장음표시 사용
31쪽
ro De Catarrhatuitos excernunt sed facile tollitur omnis ambiguitas,concilianturq; dissentientes loci, si in primis dicatur, considerandum esse ce rebrum, aut quado recte valet,& belle coquit, aut quando contrario modo se habet Deinde e ductibus pituita expurganda dicatis, alios esse ordinarios. natura familiares, alios vero non ita familiares, sed extraordinarios ordinarissunt potissimum, palatum, nares, magis etiam palatum,quam nares;quia hae primario ad odoratum construm esse videntur,quamuis cerebri crassi
ra excrementa per nares melius, per palatum vero magis queata , atque tenuia excernantur in tertio enim cerebri sinu consplatius fertur ductus ad anteriorem cerebri basim, in cuius extremo obteruant Anatomici tenuis membrana portiunculam quandam , quae
primum latior, deinde angustior ad instar infundibuli conspicitur, vulgo pelvim infundibulum vocant, per quod veluti per Hipp. manicam colatur sensim pituitosus humor,quem postea glandula dicta pituitaria tanquam spongia excipit, tandem per cunei soramina pedetentim in palatum in os distillat. Qtiae vero mucosa illuuies e naribus exit, superioribus cerebri vetriculis stillat per tubercula mammarum papillis simillima,in ossa cribri sormia, Mindem nares Per huiusmodi ergo canales, meatus solet cerebrum quamdiu recte valet quod in ipso mediocriter redundat expurgare,suntq; ipsi mei familiares, ordinari j. Vel um si eiusdem Catarrhi copia opprimatur,ordinari non sufficiunt, sed qua potest se
apsum exonerat per extraordinarios, suntq; oculi, aures, spinalis medulla,nerui. venae, per quos ductus omnes cerebrum propriuonus in reliquum corpus,&subiectas ipsi partes reijcit, atque deponit, ut propterea non citra rationem ipsum mei cerebrum omnium fere morborum parens esse perhibeatur: Quo respiciens Gai .lib. I. cap. 8 de Sanit. tuen vi Catarrhi totu corpus languere, ac torpidum euadere summa cum ratione exarauit quod perbelle ex mox sequentibus apparebit. Dum enim catarrhalis materia in cerebro
collecta ibidem subsidet, quod uis symptoma, vel in sensibus,vel in
arbitraris motionibus, nec non in vicinis,& sociatis partibus exoriri potest,prout humor redundans huic, vel illi parti communicatur. Si etenim in cerebro ipso diutius moratur, copiosus est, aut
32쪽
Liber Primus. II praua Iiqua qualitate praeditus , in eo membro etiam praeter naturam detinetur, secundum quietem peccare a quibusdam dicitur. Vnde apoplexiae,epilepsiae, lethargi,doloris capitis,& similium morborum causa euadit . Fluxione vero facta per tunicas ad oculos, quae a meningibus oriuntur, aut per neruum opticum, fiunt amaurosis vulgo gutta serena, repentina obstructio nerui optici, que visum eripit,epiphora quoque seu lac rhymatio inuoluntaria ,suitusio, liue cataras a. Si per nares tenuis humor distillet,coryza sit, in qua ab humoris acrimonia aliquando nares exulcerantur,
adeo ut ex xlcere simplici saepe putre illud fiat, quod ozgna dicitur,inde etiam carnis illa in naso ex crescentia,quam polypum appellant; Quod si distillatio in os descendat,tum proprie Catarrhus
dicitur,licet rheuma quod uis nonnunquam ita generaliori nomine dicatur. Ab huiusmodi distillatione in os trequens fit illa expuitio, quam Coelius Auresianus saliuationem, Graeci vero passim ptyelismum nuncupant, quem tamen a ventriculo etiam humidiori posse fieri docuit nos Gal. a. Pror com. ra. Dum in fauces distillatio dilabitur, sepe anginam parit,ex Hipp.&cat .sententia 3. Aphor. I . saepissime branchum, seu raucedinem, ex eodem Gal. 6 de Tuem sanit cap. 9 quod quidem non alia ratione plerunq; euenit, nisi qui ad columella ab eadem fluxione coafficitur, ac multo humore repletur caruncula enim illa, ab extremo palato pendens, quae inter tonsillas, seu glandulas,quae ab utraque ossis hyodis parte assistunt,graece pari sthmia dicuntur, voci ad suauitate atque moderationem veluti plectrum conducibilis est rideo quicunque illam, vel praecisam, vel erosam,vel ultra modum tumefactam habent,non nisi male, deprauate loquuntur. Idipsum in Musicis,& cantolibus persaepe obseruaui.Quae pars ubi prae influente humore extubcrat,
inflammatur: vitae nomen sortitur , dum scilicet superna sede tenuior apparet, in serna crassior, instar uuae pendentis. Quare Vesalius aut non intellexit, aut fortasse conlepsit quod o Catat. tradit Galenus,dum inter catera nonnina scripsit hanc partem uaappcllari, cum tamen Galenus dicat non hanc partem, sed huius partis morbum uuam nuncupari. Inquit enim Nam qui uam ipsam appellant,eorum neque praestat meminisse nos enim non particulam
33쪽
ia De Catarrholicula ipsam,sed aliqua eius affectione uua dicimus Cessus tamen
per uva no morbu, sed particula accipere videtur lib. 6.cii .& lib. . c. I a. Quod si a faucibus catarrhalis materia per aspera arteria decurrat in thorace, morbos thoracicos inducit,phthisim,pleuritide, asthma,& similia; si vero per oesophagu descedat in ventriculu. Illius robur deijcit,appetitu,& coctione peruertit, ob eius humidi late frigiditati adiunctam, ut proditum est a Galenoci de Sympl. cavs.cap. 7.Neque enim omnis frigiditas appetentiam suscitat, sed moderata,& illa potissimum, cui siccitas iungitur, eodem Gal. auctore a. Aphor com .eto Diarrhoea similiter producit distillatio inventre facta,Hipp.teste in lib. de Affect qui pariter in lib. de Glad. idem affirmat per haec verba Si in ventrem pituita peruenerit, horum ventres fluunt. Facit quoque lienteriam, colicos dolores, nec non nephriticos haud infrequenter, multis, ut millies in praxi obseruaui,nauseam,& vomitum 'incq si in iecoris venas se insinuet,crassescens tum eas,tum Viscera inrarcit,obstructione' patit. Per venas autem diffluens febrem excitat catarrhatem,quemadmodum si vehemens,& contumax sit, atrophiam, cachexiam,& deucophlegmatiam, tota nimirum sanguinis massa ab ea conspurcata,&contaminata,& haec quidem rationabilius est contingere,si per internas particulas vitiatus sanguis deseratur, quam si catarrhalis materia per externas deerret, ut nuper alij literis mandarui. Si per arterias transmittatur,compatiente corde pervortam, se . quens urgere solet syncope,frequens rebellis palpitatio, tandem per neruos delapsa, neruoru Varios affectus generat,ut puta stuporem,tremorem,paralysin,conuulsionem Dubitatio non leuis est defluxione ad articulos dilabente, qua dolores fiui articulares, cum Fernelius lib. s. suae Pathoi cap. q. constanter neget, fluxionem a capite ad artus per venas serri. Cuius dogma nouum , si tamen nouu est; nam Duretus ad Hippocratem resert in lib. de Vula. capitis quod nimirum catarrhalis materia artrhitidis causa semper a partibus capitis extra caluam positis oriatur, indeq; per summam corporis partem, hoc est subtus extima cutim decurret,&in inferiores partes praecipitetur,bona Medicorum pars, qua
ne latum quidem unguem discedere volo, in hanc usque diem nul-IO
34쪽
Io modo probauit . De quo quidem dogmate nos abunde intra ubi de articularibus doloribus verba faciemus . Interim patet ex adductis quanta cum veritate scriptum sit ab Hipp. in lib.de Glan. Caput supra positum est sursum cauum, ac rotundum existens , de humiditatem ex reliquo corpore complectens, corpus simul vapores omnis generis sursum in caput dimittit. Non enim immorari: ac manere potest id, quod influit,non habens ubi sedem firmet, nisi iam caput aegroteis tunc enim non remittit; sed retinet istic rpost quam vero attractioncm rc miserit in glandulas fluxio vergit. Ex quo Hipp. loco et citur duos esse modos,quibus caput assicit,ac laedit; nam cum adeo languidum redditum est, ut retinere cogatur, quod in ipso exuberat , mille modis laborat, pluribus infestatur affinibus; Lm vero transmittit, reliquas corporis partes prout audivistiso laborare facit. Quam sententiam alibi confirmat dicens. Necesse est, cum quid horum secretum fuerit,d per se steterit, loquitur autem de succis prauis.&excrementitijs non solum locum, unde discessit,morbidum fieri sed etiam locum, in quo steterit,& in quem propter nimiam copiam, distulam est, dolore, ac morbo vexari;Et haec pro hodierna Lectione sufficiant. A quonam cerebri morbo catarrhus fiat. in Lec P. III IdIC E B Am in superioribus Catarrhum esse symptoma secundarium, quod aliud symptoma insequitur, nempe laesam actionem cerebri naturale, quae est coctrix appellata, ob cuius frustrationem pituitosa excrementa in eo membro cumulantur. Quaerendum modo est,quo modo, &qua ratione actio haec cerebri naturalis afficiatur, aut vitietur. Nulli dubium . facultatem illam non frustrari ratione sui, sed ratione instrument
rum,in obiecti; quoniam facultates omnes per se impassibiles sunt, di ita intelligedus est, ni fallor,G L 3.de Sympl.caus .cap. I.ubi tradit actiones natura vitiari ob laesam facultatcm, aut ob aliquam externam causam;exemploq; eienteriae,quod eodem in lib. legitur
cap. q. facile idipsum cognostitur. Quandoquidem veluti passio
35쪽
illa fit ex Iarsa coetione ventriculi, sic catarrhus sit Iarsa coctione in cerebro. quemadmodum coctio ventriculi laeditur laeso organo iacultatis coctricis, ac vitio obiecti ita catarrhus gignitur,laese cerebro,& vitio obiecti illi oblati, quod est alimentum, seu coctile vitiosum. Haec vel similis doctrina habetur apud Gal. r. de
Loc.essecti cap. 3. q. Veruntamen, licet in generatione Catarrhi, Salimenta , aliae externae causae locum habeant , ille plerunque fit ob laesam facultatem iam dictam , cui quidem laesio contingit a morbo similari, nimirum ab aliqua intemperies. Sed cum
haud unae sint intemperaturae,quaeritur nunc an ab omni inteperiecoctio cerebri vitiari,& proinde Catarrhus gigni positi Piofecto iuuenes studiosissimi vi vera est Gai sententia cum alijs in locis,
tum praesertim in lib.de Facult. natur. coctionem heri ministerio caloris natiui temperati,consequens est, ut coctio deprauetur ab omni calore, qui temperatus no sit,unde cum omnis intemperies aliena sit a calore teniperato, facile est intelligereia qualibet intemperie coctionem laedi,& ita Catarrhum fieri. Verum hinc dubitationes non contemnendae insurgunt. In primis vero Gal. a. de Temp. cap.Vlt.lib. I.deTuen. sanit cap. I. a. Aphor. vlt. Catarrhum in serie frigidorum malorum recenset, atque enumerat, ergo a frigida tantum intemperie Catarrhus fiet. Accedit ex eodem Galeno 6.
Aphorism a cerebrum habere propensionem ad ipsius Catarrhi generationem,quia naturalis eius temperies frigida est,ct humida, quare a stigida sesum, lumida cerebit intemperatura gigni posse se videtur. Praeterea quomodo a calida, sicca intemperiecerebri excitari potest, distillatio sicat. lib., Arti med.tex. s. ubi designis calidi, sicci cerebri loquitur, scribit inter signa calidi, sicci cerebri esse, ut ipsum mei cerebrum excrementis vacet Z Pio solutione primae dubitationis dicatis, reuera frigidam,& humidam intempericm per se Catarrhum efficere, in qua alimentum ad cerebrum delatum non cons itur, nec per halitum difflatur, 'qui Catarrhus exquisitus dici potest. Quo respexit Gal. quando inter frigida vitia Catarrhum ipsum connumerauit , nec non 6. Aphor. com a. Non raro tamen distillationum seracissi e sunt aliae quoq; intemperatura , praecipue calida δε humida simul, ut notat idem
36쪽
Idem Gai loco Art.med. adducto,quippe quet magis a trahat,qua digerat, vel abstinat. Idem legitur apud eundem 3.Aphor. 12. Hinc 6.deauen.sanit. 9.illos redarguis,qui semper in omni Catarrho caput calida applicabant, putantes Catarthum a stigida so- clom intemperie produci Pro alterius obiectionis enodatione respondendum est intemperiem calidam,& siccam,ves reperiri intra terminos sanitatis, vel morbosam esse; rideo si intra latitudinem
sanitatis consistat,tuc cerebrum illa praeditum intemperie minime excrementosum esse,nec distillationes parere Carterum si morbosa sit,in extra latitudinem sanitatis reperiatur, patet omnibus ex supra allatis ab huiusmodi intemperie copiosa excrementa produm ci , quod ab ea etiam coctio magnopere deprauetur Gai .vero loquebatur de intemperie calida, sicca intra limites sanitatis, aqua vel nulla, vel certe pauciis ma proueniunt excrementa Con cludatis staque,quod omnes cerebri intemperies eiusdem membri coctricem factuitatem viliado,Catarrhi, seu distillationis causa eL Epossunt.Quandoq; vero huiusmodi symptoma morbum incompositione insequitur, quando scilicet cerebricauitates animia hu- ditate replenturi ita ut constet cerebrum in Catarrho, bcsidimilare,& ut instrumentale oblardi Primo modo Iaborat intempe ris,secundo modo laborat nimia repletione, quae cerebro contingere solet exuunia crapula, ebrietate, aut alijs externis erroribus a quibus licet inietur concoctio, negandum tamen tunc laedi actionem facultatis alieratricis; nam vitium est in obiecto minime apto adu ipiendam coctionem, aut propter ipsius copiam, aut
prauam qualitatem, aut aliam causam externam.Causae autem. ibuentes intemperies, distillationes adiuuantes plures esse posserunt,naturales,praeternaturales, ch non naturales,quς quidem Caatarrhi causae mediata vocantur , suntq;i inter natura s)ntempe ries naturalis humida calida a rigida, calida humida,&figida humida: Sed hoc in loco quaeri sole an intemperies humida simplex,quemadmodum cla siccat tantuari serie causarum generatio,
nis Catacthitnumeraei possit. Respondetur posse quidem hasce
intemperaturas esse causas Catarrhi, sed non principales, 4mmediatas, imo disponentes solum,atque coadiuuantes.Humidam dico laxando coctricem facultatem debilitat, siccam vero, si praeia sertim
37쪽
is necatarrho sertim intensa sit, hutnidum substantificum ipsi talos subtrahet
do quo proinde imminuto, cruditates,& excrememorum prouentus copiose gignuntur, quod unicuique vestrum exemplo seniorum hominum abunde constare potest Actas pariter in his causis reponitur. Ideo senes ipsi distillationibus valde sunt obnoxispi pter frigiditatem quoq; ut est tertio Aphor. I, veluti pueri non Iolum propter errores in victu,sed etiam nimiae humiditatis, qua undiq; scatent, ratione. Ad easdem naturales causas Catarrhi spectat corporis habitus, praelertim calidus,& humidus, quippe qui de Gai in Auicisententia multu vaporosus est. In huiusmodi enim habitu perpetuo vapores sursum elevantur,qui quidem a ceu rebri frigiditate in aqueam substantiam, quae deinde distillat,con uertuntur Arist. siquidem Io. Probl. 3. Lib. de somno, &Vingilia,& alibi scripsit,illud ipsum nobis commgere, quod in magno mundo fieri quotidie obseruatur, in quo veluti vapores ad stigidam aeris regionem vi Solis attracti,ab eius frigore densantur, dein pluviam vertuntur, sic in homine in sublime essi runtur: ad ius ab ambitu corporis, qui in cerebro ob eius frigiditatem com creti, ad internas partes praecipitantur. De qua tamen Philotaphorum Principis opinione nos infra in Epilepsiae causis. Figura denique erecta, ut ex eodem Arist. in ProbUoco dignoscitur,non leuis causa est repletionis ipsius capitis, consequente distillationis. Ι ectitudo enim figurae facit,ut calor.& cum ea lore humores, atque vapores a corpore subleuentur in cerebrurn is inde
postmodum in subiectas partes quasi circuIo facto dilabantur. Vnde non incongrue Auic distillationem a capite quae comparauit, quae in meta distillatoria fit, vulgo alembicum vocant.
Quod sersita ab Hippocratesumpsit, qui ita .de Morbis stripsit.
caput, ut quod cauum sit, teluti cucurbita corpori incubat, ab eo attrahere bHinc etiam Gai traditi. de se partium c. r. caputes la veluti tectum in domo, in quo propterea rim solum redun dant eκ crementa, quae ibi generantur, sed alia multa vaporosa,St fuliginosa toto corpore eleuata Vertim de his hactenus.
38쪽
De ausis internis praeter naturalibus, ct externis etiam non naturalibus Catarrhi ubi Hippocratis locus enarraturi, O quaeritur an Catarrhus a frigore per expressionem , an per colliquationem dispuat. Lect. V. causis internis naturalibus, naae cerebrum ad Callarinum coaceruandum disponunt, veluti de
alijs proximioribus, Riccbniunctis psiusmet
Catarrhi,nudius tertius loquebamur nunc ergo videamus internas causas praeternaturales , deinde externas, quae non naturales dicuntur.
Int primu colloc 'mur viscera pene omnia male affecta. prae tum eiuricuIus, cuius laesiones, Duitiam letadmodum cere
uommuseantur, non solum mira consertij lcge vobis
omnibus cx anatomica inspectione euidentissima, propter nimirum neruorum a sexta propagine ad os ventriculi superius descendentium, tum multitudinem,tum magnitudinerm sed etiam praesertim hoc in casse,per patetem,& latam nimis viam oesophagi, per quam vapores ad cerebrum facillimc conscendunt Crudiores enim succi in ventriculo, aut culpa ipsius,aut obiecti vitio accumulati,& in crassiores halitus a debili calore commutati,sursum in caput expirant, ac cerebrum implent, qui ibidem condensati,instar pluuiae iterum in ventrem, in alias corporis partes descendunt. Quod nos etiam docere voluit Hipp. dum lib. q. De morbis cerebrum a vetrepituitam attrahere exarauit. Post venisiculum decur pariter inmisstisu, rimari,csse solet causa distillationis,ob se ior sargu ne, n& caIiciores vapores, qui caluti ab illo incere ruescentae impet sunsur. Colliqueicit enim cerebri humiditas prae calore,instar ceret igni adhibitae. Vnde haec membra, hepar iusto calidius I ventri--ulus iusto frigidior, duo videntur ene fere perpetua uiuii natae
minacia adiuntio partium mittentium robore,cum imiacillitate recipi cntis. Recentiorum tamen Medicorum turba, ait Fernelius, non satis probabili Avicennei dogmate omnem distillationis materiam statuiti iecore calidiori suscitari. At vero cxcrementi mini- mum
39쪽
mum hac ratione congeri potest, praeterquam quod iis, qui temperato,vel frigidiore sunt iecore, distillationes plerumque fiunt,&hae quidem quemadmodum teliquae fere omnes a capitis imbecilli
tate , figida intemperie, quae omnium sunt causarum creberrimae, ac validissimae.Errant quidem qui omnem Catarrhum in hanc tantummodo causam reserunt, sicuti vehementer erraret ipse Fernelius, si quemlibet Catarrhum frigidum faceret, ut contra eunt ascriptis mandavit Duretus. Pulmones etiam ubi incalescunt idem
praestant,ut non raro ego in Bedendo obderuaui in eripi, eumonia delenias, in quibus Catarrhus ad fauces,& pectus praecipitari lape visus est, a quo similliter aliqui praefocati runt. Taceo de tero, quia omnibus id notissimum me liene autem quod scribitur, non ita Oscitanter praetereundum est. Quid enim lieni cum cerebro. Catarrhcὸ Admirandum sane cst etiam de Gai .mente, quod lienis tu mor in Bione apud Hipp. per urinae vias fuerit solutus;Ita enim re fertur a. Epid. sect a Bion, inquit, simul multum mingebat sine subsidentia,&sanguis e sinistranare manabat, erat enim splenilli in gibbum elatus, ac durus. Ego etiam in scyrrho lienis,& hydrope ex eo,novi,qui urinarum liberali profusione melius haberet, nec desunt qui nigrarum urinarum mictione copiosa , lienosos quamplurimos sanatos obseruarunt, affirmantes quoq; a ramo splenico, qui a portae trunco emergit, ortas venas per lienis substantiam dis seminari ideoque ab his ad vena mein algentem, quae a caua de scendentis trunco enascitur ongissimum iter adesse,ita ut, si per venas fieri haec expurgatio debet, oporteat refluere melancholicum sanguinem aliene ad portam, ab hac ad cauam, a caua per emul gentes ad renes,& propterea per arterias potius quam per venas,
qui ductus est longe breuior,& patentior,lienis aquosam materiam expurgari. Sed non minori profecto Cut mihi quidem videtur admiratione dignum est,quod legitur apud eudem Hipp. 6. Epid. sect.
a. Lienosos e capite coryga minime laborare. Hoc enim temere pronunciatum ab Hipp. cuipiam videri potest, cum nulla inter lienosos,& Catarrhum patientes necessitudo adsit. Unde Hipp.interpretes in varias distrahuntur sententias Rufus,& Sabinus, si Gai credimus,locum illum non intellexeruntdicet Capiuaccius illorum in
40쪽
lationem Gai pace minime contemnendam esse velit.GaI. vero veterum interpretum neglecta expositione, duas affert caulas illius aphorismi, unam inlicet, quia ubi pars aliqua corporis debilis valde est,& insigniter alsecta, excrementa omnia ad illam conuertun-- tur, reliquae partes liberae, incolumes remanent; alteram,quod in quibus colligitur pituitos humiditas,vel tenuis,vel aquosa,quales sunt e capite coryza laborantes,ijs non adinodum tumores pre ternaturam in liene consistunt, qui nimirum cratas, & melancholicos concomitantur humores. Sunt etiam e veteribus, nec non crecentioribus,qui addunt Hipp. non dicere lienosos non tentari coryza,sed potius eos, qui coryza seu grauedine laborant, lienosos minime fieri. Vtcunque tamen sit,existimo ego eundem suisse sensum, quo S. Aph. vlt.dixerat idem auctor. Auriginosi non admodu flatulenti fiunt.Quicunq;coryzς, vel grauedini sunt obnoxij pituitosis humoribus in cerebro abundant, in his auic vel nunquam , vel certe raro melan holici succi redundant, quorum copia lien intumescere selet. Eadem ratio de alio sensu militat, quoniam qui lienis tumoribus laborant,calidioris hepatis,& habitus in uniuersum melancholici esse consueuerui, propterea verisimile non est eos pituitosis morbis,qualis est grauedo, tutari solere,quemadmodu quibilem accumulant,uti sunt regio morbo detenti, a flatibus, qui frigidorum humorum soboles esse solent,non admodum cruciantur.
Intelligo autem de icteritia proprie dicta,& ex pura bile pendente;&hoc dico, quia apud Hipp.lib. De intern arrect mentio fit morbi regij a pituita prouenientis quod tamen accipere oportet, vel de vitiligine illa alba superficiatenus cutim duntaxat inficiente, vel de illa specie ictetitiae, quae ortum ducit ab obstructione hepatis facta ab infarctu pituitosi phlegmaticiq; humoris, de qua loquebatur GaLdum 6. De simpl.med.facult.cap.de Atriplice tradidit eam ad auriginem ex pituitae infarctu prognatam utilem esse. Inter externas causas,quae non naturales appellantur, aer potissimum con- numeratur calidus,&humidus, frigidus humidus trigidus tan- tu ,humidus tantum Vtrique enim aeris excessus, vel liquando, fundendo pituitam,vel comprimcdo,' exprimendo cerebrum,di
stillatione promouere solent. Sic hyems distillationu causa euadit ma apud