam ciuilem is sepientiam ipsemiiuelicitaris spe ausi sunt, ut iii cos recte obsiciat, diis Alorctopes acquire re Delm, Iudicium h et qua risus Auferet. Noli negauerim tamen, quamuis laemostheni a pluribus fuerit obiectiun , 19 quod argentanginani, siue ἄργυρα ρον pateretur, quod scilicet argento ctiones venderet, cuin & ea vox, & morbum, quo se correptum fingebat io ignificaset, quin & honeste se magnam pecuniarum quantitatem suis respon et o sis lucratos hine glorientur. Romanus duabus tantum legibus adductis Scutos aureos coronatos octo percepi sic rescri: Calcaneus vero prouna qua stione mille lucratum, Iason quoque, & Alciatus millenis aureis se a clienti a i bus donatos gloriantur. Ruinum praeterea operam, & oleum cons psisse innumeris propemodum consilijs perissum est, multumque perdid coimquestus est, non quidem pecuniae ed sensus. Arguit enim non sinam homi his mentora amoitionemq; immoderata, quinimo parum eruditi hominis esse videtur tot consilia tantum promulgare, nec in alio iuris ciuilis munere et 2 labores & ingenium suum ostendere, utpote cum theses uniuersales suri ciant in arte,& laboriosi potius, quam ingeni visit semper ad singulares c siis descendere, & in particularibus semper verseri, & eadem singiuaria dico casilem quaestiones: puta ; an filij sub conditione positi censeantur vocati a testatore, & huiusmodi mille ab antiquis toties pertractato Depe r etere. Quibus sene erroribus singula eorum consilia undique reserta conspiciun-.tur, ut non immerito in eos Alciatus inuehatur,& Caliaulam Imperatorem
a a riserat minatu, inocturum , se ut iurisconsulti non post ininis aequum cont