장음표시 사용
511쪽
i sui admiratio, quam concepere, quum seim repente profligatos conspexere ut nec lo- uti fuerint,nec vociferationes emiserint,omnia nocte, nec ausi unt alicubi incepere c5paree in vicis aut subdialibus pavimentis ubi nonssent plurimum tuti, dc cum nox adventaret, e nos discedebamus, apparuit incolas civitatis nisi is servos quosdam visum an recederemus, quum quodam vico comparere ceperunt, os aggressi sunt decem, aut duodecini equitesnsecutique . ita egere, ut nullus evaserit. Ioncepere hostes hac vi toria tantum timois, ut nunquam omni hoc durante bello aut sint plateam ingredi qliando recedebamuS, luamvis unicus tantum esset inea eques, neCnisi sunt Indum aliquem, aut peditem ex nΟ-
tris insequi verentes ne denuo insidias eis pa-avissemus. Et gesta illius diei una cum victo- ia, quam omnipotens largitus est, fuit po-4ssima causa, ut citius civitate potiremur. In- olae enim illius maxima concepere exanima
ionem δε amici nostri animis crevere, o eo acto profecti fuimus in castra cerita sententia icclerandi, ut bellum hoc perficeretur , nullum praetermittendi diem absoque ingressu in civitatem, donec bellum esset confectum. Et eo die nullum accepimus incommodum in rastris nostris, eo dempto, quod cum ex insi-iijs prodibamus duo equites concurrerunt,&ijter eorum cecidit ex equa, ea rect tramite progressa est ad hostium turmas, qui eam lagittis impetebant, vulneribus confossa ernensam tum sibi malum illatum ad nos reversa est. ea nocte mortua est,in quamvis
512쪽
oo FERDINANDI CORTEs II maxime tristati fueriinus, quum quid equae
maxime faciant ad salutem nostra ira , tamen non tantum moleste tulimus, quemadmodum si mortiua esset apud hestes , ut re ipsa eventurus putavimus , si enim ita evenisset a. jori potati fuissent gaudi , quas premebantur dolore illorum , quos nec dederamus. Eodem die berganti ma cum cano is amicoruth nostiorum in civitate maximam hostium stragem coin misere , absque aliquo sibi illato in
Quum P remus jam incolas civitatis perterritos pavore , percep: mus a duobus ex illis modica conditio in i , qui nocturno tempore clatri civitate egressi fuerant , ad nostra castra pervenerant, quum fame premerentur, quod nocte exibant piscatum inter domos civitatis. proficiscebantur ab ea parte, quam occupaveramus quaerentes ligna, era, dc radices , ut eas comederent. Et quum jam plures vicos , ubi aq'ia vel sabatur , p-plevissemus , aptaveramus plures malos transitus , ni ipsa aurora civitatem ingredi constitui δε omne polsibile damnum illis inferre, ωbergantini aut lucem ipse decem aut qaindecim comitantibus equitibus , inuibusdam peditibus Indis amicis nostris, ingressi fuimus prius disposuimus speculatores quosdam , qui , quum jam illucesceret , signum nobis in insidij collocatis dedere , 'aggressi sumus infinitum numerum,
quum tamen major pars esset ex miserabili ribus civitatis , ut pliarimum erant uxore S,&pueri, tantum damni illis intulimus locis
513쪽
NARRATIO TERTIA. 4'Iis quibus poteramus progredi per civitatem. mortui captivi ascenderint ultrastinge tuos bergantini similiter coeperat plures ex hostibus , una cum an Ois,uibus piscabantur c maximam civita- stragem intulere. Quum duces in pri-aates civitatis nos ea proficisci viderunt ora non consueta , maXime mirati sunt, prius admirati fuerant iasidias praeterias , nullus eorum ausus et nobiscum conredi, wsic reversi fuimus in castra maxima
raeda, cibo ad usum amicorum nostrorum. Sequenti die summo mane In civitatem re fersi sumus, Jc quum amic1 nostri cernerent ionum ordinem , quem habebamus , adam extremae dandam internecioni , tanta:rat indies venientium multitudo, ut nume-
ari non possct Et ea die occupandi vicum, tuo progreditur ad Tacubam , finem im- osuimus , d lateribus implendi malos transitu S, qui in ea continebantur, ita ut milites castrorum Petri de Alvarado nobiscum con venire possent in civitate. Et in vico, quo pervenitur in forum, duos alios occupavimus, eos optime opplevimus,& combussimus domos ipsius domini Guauti mucinnomine juvenis decem octo annorum, qui secundus erat dominus poli mortem Domini Muteeauma. In his aedibus hostes varia locarant munimina , erant enim amplissimae δε munitae , quisque circumvallatae. occupavimus quoque geminos pontes aliorum vicorum, qui sunt apud vicum,
Po progreditur resorum, & oppleti sunt se
514쪽
lius portionibus,tres occupaveramus, mos ei nil aliud agebant, praeterquam retrocedere ad
loca tutiora, ad domos scilicet quae in aquis
Postero vero die qui fuit in festivitate Sancti Iacobi , ordine iam dicto civitatem ingressi
fuimus, di secuti iter nostrum vico illo, qui protenditur in forum, occupavimus vicumlatum in quo versabatur aqua, ubi hostes maxime se tutos arbitrabantur. Et quamvis morati fuerimus multum in occupando eo vico, discrimina passi fuerimus multa , tota ea die
tantum efficere non potuimus , ut quum Vicias esset latus eum penitus oppleverimus, ut
equites transire possent ad alium vicum. Et quum omnes essemus pedites, hostes conspicerent equites non transisse, multi recentes, trenuiores ex illis nos amfessi sunt, S quain primum eis obstitimus. cum nobiscum plures milites balistes utentes haberemus, reversi sunt ad suos aggeres, munimina quae extrUXe xaut , quamvis multi ex illis sagittis fuerint confossi Et ulterius omnes Hispani pedites 'tebantur suis hastis, quas picas nominamus in Hispani js, eas enim essiciendas curaveram post nostram,ofligationem, que res fuit nobis admodum proficua. Eo die ab utroque latere alijs rebus non incubuimus nisi combustioni, &aequationi domorum illitis vici, quod erat visu miserabile, quum tamen aliud facere non possemus , cum ordinem sequi cogebamur. Quum incolae civitatis tantam stragem, ar,uinam conspicerent ut animositatem prς se ferrenti
515쪽
NARRATIO TERTIA. 93rent Indis nobis amicis dictitabant, ut nihil aliud agerent, quam comburerent M solo aequarent, quoniam futurum esset, ut illi nova aedificia construere in posterum cogerentur, quoniam si ipsi victoria potiti essent, ita futu-xuna optime noverant, sin minus, quo ad usum nostru ni construere cogerentur. Et Peo placuit, ut ultimo suo dieto res fuerit veriaca-ia, quamvis ipsimet sint qui ea conitruant. Alio die summo mane ordine solito civita rem ingressi fuimus,&quum pervenimus ad via cum quem prςcedenti die oppleveramus, eo modo eum invenimus , iit prius reliqueramus ' progressi ulterius per gemmos balist jactus , occupavimus duas magnas aquarum fossas, qua effoderant in ipso solidovico, 'devenimus ad parvam turrim idolis suis dicatam, in ea comperimus quaedam Christianorum capita, quos interemerant S maxima fuimus adducti moestitia dc ab ea turrierat rectus vicus ad castra Petri de Alvarado,dcasinistro latere erat vicus, quo perveniebatur in forum , in quo jam aqua non continebatur,
praeterquam in uno vico quem tuebantur, Sceo die ulterius non processimus. CertavimUS
tamen acriter dc diu cum hostibus , quum quotidie omnipotens nobis victoria potiri concederet, semper ipsi erant in seriores , Odie hora jam sera reversi fuimus in castra.
Postero die quum componerem VS no ingredi civitatem hora nona diei, e castris fumum ex geminis altioribus fori, aut Telebulco turiaribus exire conspeximus,4 quid esset cogitare non poteramus. Et quum videremus fumum
516쪽
94 ERDINANDI CORTEII t. illum ma)orem esse, quam quando sum tu idolis suis officiunt, nil picati fuimus milite Petri de Alvarado illuc pervenisse Ouo tametsi ita se haret, non tamen si veruta stposse putabamus. Et certe eo die Petius Alvarado una cum ejus militibus strenue si gessit. Supererant enim plurimi pontes aggeres occupandi semper accedebat ac
eos tuendos major civitatis incolarum multi ludo, quum tamen conspicerent nos e castri
nostris hostes stringere, omnibus possibilibus
modis laboravit, Ut forum grederetur. Ibenim erat omnium hostium robur, non tames
evaluit ulterius progredi nisi ad conspectu πillitisin duas illas turres occupare, 'Urres alias plures , quo erant prope ipsum forum
quod fuit tam latum quam ambitus muli aruaturrium ci Vitatis, equites fuere in maximo labore , coacti sunt retrocedete dum
retrocederent re equos uti haerarunt Meo
pacto Petrus de Alvarado una cum militibus reversus est in sua castra. Nos vero noluimus occcupare eo die pontem unum, vicum in quo aqua continebatur, qui solus occupandus erat ut in soriam pervenire possemus. Sed tamen inc Ubtrimus Ut opplerentur quidam nati transitus,& in reditu nos acriter pressere, quamvis eisdem potius damno cesserit. Sequenti die summo mane civitaten ingressi fuimus, quum, donec eueniretur in forum, nil occupandum supererat , nisi vicus aqua plenus cum suo aggere , qui haerebat turri, de qua superius me mimi , eum oppugnaret
coepimus , c signifer quidam comitantibus
517쪽
N, R A TIM TE, a 3, 6'stribus , aut quatuor Hispanis sese quis
commisere , incolae civitatis illico locum deseruere , locus oppleri coeptus est , ut equites transire possent, Et dum ista agerentur , adveni Petrus de Alvarado eodem vico comitatus quatuor quitibus, gaudium , quo repleti sunt milites amborum castrorum , fuit incomparabile. Illux nim erat iter domodus cclo finem imponendi bello, Petrus de Alvarado relinquebat
praestidia a tergo &a lateribus , tam Ut tuere
tur acquisita quam ad sui defensionem, quam primum transitus ille sui aptatus , una cum aliquibus equitibus 'rum inspecturus sum profectus, Minjunxi militibus nostrorum castrorum , quod nullo pacto ulte mus progrederentur. Et cum aliquantulum
per plateam paciati fuissemus perspeximus portlcti , qui cum subdialibus pavimentis erant hostibus referti is quum platea esset ampIa equites in ea progredi possent, quum equites conspicerent , appropinquare non audebant δε ego ascendi 1llam magnam turrim, quae foro adjacet, Sinea invenimus oblata Christianorum capit , quos nobis interemerant, d ab ea turri prospexi quantam civitatis portionem occupaver mus , 5 proculdubio ex octo portionibus septem occupaveramus , inuum cognosce-xem tantam hostium multitudinem tam angusto loco contineri , maxime cum domus illae , quas possidebant essent tam an-
ituta, imprimis maxima apud eos erat
518쪽
96 FElior NANDI COR ΤΕs Ir. fames, doquia in vicis inveniebamus extra stas cortices , atque radices arborum , constitui nolle eos aliquot dierum spatio oppugnare, movere stibi aliquas conditiones, quibuStanta - ies ' 'Vix inludo perue non cogeretur , mihi certe mortem o 'iolorem incredibilem atterebat damnum,quod petere, qua illis inferebamus d assidue eos moneri cura-Lρὰ Eta. ' m, ut pacifice nobiscum agerent, illi autem
iis, '' respondebant quod nullo pacto deditionem facere vellent, quod unicus qui superesset
certando mori deberet, dein, nibus quae ab eis possidebantur, nil ad nos deventurum esse, sed combusturos se omnia&aquis submersuros ubi non videri possent, nec apparere. Ego tamen ne malum pro malo redderem , disi.-mulabam, nec eos oppugnari permittebam. Quum modicum pulveris ad tormenta Obtineremus per dies quindecim antea consulueramus machinam construere, cum non adessent artifices, qui optime eam colafizere callerent , quidam fabri lignari sese illam perfecturos obtulere, parvam tamen dc quamvis cogitassem nil eos boni essicere posse, annui tamen ut illam erigerent, illis diebus, quibus hostes tam angusto loco clausos tene bamus, perfecta exstitit,4 eam adduxere locandam loco quodam instar theatri qui est in medio plateae ex calce de lapidibus quadratis ad proceritatem gemini hominis status cum dimidio,&ab angulo ad angulum intercedere potes triginta passuum intercapedo, qui locus ab eis paratus extiterat , ut cum aliqui ludi edebantur, ibi ludos spectacula edentes locarentur , ut universi in soro con-siit iura
519쪽
ARRA Tri ERTI A. 497lituti, qui erant inferius, inporicibus conspicere possent, quod ederetur:
quum eo illam adduxissent in tum aut quatio dierum pactum consumpsere, alite- luam locaretur, Indi nobis amici ea ma-hina minabantur incolis civitatis asserendo: a machina Omnes inter faciendos & quam- i, nil aliud proficisceret, quemadmodum tiam nil tofecit, tamen satis erat timor, luem Indi hostibus inferebant, cogitantes: os deditionem ficturos neutrum sub ecutum est quoniam fabri lignari machi iam non perfecere, nec in Cotiae civitatjs quatis maxime trinerent pacttim aliquod dedi ionis demonstrarunt, de machinaedofectum lis lanati Iavim iis, asserentes nos misericor-ha moveri, ne Omnes penitus interficere-
Sequenti die post locci tam machinam re tersi fuimus in civitatem,&quum jam interressissent tres aut quatuor dies, quod civitat ε On oppugnaramus invenimus vicos quibus rogredi ei, imur, mulieri bus puerisse iste refer os ac aliis miserabilibus personis, qui fame moriebantur, semimortui debilesq; exibant, quae erat res visu miserabilior,qua in universo orbe comperiri posset, cipse amicis nostris injunxi ne pacto atquo damnum aliquod inferrent,nullus tamen bello aptus eximbat, ut aliquod damnum sibi inferri posset, quamvis videremus eos in subdialibus pavimentis vestibus suis coopertos inermes. Et ego illo die eos de pace commonendos curavi, eorum responsiones erant
520쪽
98 FER Di ANDI CORTES II dissimulationes, & quum majori pro parta
diei nos eo pacto protraherent illis nuncian dum curavi ni cos oppugnare constituisse eorum multitudinςm retrocedere manda rent, alias permitterem amicis nostris, ut eo
interimctent, ipsi retulere se pacem des derare. Ipsi autem responsum dedi, me ibi Dominum non conspicere, quo cum de pace agi debebat,4 cum adventasset, ad ejus adventum ipsis omnem silvum conductrim, quem postulabant, impartiebar, ut de pace
ineunda colloqueremur. Sed quum conspiceremus esse illusionem dc hostes omnes accinctos, quum eos pluries pacifice monuissem, ut eos in angustiora deducerem, ibi os ad extrema locaremus, iniunxi Petro de Alvarado, ut omnibus si iis copijs ingrederetur a latere unius magni vici, quem hostes obtinebant, in quo continebantur ultra mille domus, ipse ab alio latere edes ingressus sum comitantibus omnius nostrorum castrorum copijs, equites enim ibi nil prodesse poteramus. Et tam acriter a nobis, S ab amicis nostris est pugnatum, ut eum Omnem vicum occupaverimus, 'am ingens fuit caedes hostium nostrorum, ut eo die desiderata, captaquesnt ultra duodecim millia Indorum, quibuscum Indi nobis amici tatum saevitiae utebantiar, ut nulli vitam condonarent, quamvis etiam a nobis repraehenderentur, corri
Alia sequenti luce in civitatem reversi su-rnus, ne sugnam committerent praecepi,