장음표시 사용
41쪽
nalis catarrhis maxime obnoxia est. Vetus aquilonaris frigore exprimens & australis tepido calore fundes distillationes concitat. Hac si quide est Hipp. lib. de Sac. mor. Gal. 3. Aph. I 2. decalata sententia quam postea Medici insecuti sunt,ut Catarrhus a frigore concitetur, expressione quada facta, quod spongiae qua imbibitae, ac deinde manu comprcsset excplo quam pulcherrimo demo strant. In oppositu nihilominus sunt aliqui e recutioribus Medicis,de quorum umero est etia Ludovicus Mercatus in sua Praxi cap. de Catarrho, huiusce tame opinionis neutiqua primus auctor, qui negat Catarrhu promoueri a frigore per coarctatione exprimendo. Primaria aut ratio eorum, iraesertim Mercati haec est, sia, ut ipse loquitur, capere intellectus nequit, quipossit cerebrum vivente ani' mali sustitiere tanta nisi ilathe, quantam par est, Vt partes prNe cina . ela tione condensatae intra cranid expellant Video putat4pse ea sesu. radione frigiditatem ambientis catarrhu concitare, qua cutim, partes extimas densando, interiores magis incalesciit, quo modo de ventre in hyeme,& vere dictum est ab Hipp. ex calore vero magis adaucto liquari humores vias reserari, sicq a capite flv xiones neri; amobrem una tantu semper erit fluxionis caula,colliquatio scilicet a calore quidem per se, immcdiate facta, a frigore vero per aliud, mediate, ut iam monstrauimus. Sed parcant
mihi Mercati manes nullo modo discedendum est ab Hipp.&Gal. dogmate. Supponunt enim Mercatus, alij rem omnino falsam nimiru ad hoc ut frigus ambietis e cerebro Catarrhum eXprimat, fieri debere in ip b cerebro congelatione. andoquide huiusmodi Digiditas illud agit non congelando;sed coarctando,vel coprimendo,no aliter,ac dum spongiam humore plenam manu ipsa comprimimus, ut apposite illo caepto nos docere voluit Gal. Quod etiam no inepte alij excplo respirationis, pulsus addu to explicarui na in illis are costat fuliginosa excremeta per compressionem, seu coarctatione quanda extrudi. Sic itaq; aeris frigiditas, io cerebri, ut videtur autumare aduersarij, tum capiti repleto occurrit,cerebri panniculos comprimit , qui angustiori loco conclusi supera- bundante humorcisoras exprimunt,4 excludunt; aliquando ita
42쪽
Lder Primus. Hceseriter,ut nullo modo fieri possit, ut per frigus tam cito internarum partium caliditas adaugeatur,&colliquationem pariat, quod non nisi longiori temporis spatio contingere potest maiusce autem opinionis,ut dicebam primus auctor neutiquam Mercatus fuit; quoniam antequam illius Practica dicta in hominum manus diuulgaretur Ioannes Langius vir tamen haeretica labe conspurcatus , id totum memoriae mandarat in suis Epistolis, epist. 46. Quorum quidem virorum opinio,vi ea parte mihi non arridet, qua Hipp.&Gal dogma subuertere conantur,negando a frigore ambientis posse cerebri humiditatem exprimi, ita ex altera admittenda eatenus est,quatenus frigus illud distillationem promouere etiam potest,calore intro coacto, aucto Quamobrem haec dicta sint satis do hac re , ad alia descendamus magis necenaria Nam de caeteris rebus non naturalibus abunde iam in Consilio de Catarrho dum se res non naturales expenduntur, iberius infra in Diaetetico fonte Epilepticorum agetur, quae facile ab unoquoque vestrum ad hoc etiam caput reduci poterunt. ir De disserens , e signis omnibus Catarrhi. Lect. I.
IFFERENTIAE Catarthi prae alijs a
sunt magnifaciend quς sumulatur ex causis iam supra a nobis expositis, quae pariter ex sequentibus unicuiq; satis superq; constabunt Quamo rem nunc signa adeamus dignostica prius, deinde prognostica; quoniam praesentis distillationis signa per se satis conspicua sunt, manifesta, ideo superuacaneum est inquirere signa Catarrhum in genere sumptum ostendentia . Nam sensibus licet intueri materiam a capite distillantem . . Quapropter illis tantum notis explicandis immorandum est , quae ipsius Catarthi differentias aperire vobis possunt variat enim curatio pro varia distillantis humoris natura, necnon pro varietate 3
43쪽
as De Catarrho gna . Distensio, &sigiditas capitis, faciei pallor, ad somniim
Propensio, motus piger, ingenistarditas, obtusi sensus. Temperamentum frigidum, tumidum,anni constitutio frigida, aquilonaris, antecedes victus ratio,& coelum, sub quo degunt catarrhum patientes, adfigidum vergens Vrinae crudiores, de denique mat tia ipsa distillationis fictrix insipida, di non raro sensum frigidita, tis praeseserens . Secundum, nempe calidum a materia salsa, aut alioqui acri humore , ostendunt nobis manifeste dolor totius capitis permolestus, ab humorum scilicet calidorum acrimonia emanans, rubor oculorum, subtilissimi humoris, caloris secundum meninges suffusio,internarum oris partium e coriatio, distillantis materia color,aut niger, aut rubeus, aut citrinus, aut viridis, odor acutus, foetidus Just vel salsus, vel amarus,vel acutus,& acris; citandcm sitis non exigua es quando febris cum urinis magis coloratis. Respondent hisce omnibus temperamentum, anni tempus aeris,sub equo degitur, conditio, de demum antecedens victus ratio. Ad haec cum generatio Catarrhi in cerebro fiat veI primario,veI secundario, ubi nulIum male affecti capitis apparet indictu, tune generationem illius per consensum ab aliqua iam dictarum Pa tium pendere argumentum erit, de ideo diligenter inuestigare Oportebit, quae nam ex illis praecipue laboret,& ex qua causa Nucvero signa, quae demonstrant nobis loca, ad quae tendit distillatio, veruti spatia, per quae transit, euiter exponamus. Si ad nares dilabatur materia,facile cognoscetis ex illarum pruritu,humiditate, frequenti etia sternutatione, si praesertim calida sit ipse materia. Vbi ad fauces, cognoscitur ex faucium a redine, rubedine, , eis raucedine ii vero ad pectus descendat, tussis insurgit, do h litus dii licuitas. Si in ventriculum,clarum fiet ex nausea,ex vomitu, e in appetccia, de aliqua do etiam ex diarrhoe . Scribit enim Hipp. an lib. de Aiseci distillationes ruentes in stomachum aIui fluxum
Il, i praecipitetur missatio in spinalem medullam,dolor ad-el dorsi, incessus impedimentum. Si deniq; in corpus dilabatur Per venas, ea oriuntur mala, quae iam supra significauimus Ho- tiumq, valde spumosum mingitu. quia nimirum materia per v nas diruuens, ni vaporem vertitur, qui cum humiditate permist vi
44쪽
vi motus, caloris, spumae causa euadit Per arte Ias materia descendente, pulsus fiunt molles,inaequales, modo frequentes, modorari,prout scilicet quae labitur materia, aliquando frigida, aliquando calida existit.Dicebat GaI. . De locis atl. 7. e vario modo,quo dilabens materia excernitur, varios Iocos indicari,in quos ipsemet cadit. Si quidem quaecunq; exeunt vomitione, ex gula, ventriculo; tussi,ex partibus respirationi seruientibus; screatu, ex fauci bus,& gurgulione, simplici spuitione, ex ore solent deduci. Quoad signa prognostica sciatis Catarrhum grauissimum, Ium esse secundum sui essentiam, pendereq; ab eo infinitos propemodum morbos,& ideo Catarrhum patientes varijs aegritudinibus obnoxios esse, utputa apoplexiae, paralysi, pleuritidi,coecitati, surditati,anginet,phthisi,stomachi dolori,& imbecillitati,di arrheae, renum,& vesicae morbis,& colicis denique, atque articularibus doloribus. Propterea non ab re Gal. lib. I. cap. 8. De sanitate tuenda scripsit, vi catarrhi totum corpus languidum fieri.Cerebrum enim Catarrhi sedes, atque metropolis cum omnibus corporis particulis per neruos,venas,& arterias consentit.Vnde si duo illi termini considerantur , a quo, ad quem, vehementia etiam dignitatis adiungetur. In cerebro namque, quod est terminus a quo, si catarrhalis materia sorte fortuna detineatur, dubio procul de grauiori bus malis timendum magnopere est. Duo enim illi canales, qui per palatum in os totius cerebri excrementa eructant, soli expurgando cerebro lassiciunt, quandiu omnino recte valet, Gal. auctorea Devisu pari.Si humores in cerebro calido,vel frigido similes coli gantur , facilius corriguntur, quam si dissimiles. Terminus vero ad quem, pro nobilitate partium,quae a fluxione tentantur, ita maiorem, vel minorem dignitatis vehementiam indicat. Sic grauissimum minatur periculum distillatio ubi in fauces , ventriculum , pulmonem irruit Gal. 7. Meth distillationis a capi re in ventriculum meminit admodum perniciosae. Cornelius Celsus lib. . distillat,inquit,humor ex capite interdum in nares,quod leue est, interdum in fauces, quod peius est,interdum etiam in pulmonem, quod pessimum est . Ex a deauen. sanit cap. ro elicitur, quod calida distillatio in ventriculum frigidum , dissicilis est, ct frigida in calidum
45쪽
esidum dissicilior, ob repugnantiam remediorum, si vero frigida
in frigidum, calida in calidum tacitis . Addatis vos eo maius periculum arguere, vel minari, ubi quae distillat materia tenuis est, acris,& salsa,quae si in ventrem, sitim inexting ibilem, ardorem, stipe dysenteriam parit,si in pulmones,vlaera in ipsis incurabilia apta nata est producere,quam iccirco malignam esse distillationem prodiderunt Hipp. atque Gal. 6.Epid. Congruit cum superioribus quod Hipp. 6 Aph. a. scriptum reliquit. Quibus nares natura hu,
midiores, hi minus integras Maiiate fruuntur. Ide auctor 2. Aphor.
6o ita loquitur. Raucedines, grauedines in valde senibus coctionem non admittunt . Quo in loco Hipp. non scribit at sectus illos in senibus non solui, sed non concoqui, iuxta nimirum suam ipsius doctrinam, Epid. com 3 text. 23. qua scribit morbos *ntrophos, in sunt, qui ex multo tempore in hominum permanent corporibus, in senecta desinere coctione, duralutiones rarefrotione . In valde senibus raucedines,& grauedines per alterum horum modorum potius curantur, quam per coctionem, quoniam coctio perficitur beneficio caloris, qui in huiusmodi senibus adeo exilis, ct paucus est, ut nullo pacto frigidos humores concoquere possit. Sed his omissis ad scopos curativos deueniamus,de quibus in se sequenti sermone breuiter agemus . De opis in Catarrho curando,deque Victus ratione, O in primis de prandis, ct coma Lect VILVINAM scopi ante oculos habendi sint in curatione Catarrhi,non admodum dissicile erit intelligere, considerata fluxionis natura, quae est ab una partet ad aliam expulsio, ideo prima indieatio haec erit, ut fluxio sitiatur. Interim vero ad duos terminos dirigenda mens est, ut primus omniu docuit nos Hip. non solum in lib. De oc in homines; sed etiam 6. Epid. dum ait. Consideranda haec,quo,unde, quamobrem Nimirum unde su-xio oritur, in quem desinit. Prior terminus, qui membrum generans,& mandans d citur, esto,cerebrum ipsum, duas exhibet i
46쪽
dicatioties est,quDd distillat excrementum auferamus,& vitium, ex quo illud primim emanat, corrigamus. Posterior, quae est pars recipiens genu nam ipsa praebet indicati nem,ut scilicet eam roboremus ne sun ipiat, id quod fluit alio trahamus, vel intercipiamus, materiari in iam in u3it massipati l inum ad haec ante veniem-
dum non este, quam caput inprimis una cum ventrkulo, malijs corporis partibus ab excrementorum sarcina fuerit emundatum,cmnibus is i confesta est , di quia contenta in capite promptius euacuantur per palatum,Vel per nares,Vel per utrumq; Gal a stomte. 3. Art. paruae, ab his partibus capitis euacuatio prius molienda, est,quam corpus totum ab liuniorum repletione expinum sit, etia de Platonis sententia in Charmide Alioqui lenim id nobis contingeret, quod Gal. 6. de Tu in san. 9. pleri , ut tempbris Medicis obijciebat, quorum assolis alis natium, alii ventriculi, alij caete
rarum istium, in quas dissitatio decumbiti sum suscipierint,
Lurni tamen magis iaccessarium GHI k- - ta Milam mali
sontem curare. Quare uniuersum corpus ante Omnia purgandum ςst, consequenter materia praeparanda, 'i alucet minue da, ad quos quidem scopos allaquendos necessaria sunt tria Artis medicae instrumenta vobis omnibus quam notisiim o Diapta, Pharmacia,Chirurgia ct da primo instruiuentv xordiar, nemo non videt in curatione Cataci hi res in primis non naturales optime debere esse compositas, quoad aerem, ad quem venti reserinitur, quoniam, sit creditur Stoicis, ventus nihil euraliud, quam aer com II lotus, seu Iluxus aeris maxima semper illius ratio habenda est
in morbis praestrum cerebri, quoniam, ut scribit Hipp. in lib. d Lia Sac mor Aer, qui inspiratur, vim omnem suam in cerebro relinquit, ideo suadere oportet, ut sit moderatus , neque calidus nimium, neque frigidus, o Auic praecipit frigidum aerem esse sugiendum, si praesertim caput calido aeri expositum fuerit. Nihil enim magis Catarrhum generat, promouet,quam repentina ' sius aeris mutatio ad frigus, calorem, ut testatur etiam Cellus lib.q. cap. a. Hanc que puto ego primariam esse causam frequentiudistillationum sub hoc Romano caelo,quod alioquin morbis capitis praesertim extrinsecus illatis,uti vulneribus,4 contusionibus, non
47쪽
est xilio in stum,ni Bononiense, dicenuense Natij enim In una
die, ne dicam hora, persentiuntur venti , qualitatibus ad inuicem contrarij, a quibus vix dici potest , quantum caput cum cerebroaheretur, inciatur. Intelligo autem potissimum Austrum, Aquilonem, de quibus fire solis Hippocratem mentionem fecisse obseruamus sertasse quia caeteris frequentius spirant, propter causam non ignotam ijs,qui ventos ad latera maxime fieri didicerunt: Qui quidem duo venti in Urbe maxime sentiuntunataut Romae Io- cum habeat, quod legitur apud Aristotelem sin Prola. 26.ProbLaa. Cum cessat Boreas, cumq; AuHer surgere caepit. Nos vero qui Romae degimus,quomodo horum vetorum noxam vitabimus Docuito hoc quodammodo Gai in Arti parua, quando dixit,exces
sus qualitatum in aere caeterarum rerum non naturalium contrarietate corrigendos esse. Ad cibum solum quod attinet,pro firmo habeatur in omni Catarrho parce edendum is parce bibendum esse. Imo praecipua hunc morbum curandi, iraecauendi ratio in hoc tota consistit. Quod verum esse,praeter experimentum praeclare nos docere voluit Plato lib. 3. de Rep. ubi sub persona Socratis assirmat tempore Homeri cognitum Catarrhum non suis se,sed primo aetate sua innotuisse, postquam tot gulae blandimenta reperta fuerunt. Repletio enim , inquit Hipp. 3. de Diaeta, est quae distillationes parit,in propterea apud Perias Xenophonte auctore turpe habebatur spuere, tanquam crapulae nota. Mucus si qui dem,&saliua repletionis indices sunt,& signa,eodem Hipp. aucto te in mox citato loco. Vnde Perse sputi materiam exercitio,& trugali vita Honsumi volebant. In qualitate vero alimentorum non est,no,eodemq; modo procedendum:sed pro natura ipsiuiset Catarrhi variandum. Nam in calido Catarrho refrigerante victu uti oportebit, in frigido,qui est frequentissimus, calefaciente, attenuante,& ideo cibaria quaeque trigida,& humida fugienda omnino sunt Qua quidem omnia abunde retulita meo Consilio de Catarrho in lucem iam edito In quo agitata etiam controuersia iam diu apud Medicos de coena, irandio, utrum scilicet prandium debeat esse copiosius coena,vel e contra,omnino discutitur. Vnde
in praesentia dicam tantummodo quaedam ibi vel omissa, vel non
48쪽
ita adamussim examinata . In Catarrho itaque coena semper, mea sententia, parcior esse debet prandio, ita etiam Melae ipse statuit in cum eo idipsum mordicus tuetur Conciliator Diff. Io I ducant in oppositum quicquid velint Bernardinus Paternus, Mat thaeus Curtius, Oddus de Oddis, quorum testimonio vimini me acquiescam multa faciunt, sed potissimum quia in curatione Catarrhi duo semper ante oculos habere debemus, ut videlicet distillationis materia absumatur,&,ne noua gignatur,prospicere.Vbi autem vespere parce sumitur cibus , sceliciter admodum haec duo
praestantur . Dum namque nativus calor noctu circa mulium cibum non occupatur, promptius ab eodem calore ipsa distillationis materia consumitur , omniaq; cerebri excrementa desiccantus. Praeterea cum minera vaporum in caput conscendentium sint alimenta ipsa, clarum est omnibus, melius actum iri cum ijs,qui Catarrho laborant, si coena frugalis erit,& breuis, quam si lauta, Ionga Addatis quod nocte aduentante, propter Solis absentiam capitis fluxiones magis promoueri solent desaccessionibus autem morborum,a cibo, quantum fieri potest,esse abstinendum, vulga tissimum est,& receptissimum axioma ex Hipp.lib. I. Aphor. II. Ras. Obijciunt, qui contrariam sententiam amplectuntur, veteruia consuetudinem,quia Romanis mos erat larga, copiosa coena ti, mane vero modicum alimenti assumere instar ientaculi; ideo apud ipse *mposia, seu conuiuia vesperi celebrabantur,& de coena frequentissima fit mentio,ut de prandio sere nulla. Insuper Galeni locum pro puero Epileptico, ubi uberiorem laudat coenam in illo capitis allectu grauissimo, qui saepe etiam a catarrhali materia gignitur, dicens quod duae partes cibi onerri debent in coma,
una tantum in prandio . Cui loco tamen contrariatur omnino,
quod legitur apud Auicennam in curatione Epilepsiae, ut scilicet
duae cibi tertiae praebeantur in prandio,& una tantum in coena,nec textus corruptus est, neque interpretis versio inculpanda, ut putat Paternus . Et demum, quod eadem incommoda ex copioso prandio, quae ex I rga coena emergant. De veterum conlaetudine, Gai loco videant Hieronymum Mercurialem lib. I. suae Gymna-
stricae, necnon etiam Capiuaccium in sua Praxi cap. de Epilepsia.
49쪽
Σ De Catarrhia Si qui iam autem pro Paterno contendat Au Icennam idem sentire, scribere quod Galenus,nempe in Epilepsia copiosam potius
coenam laudare; quam prandium, dicerem ego eandem rationerti de Catarrho non militare,quoniam videlicet Catarrhus noctu potissimum inualescit,& ideo in illius accessione a copioso cibo omnino abstinendum , sed Epllepsia sere nunquam nocui ingruit in quentissime vero interdiu. Vnde Paulus Aegineta Cap. de Epilepsia dicebat: quae ephialticino tu , interdiu patiuntur epilepticia Quod postremo loco obijcitur, non valet, quia interdiu dum vigilamus, varijs motionibus nostra corpora agitantur, aperti sunt po ri,atque meatus uniuersae cutis cuius rei occasione fit, ut si copiosi gignantur vapores, etiam dissipentur, ter insensibilem transpirationem digerantur,quod in nocte aut nullo modo, aut agre admodum fit, in qua halituosa non difflantur excrementa , cum corporis nostri meatus occlusi sint, in quiete illa calor veluti torpescat. Hinc deducebat Alexander Petronius de Victu Roman lib. .cap. I 3 eum, qui pinguescere,plenioreque habitu esse cupit, vespere lautius, quam mane nutriri debere,quia nimirum alimentum totum quasi retinetur, sin uniuersum corpus absumitur, interdiu vero si multum prandetur,multum quoque resoluitur. Quo in I
co etiam controuersiam, utrum coenandum uberius, quam prandendum, pro uniuscuiusque in seipso experimento, dissoluit viro uis nimirum modo melius habeat, quia modus ille , qui confert, imitandus, qui vero laedit, apprime cauendus. Nulla siquidem cum Hippocrate certitudo maior, quam corporis sensus Videant obsecro Vallesium in Controu. lib. 6. cap.7.2 e Potu, Somno, Vigilia, concubitu in Catarrho. Lec . VIII.
Potu in Catarrho obnoxij quid dicendum λ An siti quanta maxime sustineri potest, pugnandum esse ita enim tradit Celsus lib. q. cap. a. Profecto si parce edens dum, multo parcius bibendum esse videtur, quoniam
ex humidis, di potulentis vapores facilius succrescutis
50쪽
Veruntamen scitote Celsi sententiam non undequaq; veram esse, nec a nobis ubique amplectendam. In primis enim de Catarrho fil-gido,& humido, non item calios, Macri, seu amarus sit, seu salsus, intelligenda est Celsi opinio . Praeterea de tempore potius medio, Mintermissionis, ne videlicet maior in capite cumuletiit vaporum multitudo,quae est distillationisis teria. In accessione si quidem ., nisi impetuosa admodum sit,&facile etiam expurgetur,humectan dum potius est, quam valenter xiccandum, ubi praesertim adpectus, ct pulmones fluxio praecipitatur . Vnde Hipp. lib. De locis
in hornine,de pleuritidis curatione loquens, potu, inquit,Vtendum, aut accio mulso, aut aceto, aqua, laec quamplurima offerre oportet, quo humectatio fiat, eaque Ditia excreationem faciat In lib. de Victu ac ut scribit, quod dumos hi mediatur,&a pulm e prodeuntia,qualia oportet, sunt, sorbitionis copia augere oportet. Verum qui potus praescribendus vini ne an aqua, Fortasse in hoc diligenter obseruandum quod idem Cellus nos docuit lib. I .cap. ibi cibum, potum instituens,quibus caput infirmum est, quale omnino esse distillationi obnoxium nemo negabit; Bibete Cait huic assidue vinum dilutum, leui quam aquam magis eX pedit,ut cum caput grauius csse caeperit, sit quo coniugiat,eique ex toto neque vinum,neque aquam semper esse utilia: medicame tum enim utrunque est, cum inuicem assumitur . In Catarrho tamen calido absque dubio potus aquae praesei cndus, qua quidem vel saccharo tantiam,ves etiam ex hordco confecta siti addito si imbet, rupo aut violaceo,aut rosaceo, aut acetoso simplici. Non desunt nihilominus,qui etiam in calido Catarrho vinum concedunt, sediligophoron;&in modica quantitate. Sane Gai. . deauen. sanit. LI. in capite calido,& sicco vinum comprobat, quod hume---ctet, bilem attemperet, per otium,atque sudorem euacuet Rhasis vero ex altera parte omnino danat vini usum,quia cala facit, ct materiam in caput desert. Quod quidem de Catarrho calido intelligendum esse videtur, alioqui tantum abest,ut Celius in distillationibus vinum improbet,ut copiosum, di meracum concedat. DiOstorides similiter ad distillationes vinum, palmeum, resinatu,
quod cx nucibus pineis fit commendat, licet huiusmodi vina dolores